Συστημική Επιστημολογική Εκπαίδευση
Του καθηγητή
βιολογίας
Γιάννη Δ. Λύρα
Οι άνθρωποι ψάχνουν ,ερευνούν ,μελετούν ,οργανώνουν-ταξινομούν μεγαλύτερο αριθμό πληροφοριών –δεδομένων-γνώσεων προσπαθώντας να κατανοήσουν τους ομοιοστατικούς μηχανισμούς του πλανήτη γη και τη σχέση του με το ηλιακό σύστημα και το σύμπαν.
Έτσι δημιουργήθηκε η συστημική επιστημολογική εκπαίδευση της οποίας αντικείμενο είναι οργάνωση πληροφοριών-δεδομένων -γνώσεων με σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη μιας και έχουμε δανειστεί το περιβάλλον από τα εγγόνια μας το οποίο θα πρέπει το δυνατόν συντομότερο να τους το επιστρέψουμε.
Η συστημική εκπαίδευση οργανώνει τις γνώσεις από διαφορετικές επιστήμες στο πώς αλληλεπιδρούν- αλληλοεπηρεάζονται- συμπληρώνονται μεταξύ τους για να δημιουργηθούν αντίστοιχες στάσεις –δράσεις των ανθρώπων αποχτώντας έτσι οικολογική συμπεριφορά και συνείδηση, γιατί τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι τοπικά, εθνικά διεθνή και παγκόσμια, χωρίς σύνορα.
Όταν διαταραχθεί κάποιος ομοιοστατικός (οι) μηχανισμός (οι) συστήματος ή συστημάτων τότε προκαλείται η ασθένεια ή ασθένειες που θεραπεύονται, ελέγχονται, παραμένουν ανίατες η και προκαλούν θάνατο.
Ο εγκέφαλος- άνθρωπος- περιβάλλον βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση- αλληλεξάρτηση οπότε οι διεργασίες του εγκεφάλου από το περιβάλλον οδηγούν το ερέθισμα- αίσθημα- συναίσθημα- συμπεριφορά- αντίληψη- μάθηση- σκέψη- συνείδηση- λογική αναπτύσσοντας έτσι όλες τις νοητικές λειτουργίες του ,με επακόλουθο, να δράσει δημιουργικά ή καταστροφικά. Η οποιαδήποτε φυσική, χημική, κοινωνική οργάνωση απαιτεί 3 δομές: Χημική Σύσταση-Δομή(ες)- Λειτουργία(ες).
Η έννοια «Μάθημα» περιλαμβάνει μια ελάχιστη διάρκεια για την αφομοίωση μιας καθορισμένης ποσότητας πληροφοριών. Η περιέργεια οδηγεί την πληροφορία στη γνώση και αλυσιδωτά στη συνέχεια στο αίσθημα ,στο συναίσθημα ,στο βιβλίο ,στη περιέργεια ,όπου οδηγούμεθα στις αξίες που είναι πάντοτε αληθινές- αιώνιες- αντικειμενικές.
Αφού αποχτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση και συμπεριφορά ως παιδαγωγοί εντοπίζουμε:
• Τα περιβαλλοντικά προβλήματα
• Ποια θεωρούμε σημαντικά
• Η Μεθολογία που θα ακολουθήσουμε και έχει σχέση:
Το Είδος ερωτήσεων και διατύπωσής τους (ανοιχτές- κλειστές)από το ερωτηματολόγιο του οποίου στη συνέχεια γίνεται στατιστική ανάλυση- επεξεργασία- αξιολόγηση (ποιοτική- ποσοτική) κατά πόσο πετύχαμε 1). Τους στόχους (εκπαίδευση μέσα- γύρω από- για χάρη του περιβάλλοντος) και 2) .Τους σκοπούς (γνώσεις- στάσεις- σκοπούς- δεξιότητες- δράσεις για το περιβάλλον). Η προσέγγιση πρέπει να γίνεται Πολυεπιστημονικά- Διεπιστημονικά.
Γνωστικά Αντικείμενα Περιβαλλοντικό (α) Πρόβλημα (τα)
Με την μέθοδο project που σημαίνει μία σχεδιασμένη θεματικά- τοπικά- χρονικά για τη μελέτη- έρευνα – καταγραφή περιβαλλοντικής διάστασης (πρόβλημα ή προβλήματα) με συνγκεκριμένους στόχους σκοπούς,είναι η καλύτερη ενδεδειγμένη παιδαγωγική προσέγγιση
Στο project τέλος το οικολογικό παιχνίδι είναι απαραίτητο περιέχοντας μοντέλα, προσομοιώσεις και ρόλους.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πολλά είναι αυτά πού πρέπει να αλλάξουν στο σημερινό σχολείο. Όσοι εμπλεκόμαστε στη λειτουργία του (μαθητές, καθηγητές και γονείς) διαπιστώνουμε καθημερινά τα αδιέξοδα, αλλά και τη μιζέρια που το κατατρέχουν.
Σε ένα χώρο όπου υποτίθεται ότι μεταδίδεται η γνώση, η χαρά της δημιουργίας και διαμορφώνονται προσωπικότητες κυριαρχούν:
- Η αυταρχικότητα και η ομοιομορφία αντί της ελευθερίας στην έκφραση και του δικαιώματος στη διαφορετικότητα, στη θέση , στο λόγο και στη άποψη των μαθητών, με την μονοσήμαντη κριτική και αξιολόγηση των μαθητών, μόνο από τη μεριά των καθηγητών, χωρίς να γίνεται το αντίστροφο.
- Η δασκαλοκεντρική – αφηρημένη προσέγγιση της γνώσης αντί της βιωματικής και ομαδοκεντρικής της θεώρησης.
- Η σύγχυση μεταξύ παιδαγωγικής - παιδονομίας, διδακτικής - διδασκαλίας και γνωστικού αντικειμένου- δεξιοτήτων, από μεριάς των διδασκόντων.
Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση;
Το γεγονός ότι η αδιαφορία και ο συμβιβασμός στην παραπάνω κατάσταση είναι για πολλούς κανόνας, γιατί δεν γεύονται και χαίρονται, τον εργασιακό τους χώρο και την σχέση – επικοινωνία, με τους γονείς και μαθητές.
Μοναδικός λοιπόν δρόμος , Η ΕΞΟΔΟΣ, με την προσωπική μας στάση , πρακτική και ιδεολογία.
Να γιατί συμμετέχουμε για μια ακόμη φορά σε αυτή τη διαδικασία και δεν παροπλίζουμε τη χρήση των νέων τεχνολογιών στη γνωστική, παιδαγωγική και διδακτική διαδικασία.
Στόχοι:
1.Η ευαισθητοποίηση των μαθητών σχετικά με το περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές), μέσα από την καταγραφή ανθρώπινων παρεμβάσεων και κατανόηση της επίδρασης τους σε αυτό.
2.Η απόκτηση συγκεκριμένων γνώσεων , στάσεων, ιδεολογιών, δεξιοτήτων κατά την εξέλιξη του προγράμματος.
3.Η διαμόρφωση προτάσεων για βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης.
4. Να γνωρίσουν το που, πως, πότε πόσο και γιατί, διεπιστημονικά, την τοπική ιστορία της Πάτρας, και με διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις.
5. Να γνωρίσουν γεγονότα, πρόσωπα, φαινόμενα, προβλήματα και ατομικές, συλλογικές ευθύνες.
Σκοποί του προγράμματος:
α. Παρατήρηση, μελέτη, έρευνα καταγραφή, για να γνωρίσουν οι μαθητές, την ιστορική, πολιτιστική κληρονομιά μας και τις φάσεις της εξέλιξης του σχεδίου της πόλης των Πατρών.
