Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου 2010



































































Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
Του βιολόγου καθηγητή Γιάννη Δ. Λύρα**
Ιδρύθηκε το 1922 (ΦΕΚ 282, Υπουργός παιδείας Γ. Σιώτης) ως εξατάξιο γυμνάσιο και το 1976 έγινε τριτάξιο. Από τον οδηγό Πατρών, (του 1927-28, Αετός Εξαίρετον, σελίδα 25, αναφέρει για το τρίτο γυμνάσιο Πατρών. Ήταν στην Παντοκράτορος 1, με γυμνασιάρχη τον Ιωάννη Μπουσιώτη 1923-1940, φιλόλογοι Ιωάννης Μιχαλόπουλος, Ιωάννης Σμυρνιώτης, Κ. Παπλάς, θεολόγος Ν. Παπαχρήστου, φυσικό Χρ. Χαρμπίλα, μαθ. Γ. Κάης, γυμν. Βικτορία Σείζη, γαλ. Ιουλία Τζελέπη, ωδικής Αγγελική Τσακοσιάνου. Από τον οδηγό Πατρών 1930, Α έκδοση, Κ. Καμπανόπουλου, Κανακάρη 110 σελίδα 36 - 37) το τρίτο γυμνάσιο αρρένων Πατρών ήταν στην Παντοκράτορος 1 με γυμνασιάρχη τον Μπουσιώτη Ιωάννη και καθηγητές τους: Παπαγεωργίου Αθ., Σακογγιάννη Νικ., Παπλάς Κων., Παπαοικονόμου Γεωρ., Μπαρδογιαννάκη Γ., Σωτηρόπουλο Γ., Παπαγεωργίου Ανδρέα, Σωτηρόπουλο Ιωάννη, Δρακόπουλο Νικ., και Παναγόπουλο Παν. Από τον οδηγό Πατρών 1934, του Κώστα Γιακουμή, σελίδα 23, το τρίτο γυμνάσιο, εγκαταστάθηκε στα νέα κτίρια Βούδ και Ψηλαλώνια, στην οδό Βύρωνος και Φωτήλα. Οι αμέσως 2 επόμενοι γυμνασιάρχες είναι οι Μπαδογιαννάκης, 1940- 48 και Σκαλοπόρτας, 1948-1957. Με το διαχωρισμό της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε γυμνάσια και λύκεια, το 1978, τα λύκεια τρίτο και έβδομο στεγάζοντο, στο παλιό κτίριο, και τα γυμνάσια στο νέο κτίριο. Με τη δημιουργία των Λυκείων του τρίτου και εβδόμου, κοντά στον ποταμό Διακονιάρη, στον Πράτσικα και παλιά λαχαναγορά αντίστοιχα έμειναν τα γυμνάσια. Το τρίτο γυμνάσιο προτίμησε το νέο κτίριο και το έβδομο γυμνάσιο το παλιό κτίριο.
Οι υποδομές του σχολείου μας είναι αίθουσα πληροφορικής, αίθουσα Οδυσσέας , αίθουσα προβολών, αίθουσα τεχνολογίας, αίθουσα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και μουσειακού χώρου, που εκτός των άλλων, υπάρχει φωτογραφικό υλικό της παλιάς και νέας πόλης, της Πάτρας, και λαογραφικά αντικείμενα, από το αρχειακό υλικό του βιολόγου καθηγητή, Γιάννη Δ. Λύρα.
Το σχολικό έτος 2008- 9 έχει, δύναμη 190 μαθητές (95 αγόρια και 95 κορίτσια, τάξη α 27 αγόρια και 30 κορίτσια, τάξη β 33 αγόρια και 34 κορίτσια, γ τάξη 35 αγόρια και 31 κορίτσια ), 33 καθηγητές και 1 γραμματέα. Το κόστος λειτουργίας του σχολείου, το μήνα, για το μισθό των 31, από τους 33 καθηγητές που εργάζονται στο σχολείο είναι 41.472 ευρώ. Αν βάλουμε τα δώρα, μισθό γραμματέα, φύλακες, λειτουργικά έξοδα του σχολείου, μπορούμε να υπολογίσουμε το κόστος ανά μαθητή ανά έτος. Ο αριθμός των μαθητών με ξένη υπηκοότητα είναι 37= 19,47% (Αλβανία=33=15 αγόρια18 κορίτσια, Ουκρανία=2 1 αγόρι 1 κορίτσι, Μολδαβία=1 αγόρι, Βουλγαρία=1 κορίτσι, α τάξη= 13, υπηκοότητα αλβανική 11, 4 αγόρια 7 κορίτσια, ουκρανική 2 , 1 αγόρι και 1 κορίτσι, β τάξη = 13 με υπηκοότητα βουλγαρική 1 κορίτσι, αλβανική 5 αγόρια και 6 κορίτσια και μολδαβική 1 αγόρι μαθητές και γ τάξη = 11 μαθητές με υπηκοότητα αλβανική 6 αγόρια και 5 κορίτσια). Διδάσκονται 4 ξένες γλώσσες αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ισπανικά.
Το σχολείο έχει 3 τμήματα σε κάθε τάξη και στεγάζεται σε 6 κοντέινρς και σε 3 τάξεις του ισογείου του 7ου γυμνασίου Πατρών, λόγο του σεισμού της 8ης Ιουνίου, όπου το κτίριο κρίθηκε ακατάλληλο ,για στέγαση. Διευθύντρια του σχολείου είναι η χημικός Πετρίδου Μαργαρίτα, ενώ οι προηγούμενοι 6, στη διάρκεια της θητείας μου, ήταν 3 άνδρες και 3 γυναίκες με σειρά αρχαιότητας (1979-2008, Ζώης, Ασημακοπούλου, Καλπούρου, Σύγγελος, Συρράκου, Καρακατσάνης).

** Το 1976, διορίστηκε στο γυμνάσιο Μελιγαλά, επιμορφώθηκε στην Αθήνα, στο ξενοδοχείο Χίλτον, από τον υπουργό παιδείας Γεώργιο Ράλλη και τους συνεργάτες του, στην εκπαιδευτική τηλεόραση και στα διάφορα προγράμματα που γίνονταν κάθε Σάββατο, ασχολούμενος για 2 χρόνια με την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, την οποία και πρόβαλλε στην τοπική κοινωνία. Δίδασκε παράλληλα, στο γυμνάσιο Μερόπης και λύκειο Ανδρούσας, και εκτός των διδακτικών μου καθηκόντων, είχα επιπλέον το σχολικό πρόγραμμα, τη σχολική εφορεία, και τα μισθολογικά των καθηγητών. Το 1979 παίρνει μετάθεση για το 3ο γυμνάσιο Πατρών, διδάσκοντας παράλληλα στα λύκεια της Πάτρας μαθήματα δέσμης (βιολογία, ανθρωπολογία, ανθρωπογεωγραφία) και στο μεταλυκειακό.
Έχει συνεργαστεί με αξιόλογους πνευματικούς ανθρώπους της Πάτρας (Μαρασλή, Τριανταφύλλου, Τσονακίδη, Λυμπέρη, Λάζαρη, Καρατζά κ.λ.π.) και έχω πάρει αρκετά βραβεία, επαίνους και βεβαιώσεις συμμετοχής, ο ίδιος, το σχολείο, και οι συμμετέχοντες μαθητές, σε διάφορα συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες, εκδηλώσεις, διαγωνισμούς εντός και εκτός Πατρών, και δίνουν συνεχώς το παρόν σε όλα τα μαθητικά συνέδρια, που διοργανώνει η διεύθυνση περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με διάφορους φορείς.
Έχουν χρηματοδοτηθεί αρκετά έντυπα από φορείς και ιδιώτες της Πάτρας, και έγινε η διάδοση των αποτελεσμάτων, των προγραμμάτων, στον τοπικό τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση.
***Το Κ.Π.Ε. Κλειτορίας, βρίσκεται στους πρόποδες του Χελμού, και ιδρύθηκε από το υπουργείο παιδείας. Στεγάζεται στη μαθητική εστία Κλειτορίας και απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς ,φοιτητές, μαθητές και ιδιώτες, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Σκοπός του είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, γύρω, μέσα και για χάρη του περιβάλλοντος, με βιωματική προσέγγιση, όπου πραγματοποιούνται το 2009, 5 διαφορετικά προγράμματα, μονοήμερα ή πολυήμερα, πολυεπιστημονικά - διεπιστημονικά, για να κατανοήσουν την αειφορία και αειφόρο ανάπτυξη, με στόχο και σκοπό, οι εμπλεκόμενοι στα προγράμματα, να γίνουν οι ενεργοί πολίτες του μέλλοντος.`


*Έχει στην κατοχή του πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό και λαογραφικό υλικό.
*Σε δερματόδετους τόμους, την εκπαιδευτική νομοθεσία, των ετών 1946-1969, σε τόμους τα δελτία της ΟΛΜΕ, των ετών 1963- 67, τεύχη 197 - 293, τα ΦΕΚ - Υπουργούς Παιδείας των ιδρυθέντων σχολείων στην Ελλάδα, τα έτη, 1909-1929, τα σχολεία της Κύπρου από το 1821-78, τους Γυμνασιάρχες των σχολείων της Κύπρου, τα έτη, 1893-1926, και τέλος το δυναμικό των σχολείων, εκπαιδευτικών, μαθητών κατά διοικητικές διαιρέσεις, της Μικράς Ασίας ,το έτος 1914

Έχει βραβευτεί:
1. Από την εταιρεία Αχαϊκών Σπουδών με άλλους 3 συναδέλφους για το έντυπο με τίτλο: Πάτρα Ονομάτων Επίσκεψις, το οποίο χρηματοδότησε ο Ημερήσιος και Εθνικός Κήρυξ Πατρών.
2. Από το δήμο Πατρέων, σε ειδική εκδήλωση, στο χώρο του παλιού νοσοκομείου, για τις περιβαλλοντικές του δραστηριότητες και για την έκδοση εντύπων που σχετίζονται άμεσα με την Πάτρα.
3. Από το Υπουργείο Πολιτισμού, για την υπόδειξη των βυζαντινών μνημείων της περιοχής του (δήμος Ιθώμης, νομού Μεσσηνίας).
Κάνοντας έρευνα, μελέτη και καταγραφή, ο ίδιος έχει εκδώσει 3 έντυπα για την περιοχή του με τίτλους:
Α. Πρόταση για ένα κόρπους των βυζαντινών μνημείων του δήμου Ιθώμης Μεσσηνίας.
Β. Ένα οδοιπορικό του δήμου Ιθώμης στο χρόνο και το χώρο.
Γ. Πολιτιστική και πολιτισμική κληρονομιά του νομού Μεσσηνίας, με βασική αναφορά, στα Μυστήρια της Ανδανίας τα οποία και παρουσίασε σε διεθνές συνέδριο, στην Αθήνα που οργάνωσε η Ένωση Ελλήνων Φυσικών ,τον Ιανουάριο του 2008, στο γκάζι, στην Αθήνα και στην περιοχή του στις 8 Αυγούστου 2008, στα "Ιθωμαία", σε κοινή εκδήλωση των πολιτιστικών συλλόγων Βαλύρας και Αρχαίας Μεσσήνης.
Δ. Το Άλας της Γης ,της Βιομηχανίας και της Ζωής, με χορηγό την Πατρινή εταιρεία Κανελλόπουλου, το αλάτι "χιών".
Ε. Το Νερό Πηγή Ζωής, με χορηγό τη Δ.Ε.Υ.Πάτρας και
Ζ. 8 έντυπα της ειδικοτητάς του, (Βιολογία, Ανθρωπολογία, Ανθρωπογεωγραφία, Μαθηματική Βιολογία, Τελεστές, Άλμπουμ Βιολογίας, Μοντέλα Προσομοιώσεις Βιολογίας, Διδακτική Μέθοδος Οριγκάμι). Το 1 έχει εκδώσει ο εκδοτικός οίκος Αθηνών Αναστασάκης.
Συμμετέχει ενεργά σε διάφορα συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες του εσωτερικού και εξωτερικού, σαν εισηγητής ή ακροατής, από το 1976, αρχή της επαγγελματικής του καριέρας, με την εκπαιδευτική τηλεόραση, μέχρι και το 2009, απολαμβάνοντας ευχάριστα συναισθήματα, νιώθοντας τη χαρά της προσφοράς και δημιουργίας, τόσο στον ίδιο όσο και στους μαθητές του.
Τέλος έχει 2 πιστοποιήσεις στη χρήση των νέων τεχνολογιών, στη χρήση γνωστικής παιδαγωγικής και διδακτικής διαδικασίας.
Τα έτη 2009-10 συνεργάζεται με την αναπτυξιακή της νομαρχίας Καλαμάτας σε 3 μελέτες. Το ΣΧΟΑΠ δήμου Ιθώμης, τα αρχαία μονοπάτια του δήμου Ιθώμης και την αρχαία γέφυρα της Μαυροζούμενας, στην οποία πρόεδρος είναι ο δραστήριος μηχανικός Χρίστος Ριζάς.
Τέλος βρίσκεται σε εξέλιξη η εκδοση του εντύπου με τίτλο η <Η Βυζαντινή Κεντρική Μεσσηνία>, την οποία χρηματοδότησε η Ενωση Ελλήνων Φυσικών και η Μετρόπολη Μεσσηνίας. Ευχαριστώ τον αντιπρόεδρο συνμπατριώτη μας Φιλντίση Παναγιώτη και το σεβασμιώτατο μητροολίτη Μεσσηνιας Χρυσόστομο. Τα βυζαντινά κτίσματα έχουν το γεωγραφικό τους στίγμα που θα τα χρησιμοποιήσει η 26 ΕΒΑ Καλαμάτας και η Αναπτυξιακή Μσσηνίας.
**.Δημιουργήθηκαν από ομάδες εκπαιδευτικών, διαφόρων ειδικοτήτων, που συμμετείχαν στο πρώτο ιδρυθέν στην Ελλάδα Κ.Π.Ε. Κλειτορίας.



Εργογραφία του τρίτου Γυμνασίου Πατρών (ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ 38Ο,01΄,752΄΄, ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ 21Ο, 27΄, 643΄΄ ΚΑΙ ΥΨΟΜΕΤΡΟ 27 ΜΕΤΡΑ)
Οι εκδόσεις των προγραμμάτων, με υπεύθυνο το συντονιστή Βιολόγο Καθηγητή ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ*, τους συνεργάτες καθηγητές και με τη συμμετοχή των μαθητών του σχολείου, τα έτη 1992-2010 είναι:


ΕΤΟΣ ΤΙΤΛΟΣ
2010 ΑΝΕΜΟΓΕΝΗΤΡΙΕΣ-ΝΕΡΟΓΕΝΗΤΡΙΕΣ-ΒΑΤΡΑΧΟΜΥΟΜΑΧΙΑ
ΑΠΕ-ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ-ΛΙΟΤΡΙΒΙΑ-ΑΝΑΜΟΜΥΛΟΙ
2009 • ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ
• ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
• ΟΔΗΓΟΙ ΠΑΤΡΩΝ
• ΤΟ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΑ ΣΕ 20 ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ
• ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
2008 • Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
• ΑΓΑΠΩ ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΑΓΑΠΩ ΤΗ ΖΩΗ
• ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ 50 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
2007 • ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
• ΠΑΤΡΑ, ΕΝΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΩΡΟ
2006 • ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ
• ΤΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΑΧΑΪΑΣ
2005 • Η ΥΔΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

2004 • ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
2003 • ΠΑΡΑΓΩΓΗ- ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ-ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
2002 • ΥΛΙΚΑ- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ- ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΜΗΧΑΝΕΣ
2001 • ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΡΑΧΜΗ ΚΑΙ ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ ΣΤΟ ΕΥΡΩ
2000 • ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΙΕΦΟΡΙΑ
1999 • ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
1998 • ΣΟΣ ΕΝΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟ
1998 • ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
1998 • CD ΜΕ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ 3ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
1997 • ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΚΠΕ ΚΛΕΙΤΟΡΙΑΣ** σελίδες 256
1997 • Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΗΣ
1996 • ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ
1996 • ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΧΑΪΑ
1995 • ΤΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ
1994 • ΤΟ ΝΕΡΟ, ΚΠΕ ΚΛΕΙΤΟΡΙΑΣ** σελίδες 336
1994 • ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ
1993 • ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ ΑΓΑΠΩ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΟΥ
1992 • ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ

ΓΗ
Τι όμορφη που είσαι, γη, και τι εξαίσια
Τι τέλεια η υπακοή σου στο φως, και τι ευγενική υποταγή σου στον ήλιο!
Πόσο μοναχική είσαι, όταν τυλίγεσαι με τους ίσκιους και πόση χάρη
Έχει η όψη σου όταν σκεπάζεται με το σκοτάδι!
Πόση ηρεμία φέρνει το τραγούδι της αυγής σου και πόση ταραχή
Ο παιάνας του βραδιού σου
Πόσο τέλεια είσαι, γη, και πόσο μεγαλόπρεπη!
Περπάτησα στους κάμπους σου, σκαρφάλωσα στα πέτρινα βουνά σου
Κατέβηκα στις κοιλάδες σου και χώθηκα στις σπηλιές σου
Στους κάμπους, βρήκα το όνειρό σου, στα βουνά βρήκα την περηφάνια σου, στις κοιλάδες συνάντησα την ησυχία σου, στους βράχους την απόφασή σου, στις σπηλιές τη μυστικότητά σου.
Η άνοιξή σου με ξύπνησε και μ’ οδήγησε στα χωράφια σου,
Όπου η ευωδιαστή ανάσα σου αναδίδεται σα θυμίαμα.
Είδα τα φρούτα, τους καρπούς του καλοκαιρινού σου μόχθου.
Το φθινόπωρο στ’ αμπέλια σου είδα το αίμα σου να ρέει σαν κρασί.
Ο χειμώνας σου μ’ έφερε στο κρεβάτι σου, όπου το χιόνι βεβαίωνε την αγνότητά σου.
Την άνοιξη, είσαι μια αρωματική ουσία, το καλοκαίρι είσαι η γενναιοδωρία, το φθινόπωρο είσαι η πηγή της αφθονίας.
Πόσο γενναιόδωρη είσαι, γη, και πόσο δυνατή η λαχτάρα σου για τα παιδιά σου που χάνονται ανάμεσα σε αυτό που έχουν φτάσει και σε εκείνο που δεν μπόρεσαν να φτάσουν.
Εμείς κραυγάζουμε και συ χαμογελάς, εμείς γλιστρούμε και συ μένεις, εμείς βλαστημούμε και συ ευλογείς, εμείς κοιμόμαστε χωρίς όνειρα μα συ ονειρεύεσαι στον αιώνιο ξύπνιο σου.
Εμείς τρυπούμε τα στήθη σου με τα σπαθιά και λόγχες, και μας δένεις τις πληγές σου με λάδι και βάλσαμο, εμείς σπέρνουμε τα χωράφια σου με κρανία και κόκαλα, και συ ανατρέφεις μα αυτά κυπαρίσσια και ιτιές.
Εμείς πετάμε τα σκουπίδια στα στήθη σου, και συ γεμίζεις τα’ αλώνια μας με δέματα σιταριού και τα πατητήρια με σταφύλια.
Εμείς σου ξεριζώνουμε τα σπλάχνα σου για να φτιάξουμε μπόμπες και κανόνια, μα συ από τα δικά σου σπλάχνα φτιάχνεις κρίνα και τριαντάφυλλα.
Πόσο υπομονετική είσαι, γη. και πόσο σπλαχνική!
Σκέψεις και διαλογισμοί του Χαλίλ Γκιμπράν
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΖΩΗ ΜΑΣ

ΣΥΝΈΧΙΣΕ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ, ΣΥΝΈΧΙΣΕ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ
ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΟΡΑΜΑΤΑ, ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΗΧΩ, ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΟΠΛΕΣ, ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΩΤΙΕΣ,ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΓΕΛΙΟ, ΕΙΝΑΙ Η ΒΟΥΗ, ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΧΙΛΙΕΣ ΦΩΝΕΣ ΣΤΟ ΒΕΛΟΥΔΙΝΟ ΣΚΟΤΑΔΙ,ΣΥΝΈΧΙΣΕ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ , ΣΥΝΈΧΙΣΕ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ
ΣΤΟ ΒΕΛΟΥΔΙΝΟ ΣΚΟΤΑΔΙ, ΣΤΗ ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΣΚΟΤΕΙΝΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ, ΣΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ, ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, ΒΡΕΧΕΙ ΑΣΤΕΡΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΑ ΓΑΛΗΝΙΑ ΟΡΗ, ΑΣΤΕΡΙΑ ΠΟΥ ΧΟΡΕΥΟΥΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ, Η ΓΗ ΠΟΥ ΚΑΛΠΑΖΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ ΣΟΥ,ΠΑΡΕ ΜΕ ΜΑΖΙ ΣΟΥ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΣΥΝΤΡΙΒΟΝΤΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΟΥΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΥΣ ΝΑΟΥΣ,ΒΡΕΣ ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΝΕ ΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ,ΒΡΕΣ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΣΟΥ,ΠΑΡΕ ΜΕ ΣΤΟ ΧΟΡΟ ΣΟΥ,ΠΑΡΕ ΜΕ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ,ΝΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΩ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΚΑΙ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ.
ΣΥΝΈΧΙΣΕ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ, ΣΥΝΈΧΙΣΕ ΤΟ ΤΑΞΊΔΙ

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΛΛΑΔΟΣ


Απο το 508π.χ-2010

Έρευνα-μελέτη-καταγραφή του Γιάννη Δ. Λύρα καθηγητή βιολογίας

Ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης εφαρμόσθηκε στην Αθήνα από την Κλεισθένη το 508 π.Χ. Στη Ρωμαϊκή περίοδο και στο Βυζάντιο περιήλθε σε παρακμή. Στην Τουρκοκρατία σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές με σκοπό την είσπραξη φόρων κυρίως από την περιφέρεια.
Με την απελευθέρωση του Ελληνικού κράτους το 1833 ΄΄περί συστάσεων δήμων’’
το Ελληνικό κράτος διαιρέθηκε σε 10 νομούς που με τη σειρά τους διαιρέθηκαν σε 42 επαρχίες, οι οποίες στη συνέχεια διαιρέθηκαν σε δήμους.
Το 1912 ο υπουργός εσωτερικών Εμμανουής Ρεπούλης στην κυβέρνηση Βενιζέλου προώθησε προς ψήφιση στη Βουλή που καθιέρωσε τη διάκριση του ΟΤΑ σε δήμους και κοινότητες λαμβάνοντας υπ΄όψιν τις ιστορικές και αναπτυξιακές ανάγκες της κάθε περιοχής. Το νομοσχέδιο αυτό υπήρξε σταθμός στην εξέλιξη της τοπικής αυτοδιοίκησης της πατρίδας μας απελευθερώνοντας την περιφέρεια από τον φεουδαρχικής έμπνευσης θσμό του πατριαρχικού δημάρχου που καταδυνάστευσε την ύπαιθρο.
Το Σύνταγμα του 1927 με το άρθρο 107 αναγνώρισε για πρώτη φορά συνταγματικά την τπική αυτοδιοίκηση και η λήξη των περιφερειακών αυτών έγινε με την ψήφιση του Συντάγματος το 1952.
Το 1994 καθιερώθηκε ο θεσμός του αιρετού νομάρχη (2ος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης) με ταυτόχρονη δημιουργία του περιφερειάρχη (3ος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης), ο οποίος είναι κυβερνητικό πρόσωπο.
Επειδή σήμερα η τοπική αυτοδιοίκηση αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα το Δεκέμβριο του 1997 ψηφίστηκε το πρόγραμμα Ιωάννης Καποδίστριας με σκοπό την κατάργηση και συνένωση κοινοτήτων δημιουργώντας τους νέους 900 δήμους και 133 κοινότητες.
ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ

Ο νέος δήμος Ιθώμης με έδρα τη Βαλύρα προήλθε από τις συνενώσεις των κοινοτήτων:
Αριστοδήμειου, Αρσινόνης, Βαλύρας , Ζαρμπίσιων, Κεφαλήνου, Λαμπαίνας, Μαυρομματείου και Ρευματιάς.
Οι υπάρχοντες δήμοι στη Ελλάδα ήταν 434 και οι κοινότητες 5343 και 12.548 οικισμούς.Οι τοπικοί άρχοντες ήταν συνολικά 53715. Αναλυτικά υπήρχαν 54 νομάρχες, 1414 νομαρχιακοί σύμβουλοι434 δήμαρχοι, 6783 δημοτικοί σύμβουλοι,,5405 κοιντάρχες, 38232 κοινοτικοί σύμβουλοι,1079 πάρεδροι και 315 διαμερισματικοί σύμβουλοι
Ο νομός Μεσσηνίας είχε 8 δήμους, 272 κοινότητες και 496 οικισμούς. Διαιρείται σε 4 επαρχίες ( Μεσσήνης, Καλαμάτας, Πυλίας, Κυπαρισσίας) και με το νομό Καποδίστριας γίνονται 29 δήμοι και κοινότητες. Διοικητικά η Βαλύρα ανήκει στην επαρχία Μεσσήνης.


Διοικητικές μεταβολές του χωριού μου Βαλύρα και του νομού Μεσσηνίας

1833. Δήμος Δερρών. Τον αποτελούσαν τα χωριά Σκάλα και Βαλύρα
1840. Τον κατήργησαν και ενσωματώθηκε στο δήμο Οιχαλίας μέχρι το 1911
1912-97. Κοινότητα Βαλύρας
1998-2010.Έδρα του δήμου Ιθώμης με 8 χωριά. Με το νόμο Καποδίστρια έγιναν 3 εκλογές το 1998,2002,2006.
2010.Δήμος Μεσσήνης. Προήλθε από τη συννένωση 7 δήμων και 1 κοινότητας. Στις 7,14\11\2010 θα εκλεγούν συνολικά 33 δημοτικοί σύμβουλοι.Αναλυτικά καθέ προηγούμενος δήμος εκλέγει.Μεσσήνη δεκατρείς (13),Αριστομένη-Πεταλίδι τέσσερις (4) Αίπεια-Ανδρούσα-Ιθώμη τρείς (3),Βουφράδος δύο (2) και κοινότητα Τρικόρφου έναν (1). Ο υπουργός εσωτερικών Ι. Ραγκούσης με υπουργική απόφαση καθόρισε τις δαπάνες υποψηφίων από 1500-3500 ευρώ ανάλογα με τον πληθυσμό της κάθε εκλογικής περιφέρειας. Μέχρι 30000 κατοίκους 1500,μέχρι 60000,2000, μέχρι 100000, 2500, μέχρι 150000 , 3000 και μέχρι 200000 3500 ευρώ.
Στο νομό Μεσσηνίας οι προυπάρχοντες 29 δήμοι και 2 κοινότητες με τον Καποδίστρια,τώρα με τον Καλλικράτη γίνονται 6. Καλαμάτας (4),Μεσσήνης (8), Πύλου-Τριφυλλίας (6)Οιχαλίας (5), Μάνης (2),
ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ=ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ+ΘΟΥΡΙΑΣ+ΑΡΙΟΣ+ΑΡΦΑΡΩΝ
ΜΑΝΗΣ=ΑΒΙΑΣ+ΛΕΥΚΤΡΟΥ
ΟΙΧΑΛΙΑΣ=ΜΕΛΙΓΑΛΑ+ΟΙΧΑΛΙΑΣ+ΑΝΔΑΝΙΑΣ+ΔΩΡΙΟΥ+ΕΙΡΑΣ
ΜΕΣΣΗΝΗΣ=ΜΕΣΣΗΝΗΣ+ΑΙΠΕΙΑΣ+ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ+ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ+ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ+ΑΝΔΡΟΥΣΑ+ΤΡΙΚΟΡΦΟ+ΙΘΩΜΗ
ΤΡΙΦΥΛΛΙΑΣ=ΑΥΛΩΝΟΣ+ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ+ΑΕΤΟΥ+ΤΡΙΠΥΛΑ+ΦΙΛΙΑΤΡΩΝ+ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
ΠΥΛΟΥ=ΠΥΛΟΥ+ΜΕΘΩΝΗ+ΚΟΡΩΝΗ+ΧΙΛΙΟΧΩΡΙΩΝ+ΝΕΣΤΟΡΟΣ+ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ


Στον πολιτικό τομέα αποκέντρωση(4η μεγάλη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους 1833,1912, 1997,2010) σημαίνει ελευθερία, που οδηγεί τους ανθρώπους στην ωριμότητα,το σωστό, δίκαιο, λογικό κααι πρακτικό. Αποκέντρωση σημαίνει να γίνουν όσο το δυνατόν αυτοδύναμες οι ευρύτερες περιφέρειες ακόμη και οι προυπάρχοντες δήμοι και κοινότητες.Για να γίνει αυτό χρειάζεται ένα ιδανικό που να μην έχει σχέση με το στομάχι,αλλά να έχει σχέση με την καρδιά και τη φαντασία που να γεννά αξίες, οράματα κααι ιδανικά που να ξυπνούν τη λανθάνουσα επιθυμία μας ,για το ανώτερο και το ωραίο που στοχεύουν στις πολιτιστικές-πολιτισμικές αξίες της ζωής. Να καταβάλουμε τις δυνάμεις του κακού και να χτίσουμε εναν καινούργιο κόσμο που θα βασιλεύει η ανθρωπιά, ισότητα, δικαιοσύνη και ελευθερία.Το ολοκληρωμένο κοινωνικό πνεύμα που εκδηλωνόταν από παλιά στις συνάξεις των αγροτικών-ποιμενικών χωρικών,στα κοινοτικά έργα με την προσωπική εργασία,στους λαικούς χορούς και τραγούδια,στη δανεικαριά και σε όλες τις δράσεις-δραστηριότητες του κοινωνικού βίου. Αυτή τη φυσιολογική και υγιής σχέση με τι διάφορες πτυχές της πρέπει να ενισχυθεί και βοηθηθεί για το καλό της τοπικής και κατά συνέπεια ολόκληρη της κοινωνίας.Να αντιστεκόμαστε στις κάθε είδους πιέσεις και καταναγκασμούς, γιατί έτσι είμαστε δούλοι και όχι ελεύθεροι άνθρωποι. Με την αυτοάμυνα αποκλείουμε όλες τις πράξεις καταναγκασμού,καταπίεσης,καταδίωξης και εκδίκησης. Πρέπει να αποκρουστούν και ανατραπούν τα οποιαδήποτε επιβαλλόμενα σχέδια. Οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να εξαπατηθούν από ανθρώπους που επιδιώκουν τα μεγαλεία, τις υποσχέσεις και την εξουσία. Γιατί έχουν σαν περιτύλιγμα την καλοσύνη και ανθρωπιστική συμπεριφορά και όχι το περιεχόμενο. Να αφήσουν στον κάθε άνθρωπο την ελεύθερη επιλογή και πίστη στην ελευθερία και όχι να κυριαρχεί η καταστολή και τρομοκρατία.Μόνο η ελευθερία ανοίγει το δρόμο που στην κοινωνία η ευημερία και χαρά θα είναι προνόμια όλων. Έτσι όλοι οι άνθρωποι θά έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργηθούν και αναπτυχθούν κάτω από την προστασία της ελευθερίας, ισότητας, δικαιοσύνης και θα κατακτήσουν όλοι την υλική και κοινωνική ευημερία, τις ανώτερες πνευματικές και ηθικές αξίες, φτάνοντας στα ανώτερα νοητικά επίπεδα της ζωής. Θα εξασφαλιστεί η οικονομική, πολιτική, κοινωνική ισότητα και κατά συνέπεια η λύση του προβλήματος παραγωγής και διανομής αγαθών. Θα υπάρχει ενθουσιασμός,επιθυμία, ελπίδα,πρωτοβουλία, ενεργητικότητα,συμπάθεια, κατανόηση και θα κυριαρχεί το δίκαιο και το σωστό και όχι η αδικία και ανισότητα. Έτσι καταργείται η κερδοσκοπία, δωροδοκία , απάτη και δεν θα μπορεί να σφετεριστεί ο κάθε <σωτήρας> την οποιαδήποτε κυβερνητική θέση στην οποία βρίσκεται και τη διαχειρίζεται με την <καμαρίλα> του και τα προσωπικά του συμφέροντα. Ήλθε ο καιρός που οι υγιείς δυνάμεις του νέου δήμου Μεσσήνης πρέπει να αποφασίσουν πια νέα δημοτική αρχή πρέπει να δρομολογήσουν, ψηφίσουν και να δημιουργήσει ρήξεις-τομές-ανατροπές, για το κοινό συμφέρον όλων μας.

