Για το Νησί της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αιώνα, υπάρχουν δύο πολύ ενδιαφέρουσες καταγραφές που αντιμετωπίζουν από διαφορετικές σκοπιές την εικόνα που συνάντησαν κάποιοι λόγιοι που περιοδεύοντας πέρασαν από την πόλη.
Την εικόνα του Νησιού το 1891, δίνουν με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο δύο Πατρινοί περιηγητές: Ο γιατρός Χ.Π. Κορύλλος και ο λόγιος δικηγόρος Στ. Θεοχάρης, στο βιβλίο που εξέδωσαν τον ίδιο χρόνο με τίτλο «Πεζοπορία από Πατρών εις Καλάμας» (295). Οι δύο συγγραφείς ξεκίνησαν από τη θέση "Γαϊδουρόκαμπος" στο δρόμο προς Καλάβρυτα μαζί με τον εκδότη Ανδρ. Πάσχα που κυκλοφόρησε το βιβλίο, τον αγωγιάτη Σπ. Σαράντη και το μουλάρι του… ονόματι Γκιόσα. Η πεζοπορία της παρέας κατέληξε στην Καλαμάτα στις 19 Ιουλίου αφού λόγω καύσωνα χρειάστηκε το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής από Μελιγαλά μέχρι Καλαμάτα να το διανύσουν με το τρένο που είχε αρχίσει ήδη να λειτουργεί.