β. Τη σύνδεση της καθημερινοτητάς μας με την ιστορία, θρησκεία, επιγραφές οδών και πλατειών, ανδριάντες ,προτομές , αγάλματα, νεοκλασικά κτίρια κ.λ.π.
Δραστηριότητες. Επίσκεψη σε μνημειακούς χώρους της Πάτρας, επιλογή βιβλιογραφίας, πλοήγηση στο διαδίκτυο, φωτογράφηση, δημιουργία αφίσας, βίντεο, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της κοινής γνώμης, παρουσίαση και τέλος εφόσον υπάρχουν οικονομικές δυνατότητες θα εκδοθεί όλο το υλικό.
Στο πρόγραμμα υπάρχουν και πάγιοι στόχοι της Π.Ε. πού είναι:
α. Η ευαισθητοποίηση για την οικολογική κρίση και την ανάγκη για καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης.
β. Η ενθάρρυνση δεξιοτήτων – κλίσεων των μαθητών με τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης
γ. Η προώθηση του ομαδοκεντρικού μοντέλου λειτουργίας και η βελτίωση των σχέσεων μαθητών – καθηγητών.
Μεθοδολογία –φάσεις εξέλιξης του προγράμματος:
Στην πρώτη φάση (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος). Οι μαθητές ενημερώνονται, έχουν καταιγισμό ιδεών, λένε τις απορίες τους, εκφράζουν τα ενδιαφεροντά τους και παρουσιάζουν τις δεξιοτητές τους, γνωρίζονται μεταξύ τους και τέλος χωρίζονται σε ομάδες , όπου ορίζουν και τον αρχηγό κάθε ομάδας. Ενημερώνουν τους γονείς και κηδεμόνες τους και όσοι τους το επιτρέπουν, συμμετέχουν στο πρόγραμμα, γιατί γίνεται εκτός αναλυτικού και ωρολογίου προγράμματος του σχολείου. Στη συνέχεια καθορίζεται το ελαστικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων και συναντήσεων στο χώρο του σχολείου , στην αίθουσα Οδυσσέας και το μουσειακό χώρο, όπου υπάρχει σε κάδρα παλιό φωτογραφικό υλικό της Πάτρας για να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα κάνοντας τις συγκρίσεις του συγκεκριμένου χώρου, μιας και ο τόπος παραμένει σταθερός. Γράφουν το τι γνωρίζουν πριν εμπλακούν στη διαδικασία του προγράμματος.
Στη δεύτερη φάση(Δεκέμβριος.- Μάρτιος) οι ομάδες δραστηριοποιούνται αυτόματα συλλέγοντας στοιχεία, παίρνοντας συνεντεύξεις και επισκέπτονται χώρους που έχουν σχέση με το θέμα.
Υπάρχουν εβδομαδιαίες συναντήσεις για κάθε ομάδα και μηνιαίες για το σύνολο των μαθητών πού συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Στόχος αυτών των συναντήσεων ήταν η αλληλοενημέρωση κριτική των πεπραγμένων και σχεδιασμός των παραπέρα ενεργειών.
Στην τρίτη φάση(Απρίλιος .-Μάιος) οι μαθητές επεξεργάζονται και αξιολογούν τα στοιχεία που συνέλεξαν, κωδικοποιούν τα θέματα, φτιάχνουν τα ταμπλώ και ετοιμάζονται για την παρουσίαση που θα γίνει αμέσως μετά τις διακοπές του Πάσχα.
Αξιολόγηση του προγράμματος:
Μετά την παρουσίαση οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα , πρέπει να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο που έχει συνταχθεί από τον συντονιστή του προγράμματος να συμπληρώσουν ειδικό ερωτηματολόγιο σε μία προσπάθεια να ανιχνευθεί η υλοποίηση ορισμένων στόχων που είχαν τεθεί, και γράφουν τις εντυπώσεις, προτάσεις, συναισθήματα, στάσεις και γνώσεις που απόχτησαν με την υλοποίηση του προγράμματος. Κατά τη γνώμη μας, η αξιολόγηση ενός προγράμματος Π.Ε. είναι μία δύσκολη διαδικασία και παραμένει για το θεσμό ένα ζητούμενο.
Η Μαγεία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Το σχολείο, ως ζωντανός οργανισμός που πρέπει να είναι, δεν μπορεί να περιοριστεί στην τυπική μετάδοση γνώσεων που θα έχουν μόνο χρηματική αξία, αλλά οφείλει να εμπνέει μέσα από τις γνώσεις, την αγάπη και τον σεβασμό, σ' όλα εκείνα που ορίζουν τον άνθρωπο και τη ζωή του.
Θεμελιακό πλαίσιο ζωής αποτελεί ο χώρος, ο τόπος στον οποίον ο άνθρωπος αντλεί τα πρώτα ερεθίσματα της ευαισθησίας του. Όταν μάλιστα αυτός ο χώρος δεν είναι ο αλλοτριωμένος αστικός χώρος, αλλά ο φυσικός της υπαίθρου , γνώση του αναπόφευκτα δημιουργεί μια σχέση προσωπική που αντέχει στο χρόνο.
Αυτήν την αλήθεια καθώς και τα προβλήματα και οράματα των νέων του τόπου μας θέλει να προβάλλει η περιβαλλοντική εργασία του σχολείου. Να κάνουμε το σχολείο σημαντικό , ευχάριστο, δημιουργικό, με σκοπό η τέχνη του δασκάλου να εμπνέει τη χαρά στη δημιουργία της γνώσης.
Η Π.Ε. αποτελεί μια πρωτόγνωρη πλούσια εκπαιδευτική εμπειρία, γιατί μαθητές και καθηγητές βιώνουν καταστάσεις και εμπειρίες, που δεν μαθαίνονται μέσα από τη διδασκαλία στην τάξη. Έτσι εξηγείται και η γοητεία της που ασκεί στους μαθητές από τη δουλειά τους σε ομάδες, τη χαρά της δημιουργίας και η διαλεκτική τους με τη φύση δημιουργεί την επικοινωνία και συναλλαγή τους με το Θεό. Οι μαθητές έξω από το αναλυτικό και ωρολόγιο προγραμμά τους, διαθέτουν εθελοντικό αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο τους, για να εργαστούν, συνεργαστούν, ερευνήσουν, παρατηρήσουν κ.λ.π., ώστε να κατανοήσουν αρκετά από τα προβλήματα του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, για να δράσουν και να γίνουν ενεργοί πολίτες στο μέλλον. Γνωρίζουν τι σημαίνει παιδεία, εκπαίδευση, κατάρτιση, διαπιστώνουν ότι στο να πάρεις πρέπει να δώσεις και η επικοινωνιακή σχέση μαθητών καθηγητών γίνεται μυσταγωγία.
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
* Η ύπαρξη κάστρου σε μια περιοχή εξασφάλιζε την καλύτερη άμυνα και προστασία των κατοίκων και αποτελούσε καταφύγιο για τους άρχοντες και ευγενής σε περιπτώσεις τοπικών εξεγέρσεων. Έλεγχε το θαλάσσιο και χερσαίο πέρασμα και τις στρατιωτικές, εμπορικές και οδικές αρτηρίες. Ο οικισμός κτίζεται έξω από το κάστρο και περιβάλλεται από αμυντικό τείχος.
*Η οχυρωματική αρχιτεκτονική του κάστρου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από την εξέλιξη των όπλων. Γι' αυτό το λόγο ο κάθε κατακτητής έκανε προσθήκες και τροποποιήσεις ώστε το κάστρο να ανταποκρίνεται στις πολεμικές συνθήκες της εποχής. Παράλληλα με το πέρασμα των χρόνων είναι λογικό να προκαλούνται φυσικές φθορές. Έτσι και το κάστρο της Καλαμάτας παρουσιάζει δείγματα τέχνης και τεχνικής, όλων των κατακτητών του.