Δήμαρχοι-Φοροεισπράκτορες-Πάρεδροι-Πρόεδροι-Δήμαρχοι,από ΒΑΛΥΡΑ

Από το 1833-2002

ΔΗΜΟΣ ΔΕΡΡΩΝ
ΔΗΜΑΡΧΟΣ 1839 ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ
ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ ΠΑΝ.ΚΑΡΤΕΡΟΛΙΩΤΗΣ
ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ
ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ 1841 ΠΑΝ. ΜΠΟΒΗΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΒΑΛΥΡΑΣ 1914-1998
1.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1914 2 μήνες,1919,1920,1934,39-42,1953
2.Πανάγ. Δ. Δουραμάκος 1914 4 μήνες
3.Αναστάσ. Καρύδης 1914 6 μήνες,1916,1918,1923-4-5
4.Ιωάννης Μπόβης 1915
5.Αναστάσ. Καρύδης 1916
6.Στασινος Βασιλόπουλος 1916
7.Γεωργ. Γεωργακόπουλος 1917
8.Αναστάσ Καρύδης 1918
9.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1919
10.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλο 1920
11.Ιωάννης Μπόβης 1921
12.Δημήτριος Σταυριανόπουλο 1922
13.Αναστάσιος Καρύδης 1923
14.Αναστάσ. Καρύδης 1924
15.Αναστάσ. Καρύδης 1925
16.Ιωάννης Σιάγκρης 1926
17.Ηράκλ. Σπυρόπουλος 1927
18.Σπύρ. Καρτερολιώτης 1928
19.Κων/νος Μάκρης 1929,1933
20.Κων/νος Μπόβης 1930
21.Αντώνιος Παπαδόπουλος 1931
22.Μιχ. Πουλόπουλος 1932
23.Κων/νος Μάκρης 1933
24.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1934
25.Κων/νος Κολιόπουλος 1935
26.Σταύρος Μπόβης 1936
27.Δημήτριος Τσιάμης 1937 - 1938
28.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλο 1939 -1942 Απρίλιος
29.Αθανας. Μυλωνάς Απρ. 1942 - Δεκ. 1942,1945
30.Γεώργιος Ματσούκας 1943
31.Αθανασιος Μυλωνάς 1945 - Ιουλ. 1946
32.Λεωνίδας Μπακόπουλος 1946-Δεκ.1946
33.Γεώργιος Φωτεινός 1947
34.Δημήτριος Ι. Γεωργακόπουλος 1948
35.Ελευθ. Βίγκος 1949-50
36.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1951
37.Παντελής Τσάμης 1952
38.Γεώργιος Στρατής 1953-4 ,55-6,57-61
39.Αναστάσιος Κ. Μακρής 1955 μέχρι Ιούλιο
40Γεώργιος Στρατής Ιουλ - Σεπτ. 1955
41.Νικόλαος Μπόβης* Σεπτ. 1955-1956
42.Γεώργιος Στρατής 1957-1961
43.Σωτήριος Καρτερολιώτης 1962-Ιουλ 1964
44.Περικλής Καρύδης Αυγ. 1964- Μάϊο 1968
45.Αριστείδης Μακρής Ιουν 1968. - Ιουλ. 1974
46Χρήστος Δ. Γεωργακόπουλος Ιουλ. 1974 - Μάιο 1975
47Παναγιώτης Λιοντήρης Ιουν. 1975 - 1982
48Αθανάσιος Δημόπουλος 1983 - 1990
49Αριστείδης Λιοντήρης 1991 - 1994
50.Αριστείδης Διαμαντόπουλος 1995 - 1998
Δήμος (Ιθώμη) - Εδρα Βαλύρα -Νόμος Καποδίστρια 1998
51.Γιαννακόπουλος Κων-νος 1998 – 2001.Απεβίωσε στις 25-6-2001
52.Αρις. Διαμαντόπουλος 2001-2002
53.Αρις. Διαμαντόπουλος 2003-6
54 Κωσταντινος Γεωργακόπουλος 2006-10
Μικρό βιογραφικό οικογένειας Λύρα-Μπόβη
* Η Καλιρρόη Λύρα μια από τις 4 αδελφές (στην οικογένεια ηταν συνολικά τα 7 αδέλφια (4 κορίτσια και 3 αγόρια) παντρεύτηκε το Νίκο Μπόβη και απόκτησαν τα παιδιά Λύσσανδρο,Σταύρο Μήτσο και Κώστα. Ο Μήτσος είχε κόρη την Κατίνα η οποία είναι πεθερά του Νίκου Γεωργόπουλου που ηταν γραμματέας της κοινοτητάς μας. Ο Κώστας απόχτησε τα παιδιά Νίκο,Σωτήρη και Μήτσο που εχει το γυιό Κώστα, ουρολόγο γιατρό στο Τζάνειο νοσοκομείο στον Πειραιά.Όταν πέθανε η Καλλιρόη ο Νίκος ξαναπαντρεύτηκε την Μαγδαληνή Τσάμη και απόχτησε τα παιδιά Γιάννη και Αγγελο.Υπάρχει μια οικογενειακή φωτογραφία στη σιδερένια γέφυρα της Βαλύρας. Ο θείος του Νίκου ,Σταύρος ,ηταν και αυτός πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας.
Από το παραπάνω πίνακα προέδρων βλέπουμε ότι εχουν εκλεγεί από 6 φορές οι Γεωργακόπουλος και Καρύδης ,3 φορές ο Γεώργιος Στρατής και από 2 φορές οι: Ι. Μπόβης,Κ.Μακρής, Αθ.Μυλωνάς,Παν.Λιοντήρης και Αθ.Δημόπουλος.
Από το παραπάνω πίνακα εχουν εκλεγει πατέρας και γυιός των επιθέτων Καρύδη, Τσάμη,Γεωργακόπουλου και Μακρή.
Η οικογένεια Μπόβη έχει τους περισσότερους προέδρους {4}Γιάννη, Κώστα, Σταύρο και Νίκο.
Ο Αρις Διαμαντόπουλος ηταν ο τελευταίος πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας και ο δεύτερος δήμαρχος μετά τον απροσδόκητο θάνατο του πρώτου εκλεγμένου δημάρχου με το νόμο Καποδίστρια Κων-νου Γιαννακοπουλου από το Σιμίζα.
Εχουμε φωτογραφικό υλικό των προέδρων -δημάρχων εκτός από 8 ,το οποίο πιστεύουμε να βρεθεί για να γίνει το αλμπουμ.
Γραμματείς της κοινότητας με τη σειρά ηταν : Καρακίτσος,Ξυδόπουλος ,Γεωργόπουλος και Ελένη Μακρή .Με τη συννένωση των κοινοτήτων γραμματείς του δήμου Ιθώμης είναι: Ελένη Μακρή από Βαλύρα ,Δήμητρα Καλλιμάνη από Λάμπαινα,Βασιλεία Καλογεροπούλου από Αρσινόη,Νίκος Γεωργακόπουλος από Μαυρομμάτι και Πολυξένη Κορμά από Ζερμπίσια.Διοικητικός είναι η Ειρήνη Τούντα και μηχανικός η Ευθυμία Μουργή.Οδηγός είναι ο Δημήτρης Κατσικάρης και υδρονομέας ο Κωστας Αθανασακόπουλος, από Μαυρομμάτι.



ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

Η ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΗΜΩΝ ΕΓΙΝΕ ΤΟ 1836
1.ΠΡΩΤΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΔΙΟΡΙΣΤΗΚΕ Ο ΠΡΟΚΡΙΤΟΣ ΓΕΩΡ.Δ.ΜΠΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ Ο Γ. ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ.ΦΕΚ 50,28-12-1836
ΕΠΑΝΕΞΕΛΕΓΗ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΟ 1846
2.ΤΟ 1840 ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΜΗΤΡΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΥΠΕΓΡΑΦΕ ΜΕ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΔΙΚΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΝΟΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΤΑΝ Ο Γ. ΜΠΙΛΑΛΗΣ
3.ΤΟ 1848 ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΑΝΑΣ. ΜΠΟΥΖΑΣ .
4. ΤΟ 1853 ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΣ ΤΖΩΡΤΖΗΣ.ΤΟ 1853 ΣΥΝΕΣΤΗΘΗ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΙΣΘΟ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΘΑ ΠΛΗΡΩΝΕ Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ,
5. Ο ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ,ΚΩΣΤΑΣ ΑΠΌ ΧΑΣΑΜΠΑΣΑ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΤΟ ΣΤΕΡΝΟΠΟΥΛΙ ΤΟΥ ΕΚΛΕΓΟΤΑΝ ΕΠΙ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΜΕΙΝΕ ΤΟ ΠΑΡΑΤΣΟΥΚΛΙ “ΓΕΡΟΣ ΙΘΩΜΑΤΑΣ”
6.Ο ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΛΥΜΠΕΡΗΣ ,ΔΙΑΔΕΧΤΗΚΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟ ,ΔΗΜΑΡΧΟ ΚΑΙ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΤΟ 1870.ΕΠΑΝΕΞΕΛΕΓΗ ΤΟ 1874.
7. ΤΟ 1879 ΕΞΕΛΕΓΗ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΙΘΩΜΗΣ Ο ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ , ΑΠΌ ΚΕΦΑΛΙΝΟΥ.
8.ΤΟ 1866 ΚΑΙ 1887 ΕΞΕΛΕΓΗ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΙΘΩΜΗΣ Ο ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ,ΑΠΌ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΕΙΟ,ΚΑΙ ΣΥΝΕΔΕΣΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΚΟΙΝΩΦΕΛΗ ΕΡΓΑ.
9. ΤΟ 1907 ΕΞΕΛΕΓΗ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΙΘΩΜΗΣ Ο ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ , ΑΠΟ ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΥ.ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΜΑΓΓΑΝΙΟΥ ΠΥΡΟΛΟΥΣΙΤΗ ΣΤΑ ΖΕΡΜΠΙΣΙΑ,ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΑΛΙΣΤΗΡΗ.ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΑΛΛΑ ,ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΔΙΑΣΩΘΗΚΑΝ ΕΛΑΧΙΣΤΑ.
10.ΤΟ 1911 Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ Δ.ΗΜΑΡΧΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΗΤΑΝ Ο Γ. ΠΑΡΙΣΗΣ.



ΔΕΡΡΕΣ ή ΔΕΙΡΑΣ ή ΔΕΙΡΡΑΣ ή ΔΕΡΑΣ ή ΔΕΡΡΑΣ
[ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ,ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ] .

1.ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ- ΗΛΙΑΚΑ
Το τοπωνύμιο Δειράς ή Δεράς σημαίνει ράχη ή λαιμό ανάμεσα σε βουνά και είναι πολύ συνηθισμένο. Για τη Μεσσηνία υπάρχει επιγραφική μαρτυρία «κοίλα Δέρα». Η θέση αναζητείται βορειότερα της Ιθώμης παρά τα Αρκαδικά σύνορα.
(σελ. 6 6) ΙV Κεφ. 15 (4,7)
2.ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Κάτω του υψηλού λόφου της ΤΣΟΥΚΑΣ είναι η λοφοσειρά των λεγομένων αρχαίων ΔΕΡΩΝ ή ΔΕΙΡΩΝ, 3 χιλιόμετρα ανατολικά, κάτω του Διασέλου της ΕΥΑΣ –ΙΘΩΜΗΣ και μονής ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ.
Κατά τον Σπ. Τασιόπουλο (Η αρχαία Μεσσηνία σελ. 69) πρέπει να ευρίσκετο στους γηλόφους ανάμεσα Σκάλας, Μελιγαλά και Λακωνικής. Στον Ταϋγετο υπήρχε και ναός της Δερριάτιδος Αρτέμιδος.
- Ο Νικ. Παπαχατζής ερμηνεύοντας το χωριό αυτό του Παυσανία σημειώνει :
Το τοπωνύμιο Δειράς ή Δεράς σημαίνει ράχη ανάμεσα σε λόφους και είναι συνηθισμένο. Η θέση αναζητείται στα βόρεια της Ιθώμης προς τα Αρκαδικά σύνορα (Παυσανία Μεσσηνία 1965 σελ. 78 κεφ. 5).Το όνομα του Δήμου κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από το αρχαίο χωριό Δέρας ή Δέριους ή Δέρας. Κατά το Στέφανο Βυζάντιο που έμεινε γνωστό στην Ιστορία από τη μάχη που έδωσαν οι επαναστατημένοι Μεσσήνιοι υπό τον Αριστομένη κατά το β’ Μεσσηνιακό πόλεμο κατά των Σπαρτιατών.
3.ΙΣΤΟΡΙΑ
ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
Έγιναν τρεις μεσσηνιακοί πόλεμοι μεταξύ των Σπαρτιατών –Μεσσηνίων από το 735-454 π.χ .(1ος 735-715 , 2ος 685-657 και 3ος 464-454). Το 369 π.χ η Μεσσήνη ελευθερώθηκε από τον Επαμεινώνδα ο οποίος κάλεσε ολους τους απογόνους των κατοίκων της ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και διέταξε απαξάπαντες να συμμετέχουν στην οικοδομησή της,την οποία οχύρωσε με ισχυρά τείχη. Η μάχη των Δερών ταυτίζεται με την έναρξη του δευτέρου Μεσσηνιακού πολέμου . Με τη λήξη του πρώτου Μεσσηνιακού πολέμου το 722π.χ. οι Σπαρτιάτες έθεσαν 21 όρους παράδοσης.Δύο από τους όρους ήταν:
19. Υποχρεωτική δήλωση διαμονής ή μετανάστευσης εντός μηνός.
21. Μετατόπιση των εθνικοτοπικών συνόρων από το Πάμισο Καρδαμύλης ,στο μεγάλο Πάμισο Μακαρίας Μεσσήνης. Εκ της πάμμεσης τοποθεσίας του προσονομάσθηκε Πάμμισος.
Εκ των δηλωσάντων να φύγουν από τη ΜΕΣΣΗΝΗ κατέφυγαν στην: ΑΡΚΑΔΙΑ,ΑΧΑΪΑ,ΑΡΓΟΛΙΔΑ ,ΚΟΡΙΝΘΙΑ και ΕΥΒΟΙΑΝ. Αλλοι πήγαν στην ΣΑΜΟ και από εκει στην ΚΥΡΗΝΗ ΑΦΡΙΚΗΣ, οπου συνοίκισαν τις πόλεις ΑΡΣΙΝΟΗΝ και ΦΕΡΕΝΙΚΗ.Άλλοι μετανάστευσαν στο ΡΗΓΙΟΝ το οποίο ίδρυσαν Χαλκιδείς και Ευβοείς και δέχονταν ως συνοίκους πρόσφυγεςΜΕΣΣΗΝΙΟΥΣ,ΑΒΑΚΑΙΝΟΝ,ΤΑΡΑΝΤΑ ΔΙΚΑΙΑΡΧΙΑΝ,ΤΥΝΔΑΡΙΔΑ στη ΚΑΛΑΒΡΙΑ της κάτω Ιταλίας με τους στρατηγούς ΑΛΚΙΔΑΜΙΔΑ και ΔΙΚΑΙΑΡΧΟΝ. Άλλοι με αρχηγόν τον ΦΙΛΕΑΝ μετέβησαν στην ΣΙΚΕΛΙΑ και ίδρυσαν την πόλη ΦΙΝΔΙΑΔΑ σε ανάμνηση του βασιλιά Μεσσηνίας ΦΙΝΔΑ.Τον ΤΑΡΑΝΔΑ μετονόμασαν ΗΡΑΚΛΕΙΑΝ και την ΚΑΛΑΒΡΙΑΝ ΤΡΙΝΑΚΡΙΑΝ. Χαλκιδείς,Κυμαίοι, και Ίωνες άποικοι στη Σικελία ίδρυσαν την πόλη ΖΑΓΚΛΗ την οποία κατέλαβε ο τύραννος ΑΝΑΞΙΛΑΣ και εγκατέστησε νέους αποίκους ΜΕΣΣΗΝΙΟΥΣ, οι οποίοι μετονόμασαν την ΖΑΓΚΛΗ σε ΜΕΣΣΗΝΗ.Το ΡΗΓΙΟΝ και η ΜΕΣΣΗΝΗ ενώθηκαν σε ένα κράτος και ειχαν κοινό νόμισμα.Το 1906 καταστράφηκε από σεισμό.Κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο έπαθε σοβαρές ζημιές από βομβαρδισμούς.Οι Ιταλοί από το 1453-1821 παρείχαν καταφύγιο στούς καταδιωκόμενους φιλελεύθερους κατοίκους της ΕΛΛΑΔΟΣ. Γι αυτό καλούνται «ΦΡΑΤΕΛΟΙ», που σημαίνει αδελφοί των Ελλήνων.Κατά τη μυθολογία η ΜΕΣΣΗΝΗ ηταν κόρη του ΤΡΙΟΠΑ και σύζυγος του ΛΕΛΕΓΑ, βασιλιά της Λακεδαιμονίας. Προέτρεψε το συζυγό της να κυριεύσει τη ΜΕΣΣΗΝΙΑ και εκεί ίδρυσε πόλη στην οποία έδωσε το όνομά της.
*ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΟΣ Β,ΑΡΧΑΪΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ.
ΜΕΣΣΗΝΗ:56,60,61,127,439.
ΜΕΣΣΗΝΗ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑΣ: 57,270,272,355.
ΜΕΣΣΗΝΙΑ:18,19,30,32,33,49,50,53,82,114,124,138,139,221,222,252.
ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΙ
ΠΟΛΕΜΟΙ:Α,54,55,209,221,222.Β.54,221,222,230,243,262.
ΜΕΣΣΗΝΙΟΙ:50,53,54,55,56,60,61,64,221,222,414.
ΧΑΡΤΕΣ: Σελίδες 51,62.
Στην Κατω Ιταλία οι άποικοι ΕΛΛΗΝΕΣ ίδρυσαν την «ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ».Υπάρχουν σήμερα ελληνόφωνα χωριά στην ΚΑΛΑΒΡΙΑ-ΣΙΚΕΛΙΑ που μιλούν τα ¨ΓΚΡΕΚΑΝΙΚΑ¨ και το μεγαλύτερο ελληνόφωνο χωριό ονομάζεται ΚΑΛΗΜΕΡΑ .
Η Μεσσηνία το 182 π.χ. καταλήφθηκε από την ΑΧΑΪΚΗ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ με την οποία συμμάχησε εναντίον του ΦΙΛΙΠΠΟΥ του Ε΄ της Μακεδονίας.Το 146 π.χ. υποτάχτηκε στη Ρώμη.Στη Φραγκοκρατία ήταν πριγκιπάτο του Μωρέως.Το 1430 ελευθερώθηκε από τους Παλαιολόγους του Μυστρά. Οι Τούρκοι την κατέλαβαν, όταν έφυγαν οι Βενετοί το 1715. Η Καλαμάτα ήταν η πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε στην επανάσταση το 1821. Στις 12 Φεβρουαρίου 1825 αρχισε τις επιδρομές του ο ΙΜΠΡΑΗΜ και ελευθερώθηκε από τα Γαλλικα στρατεύματα του ΜΕΖΟΝ.Το 1833 οι Μεσσήνιοι εκαναν επανάσταση εναντιον της ΒΑΥΑΡΟΚΡΑΤΙΑΣ του ΟΘΩΝΑ με πρωταγωνιστή το Θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ. Στην επανάσταση του 1848 συμμετείχε και ο Βαλυραίος ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΥΚΟΣ ή ΧΕΛΙΩΤΗΣ που ξεσήκωσε όλους τους δυσαρεστημένους ΕΛΛΗΝΕΣ μέχρι την ΚΟΡΙΝΘΟ.
4 ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ-ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΥ-ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ
ΣΥΣΤΑΣΗ ΔΗΜΟΥ
Με την απελευθέρωση του Ελληνικού κράτους , το 1833 με το νόμο « περί συστάσεως δήμων » το κράτος διαιρέθηκε σε 10 νομούς .Οι νομοί διαιρέθηκαν σε 42 επαρχίες και αύτές με τη σειρά τους σε δήμους.
- Ο Δήμος Δερών κατά τη σύστασή του αποτελείτο από τα χωριά Σκάλα (έδρα) και Βαλύρα. Δήμαρχος διορίστηκε ο παλαιός πρόκριτος και φιλικός Αναγ. Πουλόπουλος από τη Σκάλα.Στη διάρκεια του Αγώνα διετέλεσε κατ’ επανάληψη δημογέροντας, μέλος της επαρχίας Εμπλακίων. Ο αδελφός του Θεοδωράκης Πουλόπουλος, μαζί με τους πρόκριτους της Πελοποννήσου και το Δημήτριο Υψηλάντη, στη Μονή Καλτεζών στις 26 Μαϊου 1821, υπογράφουν τα αυτεπισταλέντα σχέδια οργανισμού. (Παπατσώνη Παναγιώτη Απομνημονεύματα σελίδες 17, 18, 31 και 42) και εισπράκτορας ο Γ. Νικολακόπουλος (ΓΑΚ αρ. φυλ 80 28 Δεκέμβριος 1 παρ. 36 εως 23) από τη Σκάλα. Απόγονοι του Πουλόπουλου είναι ο συνταξιούχος δημοσιογράφος Θεόδωρος Μαργαρίτης που έχει γράψει την ιστορία-λαογραφία της Σκάλας Μεσσηνίας ,η Άννα Πουλοπούλου και οι Στέλιος και Μιχάλης Βασιλόπουλος , που η μάνα τους Μαρία είχε αδελφό το Δημοσθένη πατέρα της Αννας. Το σπίτι της Αννας κτίστηκε με υλικά από τη Γαλλία. Έμεινε εκεί ο Κολοκοτρώνης κατά το πέρασμά του από την Βαλύρα . Είναι τριόροφο καθώς και το σπίτι του Παπασαραντόπουλου που ήταν το κονάκι του Τζεμερεμίν Αγά. Το σπίτι του Γεωργίου Βασιλόπουλου ήταν δίπλα στην πλατεία του χωριού στο δρόμο προς Πλατύ [ τώρα ιδιοκτησία των αδελφών Λιοντήρη που το γκρέμισαν πρόσφατα ], ήταν πανδοχείο και είχε διανυκτερεύσει δύο φορές ο Βασιλιάς Οθωνας όταν επισκέφθηκε την Ιερά Μονή Βουλκάνου το 1840 και το 1862.
- Το 1833 τα Βαυαρικά αποσπάσματα του Φέδερ αφάνισαν εξ ολοκλήρου τον Δήμο Δερρών ενεργούντα έναντίον έκείνων, μερικοί απο τους όποίους διαμένουν στην περιφέρεια Μελιγαλά, διότι ζωοτροφούν με πολυποίκιλα φαγητά και τρώγουν όρνιθες, γάλους, σκοτώνουν δε και χοίρους.( Αθηνή αρ. φύλου 678, 16, 1 παρ. 38 σελ 3672γ). Στον εμφύλιο του 1848 ο Τζεφερεμινέος ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΥΚΟΣ ξεσήκωσε τους δυσαρεστημένους Ελληνες μέχρι την Κορινθία. [ Ιστορία Τρικκάλων Κορινθίας,Σπύρου Γ.Σταυρόπουλου σελ 632-634, ΓΑΚ Φ258,ενθετο Ελευθεροτυπίας τεύχος 47.
- Στα 1839 δήμαρχος υπηρετούσε ο Βασίλης Λινάδρος από τη Βαλύρα και έδρα του Δήμου ήταν η Βαλύρα (εδ. Αθηνών Αιών φυλ. 170, 12/6/1840 σελ. 3). Στο φύλλο της εφημερίδας Βαλύρα υπάρχει αναλυτική περιγραφή στη βιογραφία του Λινάρδου, του οποίου η φωτογραφία και η φουστανέλλα του με όλο τον εξωπλισμό της σώζονται στο σπίτι του συγχωρεμένου Ξενοφώντα Καρτερολιώτη.
- Το σπίτι της έδρας του δήμου ΔΕΡΩΝ βρίσκεται στην περιοχή ¨ΚΡΗΤΙΚΟΡΟΥΓΑ¨ στη Σκάλα. Ήταν και έδρα του Ειρηνοδικείου Δερών και στρατηγείο από τον πρωθυπουργό Γ. Κουντουριώτη κατά την παραμονή του στη Σκάλα το 1825.
- Κατά το Μάϊο του 1839 ο Δήμαρχος Βασίλης Λινάρδος δια των εθνοφυλάκων του κατόρθωσε να παγιώσει την ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής του και να συλλάβει το ληστή Κουμπαρούλη. (εδ. Αθηνών Αιών αρ. φ. 160 5/5/1840 σελ. 3).
- Στις 8 Μαρτίου1838 διορίστηκε εισπράκτορας από τη Βαλύρα ο παλαιός άγωνιστής Αναγ. Καρτερολιώτης
Με το ΒΔ της 17 Αυγούστου 1840 ο Δήμος Δερών καταργήθηκε και τα δύο χωριά υπήχθησαν στο Δήμο Οιχαλίας. Η Σκάλα ορίσθηκε σαν έδρα του Δήμου Οιχαλίας αλλά αργότερα με παρέμβαση των αδελφών Γιάννη και Περικλή Μπούτου ,παππούδες του Γιάννη Μπούτου ,έδρα ορίστηκε ο Μελιγαλάς. Με το νόμο « ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ »η ΒΑΛΥΡΑ έγινε έδρα του επανασυσταθέντος δήμου ΙΘΩΜΗΣ. Στη ΜΕΣΣΗΝΙΑ έγιναν 29 δήμοι και 3 κοινότητες , ενώ πριν ηταν 8 δήμοι 272 κοινότητες και 496 οικισμοί. Στην ΕΛΛΑΔΑ εγιναν 900 δήμοι και 133 κοινότητες, ενώ πριν ήταν 434 δήμοι, 5343 κοινότητες και 12.548 οικισμοί.
5.ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ
ΝΙΚΟΤΕΛΕΙΑ : Ανδαναϊες –τούτος αλήθεια ο λόγος ο ξεχωριστός, που τρείς γενιές στομωμένος, είχε πάψει ν’ ακούγεται στο δάσος του Λύκου το ιερό, μας φέρνει σαν πρώτα μπρος στα ρημαγμένα χαλάσματα τούτα των παλατιών της ξακουστής Μεσσήνης.
ΚΟΡΥΦΑΙΑ : Σε τούτο στηρίζω τις ελπίδες μου, πως θ’ αξιωθώ να ιδώ την πατρική μου γη λεύτερη σαν πριν.
Β’ ΓΥΝΑΙΚΑ : Φτερά πέταξε η ψυχή μου από την ώρα, που με την τόση του ορμή .Ξεσήκωνε της Ανδανίας τα παληκάρια, κι από κοντά της Μεσσένιας όλης κι’ έδωκε την πρώτη μάχη στις Δέρες.

