Κυριακή 13 Φεβρουαρίου 2011

ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΑ-ΕΛΙΑ ΚΑΛΑΜΩΝ (ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ)


1.ΛΙΟΤΡΙΒΙΑ ή ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΑ
ή ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΑ*


Τα λιοτρίβια είναι μια εγκατάσταση, στην οποία, από τον καρπό της ελιάς βγαίνει το λάδι. Η τεχνολογία εξαγωγής του λαδιού, από τον ελαιόκαρπο, συνεχώς εξελίσσεται, ανάλογα με την χρονολογική εποχή και τη χρήση τεχνολογίας - τεχνογνωσίας. Οι ιμάντες, ο μοχλός, το μαγκάνι, η σφήνα, η ανέμη, ο τροχός, ο οδοντωτός τροχός, ο υδροτροχός (φτερωτή), η τροχαλία, το υδραυλικό πιεστήριο, η φυγόκεντρος δύναμη, ο ηλεκτρισμός, η μηχανή εσωτερικής καύσης, η γεννήτρια και ο κινητήρας, ήταν οι άμεσες εφαρμογές για την εξαγωγή του λαδιού, στις εγκαταστάσεις που λέγονται λιοτρίβια. Στην αρχαιότητα, η παραγωγή του λαδιού, γινόταν με το πάτημα των ελιών, όπως κι ο μούστος από το πάτημα των σταφυλιών. Αργότερα γίνεται στον ελαιόμυλο με τη χρήση λιθαριών (μυλόπετρες ή Μηλόπετρες ή από κατασκευάζονται από το υλικό που λέγεται μπορτσουλάνα) και ανάλογα με το μέγεθος, επιφάνεια, ταχύτητα σύνθλιψης ελαιοκάρπου, και τον τρόπο κινησής τους αυξανόταν η παραγωγικότητα απόδοσης, σε λάδι.
Η καραγκιόζα, ήταν ένα είδος χειροκίνητου ελαιοπιεστηρίου στα Επτάνησα, που βασιζόταν η εξαγωγή του λαδιού στην χρήση του μοχλού. Το υπομόχλιο ήταν μεταξύ δύναμης και αντίστασης. Ήταν ένα οριζόντιο δοκάρι μεγάλου μήκους που έμπαινε σε μια τρύπα (υπομόχλιο) για να είναι σταθερό. Κατέληγε στα κοφίνια που είχαν τον ελαιοπολτό (αντίσταση) και με τη χειρωνακτική δύναμη του ανθρώπου προκαλούσε πίεση για να βγει το λάδι. Ήταν μεγάλη ανακάλυψη η χρήση της τεχνικής αυτής, και υπάρχει στη Λιθακιά Ζακύνθου αυτό το είδος ελαιοπιεστηρίου, σε εστιατόριο, θυμίζοντας τις παλιές καλές εποχές.
Τα πρώτα βιομηχανοποιημένα χειροκίνητα χυτοσιδηρά πιεστήρια είχαν ενσωματωμένα: Πλάντρα, κοχλία, μανέλλα ή ρόδα, χειρολαβή και βάση. Η μανέλλα ήταν μια τρύπα ενσωματωμένη στην πλάντρα που έμπαινε ένα τετραγωνικός η κυκλικός κορμός από κυπαρίσσι ή άλλο δέντρο, και με τη μυϊκή δύναμη ανθρώπων ή ζώου γινόταν η πίεση των τσαντίλων, για να βγει το λάδι. Από το "μάννα μου έλα" πήρε το όνομα "μανέλλα" και αργότερα αντικαταστάθηκε από το σύνθημα ήταν "βίρα - μάϊνα". Η πλάντρα ήταν μια επιφάνεια που πίεζε τα τσαντίλια που είχαν τον ελαιοπολτό.Στη συνέχεια της εξέλιξης ακολουθεί ο συνδυασμός λιθαριών - πιεστηρίου.

Σάββατο 12 Φεβρουαρίου 2011

ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ


Του Γιάννη Δ.Λύρα

91-117. Κουρτάκι, Βλαχόπουλο, Μεταμόρφωση, Πελεκανάδα, Τρίκορφο, Κορομηλιά, Λατζουνάτο, Κεφαλάβρυσο, Πλατανόβρυση, Παλαιό Λουτρο, Μάδενα, Μάνεση, Στέρνα και Χρυσοφόρα. Αγιος Νικόλαος-Γεώργιος-Βασίλειος-Θόδωρος-Παλαιοχριστιανική, Αγιαννάκης, Πέτρος και Παύλος, αγία Παρασκευή, Κοίμηση, σπηλαιώδης Λατζουνάτου, Κοίμηση, Άγιοι Ανάργυροι ,Θεολόγος. Κοίμηση, Μεταμόρφωση Σωτήρος. Στη διαδρομή Καλαμάτα- Μεσσήνη-
Πύλο στο χωριό Ριζόμυλο, στρίβουμε δεξιά προς Βλαχόπουλο. Πριν το χωριό Κουρτάκι υπάρχει επιγραφή που σε οδηγεί στον άγιο Νικόλαο. Στις 22\5\2009 συνάντησα τους Καυκά Ευστάθιο και Παναγιώτη Μητρόπουλο που ήταν πρωτεργάτες και δωρητές και με δωρεά των κατοίκων έκαναν ανακαίνιση του ναού το 2000. Γιορτάζουν 2 φορές το χρόνο, 6 Δεκεμβρίου και τέλος Ιουλίου. Χρειάζεται επισκευή του δρόμου και κατασκευή στεγάστρου. Υπήρχε πινακίδα με τη χρονολογία και το δωρητή , η οποία εξαφανίστηκε με την ανακαίνιση και οικισμός με το όνομα Παζάρ –Πασά και κατοικούσαν τούρκοι στη Δροσιά και Νερόμυλο (Μίσχα). Για να προστατευτούν οι έλληνες από τους τούρκους φώναζαν. <

ΤΡΙΤΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ


Του Γιάννη Δ.Λύρα

ΒΑΛΥΡΑ-ΛΑΜΠΑΙΝΑ-ΒΟΥΡΝΑΖΙ-ΑΝΔΡΟΥΣΑ-ΜΑΓΓΑΝΙΑΚΟ-ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ-ΖΕΡΜΠΙΣΙΑ-ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ-ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ-ΑΡΣΙΝΟΗ-ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ
51-59. Άγιος Κωνσταντίνος, άγιος Βλάσσης, Βαλτοκκλησιά, Παναίτσα, προφήτης Ηλίας, αγία Παρασκευή, Αγιάννης, άγιος Πέτρος, Βαλύρα. Στη διαδρομή Μελιγαλά- Σκάλα- Αρχαία Μεσσήνη συναντάμε μετά τη Σκάλα το χωριό Βαλύρα, έδρα του δήμου Ιθώμης. 300 μέτρα μετά την είσοδο του χωριού ,δεξιά, υπήρχε ο ναός του αγίου Κωνσταντίνου ο οποίος ήταν μονόκλιτος. Καταστράφηκε και δεν υπάρχουν ίχνη του. Περνώντας την πλατεία του χωριού στρίβουμε αμέσως δεξιά, και στα 300 μέτρα στρίβουμε αριστερά, που μας οδηγεί στο εκκλησάκι άγιος Νικόλαος , ο οποίος έχει καεί 2 φορές και δεν θυμίζει τίποτε το βυζαντινό, επειδή έχει σοφατιστεί. Τον αναφέρει ο περιηγητής Πουκεβίλ, γιατί τα παλιά χρόνια ήταν εκεί χάνια και πέρασμα. Επιστρέφοντας πίσω και πηγαίνοντας προς Μεσσήνη πρίν τη γέφυρα στρίβουμε αριστερά. Στο ελαιοτριβείο των αδελφών Χαραλαμπόπουλοι ,απέναντι υπάρχει ο άγιος Βλάσσης με τον καλύτερο κεραμοπλαστικό διάκοσμο σ’ όλη τη Μεσσηνία. Γυρνώντας πίσω και περνώντας τη γέφυρα, στρίβουμε αμέσως δεξιά και στα 50 μέτρα συνεχίζουμε δεξιά το χωματόδρομο. Στα 100 μέτρα είναι η Παναίτσα που δίπλα της είναι αρχαίο πηγάδι. Παλιά πριν το 1936 λεγόταν Ιωάννης Χρυσόστομος γιατί οι Βαλυραίοι έφτιαξαν πριν το γεφύρι μπεζεστένι και γινόταν εμποροπανήγυρη κάθε Σεπτέμβρη, το οποίο αργότερα με παρέμβαση των κατοίκων του Μελιγαλά καταργήθηκε, γιατί τις ίδιες ημέρες έκαναν και αυτοί εμποροπανήγυρη.

Σάββατο 5 Φεβρουαρίου 2011

ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ



21-3. Αγία Κυριακή- Ερειπωμένος ναός Κάστρου Πηδήματος-Παυσολύπη. Στην εθνική οδό Τρίπολη –Καλαμάτα στρίβουμε αριστερά στην είσοδο του χωριού Πηδήματος. Στα 900 μέτρα συναντάμε επιγραφή που αναφέρει το ναό, στρίβουμε αριστερά σε χωματόδρομο και στα 50 μέτρα βρίσκεται ο ναός της αγίας Κυριακής. Εσωτερικά είναι γεμάτη τοιχογραφίες. Επιστρέφοντας και πηγαίνοντας προς το χωριό Πήδημα συναντάμε το
αντλιοστάσιο που προμηθεύει νερό την Καλαμάτα. Απέναντι έχει μονοπάτι που οδηγεί στο Κάστρο των Παλαιολόγων και στην είσοδο υπάρχει ο ερειπωμένος ναός.  Το μονοπάτι καθάρισε το 2009 η αρχαιολογική υπηρεσία Καλαμάτας. Από εκεί ψηλά η θέα είναι μαγευτική. Έχει οπτική επικοινωνία με το Βουλκάνο, τις πηγές του ποταμού Άρι και τους παλιούς νερόμυλους και νεροτριβές, που ήταν παλιά ιδιοκτησία του Κολοκοτρώνη τους οποίους αργότερα έδωσε προίκα, στην κόρη του όταν παντρεύτηκε το στρατηγό Μανέτα. Τώρα οι μύλοι είναι ιδιοκτησίας του Παναγιώτη Δημόπουλου, που στο χώρο διατηρεί εστιατόριο με γευστικά τοπικά προϊόντα. Πηγαίνοντας προς Άγριλο, ανατολικά του κάστρου του Πηδήματος υπάρχει ο ερειπωμένος ναός της Παυσολύπης και ανεβαίνοντας στην κορυφή απολαμβάνεις τη Μακαρία Πεδιάδα, τη φύση και το μαγευτικό τοπίο της περιοχής.