*Μια επίσκεψη στο κάστρο της Καλαμάτας αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι στην ιστορία. Με τα μάτια φαντασίας, μπορούμε να δούμε το κάστρο πως ήταν παλιά. Μπορούμε να φανταστούμε μάχες, συμπλοκές, πολιορκίες, δημιουργικές και ευχάριστες στιγμές, που έγιναν κατά καιρούς, από διάφορους κατακτητές.
*Να ακούσουμε καλπασμούς από άλογα βυζαντινών ιππέων, να περνούν ντυμένοι με τις βαριές ασπίδες τους και οπλισμένοι με τα μακριά κοντάρια.
*Να δούμε με τα μάτια της φαντασίας μας:
Φράγκους σταυροφόρους να περνούν οπλισμένοι με αλυσιδωτούς θώρακες και περικνημίδες, σιδερένια κράνη και χρωματιστές επενδύσεις
Βενετούς με τον άριστα εξοπλισμένο στρατό τους
Τούρκους με τα κανόνια να μάχονται στο κάστρο και τέλος
Έλληνες με φουστανέλες, καρυοφυλιάδες και σπαθιά να παίρνουν το κάστρο της Καλαμάτας.
*Πολλά μπορούμε να φανταστούμε μέσα στους αιώνες που διαδραματίστηκαν πάνω, γύρω και μέσα σε αυτά τα βουβά τείχη του κάστρου
*Στις μέρες μας είναι χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων , όπως αυτή που κάνουμε εμείς σήμερα , για να μάθουμε το κάστρο της Καλαμάτας μας που αγαπάμε τόσο πολύ.
2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ - ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
Τη βυζαντινή περίοδο, στην τοποθεσία της ακρόπολης των αρχαίων Φερών , οι βυζαντινοί είχαν χτίσει ένα οχυρό και ένα μοναστήρι.
Δυο χρόνια, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, κυρίευσαν την περιοχή, και ο νέος άρχοντας Βιλεαρδουινός έχτισε το κάστρο ή πύργο. Για λίγο το κυριάρχησαν οι Βενετοί και αργότερα προσαρτήστηκε στα κράτη του δεσπότη του Μιστρά. Αργότερα ήλθε στην κυριαρχία των Τούρκων, έπειτα των Βενετών, μετά ξανά των Τούρκων και τέλος με την ελληνική επανάσταση του 1821 μέχρι και σήμερα βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
*ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ 6ΟΣ ΑΙΏΝΑΣ 1205
*ΦΡΑΓΚΟΙ 1205-1408, 1413-17, 1419-30
*ΒΕΝΕΤΟΙ 1408-13, 1417-19
*ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ 1430- 1458
*ΤΟΥΡΚΟΙ 1458- 1687
*ΒΕΝΕΤΟΙ 1685- 1715
*ΤΟΥΡΚΟΙ 1715- 1821
*ΕΛΛΗΝΕΣ 1821 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
3. ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΜΥΝΑΣ - ΕΠΙΘΕΣΗΣ*
*ΠΡΩΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
ΚΑΣΤΡΟ: ΠΥΡΓΟΙ, ΠΟΛΕΜΙΣΤΡΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ, ΠΕΡΙΔΡΟΜΟΣ
ΑΜΥΝΑ: ΠΕΤΡΟΒΟΛΑ, ΔΟΞΑΡΙΑ, ΣΦΕΝΔΟΝΕΣ, ΔΟΚΟΙ, ΦΩΤΙΑ, ΚΑΥΤΗ ΠΙΣΣΑ
ΕΠΙΘΕΣΗ: ΠΕΤΡΟΒΟΛΑ, ΚΡΙΟΣ, ΕΛΕΠΟΛΙΣ, ΧΕΛΩΝΗ, ΤΡΥΠΑΝΙ, ΚΛΙΜΑΚΕΣ
*ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ
ΚΑΣΤΡΟ: ΤΑΦΡΟΣ, ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΟΛΟΣ ΜΕ ΕΞΑΠΥΡΓΙΟ
ΑΜΥΝΑ: ΤΟΞΑ ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ
ΕΠΙΘΕΣΗ: ΚΡΙΟΙ, ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ ΕΛΕΠΟΛΕΙΣ, ΧΕΛΩΝΕΣ
*ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΑΣΤΡΟ: ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ, ΚΑΝΟΝΙΟΘΥΡΙΔΕΣ
ΑΜΥΝΑ: ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ ΠΥΡΟΒΟΛΑ ΟΠΛΑ, ΦΟΡΗΤΑ ΠΥΡΟΒΟΛΑ ΕΜΠΡΗΣΤΙΚΕΣ ΧΕΙΡΟΒΟΜΒΙΔΕΣ
ΕΠΙΘΕΣΗ: ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ ,ΦΟΡΗΤΑ ΠΥΡΟΒΟΛΑ, ΒΑΣΙΛΙΣΚΟΙ
*ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΑΣΤΡΟ: ΚΕΚΛΙΜΕΝΗ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ, ΠΟΛΥΓΩΝΙΚΟΙ ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ, ΠΥΡΓΟΙ, ΚΥΡΙΑ ΠΥΛΗ
ΤΑ ΟΠΛΑ ΑΜΥΝΑΣ - ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΗΤΑΝ ΣΧΕΔΟΝ ΙΔΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ.
*ΣΗΜΕΡΑ
ΠΟΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
* Ανάλογες περιγραφές μπορεί να γίνουν και για την ενδυμασία των στρατιωτών, των διαφόρων εποχών.
4. ΤΟ ΟΝΟΜΑ "ΚΑΛΑΜΑΤΑ" ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ 12ΟΥ- 15ΟΥ ΑΙΩΝΑ
*ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ ΣΤΟ ΒΙΟ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΩΝΟΣ ΤΟ 1144
* ΣΤΟΝ ΑΡΑΒΑ ΓΕΩΓΡΑΦΟ ΕΝΤΡΙΣΙ 1106-1166
* Ο ΓΟΔΕΦΡΕΙΔΟΣ ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ και ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ
*ΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ: ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΚΟΥΓΚΕΣΤΑΣ, ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΤΗΣ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ.
5. ΟΙ ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ
*ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΣ- ΓΟΔΕΦΡΕΙΔΟΣ Α 1204- 1218
*ΓΟΔΕΦΡΕΙΔΟΣ Β 1218-1245
*ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ 1245- 1278
*ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΚΑΙ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ
*Η ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΕΜΕΙΝΕ ΧΗΡΑ ΤΟ 1277 ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ 14 ΕΤΩΝ ΓΙΑΤΙ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΑΝΔΡΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ, ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΟΛΟΥ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ.
Ξαναπαντρεύτηκε τον φλωρέντιο Αναγαυικό από την Ολλανδία και παρέλαβε την ηγεμονία του Μορέως. Στο Μοριά η Ισαβέλλα έδειξε μεγάλη καλοσύνη και οι κάτοικοι την επονόμαζαν κυρά του Μορέως ή κυρά Ζαμπώ ή Ιζαμπώ. Ο Φλωρεντίνος έκανε ειρήνη με τον αυτοκράτορα την Κωνσταντινούπολης Ανδρόνικο Β και η ειρήνη κράτησε μόνο για 1 χρόνο , γιατί έγινε η κατάληψη της Καλαμάτας και επανέρχονται και πάλι οι βυζαντινοί.
ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ
ΣΚΗΝΗ Α: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Ο αφηγητής ή αφηγήτρια θα βρίσκεται σε συντονισμό με το παράλληλο δρώμενο. Στο χώρο του κάστρου υπάρχουν βυζαντινοί και με βάση το κάθε κατακτητή θα φεύγουν και θα έρχονται, με μάχες, σάλπιγγες, ειρηνικές αποχωρήσεις κ.λ.π.