Λεζάντες φωτογραφιών.
• Νομός ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ και η αρχαία ΜΕΣΣΗΝΗ.
• Ο Ελληνικός Αποικισμός 720-715 π.χ. ΡΗΓΙΟΝ. Ευβοικές πολεις,Μεσσήνιοι
Πρόσφυγες σελ62-63, , Ιστορία Ελληνικού Εθνους,τόμος Β,Εκδοτική Αθηνών
• Κατάκτηση μέρους της ΣΤΕΝΥΚΛΑΡΟΥ απο τους Σπαρτιάτες στον Α΄Μεσσηνιακό πόλεμο.Σελ 51, Ιστορία Ελληνικού Εθνους,τόμος Β,Εκδοτική Αθηνών.
• Η Αρκαδική πύλη και τμήματα οχυρωματικού περιβόλου της ΜΕΣΣΗΝΗΣ.
Φωτ.52,σελ123,Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις,Μεσσηνιακά –Ηλιακά, Εκδοτική Αθηνών.
• Συμπλοκή Μεσσηνίων και Βαυαρών.Τεύχος47, ιστορικά εφ.Ελευθεροτυπία.
• Αρχαία Μεσσήνη,Μαυρομμάτι Σιμίζα.Φωτ. ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ.
• Η Βαλύρα και στο βάθος η ΤΣΟΥΚΑ οπου στη λοφοσειρά αυτή εγινε η μαχη των ΔΕΡΩΝ. Φωτ. ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ.
• Η Δέση του ποταμού ΒΑΛΥΡΑ ,θέση απο την οποία πέρναγαν οι ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ. Φωτ. ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ.
• Ο Δήμαρχος ΔΕΡΩΝ το 1839 ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ. Φωτ. ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ.
• Το πανδοχείο ΒΑΛΥΡΑΣ που διανυκτέρευσε ο ΟΘΩΝΑΣ το 1840 και 1862,οταν επισκέφθηκε την Ι.Μ.ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ, λίγες ημέρες
πριν εξοριστεί απο την ΕΛΛΑΔΑ.Σκίτσο Γ.ΤΣΟΝΑΚΙΔΗ. Φωτ. ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ
• Η σιδερένια γέφυρα ΒΑΛΥΡΑΣ σε κάρτ ποστάλ του 1900 , που ανατινάχθηκε το 1943.
• O ποταμός Πάμισος ή Πάμμισος

ΚΑΛΑΘΟΠΛΕΚΤΙΚΗ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ ΙΘΩΜΗΣ

























































































































































ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ-ΛΑΙΚΗ ΤΕΧΝΗ-ΠΛΕΚΤΙΚΗ-ΚΑΛΑΘΟΠΛΕΚΤΙΚΗ-ΚΑΛΑΜΟΠΛΕΚΤΙΚΗ
Του καθηγητή βιολογίας Γιάννη Δ. Λύρα

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Η Λαογραφία παρακολουθεί και ερμηνεύει τις εκδηλώσεις της ζωής του λαού (πνευματικές-ψυχικές-καλλιτεχνικές), αυτές που αποτελούν τον πολιτισμό του λαού και του έθνους. Ο Ελληνικός <λαός> μένει πάντα η βασική πηγή. Οι σκοποί της λαογραφίας είναι επιστημονικοί,εθνικοί, ανθρωπιστικοί και διεθνιστικοί.
Το πρώτο πανεπιστημιακό τμήμα λαογραφίας ιδρύθηκε στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, για τους φοιτητές της φιλοσοφικής και μεταξύ των φοιτητών ήταν και η Μεταξία Λινάρδου ,από Βαλύρα Μεσσηνίας, η οποία είχε κάνει υποχρεωτικά εργασία λαογραφίας για το χωριό μας.
Η ζωή μας να σημαίνει το κυνήγι των ανώτερων πιλιτιστικών-πολιτισμικών αξιών, πλήρη κατανόηση των μυστηρίων της φύσης και κατάκτηση της έσχατης αλήθειας, ελεύθερα να ασκήσήσουμε τις απεριόριστες δυνατότητες του μυαλού μας, για τον πλούτο της μιας και μοναδικής μας ζωής.
Η Ακαδημία Αθηνών έχει τμήμα λαογραφίας, με υπεύθυνη την κυρία Αικατερίνη Καμηλάκη, στην Αθήνα στην οδό Συγγρού 98. Ο συμπατριώτης μας Καλαματιανός Νικόλαος Πολίτης(1852-1921),πατέρας της λαογραφίας μας, που η προτομή του δεσπόζει δεξιά του δρόμου, λίγα μέτρα πριν φτάσουμε στην Υπαπαντή στην Καλαμάτα, αφιέρωσε τη ζωή του στη λαογραφία, ενώ όπως θα αναφέρουμε παρακάτω ο ήρωας αγωνιστής-πολεμιστής Παπαφλέσσας είχε όραμα για την ίδρυση μουσείου σε κάθε σχολική μονάδα. Στη Μεσσηνία υπάρχουν αρκετά λαογραφικά μουσεία χωρίς στήριξη ,υποδομές και προβολή. Ο Κώστας Μπαλαφούτης έχει γράψει βιβλία για τη λαογραφία της Μεσσηνίας, τα οποία και μου έχει αφιερώσει, και διατηρεί λαογραφικό μουσείο στη Σχοινόλακκα Πυλίας. Ο δήμος Ιθώμης έχει ένα μουσείο στη Ρευματιά ιδιοκτησίας Ευαγγέλου Κάψια και το 1997 ιδρύθηκε το λαογραφικό μουσείο στη Βαλύρα το οποίο είναι σαν να μην υπάρχει. Εδώ και λίγα χρόνια η δραστήρια Βασιλική Μουρίκη,από Μελιγαλά μαζί με άλλες γυναίκες και τη συμπαράσταση της δημάρχου Ελένης Αλειφέρη ίδρυσαν το λαογραφικό μουσείο στο Μελιγαλά, το οποίο θα επιμεληθώ και θα στηρίξω,γιατί εκεί έζησα 12 χρόνια σαν μαθητής-φροντιστής-καθηγητής με ευχάριστα και δημιουργικά συναισθήματα και γι αυτό έδωσα αρκετά λαογραφικά αντικείμενα ,απο την προσωπική μου συλλογή.
Η συνέχεια των κειμένων αφιερώνεται στους επώνυμους και ανώνυμους Έλληνες και ξένους λαογράφους και συλλογείς των παλιών και νεώτερων ελληνικών χρόνων και στο βασικό χορηγό των πληροφοριών και αντικειμένων, <τον ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΟ>.