ΣΚΗΝΗ Β. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ.
Σε 2 πλακάτ του ίδιου χρώματος το ένα παιδί θα κρατά την χρονολογία και το άλλο το όνομα του κατακτητή.
ΣΚΗΝΗ Γ. ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΜΥΝΑΣ - ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Τα παιδιά παρουσιάζουν τα διάφορα εργαλεία κάστρου, άμυνας και επίθεσης των διαφόρων εποχών.
ΣΚΗΝΗ Δ. ΤΟ ΟΝΟΜΑ "ΚΑΛΑΜΑΤΑ" ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ 12ΟΥ- 15ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Σε πλακάτ παρουσιάζουν το όνομα της Καλαμάτας , από τις διάφορες πηγές.
ΣΚΗΝΗ Ε. ΟΙ ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Παρουσιάζουν σε πλακάτ το γενεαλογικό δέντρο των Βιλεαρδουίνων.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο έντονος ρυθμός συσσώρευσης των αλλαγών που υφίσταται ο Χώρος από την αλληλεπίδραση των Φυσικών Παραγόντων και των Δραστηριοτήτων των ανθρώπων περικλείει εικόνες και γεγονότα από την πολιτική, δημοτική (αυτοδιοίκηση), ιστορική, κοινωνική και οικονομική αναπτυξή της, που δεν επιτρέπει στην Εκπαίδευση να έχει Γνωσιοκεντρικό Χαρακτήρα. Η απομνημόνευση ορισμένων βασικών γνώσεων είναι αναγκαία, αυτό όμως που κυρίως πρέπει να εξασφαλίζει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι η κατάλληλη προσέγγιση και αξιοποίηση της Πληροφορίας, ώστε ο μαθητής να ερμηνεύει φαινόμενα ή διαδικασίες και να προτείνει λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα. Επομένως το ενδιαφέρον της Π.Ε. θα πρέπει να εστιάζεται κυρίως στην απόκτηση μίας όσο το δυνατόν ολιστικής εικόνας του σύγχρονου Χώρου και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων που επιτρέπουν την καλύτερη δυνατή επεξεργασία και αξιοποίηση πληροφοριών. Σημαντικό πλεονέκτημα στην προσπάθεια αυτή αποτελεί το γεγονός ότι από τη φύση της η Π.Ε. σχετίζεται με όλους σχεδόν τους τομείς μελέτης του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος με συνέπεια να προσφέρει πολλές ευκαιρίες αξιοποίησης εμπειριών του μαθητή και διαθεματικής προσέγγισης της γνώσης.
Κατά το σχεδιασμό της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που θα ακολουθήσει ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να προσφέρει στο μαθητή και αυριανό πολίτη κριτήρια με τα οποία θα μπορεί να επεξεργάζεται τα δεδομένα, να προσεγγίζει κριτικά τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ του ανθρώπου και του Χώρου, να παίρνει αποφάσεις και να δίνει λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα.
Με απαντήσεις στα ερωτήματα «πώς», «γιατί», και «πώς αλλιώς», δηλαδή με επεξεργασία, αιτιολόγηση και ερμηνεία των φαινομένων. Για να γίνει αυτό δυνατό οι μαθητές θα πρέπει πρώτα να αποκτήσουν γνώση των κριτηρίων, με τα όποια θα εργαστούν, στη συνέχεια να προχωρήσουν στην ερμηνεία των σχετικών φαινομένων με το «πού» και το «τί» και τέλος να εξετάσουν τις πιθανές συνέπειες μίας απόκλισης απ’ αυτό που κανονικά συμβαίνει.
Να χρησιμοποιεί όσο μπορεί καλύτερα τις δυνατότητες που παρέχουν, απλές αλλά Ουσιαστικές Δραστηριότητες, όπως η συγκέντρωση στοιχείων για κάποιο συγκεκριμένο θέμα ή θέματα από τους μαθητές με σκοπό την παρουσίαση μίας ατομικής ή ομαδικής εργασίας. π.χ.: η κατανόηση του είδους και της Γεωγραφικής Κατανομής των Ανθρώπινων Δραστηριοτήτων σε ένα συγκεκριμένο Χώρο εξαρτάται από την ποιότητα του αντιστοίχου γνωστικού (νοητικού) Χάρτη που έχουν σχηματίσει οι μαθητές γι’ αυτόν τον Χώρο.
Στο παραπάνω παράδειγμα δημιουργούνται πολλές δυσκολίες, γιατί η σύγχρονη γεωγραφία εκτός από την μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος περιλαμβάνει και ορισμένα στοιχεία Οικονομικής και Κοινωνιολογικής προσέγγισης των σχέσεων μεταξύ Ανθρώπου και Χώρου, τα οποία είναι ξένα προς το είδος της εκπαίδευσης.
Οι σημερινοί άνθρωποι των μεγάλων αστικών κέντρων και προπάντων οι νέοι αποκομμένοι από το φυσικό τους περιβάλλον και τι πολιτιστικές τους ρίζες, κινδυνεύουν, όπως και τα δένδρα να μείνουν ατροφικά και να πεθάνουν. Γιατί η μοίρα των ανθρώπων είναι σαν την μοίρα των δένδρων. Αν δεν τα φροντίσουμε όσο και όπως πρέπει, ούτε αναπτύσσονται, ούτε φυσικά καρποφορούν.
Με τον όρο εξέλιξη εννοούμε τις ποιοτικές και ποσοτικές αλλαγές που γίνονται, με την πάροδο του χρόνου. Η πορεία της εξέλιξης άλλοτε γίνεται με γρήγορους και άλλοτε με αργούς ρυθμούς. Όμως, από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, μέχρι σήμερα, ιστορικές κοινωνικές, οικονομικές, τεχνολογίες, επιστήμες, επικοινωνίες, ιδεολογίες, εκπαίδευση, ψυχαγωγία, πλαστικό χρήμα, κ.λ.π., μεταβάλλονται με γρήγορους ρυθμούς. Οι πόλεμοι, αλλαγή συνόρων, εμφύλιοι, οικονομικοί μετανάστες, αλλαγή πολιτειακού, αλλαγή συνόρων, δημιουργία-διάλυση νέων κρατών, ο μεγάλος αδελφός, κατασπατάληση φυσικών πόρων, ρύπανση περιβάλλοντος, πολυεθνικές, καρτέλ, μονοπώλια, ολιγοπώλια περιορισμός χλωρίδας-πανίδας, αλλαγή κλίματος, με συνέπειες μεγαλύτερο ρυθμό από φυσικές καταστροφές, στον πλανήτη γή. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αστικά κέντρα όπου στο τόπο, ο χώρος, οι άνθρωποι, και τα φαινόμενα, συνεχώς μεταβάλλονται. Ένα από τα αστικά κέντρα, είναι και η Πάτρα, το τρίτο της Ελλάδος. Βάζουμε το ερώτημα; Πως θα μπορέσουν οι σημερινοί κατοικοί της και επισκέπτες, να γνωρίσουν και βιώσουν το παρελθόν της πόλης, όπου ο χώρος της μεταβάλλεται συνεχώς, ειδικά μετά τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ένας μπούσουλας, ήταν και η σημερινή μας εκδήλωση με θέμα ¨"το κάστρο της Καλαμάτας"¨ που μπορούμε να κατανοήσουμε το πριν και το μετά , ή το τότε και το τώρα, η το παρελθόν με το σήμερα.
Σας ευχαριστούμε που μας τιμήσατε με την παρουσία σας, ευχαριστούμε τις δασκάλες μας , ευχαριστούμε το βιολόγο καθηγητή Γιάννη Δ. Λύρα, για την ανιδιοτελή προσφορά του, και σας ευχόμαστε καλό καλοκαίρι, υγεία και ευτυχία.
Έτσι δημιουργήθηκε η συστημική επιστημολογική εκπαίδευση της οποίας αντικείμενο είναι οργάνωση πληροφοριών-δεδομένων -γνώσεων με σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη μιας και έχουμε δανειστεί το περιβάλλον από τα εγγόνια μας το οποίο θα πρέπει το δυνατόν συντομότερο να τους το επιστρέψουμε.
Η συστημική εκπαίδευση οργανώνει τις γνώσεις από διαφορετικές επιστήμες στο πώς αλληλεπιδρούν- αλληλοεπηρεάζονται- συμπληρώνονται μεταξύ τους για να δημιουργηθούν αντίστοιχες στάσεις –δράσεις των ανθρώπων αποχτώντας έτσι οικολογική συμπεριφορά και συνείδηση, γιατί τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι τοπικά, εθνικά διεθνή και παγκόσμια, χωρίς σύνορα.
Όταν διαταραχθεί κάποιος ομοιοστατικός (οι) μηχανισμός (οι) συστήματος ή συστημάτων τότε προκαλείται η ασθένεια ή ασθένειες που θεραπεύονται, ελέγχονται, παραμένουν ανίατες η και προκαλούν θάνατο.
Ο εγκέφαλος- άνθρωπος- περιβάλλον βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση- αλληλεξάρτηση οπότε οι διεργασίες του εγκεφάλου από το περιβάλλον οδηγούν το ερέθισμα- αίσθημα- συναίσθημα- συμπεριφορά- αντίληψη- μάθηση- σκέψη- συνείδηση- λογική αναπτύσσοντας έτσι όλες τις νοητικές λειτουργίες του ,με επακόλουθο, να δράσει δημιουργικά ή καταστροφικά. Η οποιαδήποτε φυσική, χημική, κοινωνική οργάνωση απαιτεί 3 δομές: Χημική Σύσταση-Δομή(ες)- Λειτουργία(ες).
Η έννοια «Μάθημα» περιλαμβάνει μια ελάχιστη διάρκεια για την αφομοίωση μιας καθορισμένης ποσότητας πληροφοριών. Η περιέργεια οδηγεί την πληροφορία στη γνώση και αλυσιδωτά στη συνέχεια στο αίσθημα ,στο συναίσθημα ,στο βιβλίο ,στη περιέργεια ,όπου οδηγούμεθα στις αξίες που είναι πάντοτε αληθινές- αιώνιες- αντικειμενικές.
Αφού αποχτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση και συμπεριφορά ως παιδαγωγοί εντοπίζουμε:
• Τα περιβαλλοντικά προβλήματα
• Ποια θεωρούμε σημαντικά
• Η Μεθολογία που θα ακολουθήσουμε και έχει σχέση:
Το Είδος ερωτήσεων και διατύπωσής τους (ανοιχτές- κλειστές)από το ερωτηματολόγιο του οποίου στη συνέχεια γίνεται στατιστική ανάλυση- επεξεργασία- αξιολόγηση (ποιοτική- ποσοτική) κατά πόσο πετύχαμε 1). Τους στόχους (εκπαίδευση μέσα- γύρω από- για χάρη του περιβάλλοντος) και 2) .Τους σκοπούς (γνώσεις- στάσεις- σκοπούς- δεξιότητες- δράσεις για το περιβάλλον). Η προσέγγιση πρέπει να γίνεται Πολυεπιστημονικά- Διεπιστημονικά.
Γνωστικά Αντικείμενα Περιβαλλοντικό (α) Πρόβλημα (τα)
Με την μέθοδο project που σημαίνει μία σχεδιασμένη θεματικά- τοπικά- χρονικά για τη μελέτη- έρευνα – καταγραφή περιβαλλοντικής διάστασης (πρόβλημα ή προβλήματα) με συνγκεκριμένους στόχους σκοπούς,είναι η καλύτερη ενδεδειγμένη παιδαγωγική προσέγγιση
Στο project τέλος το οικολογικό παιχνίδι είναι απαραίτητο περιέχοντας μοντέλα, προσομοιώσεις και ρόλους.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πολλά είναι αυτά πού πρέπει να αλλάξουν στο σημερινό σχολείο. Όσοι εμπλεκόμαστε στη λειτουργία του (μαθητές, καθηγητές και γονείς) διαπιστώνουμε καθημερινά τα αδιέξοδα, αλλά και τη μιζέρια που το κατατρέχουν.
Σε ένα χώρο όπου υποτίθεται ότι μεταδίδεται η γνώση, η χαρά της δημιουργίας και διαμορφώνονται προσωπικότητες κυριαρχούν:
- Η αυταρχικότητα και η ομοιομορφία αντί της ελευθερίας στην έκφραση και του δικαιώματος στη διαφορετικότητα, στη θέση , στο λόγο και στη άποψη των μαθητών, με την μονοσήμαντη κριτική και αξιολόγηση των μαθητών, μόνο από τη μεριά των καθηγητών, χωρίς να γίνεται το αντίστροφο.
- Η δασκαλοκεντρική – αφηρημένη προσέγγιση της γνώσης αντί της βιωματικής και ομαδοκεντρικής της θεώρησης.
- Η σύγχυση μεταξύ παιδαγωγικής - παιδονομίας, διδακτικής - διδασκαλίας και γνωστικού αντικειμένου- δεξιοτήτων, από μεριάς των διδασκόντων.
Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση;
Το γεγονός ότι η αδιαφορία και ο συμβιβασμός στην παραπάνω κατάσταση είναι για πολλούς κανόνας, γιατί δεν γεύονται και χαίρονται, τον εργασιακό τους χώρο και την σχέση – επικοινωνία, με τους γονείς και μαθητές.
Μοναδικός λοιπόν δρόμος , Η ΕΞΟΔΟΣ, με την προσωπική μας στάση , πρακτική και ιδεολογία.
Να γιατί συμμετέχουμε για μια ακόμη φορά σε αυτή τη διαδικασία και δεν παροπλίζουμε τη χρήση των νέων τεχνολογιών στη γνωστική, παιδαγωγική και διδακτική διαδικασία.
Στόχοι:
1.Η ευαισθητοποίηση των μαθητών σχετικά με το περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές), μέσα από την καταγραφή ανθρώπινων παρεμβάσεων και κατανόηση της επίδρασης τους σε αυτό.
2.Η απόκτηση συγκεκριμένων γνώσεων , στάσεων, ιδεολογιών, δεξιοτήτων κατά την εξέλιξη του προγράμματος.
3.Η διαμόρφωση προτάσεων για βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης.
4. Να γνωρίσουν το που, πως, πότε πόσο και γιατί, διεπιστημονικά, την τοπική ιστορία της Πάτρας, και με διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις.
5. Να γνωρίσουν γεγονότα, πρόσωπα, φαινόμενα, προβλήματα και ατομικές, συλλογικές ευθύνες.
Σκοποί του προγράμματος:
α. Παρατήρηση, μελέτη, έρευνα καταγραφή, για να γνωρίσουν οι μαθητές, την ιστορική, πολιτιστική κληρονομιά μας και τις φάσεις της εξέλιξης του σχεδίου της πόλης των Πατρών.
β. Τη σύνδεση της καθημερινοτητάς μας με την ιστορία, θρησκεία, επιγραφές οδών και πλατειών, ανδριάντες ,προτομές , αγάλματα, νεοκλασικά κτίρια κ.λ.π.