Ο Oραματιστής Παπαφλέσσας για τη Λαογραφία και την παιδεία...
Το ενδιαφέρον του Παπαφλέσσα για την παιδεία, λαογραφία , για τη μόρφωση του λαού και τη διαπαιδαγώγησή του μας είναι γνωστά από πολλά έγγραφα που έχουμε στη διάθεσή μας και θα αναφερθούμε σε τέσσερα από αυτά.
- Από το 1818 όταν βρισκόταν στη πόλη ρίχνει την ιδέα για την ίδρυση σχολείου στη γενέτειρά του στη Πολιανή για τη λειτουργία του οποίου υπόσχεται να στέλνει 1000 γρόσια το χρόνο και "διδάσκαλο έμπειρο..."
Έγραφε στους Πολιανίτες
"...Αίτιον του εξευγενισμού της ανθρωπότητας δεν είναι άλλο ειμί η παιδεία, την οποία ως προίκα ο ποιητής μας Θεός εχάρισεν εις ημάς δια να ακούομεν το λογικόν μας και να αντιμαχώμεθα εις όλους τους αισθητούς εχθρούς των συμφερόντων της ψυχής και του σώματός μας
*Λόγιος Ερμής φύλλο 10-15 Μαΐου 1820 σελίδα 304-305.
-Και πιο κάτω έγραφε:
Όθεν αγαπητοί μου συμπατριώται σας παρακινώ να φροντίσετε και εσείς να αποκτήσουμε εις την πολιτείαν μας, ένα εργαστήριο της παιδείας, ένα σχολείο δηλαδή Ελληνικόν, εις τον οποίον θα διδάσκονται τα τέκνα της πατρίδας μας και των πέριξ τα θεία και ιερά ταύτα μαθήματα και θεοπαράδοτα λόγια...
**Επιτομή της Αναγέννηθείσης Ελλάδος τόμος Α σελίδα 83. Στη Πολιανή στα 1821 λειτουργούσε σχολείο.
-Αμέσως μετά τη σύσταση της Πελοποννησιακή Γερουσία στη Μονή Καλτεζών ο Παπαφλέσσας εξελέγη αντιπρόεδρος (ενώ ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ήταν πρόεδρος) και ανέλαβε τη γενική εφορία της παιδείας. Ιδρύει το Απρίλιο του 1822 το πρώτο επίσημο κρατικό σχολείο στην Τρίπολη που συνεστήθη στην Ελεύθερη Ελλάδα, στο σπίτι του Δεφτέρ Κεχαγιά, με δάσκαλο το κατόπιν ιεροκήρυκα στη Μεσσηνία και αλλού, Δανιήλ Γεωργόπουλο.
Σε μια άλλη προκηρυξή του τονίζει για τα αγαθά αποτελέσματα από τη μόρφωση του λαού: ... Πατριώται... Η παιδεία είναι τόσο αναγκαία στον άνθρωπο για την ανάπτυξη του λογικού στον άνθρωπο όσο είναι αναγκαία η τροφή για τη συντήρηση της Ζωής του. Είναι δε αναντίρρητον ότι αυτός ο υπέρτατος δημιουργός του παντός πλάσας τον άνθρωπο νου και επιστήμης δεκτικόν, και δους σε αυτόν την εξαιρετική δύναμη του τελειοποιείσθαι, απαιτεί αφεύκτως του λογικού την καλλιέργειαν, καθότι δι΄αυτής ημπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος τα προς τον ποιητήν του, προς τον πλησίον του προς εαυτόν του καθήκοντα...
Μην αμελήσετε την παιδείαν των αγαπητών σας τέκνων, αρρένων τε και θηλέων. Μην αγωνίζεσθε για να τους αφήσετε κληρονομίαν χρημάτων, αλλά δαπανήσετε μετά χαράς τα ευαπόβλητα χρήματα δια να τους προμηθεύσετε τον αληθή και άσυλον θησαυρόν της παιδείας και να τα αποκαταστήσετε άξια τέκνα της Ελλάδας, και ωφέλιμα εις τον εαυτόν των και τους ομοίως των...
***Εφημερίδα Αθηνών, Πρωινός Ταχυδρόμος αρ. φ. 65 615 1865 σελ. 2-3
- Με την ευκαιρία σύστασης σχολείου, στη Καλαμάτα, πρώτη προσωρινή πρωτεύουσα της Ελλάδας ετόνιζε:
«Η Πελοποννησιακή Γερουσία μ’ όλους τους πολυμερίμνους και κατεπείγουσας ανάγκας της Πατρίδας έλαβε πατριωτική κηδεμονία για την αγωγή της νεολαίας προθυμούμενη να συστήσει σχολείο στη Καλαμάτα ανάλογο της παρούσας περιστάσεως δια του διορισμένου επί τούτο εφόρου αρχιμανδρίτου Γρηγορίου Δικαίου Παπαφλέσσα του και γερουσιαστού προσκαλεί δε άξιους διδασκάλους για να διδάξουν για της Λαγγαστερίου Μεθόδου τα κοινά γράμματα, Ελληνικά, Μαθηματικά και προσκαλεί δε και τη φιλομαθή νεολαία απ΄όλη τη Πελοπόννησο να συντρέξει εδώ για να διδαχθεί αμισθί, κηρύττουσα ότι ο κάθε μαθητής δεν θα ξοδεύει άλλο τι παρά δια τα βιβλία του και την υποτροφίαν του. Διατάττει δε τους γονείς να μην παραμελήσουν το ιερό χρέος τους αλλά να φροντίζουν επιμόνως για την παιδεία των τέκνων των.
****Ελληνική δημιουργία φύλλο 27.
Όμως δεν περιωρίσθηκε ως εκεί το ενδιαφέρον του Παπαφλέσσα. Γιατί τότε δεν θα απέδιδεν όσα περίμενε από τις ενέργειές του. Θέλησε να έχη ενεργώτερη ανάμιξι στη λειτουργία των σχολείων πού στο μεταξύ είχαν ιδρυθή, με την φροντίδα του ως ανωτάτου εφόρου της Παιδείας. Ήθελε να παρακολουθή την λειτουργία τους, να ελέγχη τους δασκάλους αν είχαν άπόδοσι στο έργο τους, αν ήσαν κατάλληλοι, ηθικοί, δραστήριοι, καταρτισμένοι για το έργο πού τους είχε ν’ ανατεθή. Έτσι αποφάσισε και διώρισεν έπιθεωρητήν, πού θα περιώδευε στην ελεύθερη Ελλάδα και θα του υπέβαλε σχετική έκθεσι για ό,τι θα έβλεπε επιτοπίως. Και ως επιθεωρητή διώρισε τον πιο κατάλληλο για τη σπουδαιότατη αύτη αποστολή άνθρωπο. Τον γνωστό κληρικό και δάσκαλο Γρηγόριο Κωνσταντά. Ο διορισμός του Κωνσταντά από τον Παπαφλέσσα έγινε στις 27 Αυγούστου 1824. Πότε απεφασίσθη να περιόδευση ο Κωνσταντάς δεν μας είναι γνωστό ακριβώς. Στις 2 Φεβρουαρίου 1825 όμως ο Παπαφλέσσας ως υπουργός των Εσωτερικών και υπέρτατος έφορος της Παιδείας απέστειλε την πιο κάτω εγκύκλιο "προς απαντάς τους επάρχους και δημογέροντας", με την οποία τους ενημέρωνε ότι "διετάχθη να περιόδευση ο γενικός έφορος της εκπαιδεύσεως Γρηγόριος Κωνσταντάς", για να επιθεωρήσει και μεταρρυθμίσει όσα τα σχολεία, όσα λειτουργούσαν στην ελεύθερη επικράτεια.
Ταυτόχρονα ο Παπαφλέσσας εκοινοποίησε και στον Κωνσταντά -οδηγίες «περί των χρεών και καθηκόντων του εφόρου της Παιδείας". Με το έγγραφο αυτό, μπορούμε να ειπούμε ότι ο Παπαφλέσσας έθετε τις ορθές βάσεις της εκπαιδεύσεως, άλλα και τις βάσεις για την ίδρυση Μουσείων για τη συγκέντρωσι των αρχαιοτήτων, που, διάσπαρτες δω και εκεί, αποτελούσαν εύκολη λεία των "θαμιζόντων" στην χώρα μας ξένων. Και πέραν απ' αυτά έθετε και τις βάσεις για τη δημιουργία της Λαογραφίας, αφού στα καθήκοντα και την αποστολή των δασκάλων ώριζε και την συλλογή των τοπονυμίων και την καταγραφή τους.
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παπαφλέσσα τα καθήκοντα του εφόρου ήσαν τα εξής:
Αον) Να περιέλθη και επισκεφθή αυτοπροσώπως όσα των σχολείων συγχωρούν οι περιστάσεις και με τον καιρόν και όλα όσα είναι δυνατόν.
Βον) Εν τοσούτω δε να πληροφορηθεί πόσα σχολεία ευρίσκονται προς το παρόν εις την Έλληνικήν επικράτειαν τόσον της Αλληλοδιδακτικής μεθόδου, όσον και αλλά, και που το καθ' εν και να ιδεάση την Διοίκησιν.
Γον) Να φροντίση να πληροφορηθή περί των είς αυτά διδασκόντων διδασκάλων και της αυτών διαγωγής και Ικανότητος και περί των μαθημάτων οπού παραδίδονται εις κάθε σχολείων και περί της τάξεως και μεθόδου της παραδόσεως και να εισάξη (οπού λείπει) μέθοδον των απλουστέρων, εύκολωτέραν και έπιτηδειωτέραν να επιταχύνη την επίδοσιν των νέων, και εις άλλας με (ν) μαθήσεις, εξαιρέτως όμως είς την της Ελληνικής γλώσσης, δια να μην κατατρίβωσιν εις αυτήν οι νέοι κοινωφελώς τον πολύτιμον καιρόν της ηλικίας των.
Δον) Να λάβη πρόνοιαν μετά των επιτρόπων των σχολείων δια να διορίζωνται παντού διδάσκαλοι τίμιοι, χρηστοήθεις, ενάρετοι, επιμελείς, θεοσεβεΐς, σώφρονες, ώστε να δίδουν καλόν παράδειγμα και να εμφυτεύσουν την αρετήν και τον αληθή πατριωτισμόν εις τους νέους, και προκομμένους όσον ενδέχεται έκαστος εις το είδος του, δια να μην καταργήται ο τόπος και παραλύει ή νεότης.
Εον) Να συνεννοηθή με τους επιτρόπους και διδασκάλους των σχολείων και να επιμεληθή μετ' αυτών, ώστε και τα οντά σχολεία να μεταβληθώσιν εις το κρεϊτ-τον και οπού δεν υπάρχουσι και ο τόπος είναι ικανός να συστήση, να συστηθώσι και Αλληλοδιδακτικά και άλλα, ανάλογα με την δύναμιν και κατάστασιν του τόπον.
ΣΤον) Να ερευνήση να μάθη οποίους και πόθεν έχει τους πόρους και τας προσόδους παν σχολείον και αν αυτοί εξοδεύωνται εις τας κυρίας και καθ' αυτό χρείας του σχολείου, ή αναλίσκωνται εις μάτην και να ειδοποίηση την Διοίκησιν.
Ζον) Να έχη επιστολικόν συνάλλαγμα με τους διδασκάλους και επιτρόπους των σχολείων δια να ειδοποιήται από καιρόν εις καιρόν περί της καταστάσεως εκάστου σχολείου, της προόδου των μαθήσεων και όσα αλλά αφορώσιν την βελτίωσιν των σχολείων.
Ηον) Να συνεπιμεληθή με τους επιτρόπους των σχολείων να προβλεφθώσι τα σχολεία με τα αναγκαία εις χρήσιν αυτών βιβλία και να πλουτισθώσιν οπού είναι δυνατόν και με 6ι6λιοθήκας ανάλογους με τας δυνάμεις και την κατάστασιν εκάστου τόπου.
Θον) Να δώση παραγγελίαν εις τους κατά τόπους έπαρχους και δημογέροντας, εις τους επιτρόπους και διδασκάλους των σχολείων δια να συνάξουν τας αρχαιότητας, όπου κατά καιρούς ευρίσκονται εις κάθε τόπον, νομίσματα, αγάλματα, επιγραφάς και ό,τι άλλο λείψανον Αρχαιότητος και να τα αποταμιεύσουν εις τα σχολεία, δια να απόκτηση με τον καιρόν πάν σχολείον το Μουσείον του, πράγμα αναγκαιότατον δια την ιστορίαν, δια την ανακάλυψιν των αρχαίων ονομάτων των πόλεων, και τόπων, δια την γνώρισιν της δεξιότητας των προγόνων μας, και δια την υπόληψιν των οποίων δικαίως έχουσιν εις τα τοιαύτα τα σοφά της Ευρώπης έθνη, τα όποια μας μέμφονται διότι τα χαρίζομεν ή τα πωλούμεν τιμήματος εις τους θαμίζοντας εις την Ελλάδα περιηγητάς των.
Ιον) Να καθυποβάλη εις την Διοίκησιν σχέδιον της τάξεως των Ελληνικών μαθημάτων, της μεθόδου της παραδόσεως, της διαρκείας ει δυνατόν, εκάστου μαθήματος, μάλιστα της Ελληνικής γλώσσης, δια να μην είναι απεριόριστος ή περί αυτήν σπονδή και καταναλίσκεται εις μάτην ο πολυτιμώτερος καιρός της νεότητας, το όποιον θεωρηθέν, επικριθέν και επικυρωθέν παρά της Διοικήσεως, να διαδοθή εις τα σχολεία της Επικρατείας και να ακολουθήται έως να ευρεθή καλύτερον.
Παράλληλα ο Παπαφλέσσας ως υπουργός καθώριζε και τα δικαιώματα του Κωνσταντά και τις υποχρεώσεις των κατά τόπους αρχών ως έξης:
Δικαιώματα του αυτού.
Αον) Να λαμβάνη παρά της Διοικήσεως την αναγκαίαν συνδρομήν εις το να διευθετώνται κατά το δέον τα αφορώντα την εκπαίδευσιν της νεολαίας.
Βον) Να εισακούηται με τους επιτρόπους των σχολείων εις όσα ήθελε προβάλλει προς βελτίωσιν των σχολείων.
Γον) Να πείθωνται οι διδάσκαλοι εις όσα εύλογα και ωφέλιμα ήθελε προτείνει εις αυτούς προς μεταρρύθμισιν και βελτίωσιν των σχολικών πραγμάτων.
Δον) Οι επίτροποι και διδάσκαλοι των σχολείων εις επίσκεψιν των οποίων ήθελεν έλθη να δείχνωσιν εις αυτόν την αναγκαίαν δεξίωσιν, εν όσω διατρίβει παρ' αυτοίς και ευκολίαν δια να μεταβαίνη εκείθεν εις άλλα σχολεία.
Εον) Οι έπαρχοι να τω δίδωσι χείρα βοηθείας εις έκτέλεσιν των χρεών του. Εν Ναυπλίω 10: Φεβρουαρίου 1825
Ο Υπουργός των Εσωτερικών
(Τ.Σ.) ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ
Ό Γενικός Γραμματεύς
Γεώργιος Γλαράκης" (Βιβλιοθήκη Μηλεών Πηλίου, Α/13.
Το 1834 με βασιλικό διάταγμα διαλύθηκαν πλέον των 100 Ιεραί μοναί του Βασιλείου της Ελλάδος, μεταξύ δε αυτών και η γυναικεία Ιερά Μονή των Αγίων Κων/νου και Ελένης των Καλογραιών στην Καλαμάτα της οποίας προΐστατο ο Ιερομόναχος Γεράσιμος Παπαδόπουλος.Πολλοί έβριζαν την Ιερά Σύνοδο και το Βασιλέα της Ελλάδος Όθωνα.Ο Ιωσήφ Ανδρούσης προσπάθησε να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα χωρίς τελικά να καταφέρει τίποτα. Απέθανε το 1844 ενώ ο Παπαφλέσσας σκοτώθηκε στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου το 1825. Οι χρονολογίες αυτές ήταν σημαδιακές, γιατί οι βαυαροκράτες με τον Κουντουριώτη είχαν φυλακίσει στον Προφήτη Ηλία στην Ύδρα όλους τους οπλαρχηγούς, τους οποίους με προτροπή του Παπαφλέσσα ελευθέρωσε στις 16 Μαΐου το 1825. Ο Κολοκοτρώνης ήταν την ημέρα που σκοτώθηκε ο Παπαφλέσσας στο Μακρυπλάγι, περιοχή στα σύνορα των νομών Μεσσηνίας – Αρκαδίας, γιατί ερχόταν να τον βοηθήσει. Το 1834 ξεσπάει η Μεσσηνιακή επανάσταση. Δικάζονται σε θάνατο οι Κολοκοτρώνης, Πλαπούτας (τους έδωσαν αθωωτική ψήφο οι Τερτσέτης – Πολυζωίδης). Τους αθώωσε το 1835 όταν ενηλικιώθηκε ο Όθωνας. Στη Μεσσηνιακή επανάσταση καταδικάστηκαν σε θάνατο οι Γιαννάκης Γρίτζαλης και Τζαμαλής, ενώ ο Μητροπέτροβας πεθερός του Γρίτζαλη καταδικάστηκε ισόβια.Το 1825 η κυβέρνηση Κωλέττη δικάζει τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, τον φυλακίζει στην Ακρόπολη Αθηνών και το πρωτοπαλήκαρό του ο Γκούρας δίνει το σύνθημα στους τέσσερις φύλακές του: «Αν το λάδι δεν πωληθεί σήμερον η τιμή θα πέσει και θα καταστραφούμε». Αφού τον βασάνισαν και τον δολοφόνησαν τον έριξαν κάτω από την Ακρόπολη για να θεωρηθεί ως αυτοκτονία. Στο βιβλίο «τα καπάκια» του Κωστή Παπαγιώργη εκδ. Καστανιώτη θα διαβάσει κάποιος τις ίντριγκες του Μαυροκορδάτου εναντίον του Καραϊσκάκη και Οδυσσέα Ανδρούτσου.
Ο Παμμεσσηνιακός Σύνδεσμος Πατρών, τιμώντας τον πολεμιστή αγωνιστή Παπαφλέσσα ανήγειρε επί προεδρίας του Συνδέσμου Αθαν. Παπαγρηγορόπουλου την προτομή του, από ορείχαλκο.Τα αποκαλυπτήρια τελέστηκαν το 1971 στις 30 Μαΐου 7 μ.μ. από τον υποστράτηγο Διοικητή στρατοπέδου Κ.Ε.Τ.Ε.Σ. Πατρών Δημήτριο Δικαίο, απόγονο του ήρωα, στον οποίο ανήκει και η πρωτοβουλία της κατασκευής.
Βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Μαιζώνος και Παπαφλέσσα, δίπλα στο κτίριο της εφημερίδας «Πελοπόννησος».
Πολλοί σύλλογοι από τη Μεσσηνία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχουν το όνομα «Παπαφλέσσας», καθώς και πολλοί δήμοι – κοινότητες στις ονοματοθεσίες οδών – πλατειών, έχουν το όνομά του, όπως φαίνεται στους χάρτες Πατρών – Βαλύρας (έδρα του δήμου Ιθώμης). Στις 3 Αυγούστου 2003 έγιναν τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι, του Δήμου Παπαφλέσσα.