Δραστηριότητες. Επίσκεψη σε μνημειακούς χώρους της Πάτρας, επιλογή βιβλιογραφίας, πλοήγηση στο διαδίκτυο, φωτογράφηση, δημιουργία αφίσας, βίντεο, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της κοινής γνώμης, παρουσίαση και τέλος εφόσον υπάρχουν οικονομικές δυνατότητες θα εκδοθεί όλο το υλικό.
Στο πρόγραμμα υπάρχουν και πάγιοι στόχοι της Π.Ε. πού είναι:
α. Η ευαισθητοποίηση για την οικολογική κρίση και την ανάγκη για καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης.
β. Η ενθάρρυνση δεξιοτήτων – κλίσεων των μαθητών με τη βιωματική προσέγγιση της γνώσης
γ. Η προώθηση του ομαδοκεντρικού μοντέλου λειτουργίας και η βελτίωση των σχέσεων μαθητών – καθηγητών.
Μεθοδολογία –φάσεις εξέλιξης του προγράμματος:
Στην πρώτη φάση (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος). Οι μαθητές ενημερώνονται, έχουν καταιγισμό ιδεών, λένε τις απορίες τους, εκφράζουν τα ενδιαφεροντά τους και παρουσιάζουν τις δεξιοτητές τους, γνωρίζονται μεταξύ τους και τέλος χωρίζονται σε ομάδες , όπου ορίζουν και τον αρχηγό κάθε ομάδας. Ενημερώνουν τους γονείς και κηδεμόνες τους και όσοι τους το επιτρέπουν, συμμετέχουν στο πρόγραμμα, γιατί γίνεται εκτός αναλυτικού και ωρολογίου προγράμματος του σχολείου. Στη συνέχεια καθορίζεται το ελαστικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων και συναντήσεων στο χώρο του σχολείου , στην αίθουσα Οδυσσέας και το μουσειακό χώρο, όπου υπάρχει σε κάδρα παλιό φωτογραφικό υλικό της Πάτρας για να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα κάνοντας τις συγκρίσεις του συγκεκριμένου χώρου, μιας και ο τόπος παραμένει σταθερός. Γράφουν το τι γνωρίζουν πριν εμπλακούν στη διαδικασία του προγράμματος.
Στη δεύτερη φάση(Δεκέμβριος.- Μάρτιος) οι ομάδες δραστηριοποιούνται αυτόματα συλλέγοντας στοιχεία, παίρνοντας συνεντεύξεις και επισκέπτονται χώρους που έχουν σχέση με το θέμα.
Υπάρχουν εβδομαδιαίες συναντήσεις για κάθε ομάδα και μηνιαίες για το σύνολο των μαθητών πού συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Στόχος αυτών των συναντήσεων ήταν η αλληλοενημέρωση κριτική των πεπραγμένων και σχεδιασμός των παραπέρα ενεργειών.
Στην τρίτη φάση(Απρίλιος .-Μάιος) οι μαθητές επεξεργάζονται και αξιολογούν τα στοιχεία που συνέλεξαν, κωδικοποιούν τα θέματα, φτιάχνουν τα ταμπλώ και ετοιμάζονται για την παρουσίαση που θα γίνει αμέσως μετά τις διακοπές του Πάσχα.
Αξιολόγηση του προγράμματος:
Μετά την παρουσίαση οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα , πρέπει να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο που έχει συνταχθεί από τον συντονιστή του προγράμματος να συμπληρώσουν ειδικό ερωτηματολόγιο σε μία προσπάθεια να ανιχνευθεί η υλοποίηση ορισμένων στόχων που είχαν τεθεί, και γράφουν τις εντυπώσεις, προτάσεις, συναισθήματα, στάσεις και γνώσεις που απόχτησαν με την υλοποίηση του προγράμματος. Κατά τη γνώμη μας, η αξιολόγηση ενός προγράμματος Π.Ε. είναι μία δύσκολη διαδικασία και παραμένει για το θεσμό ένα ζητούμενο.
Η Μαγεία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Το σχολείο, ως ζωντανός οργανισμός που πρέπει να είναι, δεν μπορεί να περιοριστεί στην τυπική μετάδοση γνώσεων που θα έχουν μόνο χρηματική αξία, αλλά οφείλει να εμπνέει μέσα από τις γνώσεις, την αγάπη και τον σεβασμό, σ' όλα εκείνα που ορίζουν τον άνθρωπο και τη ζωή του.
Θεμελιακό πλαίσιο ζωής αποτελεί ο χώρος, ο τόπος στον οποίον ο άνθρωπος αντλεί τα πρώτα ερεθίσματα της ευαισθησίας του. Όταν μάλιστα αυτός ο χώρος δεν είναι ο αλλοτριωμένος αστικός χώρος, αλλά ο φυσικός της υπαίθρου , γνώση του αναπόφευκτα δημιουργεί μια σχέση προσωπική που αντέχει στο χρόνο.
Αυτήν την αλήθεια καθώς και τα προβλήματα και οράματα των νέων του τόπου μας θέλει να προβάλλει η περιβαλλοντική εργασία του σχολείου. Να κάνουμε το σχολείο σημαντικό , ευχάριστο, δημιουργικό, με σκοπό η τέχνη του δασκάλου να εμπνέει τη χαρά στη δημιουργία της γνώσης.
Η Π.Ε. αποτελεί μια πρωτόγνωρη πλούσια εκπαιδευτική εμπειρία, γιατί μαθητές και καθηγητές βιώνουν καταστάσεις και εμπειρίες, που δεν μαθαίνονται μέσα από τη διδασκαλία στην τάξη. Έτσι εξηγείται και η γοητεία της που ασκεί στους μαθητές από τη δουλειά τους σε ομάδες, τη χαρά της δημιουργίας και η διαλεκτική τους με τη φύση δημιουργεί την επικοινωνία και συναλλαγή τους με το Θεό. Οι μαθητές έξω από το αναλυτικό και ωρολόγιο προγραμμά τους, διαθέτουν εθελοντικό αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο τους, για να εργαστούν, συνεργαστούν, ερευνήσουν, παρατηρήσουν κ.λ.π., ώστε να κατανοήσουν αρκετά από τα προβλήματα του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, για να δράσουν και να γίνουν ενεργοί πολίτες στο μέλλον. Γνωρίζουν τι σημαίνει παιδεία, εκπαίδευση, κατάρτιση, διαπιστώνουν ότι στο να πάρεις πρέπει να δώσεις και η επικοινωνιακή σχέση μαθητών καθηγητών γίνεται μυσταγωγία.
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
* Η ύπαρξη κάστρου σε μια περιοχή εξασφάλιζε την καλύτερη άμυνα και προστασία των κατοίκων και αποτελούσε καταφύγιο για τους άρχοντες και ευγενής σε περιπτώσεις τοπικών εξεγέρσεων. Έλεγχε το θαλάσσιο και χερσαίο πέρασμα και τις στρατιωτικές, εμπορικές και οδικές αρτηρίες. Ο οικισμός κτίζεται έξω από το κάστρο και περιβάλλεται από αμυντικό τείχος.
*Η οχυρωματική αρχιτεκτονική του κάστρου επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό και από την εξέλιξη των όπλων. Γι' αυτό το λόγο ο κάθε κατακτητής έκανε προσθήκες και τροποποιήσεις ώστε το κάστρο να ανταποκρίνεται στις πολεμικές συνθήκες της εποχής. Παράλληλα με το πέρασμα των χρόνων είναι λογικό να προκαλούνται φυσικές φθορές. Έτσι και το κάστρο της Καλαμάτας παρουσιάζει δείγματα τέχνης και τεχνικής, όλων των κατακτητών του.
*Μια επίσκεψη στο κάστρο της Καλαμάτας αποτελεί ένα μοναδικό ταξίδι στην ιστορία. Με τα μάτια φαντασίας, μπορούμε να δούμε το κάστρο πως ήταν παλιά. Μπορούμε να φανταστούμε μάχες, συμπλοκές, πολιορκίες, δημιουργικές και ευχάριστες στιγμές, που έγιναν κατά καιρούς, από διάφορους κατακτητές.