ΠΛΕΚΤΙΚΗ (ΚΑΛΑΘΟΠΛΕΚΤΙΚΗ)
Η καλαθοπλεκτική είναι από τις αρχαιότερες τέχνες του ανθρώπου. Έχει τις ρίζες της από το 9000 π.χ.από διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα και σήμερα οι νέες τεχνολογίες(καφάσια,τελάρα,πλαστικά) έφεραν σε παρακμή την τέχνη αυτή, την οποία όμως στηρίζουν κυρίως οι Ρωμά και ωρισμένοι ηλικιωμένοι έλληνες. Η τέχνη είναι εύκολη να μαθευτεί, δεν απαιτεί ειδικά ακριβά εγραλεία, δεν χρειάζεται ειδικές εγκαταστάσεις ούτε κεφάλαια κίνησης και πολλοί την μάθαιναν για να έχουν ένα πρόσθετο έσοδο. Δυστυχώς σήμερα τα πλαστικά σκεύη εκτόπισαν τα κάθε είδους καλάθια και ο θησαυρός των φυτών από τα οποία τα κατασκεύαζαν, έχασε την αξία του.
Η έρευνα -μελέτη-καταγραφή έχει σκοπό να γίνει γνωστή η παραδοσιακή τεχνική διαδικασία των ξεχωριστών αυτών αντικειμένων, της Ελληνικής καλαθοπλεκτικής. Γίνεται διεπιστημονικά-πολυεπιστημονικά-πολυθεματικά, για να έχουμε πλήρη εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης και να δώσουμε το ερέθισμα σε ορισμένους, αφού κάνουν έρευνα αγοράς με φούρνους-ανθοπωλεία-κάβα ποτών, να ασχοληθούν με το επάγγελμα αυτό, για να έχουν ένα πρόσθετο έσοδο.
Αξίζει να σημειώσουμε πως είναι από τις αρχαίες σπάνιες τέχνες και ύστερα από δεκαετίες ενεργειακής σπατάλης και ρύπανσης-μόλυνσης-δηλητηρίασης της γης από προβληματικά και ενεργοβόρα υλικά,όπως τα πλαστικά, καθίσταται αναγκαία η αναβιωσή τους. Το καλάμι είναι και δομικό υλικό για σκίαση, σκεπές σπιτιών,μεσοτοίχεια σπιτιών (τσατμάδες)και επειδή το υλικό είναι ελαφρύ αντέχει στους σεισμούς και γίνεται αντισεισμικό, σχηματισμό καλυβών και καλυβόσπιτων.Λύνει προβλήματα πρακτικά οικονομικά,οικλογικά και αξιοποιούνται τα φυτά της μάννας γης. Λειτουργεί μια βιοτεχνία με πρώτη υλη το καλάμι φτιάχνοντας πέργολες διοφόρων τύπων και κόστους ανάλογα με την πλέξη και το καλάμι αν ειναι ολόκληρο ή μισό, ο παλιός μαθητής μου Μιχαλάκης Γιώργος, στη Μανωλάδα Ηλείας
Αρχικά γίνεται η καταγραφή των φυτών (πρώτη ύλη-υλικά κατασκευής-φωτογραφικό υλικό), μετά η καταγραφή των εργαλείων, στη συνέχεια θα γινει αναφορά στη λαογραφία του κάθε φυτού με τις ιδιοτητές του, η τέχνη και διαδικασία της πλεκτικής (καλαθοπλεκτικής, καλαμοπλεκτικής, αργαλειός),οι παλιοί τεχνίτες της Βαλύρας, βιωματική περιγραφή και φωτογράφιση από εναν παλιό γέροντα καλαθοπλέκτη, από το Χασάμπασα Μεσσηνίας, φωτογραφικό υλικό από διάφορα καλάθια πλεκτικής και υλικών, και τέλος θα γίνουν οι προτάσεις και τα συμπεράσματα.
Καλαθοπλέκτες από την Βαλύρα ήταν οι Γρίβας Γιάννης, Μπουρολιάς Νίκος, Σκραπετός Γεώργιος, Κουβελάκης Ιωάννης, Παπαιωάννου Ιωάννης, ψαθάδες οι Διαμαντόπουλος-Φειδάς και χελοκοφινάς ο Σωτήρης Αδαμόπουλος.

1. ΥΛΙΚΑ
Το οικοσύστημα με τη χλωρίδα της κάθε περιοχής έδινε απλόχερα τα υλικά από διάφορα δένδρα, θάμνους , βούρλα, μαρίτσα, βουτούμι και αρκουδόβατο για ειδικές και εξιδεικευμένες ανάγκες στη γεωργία,κτηνοτροφία,μελισσοκομία,βιοτεχνία,σπίτι κ.λ.π.Τα υλικά προέρχονται κυρίως από τα δένδρα ιτια,σφενδάμι, μουριά και ελιά (κολορίζια αγριλιάς), από τους θάμνους λιγαριά,μυρτιά, σχινο, πικροδάφνη και από τα υδροχαρή φυτά βούρλα-βουτούμι και μαρίτσα. Το πιο σπουδαιότερο, απαραίτητο και αναγκαίο είναι το καλάμι.
Τα καλάμια κόβονται το χειμώνα και στη χάση φεγγαριού, για να μην έχουν πολλούς χυμούς. Τα καλύτερα καλάμια είναι τα τρίχρονα που αντι για φύλλα έχουν παραπούλια (από τρίχρονα καλάμια φτειάχνονται αποκλειστικά οι φλογέρες).Καθαρίζονται, γίνονται δεμάτια (κιντινάρια =40 καλάμια,ρωμαικό κατάλοιπο),συσκευάζονται όρθια σε σκεπασμένο χώρο,ξεραίνονται για να χρησιμοποιηθούν αργότερα στην πλέξη. Το καλάμι σχίζεται σε 8 ή 10 λωρίδες (σχίζες) και πρίν την πλέξη από την προηγούμενη μέρα έμπαιναν στο νερό για να γίνουν πιο λυγερά, ευκολόπλεκτα και να μην σπάζουν.
Τα δένδρα ιτιά-σφενδάμι-ελιά-μουριά, οι θάμνοι σχίνος-μυρτιά -πικροδάφνη-λυγαριά,το καλάμι,το αρκουδόβατο και τα υδροχαρή βούρλα-μαρίτσα-βουτούμι, δίνουν τα υλικά πλέξης στημόνι-υφάδι-χερούλια. Η μυρτιά και σχίνος δίνουν γερές και λεπτές βέργες και γίνονται πιο διακοσμητικές όταν ξεφλουδιθούν και στη συνέχεια χρωματιστούν. Τα δένρα και οι θάμνοι κλαδεύονταν και μονοχρονιάς έβγαιναν νέες βέργες σε ικανοποιητικό μήκος,βλεποντας τα με αγάπη, στοργή και προστασία. Οι βέργες πρέπει να είναι μεστωμένες και όχι τρυφερές. Κόβονται όπως και τα καλάμια χάση φεγγαριού,γιατί έχουν ελάχιστα υγρά και έτσι είναι ανθεκτικώτερες, δεν σαπίζουν και δεν τις τρώει αργότερα το σαράκι (για το τελευταίο υπάρχει το απεντομωτήριο, πρίν ή μετά την πλέξη). Αποθηκεύονται ξηραίνονται και είναι το καλύτερο να μένουν άπλεχτες πάνω από 3-4 μήνες. Προτού πλεχτούν οι βέργες μένουν μέχρι και 15 ημέρες στο νερό για να μουλιάσουν και στη διάρκεια της πλέξης τα υλικά είναι σκεπασμένα με κουρελούδες ή λινάτσες, για να μην στεγνώνουν,ώστε να είναι ευλίγιστα στην πλέξη και να μην σπάζουν, ενώ ο μπαρμα Γιάννης από Χασάμπασα χρησιμοποιούσε αντί για το νερό τη στάχτη, προκαλώντας τα ίδια αποτεέσματα του νερού
Υπάρχει τέλος το αρκουδόβατο με πολλά μετρα μήκος που χρησιμοποιείται κυρίως για φίμωτρο ζώων και τυροβόλια,καθώς και τα ελόβια φυτά βούρλα, μαρίτσα και βουτούμι.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ-ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
1. ΙΤΙΑ
ΤΑΞΗ SALIKALES,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ SALICACEAE, ΕΙΔΟΣ SALIX (10 ΕΙΔΗ),ΣΕΛΙΔΑ 671
Πριν από 2000 χρόνια ο Ιπποκράτης συμβούλευε τους ασθενείς του, να ανακουφίζουν τους πόνους μασώντας κομμάτια από τον κορμό της ιτιάς. Περιέχει τη χημική ουσία ασπιρίνη ή επιστημονικά ακετυλο σαλικυλικό οξύ που είναι ένα αρωματικό οξύ με τη ρίζα ακετύλιο –ΟΟCH3 στη θέση μέτα ένα οξυγόνο Ο και ένα υδροξύλιο ΟΗ στη θέση όρθο του εξαμελούς πυρηνικού δακτυλίου.Το 1897 ο γερμανός Φέλιξ Χόφμαν ανακάλυφε το αναλγητικό φάρμακο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην ιστορία των φαρμάκων. Ο κορμός της είναι χρήσιμος στην ξυλογλυπτική και στην κατασκευή πυρίτιδας
2. ΕΛΙΑ
ΤΑΞΗ LIGUSTRALES,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ OLEACEAE, ΕΙΔΟΣ OLEA EYROPAEA (35 ΕΙΔΗ),ΣΕΛΙΔΑ 747
Ελιά
Αντιπυρετική, αντισηπτική. Καταπολεμά την αρτηριακή πίεση και ρίχνει την χοληστερίνη

Επιστημονική ονομασία: Olea Europea της οικογένειας των Oleaceae
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα, η φλούδα του κορμού και ο καρπός
Η ελιά χρησιμοποιείται σαν αγωγή για τα παρακάτω:
• Πυρετό
• Αρτηριακή πίεση
• Χοληστερίνη
• Δυσκοιλιότητα
• Εξωτερικές πληγές

ΧΡΗΣΕΙΣ
Το αφέψημα των φύλλων της ελιάς είναι καλό αντισηπτικό και χρησιμοποιείται για να ρίχνει τον πυρετό. Συνδυαζόμενα με τη λεβάντα ηρεμούν τα νεύρα. Επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι το παρθένο ελαιόλαδο δρα θετικά σε άτομα με υψηλή χοληστερίνη. Εξωτερικά, το ελαιόλαδο καταπραΰνει τους πόνους από πληγές, εγκαύματα και τσιμπήματα εντόμων ενώ χρησιμοποιείται βέβαια για εντριβές. Το αφέψημα της φρέσκιας φλούδας της ελιάς πίνεται για να χαμηλώσει την αρτηριακή πίεση

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Παρθένο ελαιόλαδο μπορούμε να βρούμε μπόλικο στην αγορά. Για εντριβές, το ζεσταίνουμε λιγάκι και το χρησιμοποιούμε πάντα χλιαρό. Για τα αφεψήματα (φύλλων ή φρέσκιας φλούδας) βράζουμε για αρκετή ώρα 100 γραμμάρια φύλλα ή 50 γραμμάρια φλούδα σε ένα λίτρο νερό και τα αφήνουμε στην κατσαρόλα μέχρι να κρυώσουν.

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Δεν έχουν αναφερθεί οποιεσδήποτε παρενέργειες στη χρήση του ελαιόλαδου ή των αφεψημάτων ελιάς.

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Για την υπέρταση πίνουμε ένα φλιτζάνι κρύου αφεψήματος της φλούδας της ελιάς μετά από κάθε γεύμα. Για τον πυρετό πίνουμε 3-4 φλιτζάνια ζεστού αφεψήματος των φύλλων την ημέρα. Για την χοληστερίνη ή τη δυσκοιλιότητα παίρνουμε ένα κουτάλι ελαιόλαδου πριν από κάθε γεύμα.

ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται όπως όλοι γνωρίζουμε στη μαγειρική και ειδικά στις σαλάτες. Χρησιμοποιείται επίσης και για την κατασκευή σαπουνιού και σαν τονωτικό των μαλλιών όταν συνδυαστεί με οινόπνευμα

ΙΣΤΟΡΙΑ
Το φυτό της ελιάς κατείχε πάντοτε μια σεβαστή θέση τόσο στον Ελληνικό χώρο όσο και στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Ο Μωυσής για παράδειγμα, απάλλασσε από τα στρατιωτικά τους καθήκοντα τους άντρες που ασχολούνταν με την καλλιέργεια των ελιών. Το ελαιόλαδο καιγόταν σε λάμπες στους ιερούς χώρους αφού θεωρείται σύμβολο καλοσύνης και αγνότητας, κάτι που συνεχίζετε μέχρι σήμερα στους ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς. Τέλος, το ίδιο δέντρο συμβολίζει την ειρήνη. Στους Ολυμπιακούς αγώνες της αρχαίας Ελλάδας, οι νικητές των αθλημάτων στέφονταν με στεφάνι από κλαδιά της ελιάς.


3.ΜΟΥΡΙΑ
ΤΑΞΗ URTICALES,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ MORACEAE, ΕΙΔΟΣ MORUS (10 ΕΙΔΗ),ΣΕΛΙΔΑ 683
Τα μούρα είναι πολύ δυναμωτικά και μέχρι την επόχή του 60 τα φύλλα της αποτελούσαν την πρώτη ύλη στη διατροφή του μεταξοσκώληκα και ο κορμός της ήταν κυρώς η πρώτη ύλη στην κατασκευή σαμαριών.
4. ΣΧΙΝΟΣ
ΤΑΞΗ TEREBINTHALES,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ANACARDIACEAE, ΕΙΔΟΣ PISTACIA LENTISCUS,ΣΕΛΙΔΑ 625
Ένα είδος σχίνου είναι το ενδημικό φυτό της Χίου, από το οποίο βγαίνει η μαστίχα με πολλές φαρμακευτικές-θεραπευτικές χρήσεις, στη διατροφή και αρωματοποιια και η καλλιεργειά του είναι από την αρχαιότητα.
5. ΜΥΡΤΙΑ
ΤΑΞΗ MYRTALES,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ MYRTACEAE, ΕΙΔΟΣ MYRTYS COMMYNIS, ΣΕΛΙΔΑ 549
Χρησιμοποιείται στη λεπτοξυλουργική, αρωματοποιία, φαρμακευτική και την περιγράφει στο βιβλίο του ο Διοσκουρίδης.
6. ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ
ΤΑΞΗ CONTORTAE,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ OPOCYNACEAE, ΕΙΔΟΣ NERIUM OLEANDER 3 ΕΙΔΗ,ΣΕΛΙΔΑ 759
Ενδημικό φυτό της Μεσογείου,αειθαλής θάμνος,φυτρώνει κυρίως στις όχθες των ποταμών. Ο γαλακτώδης χυμός που είναι σε όλα τα μέρη του φυτού, είναι γεμάτος τοξικές ουσίες με κυριότερη την oleardin (τριτερπενική γλυκοσίδη) την οποία χρησιμοποίησαν για καρδιακές παθήσεις και την περιγράφουν οι Πλίνιος και Θεόφραστος. Το ονομά της δόθηκε από το Διοσκουρίδη, γιατί το σχήμα των φύλλων της μοιάζει με της ελιάς. Σήμερα ερευνάται η χρήση της για πολλές θεραπείες.
7.ΛΥΓΑΡΙΑ
ΤΑΞΗ TUBIFLORE,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ VERDONACEAE, ΕΙΔΟΣ VITEX AGNUS CASTUS,ΣΕΛΙΔΑ 804
Είναι γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο πολυμήχανος Οδυσσέας με τα ευλίγιστα κλαδιά της λυγαριάς έδεσε τους συντρόφους του κάτω από την κοιλιά των προβάτων ,για να βγούν έξω από τη σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου. Κατευνάζει τις σεξουαλικές ορμές και τον ερεθισμό των γεννητικών οργάνων. Σ’αυτό οφείλει το ονομά της ΑΓΝΉ (castus). Περιέχει όλο το φυτό αλκαλοειδή, φλαβονοειδή,γλυκοζίτες και αιθέρια έλαια. Ο καρπός της είναι ωφέλιμος σε περιπτώσεις ανδρικής σεξουαλικής ανικανότητας και καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Σπόροι και φύλλα σε έκχυμα επιφέρουν ηρεμία και ύπνο σε όσους υποφέρουν από άγχος και αυπνία.
Η λυγαριά ανήκει στη τάξη σωληνανθή (Τubiflore)στην οικογένεια βερβενίδες και το επιστημονικό του όνομα είναι ο βίτεξ ο αγνός. Τα φύλλα είναι αντίθετα ,τα άνθη ζυγόμορφα τετραμερή ή πενταμερή, οι ταξιανθίες είναι τύπου στάχυ ή Κεφάλου. Η λυγαριά αποτελεί την πρώτη ύλη στην καλαθοπλεκτική.Τα άνθη και φύλλα της έχουν χαρακτηριστική μυρωδιά. Οι βέργες μαζεύονται την άνοιξη μπαίνουν στο νερό για 15 ημέρες για να είναι εύκολη ή πλέξη τους.
Στη παραμονή τους στο νερό φώλιαζαν τά χέλια και βγαζοντάς τις βέργες εξασφαλίζαμε το φαγητό μας. Τα κλαδιά της λυγαριάς σχηματίζουν διχάλες τις οποίες κόβαμε όταν είμαστε μικροί και φτιάχναμε τα λάστιχα με τα οποία κυνηγούσαμε τα πουλιά ή παίζαμε στοιχήματα βάζοντας σημάδι κέρματα, φρούτα ή οτιδήποτε άλλο. Στο σπίτι μου έχω κρεμασμένο ένα λάστιχο και ένα δόκανο γιατί με αυτά τα εργαλεία εξασφαλίζαμε τη ψυχαγωγία μας, τη διατροφή μας και με συνδέουν με πολύ ευχάριστες αναμνήσεις καθώς και με ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα.