*Να ακούσουμε καλπασμούς από άλογα βυζαντινών ιππέων, να περνούν ντυμένοι με τις βαριές ασπίδες τους και οπλισμένοι με τα μακριά κοντάρια.
*Να δούμε με τα μάτια της φαντασίας μας:
Φράγκους σταυροφόρους να περνούν οπλισμένοι με αλυσιδωτούς θώρακες και περικνημίδες, σιδερένια κράνη και χρωματιστές επενδύσεις
Βενετούς με τον άριστα εξοπλισμένο στρατό τους
Τούρκους με τα κανόνια να μάχονται στο κάστρο και τέλος
Έλληνες με φουστανέλες, καρυοφυλιάδες και σπαθιά να παίρνουν το κάστρο της Καλαμάτας.
*Πολλά μπορούμε να φανταστούμε μέσα στους αιώνες που διαδραματίστηκαν πάνω, γύρω και μέσα σε αυτά τα βουβά τείχη του κάστρου
*Στις μέρες μας είναι χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων , όπως αυτή που κάνουμε εμείς σήμερα , για να μάθουμε το κάστρο της Καλαμάτας μας που αγαπάμε τόσο πολύ.
2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ - ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
Τη βυζαντινή περίοδο, στην τοποθεσία της ακρόπολης των αρχαίων Φερών , οι βυζαντινοί είχαν χτίσει ένα οχυρό και ένα μοναστήρι.
Δυο χρόνια, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, κυρίευσαν την περιοχή, και ο νέος άρχοντας Βιλεαρδουινός έχτισε το κάστρο ή πύργο. Για λίγο το κυριάρχησαν οι Βενετοί και αργότερα προσαρτήστηκε στα κράτη του δεσπότη του Μιστρά. Αργότερα ήλθε στην κυριαρχία των Τούρκων, έπειτα των Βενετών, μετά ξανά των Τούρκων και τέλος με την ελληνική επανάσταση του 1821 μέχρι και σήμερα βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
*ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ 6ΟΣ ΑΙΏΝΑΣ 1205
*ΦΡΑΓΚΟΙ 1205-1408, 1413-17, 1419-30
*ΒΕΝΕΤΟΙ 1408-13, 1417-19
*ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ 1430- 1458
*ΤΟΥΡΚΟΙ 1458- 1687
*ΒΕΝΕΤΟΙ 1685- 1715
*ΤΟΥΡΚΟΙ 1715- 1821
*ΕΛΛΗΝΕΣ 1821 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
3. ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΜΥΝΑΣ - ΕΠΙΘΕΣΗΣ*
*ΠΡΩΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
ΚΑΣΤΡΟ: ΠΥΡΓΟΙ, ΠΟΛΕΜΙΣΤΡΕΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ, ΠΕΡΙΔΡΟΜΟΣ
ΑΜΥΝΑ: ΠΕΤΡΟΒΟΛΑ, ΔΟΞΑΡΙΑ, ΣΦΕΝΔΟΝΕΣ, ΔΟΚΟΙ, ΦΩΤΙΑ, ΚΑΥΤΗ ΠΙΣΣΑ
ΕΠΙΘΕΣΗ: ΠΕΤΡΟΒΟΛΑ, ΚΡΙΟΣ, ΕΛΕΠΟΛΙΣ, ΧΕΛΩΝΗ, ΤΡΥΠΑΝΙ, ΚΛΙΜΑΚΕΣ
*ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΦΡΑΓΚΩΝ
ΚΑΣΤΡΟ: ΤΑΦΡΟΣ, ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΟΛΟΣ ΜΕ ΕΞΑΠΥΡΓΙΟ
ΑΜΥΝΑ: ΤΟΞΑ ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ
ΕΠΙΘΕΣΗ: ΚΡΙΟΙ, ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ ΕΛΕΠΟΛΕΙΣ, ΧΕΛΩΝΕΣ
*ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΑΣΤΡΟ: ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ, ΚΑΝΟΝΙΟΘΥΡΙΔΕΣ
ΑΜΥΝΑ: ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ ΠΥΡΟΒΟΛΑ ΟΠΛΑ, ΦΟΡΗΤΑ ΠΥΡΟΒΟΛΑ ΕΜΠΡΗΣΤΙΚΕΣ ΧΕΙΡΟΒΟΜΒΙΔΕΣ
ΕΠΙΘΕΣΗ: ΒΑΛΛΙΣΤΡΕΣ ,ΦΟΡΗΤΑ ΠΥΡΟΒΟΛΑ, ΒΑΣΙΛΙΣΚΟΙ
*ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΑΣΤΡΟ: ΚΕΚΛΙΜΕΝΗ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ, ΠΟΛΥΓΩΝΙΚΟΙ ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ, ΠΥΡΓΟΙ, ΚΥΡΙΑ ΠΥΛΗ
ΤΑ ΟΠΛΑ ΑΜΥΝΑΣ - ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΗΤΑΝ ΣΧΕΔΟΝ ΙΔΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ.
*ΣΗΜΕΡΑ
ΠΟΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
* Ανάλογες περιγραφές μπορεί να γίνουν και για την ενδυμασία των στρατιωτών, των διαφόρων εποχών.
4. ΤΟ ΟΝΟΜΑ "ΚΑΛΑΜΑΤΑ" ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ 12ΟΥ- 15ΟΥ ΑΙΩΝΑ
*ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ ΣΤΟ ΒΙΟ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΩΝΟΣ ΤΟ 1144
* ΣΤΟΝ ΑΡΑΒΑ ΓΕΩΓΡΑΦΟ ΕΝΤΡΙΣΙ 1106-1166
* Ο ΓΟΔΕΦΡΕΙΔΟΣ ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ και ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ
*ΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ: ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΚΟΥΓΚΕΣΤΑΣ, ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΤΗΣ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ.
5. ΟΙ ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ
*ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΣ- ΓΟΔΕΦΡΕΙΔΟΣ Α 1204- 1218
*ΓΟΔΕΦΡΕΙΔΟΣ Β 1218-1245
*ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ 1245- 1278
*ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΚΑΙ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ
*Η ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΕΜΕΙΝΕ ΧΗΡΑ ΤΟ 1277 ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ 14 ΕΤΩΝ ΓΙΑΤΙ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΑΝΔΡΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ, ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΟΛΟΥ, ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ.
Ξαναπαντρεύτηκε τον φλωρέντιο Αναγαυικό από την Ολλανδία και παρέλαβε την ηγεμονία του Μορέως. Στο Μοριά η Ισαβέλλα έδειξε μεγάλη καλοσύνη και οι κάτοικοι την επονόμαζαν κυρά του Μορέως ή κυρά Ζαμπώ ή Ιζαμπώ. Ο Φλωρεντίνος έκανε ειρήνη με τον αυτοκράτορα την Κωνσταντινούπολης Ανδρόνικο Β και η ειρήνη κράτησε μόνο για 1 χρόνο , γιατί έγινε η κατάληψη της Καλαμάτας και επανέρχονται και πάλι οι βυζαντινοί.
ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ
ΣΚΗΝΗ Α: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Ο αφηγητής ή αφηγήτρια θα βρίσκεται σε συντονισμό με το παράλληλο δρώμενο. Στο χώρο του κάστρου υπάρχουν βυζαντινοί και με βάση το κάθε κατακτητή θα φεύγουν και θα έρχονται, με μάχες, σάλπιγγες, ειρηνικές αποχωρήσεις κ.λ.π.
ΣΚΗΝΗ Β. ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ.