61. ΑΠΌ ΤΗ ΛΥΓΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΧΥΡΟ ΧΡΥΣΑΦΙ
-Σήμερα, παππού, έλεγε ο Κωστάκης ο δάσκαλος ευχαριστήθηκε πολύ με το αχυρένιο καλάθι που του το πήγα τελειωμένο.<Γειά στα χέρια σου>, μού είπε. Τα΄άλλα παιδιά παιδεύονται με τον πάτο του καλαθιού.
-Είναι αλήθεια, Κωστάκη, πως μου μοιάζεις σ΄αυτό. Έχεις κάποια επιδεξιότηταστα χέρια και θα μπορείς να φτιάνης πολύ ωραία πράματα, όπως έφτιανα και εγώ μια φορά. Τις ψάθινες καράκλες, που έχουμε στη σάλα, εγώ τις έχω φτιάσει. Και θα σου πω πώς άρχισα..
Μια φορά, όταν ήμουν πιο μικρός από σένα, γυρίζαμε ένα βράδυ η μάνα μου, ο αδερφός μου κι εγώ από το δάσος, όπου είχαμε κόψει κλαδιά για τη φωτιά. Ανάμεσα στα κλαδιά ήταν και κλαδιά λυγαριάς.
Στο δρόμο απαντήσαμε ένα γέρο και μας ρώτησε:
- Τι θα τα κάνετε αυτά τα κλαδιά;
- Θα τα κάψωμε στη φωτιά, απάντησε η μάνα μας.
- Ανάμεσα σ’ αυτά έχετε και χρυσάφι. Μ’ αυτά τα κλαδιά-κι έδειξε τη λυγαριά- και με άχυρο μπορούν να βγάζουν χρυσάφι τα παιδιά σου.
- Χρυσάφι! Ρωτά σαστισμένη η μάνα μου. Και πώς;
- Να. Θα’ ρχωνται σε μένα, να τους μάθω να φτιάνουν μ΄ αυτά καλάθια.
Σαν είδε η μάνα μου πως δεν αστειευόταν ο γέρος, μας πήγε την άλλη μέρα στο σπίτι του, που ήταν ένα καλυβάκι έξω από το χωριό. Αρχίσαμε να πλέκωμε κάθε λογής καλάθια. Τα πρώτα τα φτιάναμε σαν του γέρου. Μα ύστερα σιγά-σιγά τα καλυτερέψαμε τόσο, που, όταν τα παίρναμε στα γύρω χωριά και στο Κεφαλοχώρι, γυρίζαμε φέρνοντας στη μάνα μας αληθινό χρυσάφι.
Αρρώστησε ύστερα ο γέρος, τον περιποιηθήκαμε εμείς, μα ήταν πολύ γέρος και πέθανε.
- Πόσο δίκιο είχε ο γέρος! είπε η μητέρα του Κωστάκη, που άκουε την ιστορία. Το χέρι εκείνου που δουλεύει, κάνει τη λυγαριά και το άχυρο χρυσάφι!
- Κι αλήθεια! Από τότε, τόσο μου άρεσε η τέχνη αυτή, που άνοιξα με τις οικονομίες μου ένα μαγαζάκι στη Χώρα και ζούσαμε πολύ καλά. Πήρα και δυο παιδιά, δυο αδέρφια, και τους έμαθα την τέχνη. Εγώ αναγκάστηκα, ύστερα από χρόνια, να πουλήσω το μαγαζάκι και να ΄ρθω στα κτήματα. Με τα χρήματα, που κέρδισα, αγόρασα κι άλλα και μεγάλωσα την πατρική μας περιουσία.
Τα δυο εκείνα αδέρφια βρίσκονται σήμερα στην Αθήνα. Έχουν ένα μεγάλο κατάστημα ψαθοπλεκτικής. Όταν κάποτε πήγα στην Αθήνα, πέρασα να τους δω και με κάθε τρόπο μου έδειχναν την ευγνωμοσύνη τους.
8. ΚΑΛΑΜΙ
ΤΑΞΗ GLUMIGLOTAE,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ GRAMINEAE, ΕΙΔΟΣ ARUNDO DONAX (2 ΕΙΔΗ),ΣΕΛΙΔΑ 957
9. ΜΑΡΙΤΣΑ
ΤΑΞΗ HELOBIAE,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ TYPHACEAE, ΕΙΔΟΣ THYPHA 3 ΕΙΔΗ (ANGYSTIFOLIA,ANGYSTATA,LATIFOLIA) ΣΕΛΙΔΑ 1024
10. ΒΟΥΤΟΥΜΙ
ΤΑΞΗ HELOBIAE,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ BUTOMACEAE, ΕΙΔΟΣ BUTOMUS
11. ΒΟΥΡΛΟ
ΤΑΞΗ ,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΕΙΔΟΣ JYNCYS
12. ΑΡΚΟΥΔΟΒΑΤΟ
ΤΑΞΗ ,ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ LILIACEAE, ΕΙΔΟΣ SMILAX ASPERA
13.Σφενδάμι
Acer rlatanoides l. Χρησιμοποιείται στην Ιατρική-φαρμακευτική για θεραπευτικό επουλωτικό,περιέχει γλυκαντικές ύλες και χρησιμοποιείται στην οινοπνευματοποιία και ζαχαροπλαστική.Στο Σιδηρόκαστρο Μεσσηνίας υπάρχει ένας μεγάλος σφένδαμος που είναι διατηρητέο μνημείο της φύσης,μαζί με την ελιά της Καλαμάτας, τον πλάτανο του χωριού αγίου Φλώρου και το κουμαροδάσος στο νησί Σαπιέντζα απέναντι από τη Μεθώνη

Oι σελίδες είναι από τον τόμο Β ,της συστηματικής βοτανικής του Κων\νου Γκανιάτσα, Θεσσαλονίκη 1967, πανεπιστημιακό βιβλίο των φοιτητικών μου χρόνων,για όποιον θέλει να μελετήσει και να μάθει λεπτομέρειες για τα φυτά αυτά.

2. ΕΡΓΑΛΕΙΑ
Τα εργαλεία του καλαθοπλέκτη είναι ελάχιστα και απλά. Κλαδευτήρι,κασάρι,ψαλίδα,μαχαίρι,σουβλί,κόπανος και σφήνα. Με τα τρία πρώτα έκοβαν τις βέργες και τα καλάμια, με το μαχαίρι καθάριζαν και λοξόκοβαν τις άκρες οξυνοντάς τες, με το σουφλί τρυπιόνταν οι βέργες για να περαστούν τα στημόνια, με τον κόπανο χτυπούσαν τα γυριά (υφάδια) της πλέξης και για το σχίσιμο των καλαμιών, και τέλος τη σφήνα (ξύλινη ή μετελλική) χρησιμοποιούσαν στα τελειώματα των καλαθιών, όταν τα τελευταία υφάδια, έπρεπε να περαστούν μέσα από τα πλεγμένα χειλώματα

ΦΡΑΣΕΙΣ-ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ
1. Για να γεμίσει το καλάθι της νοικοκυράς
2. Όπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι
3. Έχασε τα αυγά και τα καλάθια
4. Όχι όλα τα αυγά σε ένα καλάθι
5. Τα έρριξε στον κάλαθο των αχρηστων

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ**
*ΠΟΥΡΝΑΡΙ. Για άσθμα, ατονία, έλκη στομάχου - δωδεκαδάκτυλου, χρυσή, φακίδες και φυματίωσης.
*ΛΥΓΑΡΙΑ. Για δηλητηριώδη δαγκώματα και δερματοπάθειες.
*ΚΟΥΜΑΡΙΑ. Για αιμόπτυση, αιματουρία και διάρροια.
*ΡΕΙΚΙ. Για κρυολογήματα, βήχα και αϋπνία.
*ΔΑΦΝΗ. Για ατονία, εντερίτιδα ,έρπητα , ορχίτιδα ρευματισμούς και ωτίτιδα.
*ΕΛΙΑ. Για αρθρίτιδες, δηλητηριάσεις, πυρετό και υπέρταση.

** Από το βιβλίο ,θεραπεία με βότανα του καλόγερου πάτερ Γυμνάσιου ,εκδόσεις «ΛΕΩΝ» 1975.
Βράζουμε φλούδες ιτιάς και πίνουμε 3 φορές την ημέρα για την αρτηριοσκλήρυνση.
Για τον προστάτη,κολοκυθόσποροι, καρπουζόσποροι,φύλλα κουμαριάς,καρποί-φύλλα λυγαριάς σε αφέψημα.
Για τη χοληστερίνη μυρτιά σε αφέψημα.

Ιτιά-ιτιά λουλουδιασμένη
που μούχεις την καρδιά καμμένη
ιτιά μου σε παρακαλώ
να μου χαρίσεις τον ανθό ....
(τσαμικος χορός)

Πες μου μυρτιά να σε χαρώ
που θάβρω χώμα και νερό
να ξαναχτίσω μια φωλιά
για της αγάπης τα φιλιά.....

Κόρη καραβοκύρη όμορφη κοπελιά
κορμί κυπαρισσένιο
λυγάς σα λυγαριά
Λυγαριά-λυγαριά μούχεις κάψει την καρδιά...

Συνέντευξη από τον καλαθοπλέκτη Γιάννη Φάβα, ετών 85, από το Χασάμπασα Μεσσηνίας ,στις 30-8-2010
Την καλαθοπλεκτική την έμαθα 10 χρονών από τον πατέρα μου, ο οποίος την είχε μάθει από τον πεθερό του.Μαζεύαμε τις βέργες βράδυ,γιατί μας κυνήγαγαν επειδή τις μάζευαν αυτοί και μας τις πούλαγαν κυρίως από τα χωριά Αρσινόη και Αρχαία Μεσσήνη. Μαζεύαμε από όλα τα φυτά που μου είπες και χρησιμοποιούσαμε ακόμη βάτο και γλυκορίζι μόνο για πάτο μικρών καλαθιών.Από τo γλυκορίζι μαζεύαμε τις υπόγειες ρίζες του,τον Οκτώβριο, που έχουν αρκετά μέτρα μήκος και γινόταν εξαγωγή κυρίως στην Ιταλία. Πλέναμε τη ρίζα και μετά την κόβαμε σε μικρά κομμάτια.Την μασάγαμε σαν την τσίχλα, έχει γλυκιά γεύση, και είναι αποχρεμπτική.Το χειμώνα τη βράζαμε πινοντάς τη όπως τα διάφορα τσάγια.Οι τρυφερές κορυφές του βάτου και τα βατόμουρα που ωριμάζουν τον Σεπτέμβριο είναι πολύ καλά για τους διαβητικούς.Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης καλλιεργείται και τα χόρτα ,γλυκά,ποτά από βάτο ,είναι τα ακριβότερα. Στην Ελλάδα ακόμη η καλλιέργεια του βάτου είναι υποτονική ,ενώ το γλυκορίζι είναι παράσιτο στις καλλιέργειες που θα έπρεπε να είναι εξαγώγιμο.Με το όνομα γλυκορίζι, υπάρχει χωριό στην Άνω Μεσσηνία.
Τη λυγιά και το καλάμι τη μαζεύαμε το Γενάρη.Μια φορά πάτησα ένα φίδι,φοφήθηκα και το πλάκωσα με μια μεγάλη πέτρα. Εμείς πλέκαμε με το καλάμι στεγνό και μόνο στις βέργες λυγαριάς βάζαμε στάχτη, για να γίνονται πιο ευλίγιστα και να πλέκονται εύκολα.Το κιντινάρι που αγοράζαμε είχε 100 καλάμια καθαρισμένα στην τιμή των 2 δραχμών. Με τον πατέρα μου δουλεύαμε στο ποτάμι Μαυροζούμενα, το καλοκαίρι.Τα εργαλεία μου όπως βλέπεις είναι η ψαλίδα,το κλαδευτήρι, το μαχαίρι και το κέρατο, που το χρησιμοποιώ όταν κάνω τα χείλια,τα χερούλια και όταν περνώ τα στημόνια. Εγώ έφτιαχνα 4 πούργια την ημέρα και 1 κόφα και τώρα πλέκω από χόμπυ ,για να μου περνά η ώρα 5 καλάθια την ημέρα. Χτές πήγα στη Μεσσήνη 10 και πούλησα μόνο 1. Τα ήθελε κάποιος όλα με 2 ευρώ το καθένα. Οι τιμές, την κατοχή,στα πούργια ήταν 3,4,5 δραχμές,οι κόφες είχαν 1,5 δραχμή και τα κοφίνια 0,5-1 δραχμή.Τα πουλάγαμε κυρίως στην Μεσσήνη και Καλαμάτα. Εμείς φτιάχναμε τα καλύτερα καλάθια για να τα πουλάμε και μια φορά στην Καλαμάτα, ένας από τη θουρία που ήταν και μουγγός, έλεγε ότι τα δικά του πούργια ήταν καλύτερα. Τα γεμίσαμε πέτρες και τα τράβηξε ένα αυτοκίνητο. Σε λίγα μέτρα τα δικά του διαλύθηκαν και τα δικά μας έμειναν χωρίς να χαλάσουν.Έμαθα έναν από το Πλατύ,αλλά αργότερα άφησε την τέχνη αυτή, γιατί πήρε ταξί.

Οι Αγυιόπαιδες
Του Γιάννη Δημ.Λύρα
Καθηγητή βιολόγου-Ερευνητή-Ιστοριοδίφη

Είναι μεσημέρι. Τα παιδιά λαγοκοιμούνται καιροφυλακτώντας πότε θα αποκοιμηθούν οι γονείς,γιατί είναι κουρασμένοι από τις δουλειές που έκαναν στα κτήματα και ζώα.Αγωνιούν πάνω στο καλαμένιο κρεβάτι στηριγμένο σε τρίποδα με το στρώμα γεμάτο από βουτούμι,μαρίτσα, άχυρα,καλαμπόφυλλα και δυο φέτες ψωμί είναι κρυμμένες κάτω από το κρεβάτι.Στο κατώϊ τα ζώα ξεροσταλιάζουν,ο σκύλος γαβγίζει και τα κοκόρια τσακώνονται.Τα δευτερόλεπτα γίνονται χρόνος και η αγωνία κορυφώνεται.Το ροχαλητό δίνει το σήμα.Με τα νύχια των ποδιών βγαίνουμε στο χαγιάτι.Επειδή η σκάλα είναι ξύλινη και τρίζει πηδάμε στα λιόκλαρα από τα πραμακλίκια ρίχνοντας στο σκύλο το ψωμί για να μην γαβγίζει.Ο ντάκος της εξώπορτας είναι καλά σφηνωμένος.Γι’ αυτό πηδάμε πόρτες, παράθυρα, μάντρες, φράκτες. Βρισκόμαστε έξω από το σπίτι.Ανά τας αγυιάς και ανά τας ρύμας παντού παιδιά με χαρούμενα και γελαστά πρόσωπα.
Ο ήλιος καίει. Το μόνο ένδυμα ένα σώβρακο από κάμποτο για όλο το καλοκαίρι. Για παπούτσια ούτε λόγος. Ξυπόλυτα πατάγαμε τις φραγκοσυκιές και έσπαγαν οι περόνες. Στα χέρια μας διάφορα λογής σύνεργα. Δόκανα, κόλλες και ξώβεργα, σούμπες με σκουλήκια, λάστιχα με μικρές πέτρες, απόχες, ψαλίδες, κόπανοι, λαμαρίνες, καμάκια, δίχτυα, βρόχια, κολοκύθες, βουτούμια, τσιγκλιά, μαχαίρια. Ροβολάγαμε για το μύλο από Αγία Τριάδα, Μπιζάνι, κυπαρίσσια, αυλάκι και δρόμο μοναστηριού. Είμαστε όλοι εκεί. Το στοίχημα κερδήθηκε. Γίναμε όλοι μια παρέα. Θα περάσουμε όμορφα, αποχτώντας πολλές εμπειρίες, τη σημερινή μέρα.
Ο Νταλόγιαννης ή Ντάλα Μεσημέρης, ο Μακάκος, ο Τσίτζηρας, ο Ματούς, ο Ρούφας, ο Νταβέλης, ο Μπίλιος, ο Παπάτσης, ο Κουρουνάκος, ο Τσουρούχης, ο Βγάλτας, ο Ντιριντάουας, ο Φραντζόλας, ο Πίφας, ο Πεπονάκιας, ο Μπατζάς, ο Γέρος ο Τσιριρής, τα Μπουντάκια, ο Ματράς, ο Μαρίνος, ο Κοντράρας, ο Τσόγκας, ο Λέγουρδας, ο Ρίμανης, ο Νούλης, ο Τζάρος, ο Γδιγδής, ο Χελωνιάρης, ο Κουρής, ο μπούκας και πολλά άλλα παιδιά, ο καθένας με το παρατσούκλι του.
- Ο Μύλος, τα δέντρα, τα πουλιά, τα ζώα, ήταν οι δάσκαλοί μας, με ευχάριστες δραστηριότητες, εμπειρίες συναισθήματα, που κρατάνε για μια ζωή. Άλλοι μάθαιναν μπάνιο βάζοντας στην πλάτη τους βουτούμια ή κολοκύθες, άλλοι σκότωναν πουλιά με λάστιχα, δόκανα, ξώβεργα, άλλοι έπιαναν ψάρια με βρόχια, δίχτυα, απόχες, κόφες. Εγώ τα έπιανα με τα χέρια βάζοντας τα χέρια μου στις τρύπες των καβουριών πιάνοντας ψάρια, χέλια, καβούρια και φίδια. Άλλοι ανέβαιναν στα κυπαρίσσια για να μαζέψουν καρακαξάβγουλα ή μικρά πουλιά και τα πουλάγαμε βγάζοντας το χαρτζηλίκι μας. Οι δεντρογαλιές πολλές φορές μας προλάβαιναν και κάνοντας ντράμπαλα πηγαίναμε από το ένα κυπαρίσσι στο άλλο, σαν τους πιθήκους. Άλλοι μάζευαν σκουλήκια σκίζοντας τον κορμό ή τον καρπό του καλαμποκιού για να στήσουν τα δόκανα ή να ψαρέψουν με το πεταχτό. Άλλοι μάζευαν φλώμο (βελούδινο φυτό με κίτρινα άνθη στην οικογένεια εφορμπιατσέε, ενώ το φυτό αλεβούρι είναι επικίνδυνο γιατί πρήζονται οι όρχεις), αγριοπατάτες (κυκλάμινα), ή κλέβαμε από τα ποτιστικά, ασβέστη και γαλαζόπετρα (έφτιαχναν το βορδιγάλειο πολτό και ράντιζαν τα φυτά – δέντρα, για τα παράσιτα).
Φλωμονάμε μικρές και μεγάλες λίμνες, ζαλίζονταν τα ψάρια, χέλια, καβούρια, φίδια και με τις λαμαρίνες καμάκια, απόχες τα σκοτώναμε. Αν το νερό ήταν τρεχούμενο στήναμε καλαμωτές (κάθε λίμνη είχε και τη δική της καλαμωτή) ή πηγαίναμε όλοι μαζί και κατευθύναμε τα ψάρια σε ξένες καλαμωτές και μετά τα πιάναμε. Στη συνέχεια κατά μεγέθη τα μπουρλιάζαμε στα βούρλα και τα βάζαμε σε μέρη που είχε κρύο νερό ή τα χώναμε μέσα στην άμμο που είχε υγρασία για να συντηρηθούν μέχρι να φύγουμε από το ποτάμι. Σκοτώναμε επίσης τα ψάρια, χέλια με βαριά χτυπώντας τις πέτρες και ότι άλλο υπήρχε από κάτω.
- Η κύρια δραστηριότητα στο μύλο ήταν το μπάνιο. Οι αρχάριοι το πρώτο βάπτισμα το έπαιρναν στο κοτρώνι. Το νερό παρέσυρε τους πρωτάρηδες, ενώ όλοι οι άλλοι είμαστε σε επιφυλακή μέχρι να φτάσει στο κοτρώνι. Ήταν μία απόσταση περίπου δέκα μέτρων. Στη συνέχεια το δεύτερο βάπτισμα ήταν τα βουρλάκια (εκεί φύτρωναν πολλά βούρλα). Όποιος τα περνούσε ήταν έτοιμος κολυμβητής. Οι αγώνες σε βουτιές, βουτιές από καρυδιές ή συκιές, μακροβούτι, χρόνος αναπνοής, τρέξιμο, πεταλούδα, ανάσκελο, ύπτιο, παιχνίδια στην άμμο, ποιος θα βουτήξει ποιόν, θαμμένοι στην άμμο και σκοποβολή, βρίσκονταν σε εξέλιξη. Οι βουτιές από καρυδιές ή συκιές γίνονταν μόνο από τους τολμηρούς (τα φρούτα τους ποτέ δεν ωρίμασαν) γιατί το ύψος ήταν γύρω τα δέκα μέτρα (ο Κώστας του Βαβανάκου μια φορά έσπασε το κεφάλι του και ο Άρης Γεωργακόπουλος είχε πιεί πολύ νερό και τον γυρίσαμε ανάποδα για να βγάλει το νερό).
Μετά το μπάνιο γινότανε γιουρούσι στα ποτιστικά και μυλόλακκα κλέβοντας καρπούζια, καλαμπόκια, σταφύλια, σύκα, μπουρνέλες, μήλα, αχλάδια, φραγκόσυκα (τα μαζεύαμε με το τσιγκλί) ντομάτες, πεπόνια, αγγούρια και ότι άλλο φαγώσιμο φρούτο υπήρχε. Τα πηγαίναμε στο γοργόρεμα που είχε κρυστάλλινα νερά και τα αφήναμε να παγώσουν. Με φαλσέτες και κολοκοτρωνέικους σουγιάδες φτιάχναμε τις σούμπες. Με τις σούμπες παίρνανε νερό και από τα πηγάδια καθώς και με φύλλα μποτζικιού που τα κάναμε χωνιά και τα δέναμε με βούρλα στο καλάμι. Ανοίγαμε στο πάνω μέρος του κάθε κόμπου του καλαμιού τρύπα και γεμίζαμε όλο το καλάμι με νερό για να πιούμε. Στη συνέχεια μαζευόμαστε όλοι κάτω από τα κυπαρίσσια καρυδιές και συκιές (ήταν ιδιοκτησίας Τσάμη) και γινόταν η προετοιμασία του φαγητού. Άλλοι καθάριζαν τα πουλιά (Λιαριζες, Τζομάχια, Τσουκαλίνες, Σιταρίθρες, Ασπροκόλια), τα ψάρια (Μενίδες, Γκαστρούδες, Τριχόπουλα, Χαμοσούρτια, Μπάφες, Σκυλομαρίνες, Κεφαλόπουλα, Γλιστρήτες, Ιταλούλ, Χέλια, Καβούρια), άλλοι μάζευαν ξύλα για να φτιαχτεί η φωτιά και τα σουβλάκια, άλλοι καθάριζαν τα καλαμπόκια για ψήσιμο και άλλοι πήγαιναν να φέρουν τα φρούτα από το γοργόρεμα. Η πυκνή δροσιά των δέντρων μας δημιουργούσε ευχάριστο ύπνο. Ο Νταλόγιαννης που δεν αισθάνεται το φόβο και τον κίνδυνο έφευγε από την παρέα και με ένα καλάμι χτυπούσε τα φίδια όταν πήγαιναν να πιούν νερό στο ποτάμι.
Αυτά μούδιαζαν και έμεναν ακίνητα. Με γρήγορες κινήσεις τα ακινητοποιούσε, τους έβγαζε τα δόντια με ένα πανί και τα αμόλαγε μέσα στα παιδιά που κοιμόντουσαν πάνω σε βουτούμι, μαρίτσα και κουρελούδες. Γινόταν ένας πανικός και έτρωγε το ξύλο της χρονιάς του. Έπαιρνε όμως την εκδίκησή του μέσα στο ποτάμι γιατί ήταν καλός κολυμβητής και τους βουτούσε μέχρι σκασμού. Οι σούμπες (καλάμια γεμάτα νερό) που ήταν όρθιες έπεφταν από το απότομο ξύπνημα και άδειαζε το νερό και πηγαίναμε στης Θεοφίλενας και το γοργόρεμα για να πιούμε νερό.
Μετά τον ύπνο τρώγαμε τα φρούτα μας, βγάζαμε τα σώβρακα και στη συνέχεια γινόντουσαν διαγωνισμοί στο χέσ...... και στον αυν............. Ήμασταν όλοι με αδαμιαία εμφάνιση χωρίς κόμπλεξ και ταμπού.
Εδώ πολλές φορές φτάναμε στα άκρα. Πετάγεμα στο αυλάκι τα σώβρακα ή τα κρύβαμε. Δεν χάναμε το θάρρος μας. Φτιάχναμε σώβρακα από μαρίτσα, καλαμόφυλλα ή κλέβαμε κάποιου άλλου το σώβρακο. Μια φορά που μας κυνήγαγε ο Αγροφύλακας Θανασάκος (ήταν φόβος και τρόμος) βρεθήκαμε στης γύρες. Ξεσκεπάσαμε τα δεμάτια από λινάρι, βέργες, λυγιές, καλάμια και κάναμε τους ινδιάνους. Για καλή μας τύχη φάνηκε ο Τσόγκας με το κάρο. Αφού το γέμισε άμμο σκαρφαλώσαμε από πίσω και χωρίς να μας πάρει χαμπάρι ανεβαίναμε πάνω. Στο δρόμο από του Αη Νικόλα ήταν το σπίτι του Τσαγγάρη. Κάτω από την μουριά του ήταν απλωμένα σεντόνια. Πήραμε δυο και κάναμε τώρα τις νεράϊδες και τους σεΐχηδες. Μας είδε η Κοντοδήμενα που ήταν ζαλωμένη ξύλα. Από την τρομάρα και το φόβο της πέφτει κάτω. Τη ξεζαλώσαμε και πήγαμε τα ξύλα σπίτι της. Γυρνώντας πάλι στο ποτάμι ψάχναμε για τα σώβρακα. Ήταν σημαίες πάνω στα κυπαρίσσια. Οι τσοπάνηδες μας έβριζαν που θολώσαμε το νερό και τα πρόβατα δεν το έπιναν. Μια φορά ο Φραντζόλας έκρυψε το σώβρακό του στην άμμο και αφού δεν το βρήκανε γυρίσαμε πίσω στον μπαξέ φορώντας για σώβρακο μια κόφα αφού τις είχαμε καταστρέψει τον πάτο.
- Οι γονείς ξυπνώντας βλέποντας τα παιδιά τους να λείπουν από το σπίτι, έρχονταν αγριεμένοι στο ποτάμι καθώς και αυτοί που τους έλειπαν τα ζώα (άλογα, γαϊδούρια, μοσχάρια, πρόβατα, κατσίκες, σκυλιά) γιατί παίζαμε με αυτά στο νερό διάφορα παιχνίδια. Έπεφτε σύρμα. Όσοι ήσαν καταζητούμενοι κρύβονταν στη χουρχούρη του μύλου, το αυλάκι και τις καλαμιές. Μόλις έφευγαν οι αγριεμένοι γονείς τρέχαμε γρήγορα από άλλους δρόμους και παίρναμε την κόφα για να μαζέψουμε μουρόφυλλα, να καψαλίσουμε φραγκοσυκιές, να ποτίσουμε το μπαξέ, να μαζέψουμε σύκα, κηπευτικά ή φραγκόσυκα, να ποτίσουμε τα ζώα και γενικά να κάνουμε τις δουλειές που μας είχαν ανατεθεί. Έτσι γλιτώναμε το ξύλο με το ντάκο ξεγελώντας τους με διάφορα τεχνάσματα. Γι΄ αυτούς που αναζητούσαν τα ζώα τους βρίσκαμε διάφορες δικαιολογίες, λέγοντας ότι έβγαλαν τα παλούκια και ήρθαν να πιούν νερό και τα πλέναμε για να δροσιστούν και θα τα πηγαίναμε στην πλατεία για να τα πάρει ο ιδιοκτήτης.
Οι λίμνες του ποταμού Βαλύρα ή Πύρνακα ή Μαυροζούμενα που κάναμε το καλοκαίρι μπάνιο ήταν: Μαρινεϊκα, Μαύρη, Κάκαβος (εδώ έκαναν μπάνιο μόνο οι τολμηροί γιατί είχε πολύ μεγάλο βάθος και σπηλιές), Δέση (εδώ έφερε ο Ντουραμάκος καλικότσια τον αγά γιατί τον έπιασε να μην δουλεύει στο αυλάκι, από τον κάμπο και ήταν ένα σημαντικό έργο άρδευσης του χωριού μέχρι το 1975, χρονολογούμενο από το Βυζάντιο), Κοτρόνια, Γκρεμίνα Μπουζαλά, Μούλκια (Άνω – Κάτω). Στρογγυλή, Μακρυά, Μαντά, Μύλος, Θεοφίλενας, Γύρες, Κατάστημα, Πινημένη, Κουβέλια, Διπόταμα. Ο Μύλος στον οποίο ανδρώθηκαν πολλές γενιές βόλευε γιατί ήταν κοντά στο χωριό, είχε πρόσβαση από πολλά σημεία, ήταν λίμνη για αρχάριους και έμπειρους κολυμβητές είχε πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις άλλες λίμνες και ήταν για όλους μας το δεύτερο σπίτι μας για πολλά καλοκαίρια (και μέρες του χειμώνα), το Σχολείο, Πανεπιστήμιο, Ασκληπιείο, Εκκλησία και ο καλύτερος Δάσκαλός μας. Ζήσαμε από κοντά τη δημιουργία της φύσης, θαυμάζοντας και δοξάζοντας το μεγαλείο και την αρμονία της απεραντοσύνης του σύμπαντος , επικοινωνώντας με το Θεό βλέποντας τα άστρα της νύχτας που απέχουν έτη φωτός.
Οι φωνές σώπασαν γύρω στο 1970. Οι κάτω των σαράντα ετών δεν γνώρισαν το χωριό μας. Είναι ανέραστοι με τη φύση και τις ομορφιές της. Οι φωτιές το 1981 και 1998 ρήμαξαν το χωριό, την Τσούκα, ποτιστικά, πέρα μεριά και Ιθώμη. Στις 13/8/2000 ήταν επιθυμία του Γιώργη Ντελή να φάει ψάρια από το ποτάμι. Πήρα μια κόφα και πήγα στο Μούκλι με το αυτοκίνητο (παλιά πήγαινα με τα πόδια ή το γαϊδούρι). Το άφησα στο σπίτι του Καρύδη. Στα ποτιστικά, κάμπο, κτήματα, παρασπόρι, γανιές, όλο το χωριό ξεκαλοκαίριαζε με τα ζώα, μπαξέδες, γλέντια. Η ζωή ήταν φυσική χωρίς μιζέριες, κακίες και νοσηρά συναισθήματα. Τώρα ψυχή πουθενά. Συνάντησα από μακρυά μόνο τον εγγονό του Κοντοδήμου όπου ο μπάρμπας του και πιο πάνω οι Μανιαταίοι είχαν μόνιμο στέκι τις καλαμωτές που με τις κατεβασιές του Οκτωβρίου και Μαρτίου γέμιζαν οκάδες χέλια και ψάρια, τα παλιά καλά χρόνια.
Θυμήθηκα την παλιά μου τέχνη. Έπιασα τέσσερα κιλά ψάρια χέλια, καβούρια, φίδια. Τα μοίρασα όλα και έδωσα και στο Ντελή. Το ποτάμι είναι γεμάτο ψάρια γιατί δεν τα ψαρεύει πια κανείς.
Τη νύχτα 26 προς 27 Οκτωβρίου του 1947 έγινε μεγάλη πλημμύρα που γέροι 80 χρονών δεν θυμούνται τέτοια καταστροφή. Έφτασε μέχρι τα βαγένια του μύλου. Ο μυλόλακκας είχε σκεπαστεί με νερό μέχρι τις ελιές και τα κούρβουλα. Παρέσυρε την σιδηροδρομική γραμμή, το μύλο, την ξύλινη γέφυρα και έπνιξε τους μυλωνάδες στο Ζέζα.
Την εποχή της χούντας βρέθηκε η εύκολη λύση. Έγινε αλόγιστη αμμοληψία με ελάχιστη αποζημίωση για τα έργα αναδασμού της περιοχής. Από τότε το ποτάμι μαράζωσε γιατί έχασε τη φυσική του ομορφιά και βρώμισε από τα λύμματα του Κουτέλα (πυρηνελαιουργείο).
Το διήγημα αυτό το αφιερώνω στη μνήμη του Ντελή που πέθανε μετά από δύο μέρες 15/8/2000 και στη Σοφία Μπόβη που πέθανε στις 17/8/2000 η οποία με πολλούς αγώνες και θυσίες, χήρα, κατάφερε οχτώ ψυχές να αναθρέψει, στο δύσκολο αγώνα της ζωής.



* Ο Νταλόγιαννης είναι ο καθηγητής βιολογίας Γιάννης Λύρας, ένας από τους αγυιόπαιδες του χωριού Βαλύρα.Έχει καταγράψει αρκετά διηγήματα τα οποία θα δημοσιευθούν σε βιβλίο, στο σύντομο μέλλον ανασύροντας μνήμες, βιώματα, συναισθήματα και συγκινήσεις από το παρελθόν των αγυιοπαίδων της γενιάς του. Όποιος θέλει να το έχει στο αρχείο τουτο παραπάνω κείμενο, στο google και στη διεύθυνση <μαρίτσα φυτό> μπορεί να το αποθηκεύσει, εκτυπώσει και να το έχει σε δικό του αρχείο



Βιβλιογραφία
Συστηματική βοτανική Γκανιάτσα Κων\νου, Θεσσαλονίκη 1967
Τα κρητικά καλάθια,μουσείο κρητικής εθνολογίας,κέντρο ερευνών, Βώροι 1986
Μουσείο καλαθοπλεκτικής Ρωμά,Σισμανόγλου 26,Κομοτινή, τηλ-φαξ 25310-35813
Λαογραφικό μουσείο Κοζάνης
Καλαματιανά παραδοσιακά θέματα 1897-1997,παραδοσιακά επαγγέλματα και συνήθειες,παραδοσιακά ακούσματα, Κ.Γ. Μπαλαφούτης
Η ιστορία και η δράση της Ι.Μ. Καλογραιών Καλαμάτας , Αλέκου Χρυσομάλλη
Νομισματικο Μουσείο ,ΥΠ.ΠΟ- ΤΑΠ
Η Ελληνική φορεσιά, Αχαία 2000
Κατάλογος των αντικειμένων του λαογραφικού μουσείου Ιωαννίνων Ευαγγέλης Αρ. Ντάτση
Λαογραφικό Μουσείο Στεμνίτσας 1997
Εισαγωγή στην Ελληνική λαογραφία, Δ έκδοση, Δημητρίου Σ. Λουκάτου,Μορφωτικό ίδρυμα εθνικής τράπεζας
Λαογραφικά Λευκάδας,Τάκη Μαμαλούκα 1978
Το νοικοκυριό του χωριάτικου σπιτιού στη Λευκάδα, Πανταζή Κοντομίχη, εκδόσεις Γρηγόρη
Ακαδημία Αθηνών, οδηγίαι προς συλλογήν λαογραφικής ύλης, Γωργίου Κ. Σπυριδάκη 1962
Λαογραφικά ζητήματα, Μ. Γ. Μεγακλής
Βιομηχανική αρχαιολογία στο νομό Χανίων, Αναστάσιος Χαλκιαδάκης, 1997
Ο Βορράς του Νότου, ομάδα μαθητών λυκείου Διαβολιτσίου 1997
Εταιρεία Λευκαδικών μελετών ,τόμος ΣΤ,1984