Σε 2 πλακάτ του ίδιου χρώματος το ένα παιδί θα κρατά την χρονολογία και το άλλο το όνομα του κατακτητή.
ΣΚΗΝΗ Γ. ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΜΥΝΑΣ - ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Τα παιδιά παρουσιάζουν τα διάφορα εργαλεία κάστρου, άμυνας και επίθεσης των διαφόρων εποχών.
ΣΚΗΝΗ Δ. ΤΟ ΟΝΟΜΑ "ΚΑΛΑΜΑΤΑ" ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ 12ΟΥ- 15ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Σε πλακάτ παρουσιάζουν το όνομα της Καλαμάτας , από τις διάφορες πηγές.
ΣΚΗΝΗ Ε. ΟΙ ΒΙΛΕΑΡΔΟΥΙΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Παρουσιάζουν σε πλακάτ το γενεαλογικό δέντρο των Βιλεαρδουίνων.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ο έντονος ρυθμός συσσώρευσης των αλλαγών που υφίσταται ο Χώρος από την αλληλεπίδραση των Φυσικών Παραγόντων και των Δραστηριοτήτων των ανθρώπων περικλείει εικόνες και γεγονότα από την πολιτική, δημοτική (αυτοδιοίκηση), ιστορική, κοινωνική και οικονομική αναπτυξή της, που δεν επιτρέπει στην Εκπαίδευση να έχει Γνωσιοκεντρικό Χαρακτήρα. Η απομνημόνευση ορισμένων βασικών γνώσεων είναι αναγκαία, αυτό όμως που κυρίως πρέπει να εξασφαλίζει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι η κατάλληλη προσέγγιση και αξιοποίηση της Πληροφορίας, ώστε ο μαθητής να ερμηνεύει φαινόμενα ή διαδικασίες και να προτείνει λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα. Επομένως το ενδιαφέρον της Π.Ε. θα πρέπει να εστιάζεται κυρίως στην απόκτηση μίας όσο το δυνατόν ολιστικής εικόνας του σύγχρονου Χώρου και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων που επιτρέπουν την καλύτερη δυνατή επεξεργασία και αξιοποίηση πληροφοριών. Σημαντικό πλεονέκτημα στην προσπάθεια αυτή αποτελεί το γεγονός ότι από τη φύση της η Π.Ε. σχετίζεται με όλους σχεδόν τους τομείς μελέτης του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος με συνέπεια να προσφέρει πολλές ευκαιρίες αξιοποίησης εμπειριών του μαθητή και διαθεματικής προσέγγισης της γνώσης.
Κατά το σχεδιασμό της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που θα ακολουθήσει ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να προσφέρει στο μαθητή και αυριανό πολίτη κριτήρια με τα οποία θα μπορεί να επεξεργάζεται τα δεδομένα, να προσεγγίζει κριτικά τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ του ανθρώπου και του Χώρου, να παίρνει αποφάσεις και να δίνει λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα.
Με απαντήσεις στα ερωτήματα «πώς», «γιατί», και «πώς αλλιώς», δηλαδή με επεξεργασία, αιτιολόγηση και ερμηνεία των φαινομένων. Για να γίνει αυτό δυνατό οι μαθητές θα πρέπει πρώτα να αποκτήσουν γνώση των κριτηρίων, με τα όποια θα εργαστούν, στη συνέχεια να προχωρήσουν στην ερμηνεία των σχετικών φαινομένων με το «πού» και το «τί» και τέλος να εξετάσουν τις πιθανές συνέπειες μίας απόκλισης απ’ αυτό που κανονικά συμβαίνει.
Να χρησιμοποιεί όσο μπορεί καλύτερα τις δυνατότητες που παρέχουν, απλές αλλά Ουσιαστικές Δραστηριότητες, όπως η συγκέντρωση στοιχείων για κάποιο συγκεκριμένο θέμα ή θέματα από τους μαθητές με σκοπό την παρουσίαση μίας ατομικής ή ομαδικής εργασίας. π.χ.: η κατανόηση του είδους και της Γεωγραφικής Κατανομής των Ανθρώπινων Δραστηριοτήτων σε ένα συγκεκριμένο Χώρο εξαρτάται από την ποιότητα του αντιστοίχου γνωστικού (νοητικού) Χάρτη που έχουν σχηματίσει οι μαθητές γι’ αυτόν τον Χώρο.
Στο παραπάνω παράδειγμα δημιουργούνται πολλές δυσκολίες, γιατί η σύγχρονη γεωγραφία εκτός από την μελέτη του φυσικού περιβάλλοντος περιλαμβάνει και ορισμένα στοιχεία Οικονομικής και Κοινωνιολογικής προσέγγισης των σχέσεων μεταξύ Ανθρώπου και Χώρου, τα οποία είναι ξένα προς το είδος της εκπαίδευσης.
Οι σημερινοί άνθρωποι των μεγάλων αστικών κέντρων και προπάντων οι νέοι αποκομμένοι από το φυσικό τους περιβάλλον και τι πολιτιστικές τους ρίζες, κινδυνεύουν, όπως και τα δένδρα να μείνουν ατροφικά και να πεθάνουν. Γιατί η μοίρα των ανθρώπων είναι σαν την μοίρα των δένδρων. Αν δεν τα φροντίσουμε όσο και όπως πρέπει, ούτε αναπτύσσονται, ούτε φυσικά καρποφορούν.
Με τον όρο εξέλιξη εννοούμε τις ποιοτικές και ποσοτικές αλλαγές που γίνονται, με την πάροδο του χρόνου. Η πορεία της εξέλιξης άλλοτε γίνεται με γρήγορους και άλλοτε με αργούς ρυθμούς. Όμως, από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, μέχρι σήμερα, ιστορικές κοινωνικές, οικονομικές, τεχνολογίες, επιστήμες, επικοινωνίες, ιδεολογίες, εκπαίδευση, ψυχαγωγία, πλαστικό χρήμα, κ.λ.π., μεταβάλλονται με γρήγορους ρυθμούς. Οι πόλεμοι, αλλαγή συνόρων, εμφύλιοι, οικονομικοί μετανάστες, αλλαγή πολιτειακού, αλλαγή συνόρων, δημιουργία-διάλυση νέων κρατών, ο μεγάλος αδελφός, κατασπατάληση φυσικών πόρων, ρύπανση περιβάλλοντος, πολυεθνικές, καρτέλ, μονοπώλια, ολιγοπώλια περιορισμός χλωρίδας-πανίδας, αλλαγή κλίματος, με συνέπειες μεγαλύτερο ρυθμό από φυσικές καταστροφές, στον πλανήτη γή. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αστικά κέντρα όπου στο τόπο, ο χώρος, οι άνθρωποι, και τα φαινόμενα, συνεχώς μεταβάλλονται. Ένα από τα αστικά κέντρα, είναι και η Πάτρα, το τρίτο της Ελλάδος. Βάζουμε το ερώτημα; Πως θα μπορέσουν οι σημερινοί κατοικοί της και επισκέπτες, να γνωρίσουν και βιώσουν το παρελθόν της πόλης, όπου ο χώρος της μεταβάλλεται συνεχώς, ειδικά μετά τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ένας μπούσουλας, ήταν και η σημερινή μας εκδήλωση με θέμα ¨"το κάστρο της Καλαμάτας"¨ που μπορούμε να κατανοήσουμε το πριν και το μετά , ή το τότε και το τώρα, η το παρελθόν με το σήμερα.
Σας ευχαριστούμε που μας τιμήσατε με την παρουσία σας, ευχαριστούμε τις δασκάλες μας , ευχαριστούμε το βιολόγο καθηγητή Γιάννη Δ. Λύρα, για την ανιδιοτελή προσφορά του, και σας ευχόμαστε καλό καλοκαίρι, υγεία και ευτυχία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου