Τα Όρια της Ονοματοθεσίας
ΟΔΟΣ ΟΡΙΑ
ΑΠΟ ΕΩΣ1. Μεσσήνης Λ.Μπακοπούλου Θ . Καυκούλα
2. Αθηνών Κ. Βασιλοπούλου Δ. Πουλόπουλου
3. Αγία Τριάδα Κήπο Λάγιου Αγία Τριάδα
4. Παπαφλέσσα Α. Μπουρολιά Αγιο Νικόλαο
5. Αγίου Αθανασίου Πλατεία. Οικία Καρύδη
6. Κ. Μακρη Άγιο Αθανάσιο Οδό Μεσσήνης
7. Αριστομενους Θ. Αλεξανδροπούλου Αγία Τριάδα
8. Θ. Τσαγκαρη Π. Κονιάρη Αν.Καρύδη
9. Δ. Τσαμη Παν. Μπόβη Πηγάδι Τσάμη
10. Αν. Καρύδη Ξεροπήγαδο Αγία Τριάδα
11. Αριστόδημου Παπασαραντοπουλου Οικία Σωτηροπούλου Αθ. Μπόβη
12. Αγίου Δημητρίου Ματσούκα Γ. Καρύδη
13. Καλαμάτας Κ. Βασιλόπουλου Τ. Βίγκου
14. Κολοκοτρώνη Σταθοπούλου Παπασαραντοπούλου
15. Κανάρη Κ. Τσώνη Οδό Μεσσήνης
16. Μιαούλη Γ. Καρύδη Κ. Φερμάνη
17. Μονή Βουλκάνου Μ. Γεωργακόπουλου Νερόμυλο
18. Σόλωνος Π. Γεωργοπούλου Αν.Τσώνη
19. Λεωφόρος Σταθμού Οικία Δημοπούλου Σιδ. Σταθμό
20. Πλατεία 25ης Μαρτίου Η πλατεία του χωριού μας
Στην ονοματοθεσία του χωριού από τις είκοσι οδούς οι πέντε αναφέρονται σε πρόσωπα της Βαλύρας τα οποία είναι: Μακρή, Τσαγκάρη, Τσάμη, Καρύδη και Παπασαραντόπουλου. Ο Τσαγκάρης έχτισε το 1784 το ναό του κοιμητηρίου της Βαλύρας όπως αναγράφεται στην είσοδο του ναού και ο Παπασαραντόπουλος σπούδασε γιατρός στη Γαλλία. Τον έλεγαν Παπάση προσφέροντας αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες του στη Βαλύρα και γύρω περιοχή.Πέθανε το 1938 και είχε φτειάσει τη βαλτοκκλησιά.
Ο 'Αναστάσιος Καρύδης έχει εγγόνια το Θεμιστοκλή, Χρυσούλα, Ελένη Γιωργο, Κώστα, Ξένη και Τάσο
Ο Κώστας Μακρής έχει παιδιά το Τάσο και Μαρίνο
Ο Αριστόδημος Παπασαραντόπουλος έχει συγγενείς στη ΒΑΛΥΡΑ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΠΑΤΡΑ, ΑΘΗΝΑ, ΘΕΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ο Δημήτρης Τσάμης έχει τα παιδιά Κώστα, Χρίστο ,Παντελή,Γιώργη, Ευγένιο Παναγιώτα και Βασίλη
Ο Θόδωρος Τσαγκάρης εχει παιδιά τη Σοφία, Κων/να, Νικο, Τάκη και Κατίνα. Ο παππούς του ΘΌΔΩΡΟΣ έχτισε τον Άγιο Γεώργιο (κοιμητήριο) το 1784 και είχε δώδεκα χρόνια τους τεχνίτες που έφτιαχναν το ξυλόγλυπτο τέμπλο του
Ενοριακού ναού της Βαλύρας Αγίου Αθανασίου.
Κατηγορίες Ονοματοθεσίας του χωριού Βαλύρας Μεσσηνίας1. Ονόματα Αγίων
Άγιος Αθανάσιος
Άγιος Δημήτριος
Αγία Τριάδα
Ιερά Μονή Βουλκάνου
2. Φιλόσοφοι
Σόλων
3. Ιστορικά πρόσωπα
Αριστομένης
Κανάρης
Κολοκοτρώνης
Μιαούλης
Παπαφλέσσας
4. Πρόσωπα Βαλύρας
Α.Καρύδης
Κ.Μακρης
Α.Παπασαραντόπουλος
Θ.Τσαγκάρης
Δ.Τσάμης
5. Πόλεις Ελλάδος
Αθήνα
Καλαμάτα
Μεσσήνη
6. ΔιαφοραΣιδηροδρομικός Σταθμός Βαλύρας
7. Εθνική Επέτειος
Πλατεία 25η Μαρτίου
Με τις πράξεις 29 (16-8-1960) και 32 (28-8-1960) έφγινε η ονοματοθεσία των οδών και πλατειών της ΒΑΛΥΡΑΣ.Πρόεδρος ήταν ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΡΑΤΗΣ και κοινοτικοί σύμβουλοι οι :
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΑΚΡΗΣ
ΝΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗΣ
ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΑΡΤΕΡΟΛΙΩΤΗΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ και
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΤΣΑΜΗΣ
ΒΑΛΥΡΑ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ
ΑΝΑ ΤΑΣ ΑΓΥΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΑΣ ΡΥΜΑΣΕίμαστε όλοι εδώ. Τόσο πολύ μακριά, τόσο πολύ κοντά
Η συγγένεια
Οι λέξεις Πατρίδα, Θρησκεία, Οικογένεια είχαν κάποτε βάθος, πλάτος, νόημα και περιεχόμενο. Από πρόσφατα παραδείγματα της ιστορίας μας διαπιστώνουμε το απολέπισμα, γκρέμισμα και εξευτελισμό τους με τον άκρατο εθνικισμό.
Με την παγκοσμιοποίηση των πάντων δεν θα γνωρίζουμε από πού ερχόμαστε και που πηγαίνουμε γιατί οι παραπάνω λέξεις θα καταργηθούν και τη θέση τους θα πάρουν άλλες.
Οι προγονικές μας ρίζες πρέπει να διατηρηθούν γνωρίζοντας τα γενεαλογικά μας δέντρα. Στην Ελλάδα το επώνυμο διατηρείται από τον πατέρα στο γιο, ενώ στο κορίτσι χάνεται, μπορεί όμως αν θέλει να το διατηρήσει. Ήδη έχει ξεσπάσει ο πόλεμος για τις ταυτότητες μεταξύ Πολιτείας – Εκκλησίας για το αν θα γράφεται στις ταυτότητες το θρήσκευμα ή όχι. Βλέπουμε αδερφομοίρια με διαφορετικά ονόματα (αγόρι – κορίτσι ή κορίτσια) να σκοτώνονται για ένα μέτρο γης, η γιατί η κατσίκα έφαγε τα χόρτα, γιατί οι μπαντζανάκηδες, ή οι συμπέθεροι υπονομεύουν ο ένας τον άλλον για τα κληρονομικά λες και θα τα πάρουμε κοντά μας, μένοντας έτσι μόνο η μιζέρια, η κακία και πολλές φορές η αδικία, γιατί ο ένας το παίζει πονηρός και ο άλλος έξυπνος. Ας μη μιλήσουμε για βαθμούς συγγενείας, γιατί αρχίζουμε να ζητάμε δύσκολα.
Η απεικόνιση των μελών μιας οικογενείας γίνεται με το γενεαλογικό δέντρο. Στη βιολογία έχει μεγάλη σημασία για τη γενετική διάγνωση και γενετική συμβουλή. Εμείς θα αναφερθούμε στην κοινωνική τους διάσταση περιγράφοντας γενεαλογικά δέντρα ,για να γνωρίσουμε τις διάφορες συγγένειες που έχουν ξεχαστεί από πολλούς Βαλυραίους και να γίνει μια συνάντηση μεταξύ των παίρνοντας έτσι ο καθένας μας γεύσεις χαράς, συγκίνησης και δημιουργίας ξεφεύγοντας από μίζερες σχέσεις και κακίες.
ΟΙ ΟΔΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΒΑΛΥΡΑΙΩΝ
1.ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Όποιος μαθαίνει την ιστορία του "μακραίνει" τη ζωή του.
Η εφημερίδα "εξέτασις" "φύλλο 65 279/1872) αναφέρει. Εν τω ξενοδοχείω "Χάνι", Τζεφερεμίνης την 11η Αυγούστου οι Κοτσινοναίοι -Τσιλικαίοι (οικογένειες οπλαρχηγών από τη Σκάλα) πληροφορήθηκαν ότι ήρχοντο στρατιώται προς καταδίωξιν των. Ότε εξελθών ο Αθανάσιος Τσιλίκας είδε ότι αντί στρατιωτών ήταν οι Καβουραίοι (και αυτοί οπλαρχηγοί από Σκάλα), τον οποίο και εφόνευσαν. Πρόλαβε και σκότωσε τον Κάβουρα Λουκά οι μεν και οι δε έδραμον φεύγοντας. Στη θέση "Σκαμμένο Λιθάρι" υπήρχαν δύο χάνια -πανδοχεία σε κοντινή μεταξύ τους απόσταση και η συμπλοκή έγινε στο χάνι του Παν. Σταθόπουλου. Λέγεται "Σκαμμένο Λιθάρι" γιατί έβγαλαν από εκεί ένα μεγάλο κοτρώνι στο οποίο κάθισε ο Κολοκοτρώνης. Υπήρχε μπροστά στο περίπτερο μέχρι το 70 και το εξαφάνισαν όταν έγιναν τα έργα της πλατείας του χωριού.
Με βάση το ΦΕΚ 15-24-4-1874 χαράκτηκε και ο δρόμος Σκάλας -Βαλύρας -Ναζήρι -Μεσσήνη. Ο οπλαρχηγός Παπατσώνης από ΕΥΑ προκειμένου να διευκολυνθεί η άφιξη του Όθωνα και της Αμαλίας πριν το 1862 ασχολήθηκε με τη διάνοιξη και κατασκευή του δρόμου, γιατί του είχαν βαφτίσει ένα παιδί δίνοντας το όνομα Όθωνα. Η κατασκευή του δρόμου ολοκληρώθηκε επί Χαρίλαου Τρικούπη και η νέα του μορφή παραδόθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με το σιδηρόδρομο. Ο Περικλής Μπούτος υιός του εκ Μελιγαλά αξιωματικού της φάλαγγας Παναγιώτη Μπούτου αναδείχτηκε ανεξάρτητα των προσωπικών του ικανοτήτων και από την στήριξην τοπικών παραγόντων. Από τη Βαλύρα είχε τη στήριξη των Αναστασίου Σωτηρόπουλου (ήταν ιδιοκτήτης στο ένα χάνι) και Αναστάσιον Καρύδη ο οποίος χρημάτισε και πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας. Το 1887 ο Περικλής Μπούτος απεχώρησε από το κόμμα του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και όταν πέθανε το κόμμα ανέλαβε ο γιος του Κων/νος. Συναντήθηκαν τα δυο κόμματα στους Κατσαρού συγκρούστηκαν, αλληλοπυροβολήθηκαν και κατά τη συμπλοκή σκοτώθηκε ο Λαγάκης από τη Βαλύρα.
Από τον οπλαρχηγό Αναγνώστη Κάβουρα και Κρυστάλλω Πουλουπούλου γεννήθηκαν τα παιδιά: Κατερίνα Γιαννούλα, Γεωργίτσα Θεοδωράκης, Δημητράκης, Θανασούλης και Ευγένιος. Οι δύο πρώτοι γιοι δολοφονήθηκαν από πολιτικούς αντιπάλους στη δεκαετία 1870. Η Κατερίνα παντρεύτηκε τον Παναγιώτη Παπασαραντόπουλο πλούσιο από Βαλύρα η οποία το 1850 γέννησε το πρώτο της παιδί τον Αγαθοκλή.
Στη συνέχεια γεννήθηκαν οι Αριστόδημος, Θανάσης, Σταμάτης και Ανδρέας. Ο Αγαθοκλής ήταν μεγαλοκτηματίας, ο Αριστόδημος έγινε γιατρός, ο Θανάσης έγινε οφθαλμίατρος, ο Σταμάτης φαρμακοποιός και ο Ανδρέας δικηγόρος.
* Ο Αγαθοκλής απόχτησε τα παιδιά Σταύρο, Δημήτρη, Καλλιρόη και Κατερίνα. Ο Σταύρος με τη σειρά του απόχτησε τα παιδιά Πάρη, Αριστόδημο, Τάκη, Γιώργο και Ελένη.
* Ο Αριστόδημος απόχτησε τα παιδιά Στυλιανό, Παναγιώτη και Σταυρούλα. Ο Στυλιανός απόχτησε τα παιδιά Βούλα, Τούλα και Βάσω.
Ο Παναγιώτης σπούδασε στη Γαλλία και τον ονόμασαν Παπάση, το οποίο και κράτησε μέχρι το θάνατό του. Πέθανε στις 9-6- 1938 ανύπαντρος. Μεράκι ήταν το κυνήγι και παιδιά του τα σκυλιά. Ήταν γιατρός στην Καλαμάτα και ξακουστός στη Μεσσηνία. Τον κάλεσε ο βασιλιάς στο παλάτι του αλλά, προτίμησε την πατρίδα του από τα βασιλικά ανάκτορα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Πέθανε στην Ψάθα, πλουτίζοντας την ιατρική, το χωριό του και όχι την τσέπη του. Είχε ανακαινίσει την Βαλτοκλησιά στον κάμπο της Βαλύρας.
Έμενε εκεί όλα τα καλοκαίρια ασχολούμενος με τις καλλιέργειες κάνοντας μπάνιο στο Πάμισο και πίνοντας νερό από το πηγάδι που ήταν κρύο, γευστικό με φαρμακευτικές ιδιότητες.
Είχε σπουδάσει και στην Ελλάδα και ήταν ο πρώτος γιατρός στη Μεσσηνία. Κατείχε όλες τις ειδικότητες. Υπάρχει το πτυχίο του το οποίο ελπίζουμε να βρεθεί δίνοντας έτσι αξία στη συλλογή του χωριού μας.
Η αδελφή το Σταυρούλα πεθαίνει 15 ετών και είχαν να κάνουν για την σπάνια ομορφιά της.
*Ο Θανάσης ήταν οφθαλμίατρος στη Καλαμάτα. Απόκτησε τα παιδιά Βούλα και Θόδωρο. Η Βούλα απέθανε στις 5 Ιουνίου του 2001. Ο Θόδωρος ήταν δικηγόρος και είχε ελαιοτριβείο στη Βαλύρα το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1992. Πρόσφατα γκρεμίστηκε και χρειάζεται συντήρηση για να διατηρηθεί ως μουσείο με την ευθύνη του δήμου.
*Ο Σταμάτης ήταν Φαρμακοποιός στην Καλαμάτα και απόκτησε τα παιδιά Αικατερίνη και Δημήτρη ο οποίος έγινε φαρμακοποιός.
*Ο Ανδρέας σπούδασε δικηγόρος και πήγε μετεκπαίδευση στην Ελβετία.
Ο Αγαθοκλής ήταν κτηματίας στη Βαλύρα.
Η οικία Παπασαραντόπουλου είναι ένα από τα αρχαιότερα σπίτια της Βαλύρης. Το σπίτι έγινε δωρεά από το Παπασαράντο. Έχει καλντερίμι πολεμίστρες κρυψώνες και το υπόγειο είναι θολωτό. Η δωρεά έγινε το 1814. Στη τουρκοκρατία το σπίτι ήταν οικία του Τζεφέρ Αγά, ο οποίος ήταν ο τέταρτος κατά σειρά αγάς στη Βαλύρα.
Στη πλατεία της Βαλύρης στέκει αγέρωχα ο κορμός της Εληάς στην οποία κάθισε ο Ιμπραήμ και απόλαυσε τη σκιά της. Γι΄αυτό και σώθηκε από την πυρκαγιά. Πρέπει να πάρει τη θέση που τις αξίζει από το Δήμο Ιθώμης.
ΛΕΖΑΝΤΕΣ
1. Ο Παπάσης Παπασαραντόπουλος
2. Το σπίτι Παπασαρααντόπουλου
3.Ο κορμός της Εληάς που στον ίσκιο της κάθισε ο Ιμπραήμ (ιδιοκτησίας Παπασαραντόπουλου) με το Φώτη Ηλιόπουλο
4.Τα ερείπια της Βαλτοκλησιάς που έζησε ο Παπάσης και κάνοντας πρόσφατα λαθρανασκαφές αρχαιοκάπηλοι.
5. Σχολαρχείο Βαλύρας 1907-8
3η σειρά 11ος Δημήτρης Αγαθ. Παπασαραντόπουλος
4η σειρά 1ος Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος
5η σειρά 3ος Γ.Β. Καρύδης
4ος Θόδωρος Καπότης
5ος Φώτης Τσαγκάρης
Καθιστοί 2ος Κ.Ι. Φειδάς
5ος Φώτης Βασιλόπουλος
6ος Γεώργιος Γεωργακόπουλος
Στο Τζεφερεμίνι κατά την Τουρκοκρατία, τη περίοδο του αγώνα και μετά την απελευθέρωση υπηρετούσε εφημέριος ο Σαράντης Σαραντόπουλος και κατόπιν έμεινε γνωστός με το όνομα Παπασαραντόπουλος. Ο Παπα-Σαράντης στις 20/4/1829 συνυπογράφει ως Σαραντόπουλος το ψήφισμα της επαρχίας Μικρομάνης (εκεί υπαγόταν τότε το Τζεφερεμίνι) με το οποίο ο Ιωάννης Καποδίστριας αντικηρυχθη "γνήσιος Πολίτης" της επαρχίας μικρομάνης. Μαζί με αυτόν συνυπογράφουν και ο γιος του Μιχάλης που είναι και αυτός ιερέας και οι πρόκριτο αγωνιστές του χωριού Τζεφερεμίνι οι οποίοι είναι:
Σπηλιώτης Παναγιώτης
Γεωργόπουλος Αναγνώστης
Σαραντόπουλος Σωτήρης
Μπόβης Θοδωρής
Καρύδης Δημήτρης
Λινάρδος Βασίλης (Δήμαρχος Δερών)
Μαυροειδής Νικολός
Σαράντος (-Παπάς) Ιερέας
Μιχάλης (-Παπάς) Ιερέας
Στις 2/10/1841 υπηρετούσε ως εφημέριος ο Μιχάλης, υπογράφει με το όνομα Μιχάλης και μία φορά υπέγραφε αντί του αγράμματου δημαρχιακού παρέδρου Παναγιώτη Μπόβη (ΓΑΚ Μοναστηριακά 2/10/1941 φάκελος 370).
Με βάση το μητρώο Αρρένων Βαλύρας 1823-1900 γεννήθηκαν οι:
Καρύδης Αναστάσιος Κων/νος 1848
Μπόβης Παναγιώτης Δημήτριος 1848
Μπάμπαλης Κων/νος Ιωάννης 1849
Σπυρόπουλος Αναστάσιος 1849
Παπασαραντόπουλος Αγαθοκλής Παναγιώτη 1853
Σταθόπουλος Ιωάννης Παναγιώτης 1852
Παπαγεωργίου Χρίστος Κων/νος 1869
Πουλόπουλος Μιχάηλ Παναγιώτης 1872
Σταυριανόπουλος Σταμάτιος Ιωάννης 1877
Μπάμπαλης Στυλιανός Κων/νος 1882
Ξυδόπουλος Γεωργιος Ανδρέας 1889
Λύρας Δημήτριος Αθανασίου 1875 (πατέρας μου)
Παπασαραντόπουλος Σταύρος Αγαθοκλής 1895
Κοντοπανάγος Αναστάσιος 1897
Νιφορος Νικόλαος Λεωνίδας 1898
Χαραλαμπόπουλος Κων/νος Γεώργιος 1899
Μανιάτης Νίκος Βασιλείου 1900
Ο Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος απόχτησε τα παιδιά Γοργόνη, Θεμοστοκλή, Κων/νο, Αθανάσιο Νικολέτα, Μαρθα και Κων/νος έχουν πεθάνει.
Ο Αριστόδημος Παπασαραντόπουλος έχει συγγενείς στη ΒΑΛΥΡΑ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΠΑΤΡΑ, ΑΘΗΝΑ, ΘΕΣΑΛΟΝΙΚΗ
2.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΚΡΗΣΗ Σταυρούλα Μακρή με το σύζυγό της Ηλία απόχτησαν εφτά παιδιά 4 αγόρια και 3 κορίτσια (Αφροδίτη, Άννα, Αντωνία, Κώστα, Σταύρο, Γιώρη και Μήτσο).
Η Αφροδίτη παντρεύτηκε τον Ευστράτιο Φωτεινό και απόχτησαν τα παιδιά Αντρέα, Θανάση Δημήτρη και Βούλα.
Στην οικία του Αθανασίου Φωτεινού στεγάστηκε αρχικά το 1998-2002 ο Δήμος Ιθώμης που προήλθε από το νόμο Καποδίστρια πριν δυο χρόνια και το 2003 στεγάστηκε στο ιδιόκτητο κτίριο που αγοράστηκε από τον Ηλία Ιωάννου.
Ο Κώστας (Σκούρος) απόχτησε τα παιδιά Μαρίνο (γιατρό) και Αναστάσιο (έμπορο).
Ο Σταύρος απόχτησε τα παιδιά Μήτσο, Γιώρη, Αντρέα, Καλλιόπη και Αγγέλω. Ο Γιώρης απόχτησε τα παιδιά Αναστάσιο Αγαθοκλή και Αθανασία. Ο Αγαθοκλής ήταν λοχίας και σκοτώθηκε στον εμφύλιο στο Μελιγαλά 1943-44.
Ο Μήτσος απόχτησε τον Ηλία του οποίου παιδιά είναι η Αλεξάνδρα Τούλα, Αριστείδης και Ελένη η οποία έχει το S.M. Μουρούσια στο Μελιγαλά.
Η Άννα απόχτησε τα παιδιά Θανάση και Κώστα Τσιλίκα. Ο Θανάσης ήταν ένας από τους 8 Βαλυραίους που είχαν κάρο το οποίο και διατηρεί παροπλισμένο ο γιός του Γιάννης.
Η Αντωνία απόχτησε το γιο Γιάννη Λιοντήρη (Μπαφάκια) που μένει στο Μπιζάνι μαζί με τους άλλους Λιοντηραίους. Οι Κων/νος Ηλία Μακρής, Αναστάσιος Κων/νου Μακρής και Αριστείδης Ηλία Μακρής χρημάτισαν πρόεδροι στα κοινοτικά μας σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Τα ξαδέλφια Ηλίας και Αναστάσιος ασχολήθηκαν με το εμπόριο το οποίο συνεχίζουν τα παιδιά τους. Είχαν λιοτρίβι κοντά στη γέφυρα λέγοντάς το “κατάστημα” καθώς και τη λίμνη του ποταμού κάτω από το λιοτρίβι.
3.ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΑΜΗΣΟ Δημήτρης Τσάμης με τη σύζυγό του Ελένη απόχτησαν εφτά παιδιά 6 αγόρια και 1 κορίτσι (Γιώρης, Κώστας, Χρίστος, Παντελής, Ευγένιος, Βασίλης και Παναγιώτα).
Ο Γιώρης απόχτησε τα παιδιά Παναγιώτη, Πούλο, Κώστα, Δημήτρη και Μαίρη.
Ο Κώστας απόχτησε την Ελένη η οποία παντρεύτηκε το Ξενοφώντα Γαλανόπουλο. Ο Χρίστος απόχτησε την Ελένη η οποία ζει και εργάζεται στην Αμερική.
Ο Παντελής απόχτησε τα κορίτσια Ελένη, Θοδώρα, Μάρθα και Αρτεμισία. Ο Βασίλης απόχτησε τα παιδιά Ελένη, Αγγελική, Ευσταθία, Δήμητρα και Γιώρη. Η Παναγιώτα παντρεύτηκε το Κων/νο Σπηλιώτη και απόχτησε τα παιδιά Αναστάσιο, Αγγελική και Δήμητρα.
Ο Ευγένιος απόχτησε τα παιδιά Κων/να και Ελένη. Γεννήθηκε το 1913 και απεβίωσε στις 4-9-1991.
Ο Χρίστος ήταν δάσκαλος στη Δράμα (ήταν από εκεί η γυναίκα του Μάρθα) και οι Παντελής, Ευγένιος φοίτησαν στο Ελληνικό σχολείο της Βαλύρας.
Ο Ευγένιος στην Αθήνα δούλευε στα τραμ. Στο πόλεμο του 40 πολέμησε στις μεταφορές (ΣΕΜ στα τραίνα) και τραυματίστηκε σε βομβαρδισμό στα Σέρβια Κοζάνης κατά την επιστροφή του τραίνου. Νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της Αθήνας και εκεί γνώρισε το στρατιωτικό γιατρό Αργυρόπουλο από Λάμπαινα. Εκεί του αντετέθηκαν καθήκοντα θαλαμάρχη και μετά σιτιάρχη. Οι Παλιοί θεατράνθρωποι πήγαιναν να πάρουν λίγο συσσίτιο δίνοντας παραστάσεις. Έπεσε ρουφιανιά και κλείστηκε στις φυλακές Χατζηκώστα (ήταν πριν νοσοκομείο). Πιέστηκε για να γίνει γερμανοτσολιάς και ταγματασφαλίτης επειδή ήταν αριστερής ιδεολογίας. Τον βοήθησε να αποδράσει ο γιατρός Αργυρόπουλος, έπιασε πάλι δουλειά στο Τράμ και επειδή απειλήτο η ζωή του έφυγε για Βαλύρα. Η διαμονή του στην Αθήνα ήταν σε Αμπελόκηπους και Πετράλωνα. Είχε προτείνει στα αδέλφια του να επεκτείνουν το εμπόριο και στη Κότινθο. .
Ο πατέρας του Σωκράτη Κόκκαλη* (προέδρου ΙΝΤΡΑΚΟΜ) χειρούργησε τον αδελφό του Κώστα (πατέρα της Ελένης) από καρκίνο της κάτω σιαγόνας που ξεκίνησε από φρονιμίτη μέσα στη κατοχή πριν από τον εμφύλιο και πέθανε σε ηλικία 33 χρονών.
* Ο Σωκράτης Κόκκαλης είναι πρόεδρος της ΙΝΤΡΑΚΟΜ και παράγει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας στις τηλεπηκοινωνίεςμε πολλές θυγατρικές εταιρείες και είναι πρόεδρος του Ολυμπιακού
Αρχίζοντας ο εμφύλιος το 45 η Παναγιώτα μάννα του Τάσου Σπηλιώτη τον γέννησε στην Αθήνα γιατί είχε χάσει προηγουμένως παιδί. Την πήρε ένα παιδί με καρότσι από το σταθμό και το παιδί αυτό από τότε ο Ευγένιος το είχε σαν παιδί του. Ερχόμενος πάλι στην Αθήνα συμμετείχε σε διαδηλώσεις και εκδηλώσεις εναντίον των Γερμανών κατακτητών μαζί με τον αδελφό του Χρίστο που είχε κατέβει από Δράμα. Ο Ευγένιος έγραφε στιχάκια περιγράφοντας την ιστορία της εφταμελούς οικογένειας και το ένα που αναφέρεται στο Χριστό λέει:
Είχε μόρφωση καλή
την εποχή εκείνη
και όλοι μας πιστεύαμε
μεγάλος πως θα γίνει.
Ήταν ένας από τους πρώτους στην οργάνωση του ΕΑΜ Βαλύρας το 1941 και από το πηγάδι Τσάμη προμηθεύοντο νερό οι Μπιζανιώτες.
Ο Δημήτρης χρημάτισε πρόεδρος της κοινότητας όπως και ο γιός του Παντελής. Ο παππούς ήταν αγαπητός και σε συγκρούσεις, βεντέτες, κτηματικές διαφορές, μικροαδικήματα ήτανε ο ειρηνοδίκης. Η γυναίκα του Ελένη ήταν πολύ φιλότιμη και φιλόξενη βοηθώντας αδικημένους και ταλαιπωρημένους συγχωριανούς.
Ο Ευγένιος ήταν καχεκτικός και αρωστιάρης. Τούκανε ο πατέρας του θεραπείες, την πήγαινε αγκαλιά στου Τζούμη, Πέρα Μεριά, Δέση και Μούλκια. Ο πατέρας του πέθανε από το χαμό του γιού του Κώστα. Το Φθινόπωρο του 54 ο Ευγένιος παντρεύτηκε και ανοίγουν συνεταιριστικά καμίνι στα κουβέλια νοικιάζοντας το χώρο από το Μαρίνο Γεωργακόπουλο. Έχουν τυροκομείο, Κρεοπωλείο, μπακάλικο και ασχολούνται με το εμπόριο. Το 61-62 ιδιωτεύει στο συνεταιρισμό Βαλύρας πουλώντας λιπάσματα και το 65 αναχωρεί για Αθήνα εργαζόμενος στο Τράμ. Για να αυξήσει το εισόδημα του δούλευε και στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών. Τον βοήθησε ο Δήμαρχος Κατριβάνος. Η γυναίκα και τα κορίτσια του στον τελευταίο χρόνο τους (Ελένη, Ντίνα) δούλευαν στο νεκροταφείο βγάζοντας χαρτζιλίκι. Εκεί ο Ευγένιος γνώρισε ένα καλό γλύπτη έκανε προτομή του αδελφού του Χρίστου από φωτογραφία και τελικά δεν άρεσε στη σύζυγό του Μάρθα. Αντί προτομής έγινε ένας σκαλιστός μαρμάρινος σταυρός που είναι ένα κόσμημα στο κοιμητήριο της Βαλύρας. Οι Τσαμαίοι έφυγαν από τη Βαλύρα, τους κέρδισε ο αστυφιλία της Αθήνας και δεν έμεινε κανένας αντικαταστάτης τους στο χωριό. Στο προηγούμενο μέρος δεν αναφερθήκαμε ότι και οι Δημήτριος Σταυριανόπουλος ο πατέρας της Ζαχάρως, ο ξαδελφός μου Σταύρος Νικολάου Μπόβης και Γεώργιος Φωτεινός είχαν χρηματίσει πρόεδροι της κοινότητας Βαλύρας.
4,ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΡΥΔΗΣ*Ο 'Αναστάσιος Καρύδης έχει εγγόνια το Θεμιστοκλή, Χρυσούλα, Ελένη Γιωργο, Κώστα, Ξένη και Τάσο .
Ο Αναστάσιος Καρύδης στήριζε τους αδελφούς Περικλή και Γιάννη Μπούτο.
* Περιγράφεται παρακάτω.
5.ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΣΑΓΚΑΡΗΣΟ Θόδωρος Τσαγκάρης εχει παιδιά τη Σοφία, Κων/να, Νικο, Τάκη και Κατίνα. Ο παππούς του ΘΌΔΩΡΟΣ έχτισε τον Άγιο Γεώργιο(κοιμητήριο) το 1784 και είχε δώδεκα χρόνια τους τεχνίτες που έφτιαχναν το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ενοριακού ναού της Βαλύρας Αγίου Αθανασίου.
ΑΝΑ ΤΑΣ ΑΓΥΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΑΣ ΡΥΜΑΣ
6. ΠΛΑΤΕΙΑ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ
Ελαβε το ονομά από την επίσημη κήρυξη της επανάστασης του 1821.Στο μεγάλο ξεσηκωμό του γένους των ΕΛΛΗΝΩΝ εκτός από τους επώνυμους έχουμε και τους παρακάτω αγωνιστές ΒΑΛΥΡΑΙΟΥΣ που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την πατριδα.
Αφιέρωμα στο 1821
Πραγματικό εθνικό και παλλαϊκό υπήρξε το ξεσήκωμα του λαού μας ενάντια στον τουρκικό ζυγό. Στους τέσσερις αιώνες που κράτησε η κυριαρχία των Τούρκων αμέτρητα δεινά συσσωρεύτηκαν στον τόπο μας.
Οι αγρότες και οι κάτοικοι των πόλεων σπάραζαν κάτω από τις αυθαιρεσίες των πασάδων, των μπέηδων και των γενίτσαρων.
Τα βαριά χαράτσια, οι φόροι και οι κάθε είδους φεουδαρχικές υποχρεώσεις ήταν βαρύ φορτίο στις πλάτες ενός λαού που σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ξένων περιηγητών της εποχής περνούσε χειρότερα από τα ζώα. Και κοντά στην ξένη τυραννία οι ντόπιοι τσιφλικάδες, προύχοντες και κοτζαμπάσηδες, από συμφέρον, τυραννάγανε κι αυτοί το λαό μας.
Αλλά η πολύχρονη σκλαβιά δεν έκαμψε το φρόνημα του λαού. Όταν οι δυνάστες προσπαθούσαν να κάνουν τον Έλληνα ραγιά, δούλο τρίδουλο που να ευχαριστιέται κι από πάνω γιατί είναι αλυσοδεμένος, το κλέφτικο ντουφέκι έριχνε τις αστραπές του στις ψηλές ραχούλες.
Και όσο αίμα κι αν χυνόταν, όσο κι αν τρομοκρατούσαν οι πασάδες, το όραμα μιας λεύτερης πατρίδας, όπου ο λαός θα ήταν νοικοκύρης στον τόπο του, όπου Τούρκοι αφεντάδες και φιλότουρκοι τσιφλικάδες δεν θα ΄χανε θέση, φλόγιζε στις καρδιές των φτωχών και καταφρονημένων Ρωμιών.
Την επανάσταση του 1821 δεν πρέπει να τη δούμε ξεκομμένη από τις διεθνείς εξελίξεις της εποχής. Κάθε άλλο, μάλιστα είναι η Ελληνική συνεισφορά στην Παγκόσμια υπόθεση της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Αδελφοσύνης.
Είναι δεμένη με τους αγώνες των Αμερικανών Επαναστατών το 1776 και τη Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Ακόμα η Ελληνική Επανάσταση είναι φυσικό επακόλουθο των παλιότερων αγώνων του έθνους, των Ορλωφικών του 1770, του πρωτομάρτυρα της Λευτεριάς Ρήγα Φεραίου και τόσων άλλων.
Την προετοιμασία του αγώνα την έκανε η Φιλική Εταιρεία που ιδρύθηκε από Έλληνες μετανάστες εμπόρους στην Οδησσό το 1814. Η Φιλική Εταιρεία πρόβαλε μια εθνικά συμφέρουσα δημοκρατική λύση ενάντια στη Φεουδαρχία και την Ξενοκρατία. Γι΄ αυτό και έγινε πόλος έλξης ότι πιο τίμιο υπήρξε στην Ελληνική κοινωνία. Των μικρών εμπόρων, των αγροτών, του λαϊκού κλήρου.
Οργάνωση Κολοκοτρωναίων και Παπαφλέσσηδων. Το κοτζαμπασαίϊκο μπήκε τελευταία στη Φιλική, αφού πρώτα προσπάθησε να την καταστρέψει.
Στην πορεία της Επανάστασης, επικράτησαν οι κοτζαμπάσηδες, οι μεγαλονοικοκυραίοι και οι μεγαλέμποροι, Ζαΐμηδες, Λόντοι, Κουντουτριώτηδες και Μαυροκορδάτοι. Αυτοί που σύρθηκαν στην Επανάσταση γίνανε οι ηγέτες της. Και φυσικά μόνο κακό έκαναν στην Επανάσταση. Προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο και κλείσανε στα μπουντρούμια τον Κολοκοτρώνη. Καταφύγανε στις «Μεγάλες Δυνάμεις» και είναι αιώνιο ανάθεμά τους που θεμελιώσανε το καθεστώς της Ξενοκρατίας που και σήμερα ταλαιπωρεί τον τόπο μας. Αναγκάσανε τους αγωνιστές να πεθάνουν της πείνας ή να γίνουν ληστές μετά το τέλος της επανάστασης. Το αίμα του Ανδρούτσου που τον δολοφόνησαν άνανδρα όπως και τόσους άλλους αγωνιστές του λαού θα θυμίζει πάντα τι ελεεινοί είναι αυτοί οι κύριοι που δέσποσαν για χρόνια στην πολιτική μας ζωή.
Δύο είναι τα κύρια συμπεράσματα που βγαίνουν από τον αγώνα του ΄21.
Πρώτον, ότι ένας «μικρός» λαός, όταν παλέψει ενωμένος, μπορεί να νικήσει μια μεγάλη Δύναμη, σε πείσμα της παγκόσμιας αντίδρασης.
Δεύτερον, ότι ενώ σε ώρες ενότητας ο λαός μεγαλουργεί, όταν αφήνει να τον διχάσουν εκείνοι που βάζουν τα συμφέροντά τους πάνω από το πανεθνικό συμφέρον της Απελευθέρωσης μόνο συμφορές μπορεί να περιμένει.
Από τη Μεσσηνία συμμετείχαν 14000 οπλίτες, 80 οπλαρχηγοί 800 καπετάνιοι και 56 σημαιοφόροι , σε σύνολο 60000 Πελοποννησίων. Στη διάρκεια του αγώνα σκοτώθηκαν 23000 οπλίτες ,62 οπλαρχηγοί ,660 καπετάνιοι και 40 σημαιοφόροι.
Το 1823-25 είχαμε τον πρώτο εμφύλιο όπου σκοτώθηκε ο γιος του Κολοκοτρώνη Πάνος και στις 6-2-1825 φυλακίστηκαν στη μονή του προφήτη Ηλία στη Ύδρα ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ με πολλούς άλλους αγωνιστές.
Το μήνυμα το ΄21, μήνυμα πάλης μέχρι τέλος για Εθνική Ανεξαρτησία, ζει και θα ζει αιώνια. Ζει στους σημερινούς αγώνες του λαού για ειρήνη, δουλειά, Ανεξαρτησία, Δημοκρατία και Κοινωνική προκοπή.
Βιογραφικό σημείωμα των Βαλυραίων αγωνιστών του ΄21.
1. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΤΕΡΟΥΛΙΩΤΗΣ επώνυμο του το οποίο διατηρείται και σήμερα στη Βαλύρα σε έξι οικογένειες.
Ήταν πρόκριτος στο Τζεφερεμίνι και είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, αμέσως με την έκρηξη της επανάστασης μπαίνει στη πρώτη γραμμή σαν αρχηγός σώματος στη Πολιορκία της Τριπολιτσιάς μέχρι την απελευθέρωσή της. Πολέμησε επίσης στα Δερβενάκια, Άργος Κόρινθος και στα διάφορα κάστρα της Μεσσηνίας κ.α.
Το 1823 συνυπογράφει σαν πρόκριτος και εκλέτωρας, αναφορά προς το Υπουργείο Εσωτερικών κατά του «μη νομίμως εκλεγέντος» βουλευτή Νησιού (Μεσσήνης) και τάχθηκε υπέρ της εκλογής του Γ. Δαρειώτη (ΓΑΚ) Το. Εσωτ. 23-7-1823 φάκελος 19) Από το παρακάτω έγγραφο φαίνεται ότι βοήθησε και οικονομικά τον αγώνα.
Κατά μήνα Αύγουστον 1822 εμέτρησεν εις το Κοινόν Ταμείον της Πελοποννήσου ο κύριος Πανάγος Καρτερουλιώτης εκ Νησί, γρόσια εξακόσια δύο, παράδες 30, αριθ. 60230 δια χειρός Ιωάννη Μαυρομιχάλη και Π. Ζάρκου, ως σταλείσα παρ΄ αυτών εις το Ταμείον καταγραφή, εν υποσχέσει ν΄ αποδοθώσιν αυτώ εκ μέρους της Πατρίδος, μετά την αποκατάστασιν του ελληνικού έθνους.
Τριπολιτσιά τη 29 Ιανουαρίου 1823.
Ο Κορίνθου Κύριλλος αντιπρόεδρος Ασημάκης Φωτήλας.
Παπαγιαννόπουλος, Δημ. Καραμάνος, Ιωαν. Γ. Οικονομίδης, Σπύρος Φραγκίσκος.
Γεννήθηκε στο Τζεφερεμίνι (σημ. Βαλύρα). Πιθανότατα η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν το Καρτερώλι από το οποίο πιθανό προέρχεται και το
Ίσον απαράλλακτον του προτότυπου
Εν Νησίω την 17 Μαρτίου 1847
Ο Δήμαρχος Παμίσου
(Τ.Σ.) Παν. Δαρειώτης
Ο Παν. Καρτερουλιώτης κατατάχθηκε στην τάξη των αξιωματικών της φάλαγγας (ΑΑΕΒ, Μητρ. Αξιωμ. αυξ. αριθ. 2842). Έπεσε πολεμώντας κατά των Αράβων επιδρομέων
2. ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΓεννήθηκε στο Τζεφερεμίνι (Βαλύρα) και ήταν υπαξιωματικός Β΄ Αντ. Κων. Μπούρας. Η ομάδα αυτή του Μαυροειδή πήρε μέρος στις μάχες Καρύταινας Βαλτετσίου Τριπολιτσιάς (Πολιορκία απελευθέρωση) Κορίνθου, Δερβενακίων, Τρικόρφων, καθώς και στις μάχες κατά των Αράβων. Στη διάρκεια του αγώνα προήχθηκε σε πεντηκόνταρχο και μετά την απελευθέρωση του αναγνωρίσθηκε ο βαθμός του υπαξιωματικού Β΄ ύστερα από πολλές διαμαρτυρίες του.[ΓΑΚ Βλαχ. Φακ.220.].
3. ΜΠΟΒΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΓεννήθηκε στο Τζεφερεμίνι (Βαλύρα). Σ΄ όλη τη διάρκεια του αγώνα ήταν στρατευμένος στις τάξεις των αγωνιστών το έτος 1842 υπηρετούσε σαν ειδικός δημαρχιακός πάρεδρος της Βαλύρας στο Δήμο Οιχαλίας. Επειδή όμως ήτανε αγράμματος υπόγραφε αντί γι΄ αυτόν άλλος (Γενικά αρχεία Κράτους, φακελ. Μοναστηριακών Σεπτεμβ. 1842). Ο καρυοφιλιάς του Παν. Μπόβη έχει 18 χαρακιές που σημαίνει ότι σκότωσε 18 Τούρκους. Διατηρείται σε κακή κατάσταση γιατί στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής το 40-44 ήταν χωμένη στα φουσκιά γιατί οι Γερμανοί μάζευαν τα όπλα. Την έχει ο τρισέγγονός του Κώστας Μπόβης που ο παππούς του ήταν πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας. Ο Παναγιώτης Μπόβης θείος του Κώστα έχει γιο του συμμαθητή μου Δημήτρη ο οποίος εργάζεται στον ΟΤΕ είναι παντρεμένος ,έχει δύο παιδιά και είναι συνταξιούχος.
4. ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥΓεννήθηκε στο Λέζι (Λάμπαινα) είναι πρόγονος της γνωστής οικογένειας Παπαγεωργίου που υπάρχει και στη Βαλύρα (παππούς της μάννας μου).
Ο Θ. Παπαγεωργίου ύστερα από ένορκη βεβαίωση του οπλαρχηγού Εμ. Δαρειώτη πολέμησε επικεφαλής Λαμπεναίων και υπό τον Μητροπέτροβα στην Καρύταινα Βαλτέτσι, Τρίπολι, Άργος, Δερβενάκια, Τρίκορφα, Δραμπάλα. Την εξαίρετη δράση του στον αγώνα του 1821 υπογράφουν οι συγχωριανοί και συμπολεμιστές του. Παν. Καλογερόπουλος, Παν. Κοσμάς, Αναγ. Σταματόπουλος, Γιαν. Θεοφιλόπουλος, Ιωαν. Πουλημενάκος, Χρ. Αργυρόπουλος, Παν. Σταθόπυλος, Ιωαν. Χρονόπουλος.
Στην τελευταία του αίτηση στις 5 Ιούνη 1865 ο Θ. Παπαγεωργίου έγραψε ότι είχε απομείνει «ο πλέον αδικημένος οικογενειάρχης αγωνιστής και τόνιζε ... «Βλέπω σήμερον πολλούς άλλους αγωνιστάς τους οποίους είχα υπό την αδηγίαν μου και λαμβάνουν συντάξεις και βαθμούς, ενώ εγώ έμεινα ο πλέον αδικημένος ... Η μάννα του Γιάννη Λύρα είναι το γένος Παπαγεωργίου.
5. ΞΥΔΟΠΟΥΛΟΣ (και Ξύδης) ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΑπό την Βαλύρα (Τζεφερεμίνι). Καταταγείς στο σώμα του οπλαρχηγού της Επαρ. Εμπλακίων Παν. Κεφάλα επολέμησε στην Τρίπολι, Βαλτέτσι, Δερβενάκια. Στα 1825 αναφέρεται και πάλιν υπηρετών στο σώμα του Παν. Κεφάλα (ΓΑΚ, Υπ. Πολ., 30 Αυγ. 1825, κα «Μεσσηνιακά 1868», σελ. 420).Ενας ξαδελφός του σκότωσε ένα Τούρκο και έφυγε στη Μάνη με την οικογενειά του .Άλλαξε το ονομά του σε ΞΥΔΕΑΣ για να γλυτώσει από τους Τούρκους.Σήμερα υπάρχουν απογονοί του στη Μάνη ,ενώ του Παναγιώτη υπάρχουν απόγονοι στη Βαλύρα
6. ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣΑπό τη Βαλύρα (Τζεφερεμίνι). Επολέμησε υπό την αρχηγία του Παπαφλέσσα στην Τρίπολι, Βαλτέτσι, Δερβενάκια, Κόρινθο, Άργος, Ναύπλιο ως πεντηκόνταρχος. Αίτησι για τις υπηρεσίες του πατέρα της υπέβαλε η κόρη του Μαρία Σαραντοπούλου μαζί με ένορκο βεβαίωσι των Ι. Καρακίτσου και Μήτρου Κοράτση από την Ανθούσα (Ζέζα). Παρά ταύτα ουδεμίας ηθικής ή υλικής αμοιβής έτυχε.
7. ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΥΔΗΜετά την απόφασιν της κηρύξεως της Επαναστάσεως, ουδείς Έλλην έμεινε αδιάφορος, άνδρες και γυναίκες παιδιά και γέροι εξεσηκώθηκαν και ο καθείς με τον τρόπο του πολεμούσε με λύσσαν τον βάρβαρον καταχτητήν. Ενθαρυθέντες δε και οι υπερασπισταί του Τζεφερεμινίου ανέλαβον ανεργόν δράσιν εναντίον ολοκλήρου της Τουρκικής φρουράς.
Ημέρα και νύχτα παρηνόχλουν τους Τούρκους και ουδέποτε διέκοψαν τας εφόδους των. Σκοπός των ήτο ή διά παντός τρόπου εξόντωσιν των Τούρκων και η κατάληψις του χωριού (οχυρόν Μπιζάνι) διότι ούτω πως θα εξησφαλίζετο ή περαιτέρω αναδιοργάνωσις των δυνάμεων και των πέριξ χωρίων, αλλά και το συνεχές κυνήγημα των Τούρκων.
Ο Αγών ήτο άνισος από απόψεως δυνάμεων μέσων και εφοδίων λόγω όμως της σοβαρότητος έσπευσαν και εξ άλλων μερών, ήτοι εκ Μεγαλουπόλεως – Άνω Κούρταγα – Σούλι, Δερβένι της Αρκαδίας αλλά και εκ Μεσσηνιακής Μάνης, άνθρωποι γενναίοι γνήσιοι Έλληνες θαρραλέοι και εξαίρετοι πολεμισταί – κομίζοντες πλήρη οπλισμόν και τροφή και ενωθέντες μετά των πολεμιστών του Τζεφερεμηνίου οι οποίοι επί επτά μήνες επολιόρκουν τους Τούρκους.
Οι Τούρκοι προ της πείσμωνος αντιστάσεως των Ελλήνων ηναγκάσθησαν να εγκαταλείψωσιν την θέσι των Μπιζάνι και να τραπώσιν εις φυγήν ακολουθώντας την βορείαν έξοδον του χωριού καταφυγόντες ις τα χωριά Αλητούργη – Μίλα και Κάστρο ενωθέντες εκεί με τους Τούρκους του τρομερού εις αγριότητα Δευτέρ Αγά. Αλλά και ο Δευτέρ Αγάς αυτήν την τύχην είχεν.
Η πορεία των Ελλήνων υπήρξε ακάθεκτος το κίνημα αστραπιέως διεδίδετο και οι Τουρκικές φρουρές η μία μετά την άλλη έπιπτον εις τας χείρας των Ελλήνων.
Μεταξύ των οπλαρχηγών υπήρχον από της πρώτης ημέρας και ίσως κάτοικοι του χωριού οι αδελφοί Σταυριανός και Κωνσταντής Καρύδης. Η προέλευσις των όμως κατά τον Στρατηγόν Καρύδην Ιωάννην φέρεται το χωρίον Σάλεση της επαρχίας Μεγαλουπόλεως. Εκτός των ανωτέρω δύο αδελφών υπήρχον και έτεροι πέντε αδελφοί ο Ιωάννης όστις έδρασεν εις την περιοχήν Σπάρτης, ο Θεόδωρος ή Καπετάν Πόρτας ο οποίος έδρασεν εν Τρίπολη και Βαλτετσίω ο Σπυρίδων δράσαν εν Ζακύνθω και οι Βασίλειος και Αναστάσιος δράσαντες εν Λευκάδι και εις Πρέβεσαν.
Υπό τοιούτους οιωνούς απελευθερώθη το Τσεφερεμίνι και εκ ταύτης της προόδου προέκυψεν θέμα αξιοποιήσεως πλέον της απελευθερωθείσης περιοχής αλλά και εγκατάστασις ανθρώπων, που θα πραγματοποιούσαν την αξιοποίησιν ταύτης δια της εργασίας και καλλιεργείας της γης.
Την πρώτην βέβαια εγκατάστασιν επραγματοποίησαν οι αδελφοί Σταυριανός και Κωνσταντής Καρύδης οιτινες δικαιωματικά πλέον υπήρξαν οι Στρατιωτικοί και Πολιτικοί παράγοντες του τόπου.
8. ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΗΣΑπό τα Μησσηνιακά 1969-1970 σελ. 410 του Ιστοριοδίφη – Ερευνητή Μίμη Φερέτου αντιγράφουμε τα εξής, τα οποία αναφέρονται στη Βαλύρα.
«Την 28 Αυγούστου 1843 δια του ακαμάτου ζήλου του αξιότιμου δημάρχου Παμίσου κ. Παν. Δαρειώτη συνελήφθη ο αδελφός του περιβόητου ληστού Γ. Ράμμου, εκ Τζεερεμίνης φυγάς προ οκτώ εκτών εκ των φυάκών της Πύλου και εδιευθύνθη εις την Εισαγγελίαν Καλαμών. Ο τοιούτος Δήμαρχος είναι άξιος της Βασιλικής ευμενείας (Εφ. Αθηνών «Η Ταχύπτερος Φήμη» αριθ. φύλλου 338.7 Σβρ. 1843 σελ. 4α)».
Ο Γιάννης Ράμμος είχε αναγκαστεί να «βγει στο κλαρί» όχι ως κακοποιός. αλλά ως δυναμικός αντίπαλος του καθεστώτος και είχε χαρακτηριστεί ως «ληστής», όπως έκανε για όλους τους ανεπιθύμητους σ΄ αυτό το βαυαρικό καθεστώς. Η λαϊκή μούσα όμως τιμώντας την πατριωτική δράση του και τους υπέρ του λαού αγώνες του, αφιέρωσε στο Ραμμόγιαννη – όπως έμεινε γνωστός – Δημοτικό τραγούδι που τραγουδιέται ακόμη στη Μεσσηνία.
Ερευνώντας, το τραγούδι αυτό το βρήκαμε στη σελ. 258 του βιβλίου του Παν. Β. Παπαδόπουλου, Ταξίαρχου Π.Δ., «Φράγκοι, Ενετοί και Τούρκοι στην Πελοπόννησο 1204-1821».
Ο Ραμμόγιαννης
Εδώ, παιδιά, που σμίξαμε τα τρία καπετανάτα
πρέπει και να χωρίσουμε, μπουλούκια να γενούμε.
Άλλοι να πάνε στα νησιά κι άλλοι στη Μέσα Μάνη,
όσο να φύγ΄ η Παγανιά και η βαρειά κατάρα.
Ο Γιάννης πάει στης Αιμυαλούς κι ο Γιώργος πάει στην Πιάνα
κι ο Γιάννης ο Ραμμόγιαννης στα Ρικωτά πηγαίνει.
Βάνει δυο βίγλες και τηράν, δυο βίγλες κι αγναντεύουν.
Η πάνω βίγλα μίλησε και η κάτω απενοήθη:
- Γιάννη, δύο Τούρκοι έρχονται κι οι δυό Καβαλαραίοι!!
Τρεις ντουφεκιές του ρίξανε ...
Από το τραγούδι βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο Ραμμόγιαννης υπήρξε και προεπαναστατικός κλέφτης με δική του ομάδα, όπως ο Γιάννης Κολοκοτρώνης (Ζορμπάς), αδελφός του Θόδωρου Κολοκοτρώνη και ο Γιώργος Μπέλκος από τον Αετό Τριφυλίας.
9.ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΙΟΣ
Αποκαλείται στα έγγραφα του αγώνα ΖΕΥΓΟΛΑΤΑΙΟΣ. Ηταν πρόκριτος της περιοχής ,με προεπαναστατική δράση και εμπειρία πολεμική. Μόλις εξερράγη η επανάσταση εξελέγη καπετάνιος των χωρίων της Οιχαλίας. Επικεφαλής μεγάλης ομάδας απο 100 περίπου αγωνιστές των χωρίων: Ζευγολατιού,Σκάλας,,Σολακίου,Σιάμου, Βαλύρας,, Δεσσύλα, Διαβολιτσίου, Χάρμα κ.λ.π. Πολέμησαν στην πολιορκία Τρίπολης ,Δερβενακίων, Βαλτέτσιου, Αργους ,Τρικόρφου,Δραμπάλας , Μεσσηνιακών φρουρίων και άλλαχού. Το 1822 προήχθη σε 100νταρχο,το 1823 σε ταξίαρχο και το 1825 έπροτάθη σε υποχιλίαρχο.Το 1822 οι επαρχιακοί έφοροι ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ τον διόρισαν έκατόνταρχο με δικαίωμα στρατολογίας. 25νταρχοι ηταν οι ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ από ΣΚΑΛΑ και ΣΕΜΠΡΑΚΟΣ από ΚΕΝΤΡΙΚΟ.
Ο αριθμός των στρατιωτών από τα αντίστοιχα χωριά ήταν: από ΣΚΑΛΑ 23, ΚΑΚΟΥΡΑ 20,ΣΙΑΜΟΥ 5, ΣΟΛΑΚΙ καιΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ 8, ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟ 9 , ΜΠΑΛΑ 4, ΜΑΓΟΥΛΑ 5 ,ΚΟΥΡΤΑΓΑ 6,ΔΕΣΣΥΛΑ 8, ΣΤΡΕΦΙ 7 ,ΔΙΑΒΟΛΙΤΣΙ 12, ΧΑΡΜΑ 5.ΣΥΝΟΛΟ 112.
Το 1830 ως δημογέρων κι’ εκλέκτωρ έλαβε μέρος στην επαρχιακή συνέλευση στον ΑΓΙΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟ στη θέση ΚΑΜΑΡΙ κοντα στο χωριό ΣΚΑΛΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ για την εκλογή δικαστικών συμβούλων που θα εχρησιμοποιούντο για την έπάνδρωση των πρώτων δικαστηρίων.[ Μ.ΦΕΡΕΤΟΣ τόμος Α σελ.427-9 ]
Δίδομεν το πιστοποιητικόν κατ’ αιτησή του να το χρησιμοποιήσει οπου δεί.
Εν Μελιγαλά τη 3-5-46
Θ. Πουλόπουλος ,πρόεδρος Π. Δεληγιάννης ,πρωτοκολλιστής.
Τα μέλη: Ηλίας Μπότσικας ,Γιάννης Καπόμπασης
Επικυρούται . ΜΕΛΙΓΑΛΑ5-5-1846 Ο Δήμαρχος Οιχαλίας Αναγ. Σταθουλόπουλος.
Σε διαταγή των εφόρων της επαρχίας ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ από 12 –5-1822 ορίστηκε να εκστρατεύουν 8 βαλυραίοι (βιογραφία ΑΛ.ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ) υπο την αρχηγία του καπετάνιου του ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟΥ , ΑΛΕΞΗ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
(21 ΜΑΡΤΙΟΥ 1825 ,ΓΑΚ ΕΚΤ,ΦΑΚ. 75)
Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΤΑΤΡΕΓΜΟΣ ΤΗΣ ΚΛΕΦΤΟΥΡΙΑΣΤο 1805 φεύγοντας ο Κολοκοτρώνης από τη Μάνη πέρασε τον Άγιο Φλώρο και έφθασε στη Σκάλα. Είχε μαζί του γύρω στους 70-80 αρματωμένους και προσπαθούσε να διαφύγει προς τον Αετό από τα Κοντοβούνια, κάτω από την πίεση, σχεδόν όλου του κόσμου του Μωρηά, ύστερα από την κοινοποίηση της περιβόητης «πανταχούσας» του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε, μέσω του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Ο κλήρος, στην πλειοψηφία του, μαζί με τους Τουρκολάτρες Κοτζαμπάσηδες, κήρυξαν την εξόντωση της Μωραΐτικης Κλεφτουριάς και σχεδόν κατάφεραν να την ξεκληρίσουν σ΄ όλο το Μωρηά.
Ο Κολοκοτρώνης πολύ γρήγορα κατάλαβε πως πρέπει να αποσυρθεί προς την Γαράτζα και από εκεί να προσπαθήσει να φύγει με τους δικούς του, όσοι ήθελαν, στη Ζάκυνθο.
Οι Τούρκοι, εκείνο τον καιρό είχαν σουβλίσει στη «Ράχη» της Σκάλας το φίλο του Κολοκοτρώνη Καρακίτσο από το χωριό Κατσαρού της άνω Μεσσηνίας. Από τότε η ράχη πήρε το προσόνυμο «Παλουκοράχη», που υπάρχει μέχρι σήμερα. Έτσι αναγκάστηκε και πήγε στο μικρό τότε χωριουδάκι, που ήταν στην πλαγιά της «Τσούκας», Τζεφερεμίνι, σημερινή Βαλύρα, με σκοπό να περάσει στα δυτικά Κοντοβούνια και από εκεί στον ΑΕΤΟ Τριφυλίας, για να ξεφύγει την καταδίωξη των Τούρκων και των Τουρκολατρών, προσκυνημένων. Η Ανδρούσα τότε ήταν Διοικητικό κέντρο και έδρα της Επισκοπής Μεσσηνίας, με Μητροπολίτη τον Ιωσήφ και αποτελούσε Τουρκική βάση Στρατού.
Μόλις πάτησε στο Τζεφερεμίνι ο Κολοκοτρώνης με το Ασκέρι του, κάποιοι προδότες, που δεν λείπουν ποτέ, ειδοποίησαν τους Τούρκους στην Ανδρούσα και το Δεσπότη, και κάμποσους επικουρικούς δικούς μας, με εντολή να εξοντώσουν τον φημισμένο Κλέφτη του Μωρηά μαζί με τα παλικάρια του.
Ο Κολοκοτρώνης πήρε τα μέτρα του όταν ειδοποιήθηκε ότι έρχονται Τούρκοι και προσκυνημένοι. Στη θέση που είναι τώρα η Γέφυρα του ποταμού «Μουροζούμενα» που τότε δεν υπήρχε, και στην περιοχή που είναι τα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Βλάση, ο Κολοκοτρώνης έστησε την ενέδρα του με αποτέλεσμα να εξοντώσει τους περισσότερους τούρκους, μερικοί από τους οποίους πνίγηκαν στο ποτάμι, ενώ οι υπόλοιποι, ελάχιστοι άλλωστε τόβαλαν στα πόδια μαζί με τους επικουρικούς τους. Ο Κολοκοτρώνης τους κυνήγησε μέχρι το χωριό ΛΕΖΙ, σημερινή Λάμπαινα, και προχώρησε.
Περνώντας από τις πλαγιές του βουνού «Άγιος Βασίλειος» Ιθώμης, έφτασε στο χωριό ΣΙΜΙΖΑ, σημερινή Αρσινόη, πέρασε από το Μαυρομμάτι και την Αρχαία Αρκαδική Πύλη και βγήκε στην περιοχή της τότε Αρκαδιάς (Κυπαρισσίας), διαφεύγοντας ένα τρομερό κίνδυνο, όταν Θεοί και δαίμονες, προύχοντες και Δεσποτάδες, είχανε υποταχθεί στο Σουλτάνο και ορκίστηκαν να εξαφανίσουν την Κλεφτουριά από το πρόσωπο της Γής.
Αυτό το πέρασμα του Κολοκοτρώνη από το ασήμαντο χωριουδάκι, το Τζεφερεμίνι, αναφέρεται στα Απομνημονεύματα που συνέγραψε ο Γραμματικός του Κασομούλης, όταν ο Μωρηάς είχε ηρεμίσει και απελευθερωθεί από τη φοβερή σκλαβιά αιώνων, της Τούρκικης Τυραννίας.
Ο Κολοκοτρώνης πέρασε άλλες δύο φορές κατά τον Αγώνα της Μεσσηνίας από το Τζεφερεμίνι, καταδιωκόμενος από τα Τούρκικα Ασκέρια. Μία φορά ήταν στις 23 Μαρτίου του 1821 όταν μετά τη δοξολογία στην Καλαμάτα, βγήκε στον Άγιο Φλώρο στη Σκάλα και από εκεί στο Τζεφερεμίνι. Τότε ο οικισμός είχε επεκταθεί μέχρι τη σημερινή πλατεία του χωριού μας.
Στο κέντρο φέρανε μια μεγάλη πέτρα (κοτρόνα) όπου κάθισε να ξεκουραστεί ο Γέρος του Μωρηά και η οποία υπήρχε μέχρι το 1958 περίπου. Χάθηκε μετά την διαμόρφωση της σημερινής πλατείας. Διασώζεται σ΄ έναν κήπο κοντά στην πλατεία, στο δρόμο προς Πλατύ.
Από το χωριό πέρασε και ο Παπαφλέσσας, πηγαίνοντας για το Μανιάκι.
Ήταν Γενάρης προς Φλεβάρη του 1806.
Την ίδια εποχή κι ενώ διαρκούσε ακόμα ο χειμώνας, ξανάφτασε ένα βράδυ στο Τζεφερεμίνι ο Γέρος του Μωρηά με τα παλικάρια του προερχόμενοι από το Πήδημα. Στο μεταξύ κατέφθασε στη Σκάλα ο Κεχαγιάμπεης με 2.000 Τούρκους με τα παλούκια. Έτσι οι Κολοκοτρωναίοι φεύγουν και πηγαίνουν πιο ψηλά στο Αλητούρι όπου τους περίμενε νέα περιπέτεια.
* Η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο Κολοκοτρώνης κατά το πέρασμά του από την Βαλύρα φιλοξενήθηκε στο τριώροφο του Πουλόπουλου και στου Λινάρδου.
Μια άλλη άποψη όπως ακούγεται από την ίδια την πηγή, είναι ότι ο γέρος του Μωρηά έμεινε στο Γεωργοπουλαίικο σπίτι στον Αι- Δημήτρη κοντά.
ΜΕΣΗΝΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑΜικρομάνης (Επαρχίας) δημοπρόκριτοι ανακηρύσσουν «γνήσιον πολίτην» της Επαρχίας τον Ιω. Αντ. Καποδίστρια στα 1829.
Η επαρχία Μικρομάνης, συσταθείσα κατά την τουρκοκρατία ως διοικητικό τμήμα (καζάς) διετηρήθη κατά την Επανάστασι και μετά την απελευθέρωσιν ως το 1835, που συνεστήσθησαν οι Δήμοι, αλλά και ΄μέχρι το 1843-1844 ως εκλογική περιφέρεια.
Στην Τουρκοκρατία, αλλά και κατά τον Αγώνα λεγόταν και Κουτσούκ Μάνη, δηλ. Μικρή Μάνη, άγνωστο γιατί, αλλά και χωρίς να έχει καμμία απολύτως σχέση με τη Μάνη. Στην Επαρχία Μικρομάνης υπήγοντο τα χωριά: Μικρομάνη (έδρα), Καμάρι (ένας εκ των δυό συνοικισμών που απετέλεσαν την σημερινή Θουρία), Καλάμι, Αντικάλαμος (Αΐζαγα και Αζήζαγα), Κωνσταντίνοι, Βαλύρα (Τζεφερεμίνι), Στενύκλαρος (Σανδάνι), Φίλια, Σπανοχώρι (ένας των τριών συνοικισμών που αποτελούν την σημερινή Μερόπη), Κεραστάρι. Το τελευταίο αυτό χωριό μας είναι άγνωστο που ακριβώς έκειτο, γιατί σήμερα δεν υπάρχει. Πάντως πρέπει να έκειτο στην περιοχή της Οιχαλίας. Σημειωτέον ότι χωριό Κεραστάρι υπάρχει και στην Επαρ. Μεγαλοπόλεως.
Σώθηκαν πάρα πολλά έγγραφα της περιόδου του Αγώνος και μετά αναφερόμενα στην επαρχία Μικρομάνης που είναι εξόχως ενδιαφέροντα. Ανακοινούμεν ανέκδοτο έγγραφο της Επαρχίας Μικρομάνης με το οποίον οι προκριτοαγωνισταί εκπρόσωποί της στις 20 Απριλίου 1829 ανεκήρυξαν «γνήσιον πολίτην» της Επαρχίας τον Κυβερνήτην της Ελλάδος Ιω. Καποδίστριαν. Το έγγραφο είναι αξιόλογο γιατί μας πληροφορεί για τα αισθήματα των μόλις απελευθερωθέντων κατοίκων προς τον πρώτον Κυβερνήτην της ελευθέρας Ελλάδος, αλλά και για τους υπογράφοντες. Πρέπει να σημειωθεί ότι ούτε όλα τα χωριά της επαρχίας αναφέρονται, ούτε όλοι οι από άλλα έγγραφα γνωστοί μας ως αγωνισταί και πρόκριτοι υπογράφουν.
Επί του προκειμένου μια μόνο υπόθεσις μπορεί να διατυπωθεί.
Ή ότι η επαρχιακή δημογεροντία ηρκέσθη εις ελάχιστα μόνον ονοματεπώνυμα, ή ότι οι μη αναφερόμενοι, ως αντιφρονούντες, δεν υπέγραψαν το ψήφισμα, το οποίον έχει έτσι:
«Η Επαρχία της Μικρομάνης συνελθούθσα εις εν και θωρούσα την επί τα κρείττω μεταβολήν της, την ανέγερσιν της και εκ τούτων περιμένουσα την μέλλουσαν ευδαιμονίαν της
Ψ η φ ί ζ ε ι
Ιωάννην Αντωνίου Καποδίστριαν, τον πρώτον της Ελλάδος Κυβερνήτην, τον αίτιον της ανεγέρσεώς της, της επί τα κρείττω μεταβολής της, και της ευδαιμονίας της, πολίτην γνήσιον της Επαρχίας ταύτης, παρέχουσα προς αυτόν όλα τα δικαιώματα του πολίτου εις τεκμήριον της προς αυτόν ευγνωμοσύνης της.
Το παρόν ψήφισμα να φυλαχθεί εις τα αρχεία της επαρχιακής μας δημογεροντίας και ίσον απαράλλακτον δι΄ αυτής να διευθυνθή προς την Αυτού εξοχότητα.
Εν Μικρομάνη τη 20 Απριλίου 1829».
Κάτοικοι Βαλύρας (Τζεφερεμίνι).
Νικ. Παπαβασιλόπουλος, Ηλ. Μπότσικας, Σπύρος της Αναγνωστούς, Παν. Τσα(γ)κάρης, Παν. Τουραμάκος, (Δουραμάκος), Νικ. Σαματόπουλος, Αγγ. Λιοντήρης, Αναγνώστης Ράμμος, Παν. (Μ)πόβης, Παν. Σπηλιώτης, παπα- Σαράντος ιερεύς (οι απόγονοι του Παπασαραντόπουλοι), παπα- Μιχάλης ιερεύς, Αναγν. Γεωργόπουος, Σωτηρ. Σαραντόπουλος, Θεόδ. (Μ)πόβης, Δη. Καρύδης, Βας. Λινάρδος, Νικ. Μαυροειδής.
ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ( ΓΑΚ )
ΦΑΚΕΛΟΙ ΑΡΙΣΤΕΙΩΝΕπι βασιλείας του Οθωνα αποφασίστηκε να απονεμηθούν τα αριιστεία στους αγωνιστές του 1821. Το βασιλικό διάταγμα που εκδόθηκε στις 20-5-1834 ΦΕΚ 20\3-4-1834 περιείχε 8 άρθρα.Τα αριστεία άρχισαν να μοιράζονται με πολύ αργό ρυθμό και χωρίς να λείπουν οι εύννοιες.Ετσι φούντωσαν οι διαμαρτυρίες και οι δυσαρεστημένοι ζητούσαν το αριστείο , που θα τους έδινε μια ηθική ικανοποίηση για τους αγώνες που εκαναν το 1821.Κατόρθωσαν μάλιστα ορισμένοι ,με πλάγια μέσα, να φανούν αριστούχοι ,που δεν είχαν φανεί καν στον αγώνα και ορισμένοι μάλιστα δεν είχαν γεννηθεί..Για την κοινότητα ΒΑΛΥΡΑ στα ΓΑΚ υπάρχουν οι παρακάτω φάκελοι με τα αντίστοιχα έγγραφα σε κάθε φάκελο
Α\Α ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΓΓΡΑΦΟ
1 32 139-148
2 43 202,3,7,212,22,23,28,229-250,262-4,277-8
3 127 101-104
4 131 367-8
5 144 16-19
6 258 28,34,66,78,82,82Α,
7 281 159,183
8
283 171,223,240
9 52 46,7,8,59-60,116,140,141,142,159,165,180,188,215,217,321
10 96 106,298,312
11 105 67,76,77,81
12 109 93-100,104,106-109199,200
13 169 184
14 170 128
15 113 22,24,30,55-6,61,63,95,528
15 115 29,31-36,40,42,44,63,76,79,86,92,94,96,98
16 135 108,110,167,169,173,182,470,472,487,
17 175 17
18 207 7,9,10,12,25
19 218 7,28,29,194,194α,196α,196β
20 220 6,12,21,26,28,28α,52α,55,72,73α,73β,95,99,99α,119,119α,
21 227 111-3,115-7
22 232 77-80,83,95,135,
23 277 201
23 239 1-75,81-85,115,128,130,130a,128a
Φ 127*
Υπουργείο πολέμου 30-31\8 \1825
Φύλλα 101-104
101.Ονομαστικός κατάλογος στρατιωτών του στρατηγού ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΕΦΑΛΑ α\α 1-127
102. Ονομαστικός κατάλογος στρατιωτών (όνομα, επίθετο, πατρίς, μισθός και διάρκεια της δηλώσεως)
103.Δεύτερος ονομαστικός κατάλογος σρατευμένων υπο την οδηγίαν του στρατηγού ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΕΦΑΛΑ (ονομα,επίθετο,πατρίς, εποχή ) α\α 1-101. Από το χωριό ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ Α\Α 24-38. Ο ΛΥΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (παππούς μου) εχει α\α 29 και συμμετείχε από τις 10 Σεπτεμβρίου.
104. Λογαριασμοί σιτηρεσίου στρατιωτών .Ημέρες 64=14+50=28\6-31\8. Σύνολο δραχμές 3.697,36.
*Υπάρχει στη σελίδα 419 των Μεσσηνιακών του Α τομου του 1968 του Μίμη Φερέτου.
ΓΑΚ [ ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ]
ΘΕΑΤΡΟΥ 6 ΑΘΗΝΑ
ΦΑΚΕΛΟΙ ΑΡΙΣΤΕΙΩΝ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΚΕΛΟΥ 258
ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟ 1824 από το χωριό ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΙ [Βαλύρα] ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Α\Α ΦΥΛΛΟ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
1 066 χαλκούν Πανάγος Τσαγκάρης
2 078 …….. Δημητράκης Καρτερολιώτης
3 .. ……. Γεώργιος Κοντοπανάγος
4 028 …….. Χρίστος Τσαγκάρης
5 .. …….. Ανάργυρος Καρτερολιώτης
6 .. …….. Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος
7 .. ……. Αναγνώστης Γεωργόπουλος
8 .. ……… Ιωάννης Λινάρδος
9 .. ………. Ζαχαρίας ιερεύς Κανελλόπουλος
10 .. …….. Ιωάννης ιερεύς Μπακόπουλος
11 082α Σιδηρούν Γιαννάκης Καρύδης
12 034α …… Ιωάννης Μ πουζαλάς
13 .. ……. Γεώργιος Μπόβης
14 .. …… Γιαννάκης Μπόβης
15 .. ……. Σταυριανός Καρύδης
16 .. …… Παναγιώτης Ντουραμάκος
17 .. …… Πετρος Τσιλιβίτης
18 .. …… Δημήτριος Τσιλιβίτης
19 082 …… Παναγιώτης Ντουραμάκος
20 .. ….. Παναγιώτης Μπακόπουλος
21 .. ….. Αναστάση Κατσιλιέρη
22 .. ….. Αγγελής Μπουρολιάς
23 .. …… Πανάγος Μπουρίκας
24 Νικόλαος Μυλωνάς
25 Γεώργιος Λύκος *
26 Δημήτριος Μυλωνάς
27 Παναγιώτης Τσιμπουκλής
28 Γιαννάκης Χριστάκης
29 Αθανάσιος Χαλικούρας
30 Θεόδωρος Χαλικούρας
31 Γεώργιος Χριστάκης
32 Αγγελος Λεοντάρης
33 .. …….. Αναγνώστης Μπουρολιάς
34 Αναστάσιος Σπυρόπουλος
35 Γεώργιος Σαραντόπουλος
36 Κωνσταντης Καρύδης
37 Χριστος Βασιλόπουλος
38 Γεώργιος Μυλωνάς
39 Δημήτριος Βασιλόπουλος
40 Γιάννος Μπάλας
41 Νικόλαος Σταθόπουλος
42 Καλόγερος Γκομέσης
43 Αντώνιος Γκομέσης
55 Θεόδωρος Κ.Τσαγκάρης
56 Σταυριανός Μπουρίκας
57 Φ32 Χαλκούν Βασίλης Λινάρδος
58 Φ144 Σιδηρούν Αθανάσιος Λύκος.
*Ιστορία Τρικάλων Κορινθίας Σ.Σταυρόπουλος σελ. 633-3,628
Ονομαστικός κατάλογος Αριστούχων από ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ ΟΙΧΑΛΙΑΣ*.107. ΑΝΕΣΤΗΣ ΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
108. ΠΑΥΛΟΣ ΝΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
109. ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΡΥΔΗΣ
110. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΠΑΝΟΣ
111. ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΩΤΗΡΑΚΗΣ
112. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
113. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΡΟΥΜΠΗΣ
114. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
115. ΦΩΤΗΣ ΜΠΕΛΑΣ
116. ΓΑΛΑΝΗΣ ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΗΣ
117. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΛΙΑΣ
118. ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΛΙΟΓΑΜΠΡΟΣ
119. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΙΟΝΤΗΡΗΣ
120. ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΓΟΥΡΟΣ
121. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
122. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΕΛΙΟΣ
123. ΘΑΝΑΣΟΥΛΗΣ ΜΠΑΚΑΣ
124. ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ
125. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
126. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΙΟΝΤΗΡΗΣ
127. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ
128. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΑΣΟΠΥΛΟΣ
129. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΟΥΡΑΜΑΚΟΣ
130. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗΣ
131. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Κ. ΚΑΡΥΔΗΣ
132. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΥΔΗΣ
133. ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΗΛΙΑΔΗΣ
165ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΛΑΣ
166. ΓΕΩΡ.Δ. ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
167. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΗΣ
Το αριστείο στα νούμερα 107-133 ηταν σιδηρούν και στα νούμερα 165-167 ήταν χαλκούν.
* Η αρίθμηση είναι όπως στο πρωτότυπο.
ΤΟΜΟΣ 15 Μέρος Γ
ΛΥΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΕΤΟΥΣ 1822
Ευρετήριο Τόπων 403 Τζεφερεμίνι
Γ.27,90,183,200
377 Ιμπλακίων Ανδρούσης Κουτζούκ Μάνης
Σελίδα 27. Όσα εδώσαμε προς τον Πετρόμπεην.
Τη 14 Μαρτίου από Τζεφερεμίνι με ανθρώπους μας 2339 γρόσια
Σελίδα 90. Λογαριασμός Δημοπρασίας Κιουτσούκ Μάνης και Ιμπλακίων.
Ιουνίου 8. Το χορίον Ντζιαφέρ Εμίνη ό και ή ομολογία της ασ.3600 ελάβομεν το πεσινάτη ασ .1000
Τον ιδίων Ντιαφέρ Εμινέον ένα μύλο 140. Το πεσινάτη του μύλου θα δοθεί το Σεπτέμβριο.
Σελίδα 183. Δια μίαν ομολογίαν όπου στείλαμε σήμερον του κυρ. Σπίρου Φρανζεσκόπουλου με το Γιωργάκη Μανιάτη του μύλου Τζαφερεμίνη. Επί του νώτου. Καταγραφή των όσων έμειναν ασύνακτα από δημοπρασία Ανδρούσης και Εμπλακίων επιστατούντος Θ. Καρδαρόπουλου και λοιπών.
189βρίου <1>822 εδώθη εις το ταμείο αριθμός 2.
Επαρχία Κουτζιούκ Μάνης
Χορίων Καλάμη γρόσια 600
Καμάρι « 1812,20
Τζιαφέρ Εμίνη « 2600
Κωνσταντίνους « 2730
Αί ζαγα « 1733,14
ΣΥΝΟΛΟ 9475,34
Τη 129βρίου 1822 Νησί.
Ασύναχτα είναι ο Τζεφμινέικος μύλος δια γρόσια 140
Από Κάμερ μένουν 100
Από Κωνσταντίνους σε 6 χωρία 270
Η ομολογία εις Α Κοκολόπουλο 760
Γρόσια 7510
Τα συναχθέντα εκατέρω 9475,34
Το πρώτο κέστι 16985,34
8.304
25290,00
σελίδα 126 Έρανος Νησί Α/Α γρόσια
Πανάγος Καρτερολιώτης 119 602,30
Αναστάσης Πουλόπουλος 122 250
ΤΟΜΟΣ 12
Σελίδες 268-271Εκλογές ψηφοφορία κυρίου Γεωργίου Δαρειώτου
Πανάγος Καρτερολιώτης από Τζεφερεμίνι
Δημήτριος Μαυροειδής από Τζεφερεμίνι
ΕΠΑΡΧΙΑ ΜΙΚΡΟΜΑΝΗΣΗ Επαρχία Μικρομάνης συσταθείσα κατά την Τουρκοκρατία ως διοικητικό τμήμα (Καζάς), διατηρήθη κατά την επανάσταση και μετά την απελευθέρωση ως το 1835 που συνεστήθηκαν οι δήμοι, αλλά και μέχρι το 1843-4 ως εκλογική περιφέρεια. Στην επαρχία Μικρομάνης υπήγοντο τα χωριά Μικρομάνη (έδρα), Καμάρι (συνοικισμός, σημερινή Θουρία) Καλάμι (Αϊζάγα) Αντικάλαμος (Αζήζαγα) Κωνσταντίνοι, Βαλύρα (Τζεφερεμίνι), Στενύκλαρος (Σανδάνι), Φίλια και Σπανοχώρι.
Στις 20 Απριλίου 1829 ανακήρυξαν «γνήσιο πολίτη» της επαρχίας τον κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια με ψήφισμα οι υπογράφοντες κάτοικοι από τη Βαλύρα ήταν:
Νικ. Παπαβασιλόπουλος
Ηλ. Μπότσικας
Σπύρος της Αναγνωστούς
Παν. Δουραμάκος
Νικ. Σταματόπουλος
Αγγ. Λιοντήρης
Αναγν. Ράμμος
Παν. Μπόβης
Παν. Σπηλιώτης
Παπασαράντος
Παπαμιχάλης
Αναγ. Γεωργόπουλος
Σωτ. Σαραντόπουλος
Θεοδ. Μπόβης
Δημητ. Καρύδης
Βασίλης Λινάρδος*
Νίκος Μαυροειδής
Οι δημοπρόκριτοι της επαρχίας Μικρομάνης ανακηρύσσουν γνήσιο πολίτη της επαρχίας των Ιων. Καπιδίστρια το 1829.
Εν Μικρομάνη τη 27/4/1929
*Στις 22-10-1830 ο διοικητής των επαρχιών ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ-ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ –ΜΙΚΡΟΜΑΝΗΣ Γαλάνης Κουμουνδουράκης , πατέρας του μετέπειτα πρωθυπουργού Αλ. Κουμουνδούρου, πρότεινε ως κατάλληλους να διοριστούν στο συστηθέν τον Αύγουστοτου 1830 πρωτόλκητο δικαστήριο(σημερινό πρωτοδικείο) Μικρομάνης –Ανδρούσης τους αξιωματούχους του αγώνα που κατάγονται από την επαρχία Μικρομάνης.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ,ΠΑΝ. ΚΟΥΤΣΑΒΙΤΗΣ, ΑΝΑΓ. ΑΡΝΑΟΥΤΟΣ, ΒΕΡΓΗΣ ΝΤΕΝΤΟΡΑΚΗΣ, ΑΝΑΣ. ΠΟΛΥΔΟΥΡΗΣ και ιωαν σπανος ΑΠΟ Μικρομάνη.
ΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ,ΠΟΥΛΟΣ ΖΑΜΠΟΥΡΟΣ, και ΙΩΑΝ ΜΑΝΔΗΛΑΡΗΣ από Καμάρι (συνοικισμός Θουρίας)
ΔΗΜ. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ και ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΘΑΣ από Αντικάλαμο (ΑΪΖΑΓΑ)
ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ ή ΛΙΝΑΡΔΟΠΟΥΛΟΣ από ΒΑΛΥΡΑ (ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΙ)
ΔΗΜ. ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ από ΣΠΑΝΟΧΩΡΙ (συνοικία Μερόπης)
ΠΑΝ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ από ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΣ.
Τα χωριά αυτά ανήκαν στην επαρχία Μικρομάνης ως το 1834-35 που άλλαξε το διοικητικό σύστημα
Στρατιωτες του οπλαρχηγου Παναγιωτη ΚΕΦΑΛΑ από τη Βαλύρα και τα γειτονικά χωριά.
Γεωργακόπουλος Ιω. (Βαλύρα)
Γιαουρδάς Αναγν. (Βαλύρα).
Καλαμπόκης Γιάν. (Σκάλα)
Καρδαράς Κων. (Κατσαρού)
Καρύδης Ανδ. (Βαλύρα)
Καρύδης Δημ. (Βαλύρα)
Καρύδης Κων. (Βαλύρα)
Κουρόπουλος Δ. (Βαλύρα)
Λεοναρδόπουλος Β. (Βαλύρα)
Λύρας Αθαν. (Βαλύρα)
Μαργαρίτης Απόστ. (Κατσαρού)
Μαρινόπουλος Δ. (Σκάλα)
Μαυροειδής Νικ. (Βαλύρα)
Μπότσικας Αναγν. (Βαλύρα)
Μπότσικας Ανας. (Βαλύρα).
Μπουτόπουλος (Μπούτος) Γιάννης
Μπουτόπουλος Παν. (Μελιγαλά)
Μυλωνόπουλος Γεώργ. (Βαλύρα)
Ξυδόπουλος Παναγ. (Βαλύρα).
Σαραντόπουλος Παν.
Σαραντόπουλος Σπύρος (Βαλύρα)
Σαραντόπουλος Σωτ. (Βαλύρα)
Σγουράκης Θεόδ. (Πλατύ)
Σερφετόπουλος Παν. (Βαλύρα)
Σιαγκρόπουλος (Σιάγκρης) Παν. (Κατσαρού)
Ο Παν. Κεφάλας, γνωστός και σημαντικός οπλαρχηγός, που έπεσε μαζί με τον Παπαφλέσσα ηρωϊκά στο Μανιάκι πολεμώντας κατά των Αράβων, καταγόταν από το Δυρράχι, που σήμερα υπάγεται στην επ. Μεγαλοπόλεως της Αρκαδίας. Στην Τουρκοκρατία όμως και κατά την επανάστασι το Δυρράχι διοικητικώς ηπήγετο στην επαρ. Εμπλακίων, που όλα σχεδόν τα χωριά της πλην 6 ανήκαν στο Μεσσηνιακό χώρο. Έτσι ο Κεφάλας, θεωρούμενος οπλαρχηγός της επαρ. Εμπλακίων, ήτο υποχρεωμένος να στρατολογή από την επαρχ. Εμπλακίων στην οποία υπήγοντο τα χωριά Κουρτζαούρι (Σπερχογεία), Ντελίμεμι (Αιθαία), Βείζαγα (Ανθεία), Γαϊδουροχώρι (Αριοχώρι), Ναζήρι (Εύα), Αλποχώρι, Βρωμόβρυσι (Αμφιθέα), Κούρταλι, Λυκότραφος, Καρτερόλι, Γαϊδουροχώρι (Παμίσου), Πεντιά (Τρίκορφο), Ξεροκάσι, Ράδου, Κουτούφαρι, Σκάλα, Σολάκι, Κατσαρού, Σιάμου, Μούστα (συν. Μερόπης), Μαγούλα, Ζευγολατιό, Διαβολίτσι, Κούρταγα, Δεσύλλα, Τρύφα, Πουλίτσι, Κλίμα, Πήδημα, Σαμπάκαλφα, Χάρμα. Μερικά από τα χωριά αυτά σήμερα δεν ακούγονται παρά ως τοπωνύμια. Στην επαρχία Εμπλακίων κατά τον Π. Παπατσώνη υπήγοντο από την επ. Μεγαλοπόλεως σύμερα τα χωριά Τζαφέραγα, Δυρράχι (Δορράχι), Λεφτίνι, Μαρμαριά, Ραψομάτες, Τραγάνα. Γνωστοί όμως και σημαίνοντες πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες του Δυρραχίόυ ήσαν οι Π. Κεφάλας και Ν. Λαδάς (Παπατσώνη Παν.: Απομν. σελ. 111 και αλλαχού).
Αφού όμως ο Παν. Κεφάλας στρατολογούσε από τα χωριά της Μεσσηνίας οι πιο πάνω αναφερόμενοι αγωνισταί, έστω και αν δεν αναφέρεται ο τόπος καταγωγής τους, είναι Μεσσήνιοι και κατάγονται από το χωριά τα οποία εσημειώσαμεν ως υπαγόμενα στην επαρ. Εμπλακίων. Εκρίναμε σκόπιμο να παραθέσωμε εδώ τον κατάλογο των αγωνιστών αυτών γιατί το έγγραφο στο οποίο περιέχονται ως δικαιολογητικό του Π. Κεφάλα, Αρκαδός οπλαρχηγού, δεν έχει θέσι στ «Μεσσηνιακά», και έτσι θα παρέμεναν άγνωστοι, αν δεν εδημοσιεύαμε τον κατάλογο.
Οι απόγονοι των ανωτέρω αγωνιστών ευκόλως θα διαπιστώσουν ποίοι είναι οι ιδικοί των πρόγονοι και από ποιο χωριό έκαστος κατάγεται.
Η καταγραφή πληροφοριακών και ιστορικών στοιχείων σε τούτο το βιβλίο για το 1821, έχει σκοπό να μάθουμε την τοπική μας ιστορία, αγάπη για το τόπο μας, θαυμασμό για τους προγόνους μας που θυσιάστηκαν και αγωνίστηκαν για τη πατρίδα, να μάθουμε τις ρίζες μας και να διακινήσει συναισθήματα.
Το Υπουργείο Παιδείας, θα πρέπει να συμπεριλάβει στα διδακτικά εγχειρίδια, αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα τη διδασκαλία της τοπικής ιστορίας γιατί οι μαθητές μας την αγνοούν παντελώς.
7. ΟΔΟΣ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥΟνομασία που επεκράτησε από το μεσαίωνα για το βουνό της ΙΘΩΜΗΣ.Εκεί οχυρομένοι οι Μεσσήνιοι απέκρουσαν επι 20 χρόνια τους Σπαρτιάτες κατά το 2ο Μεσσηνιακό πόλεμο.Στην Ιθώμη βρισκόταν ο ναός του Ιθωμάτα Δία.Σήμερα στη κορυφή του στο παλιο ναό υπάρχει το καθολικό , που είναι αφιερωμένο στη κοίμηση της θεοτόκουκαι είναι διακοσμημένο με αγιογραφίες του 17ου αιώνα.
Το κλίμα και οι λιμοί
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία υπάρχουν για τα μοναστήρια της μονής Βουλκάνου.Οι μοναχοί εγκαταλείπουν τις παληές και αβολες εγκαταστάσεις και μεταφέρονται σε νέες ,χτισμένες σε τοποθεσίες περισσότερο προστατευτικές.Το αρχικό μοναστήρι ηταν σε υψόμετρο 800 μέτρων και το 1625 οι μοναχοί αγόρασαν μια μεγάλη έκταση σε υψόμετρο 600 μέτρων , σε μια θαυμάσια ηλιόλουστη και καλά προστατευόμενη πλαγιά. Οι λόγοι αναφέρονται καθαρά της μετακόμισης στο χρονικό του μοναστηριού:<…στην παλιά τους διαμονή δεν ημπορούσαν να υποφέρουν το κρύο >.
Μελέτες νεολληνικής ιστορίας
Βασίλης Παναγιωτόπουλος
Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου
13ος -18ος αιώνας
Ιστορικό αρχείο ,εμπορική τράπεζα της Ελλάδος
Κ.Ντόκος. Η εν Πελοποννήσω εκκλησιαστική περιουσία κατά την περίοδο της Β βενετοκρατίας.Ανέκδοτα έγγραφα εκ των αρχείων της Βενετίας Byz Neygr Jahrb 21.1972
ΙΘΩΜΑΤΑΣ ΔΙΑΣΟ Πολυκάων ίδρυσε το ναό ΙΘΩΜΑΤΑ ΔΙΟΣ επι του όρους ΙΘΩΜΗ. Τον κατέστησε άσυλο στους έκάστοτε δουλοφυγάδες,πολιτικούς και πολεμικούς πρόσφυγες που κατέφευγαν ικετεύοντας την σωτηρίαν τους.Γι’ αυτό και επωνομάζετο « Σωτήρ ο Ζεύς Ιθωμάτας ».
Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣΕφυγε μικρό παιδί απο την πατρίδα του και έγινε καλόγερος στα μοναστήρια της επαρχίας ΓΑΝΟΥ και ΧΩΡΑΣ στη ΘΡΑΚΗ και ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ. Εκει έζησε και γέρασε κληρικός.Ο Φραντζής γράφει γι’ αυτόν:
«Παιδόθεν ασκητικοίς γεγυμνασμένος πόνοις, διατρίβων δι’ εν τοις του ΓΑΝΟΥ όρεσιν ορμώμενος εκ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ εκ χώρας λεγόμενης ΑΝΔΡΟΎΣΑΣ.
Εκλέχτηκε το 1289, μετά τον θάνατο του πατριάρχη ΒΕΚΚΟΥ, Πατριάρχης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, και κλήθηκε από τον αυτοκράτορα ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ Γ΄ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ. Δεν φημιζόταν για την μεγάλη μορφωσή του,αλλά ήταν καλόκαρδος ,απλούστατος, με δίχως επιδείξεις.Κατά την όψη ήταν σκούντουφλος και όταν θύμωνε έβγαινε από τα οριά του.
Πέθανε το 1310 και η εκκλησία τον ανακήρυξε ¨Α Γ Ι Ο ¨ και η μνήμη του καθορίστηκε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Οκτωβρίου. Ο Ανδρόνικος για να τον ευχαριστήσει τιμώντας το προσωπό του κατασκέύασε έργα στη ΜΕΣΣΗΝΙΑ, όπως το υδραγωγείο στη γενετειρά του ΑΝΔΡΟΥΣΑ,το ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ κοντα στα ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ και μετέθεσε την επισκοπή από τη ΜΕΣΣΗΝΗ στην ΑΝΔΡΟΥΣΑ.Ο Μητροπολίτης ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ είναι ¨ΤΙΤΟΥΛΑΡΙΟΣ ¨ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ.
8.Οδός ΜεσσήνηςΜυθολογία. Η Μεσσήνη ήταν κόρη του Τρίοπα και σύσυγος του Λέλεγα ,βασιλιά της Λακεδαιμονίας.Προέτρεψε το συζυγό της να κυριεύσει τη Μεσσηνία και εκεί ί δρυσε την πόλη στην οποία έδωσε το ονομά της. Η αρχαία Μεσσήνη ιδρύθηκε από τον Θηβαίο Επαμεινώνδα το 369Π.Χ. και την ωχύρωσε με ισχυρά τείχη.Γνωστοί είναι οι Μεσσηνιακοί πόλεμοι με τη Σπάρτη.Σώζονται τα τείχη ,οι ναοί της Άρτεμης,Ποσειδώνα,Δήμητρας ,Αφροδίτης και υπάρχει το θέατρο ,στάδιο και αγορά.Οι ανασκαφές συνεχίζονται από τον καθηγητή αρχαιολογίας κύριο ΠΕΤΡΟ ΘΕΜΕΛΗ.
Το 182 Π.Χ. η Μεσσήνη καταλήφθηκε από τις δυνάμεις της Αχαϊκής Συμπολιτείας.
ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΟ 1105 Π.Χ.Το 1105 Π.Χ. οι 3 συναρχηγοί Δωριείς Αριστομαχίδες κυρίευσαν και μοιράστηκαν την Πελοπόννησο. Ο πρωτότοκος Τήμενος πήρε την Αργολιδοκορινθία,ο δευτερότοκος Κρεσφόντης τη Μεσσηνία και τα δυο παιδιά του Αριστόδημου (είχε πεθάνει) τη Λακωνία. Αργότερα ο Πολυκάων ίδρυσε την ΑΝΔΑΝΙΑ, πρωτεύουσα της Μεσσηνίας και τον Ιθωμάτα Διός Σωτήρος. Στο ιερό αυτό τέμενος ετελούντο τα ΙΘΩΜΑΙΑ τα οποία είχαν πανελλήνια εμβέλεια.
ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙΈγιναν τρεις μεσσηνιακοί πόλεμοι μεταξύ των Σπαρτιατών –Μεσσηνίων από το 735-454 π.χ .(1ος 735-715 , 2ος 685-657 και 3ος 464-454). Το 369 π.χ η Μεσσήνη ελευθερώθηκε από τον Επαμεινώνδα . Η μάχη των Δερρών ταυτίζεται με την έναρξη του δευτέρου Μεσσηνιακού πολέμου .
ΠΡΩΤΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΌταν εξερράγη ο 1ος Μ.Π. βασιλιάς στη Μεσσηνία ήταν ο 8ος απόγονος του Αιπύτου Κρεσφόντη.Αρχισε το 2ο έτος της 9ης ολυμπιάδας
776-4*9-2=742 και έληξε το 1ο έτος της 14ης ολυμπιάδας 776-4*14-3=723.Οι Σπαρτιάτες κατηγορούσαν τους Μεσσηνίους για 10 αδικήματα και οι Μεσσήνιοι απαντούσαν με 13.
Τον 8ο Π.Χ. πολλοί Μεσσήνιοι προς τιμήν ηρώων,θεών, ημιθέων στις διάφορες τελετές ,εορτές ,πανηγύρεις (Ανδάνεια,Παμμίσια,Ανθεια,Θούρεια,Κάρνεια,Ελευθέρεια,Ανθεστήρια,Ολύμπια,Ισθμια,Πύθια,Λύκαια και Ιθωμαία),αναδείχθηκαν νικητές.Αυτό δεν άρεσε στους Σπαρτιάτες , κατέλαβαν την ΑΜΦΕΙΑΝ* και την έκαναν ορμητηριό τους.Οι Μεσσήνιοι έστειλαν τότε τον χρησμοζήτην ιεροφάντη ΑΛΚΙΔΑ ΤΙΣΙ (πληρωτήν αμαρτιών) στο μαντείο των δελφών,ο οποίος έλαβε τον χρησμόν που έλεγε: Αν οι Μεσσήνιοιθέλουν να διασώσουν την χώρα και τιμή τους, πρέπει να θυσιάσουν ως λατρεία στους αθάνατους θεούς μια αγνή κόρη από το γένος των Αιπυτιδών.Ολαχνός έτυχε στη ΛΑΧΑΙΑ κόρη του ζεύγους Λικίσκου και Αλαγονίας,των ευγενεστέρων Αιπυτιδών.
Ο ιερομάντης Επίβολος επεμβαίνει και κρίνει ακατάλληλη αυτή την ανθρωποθυσία,γιατί η κόρη τους ήταν κλεψίγαμη.. Ο Αριστόδημος τότε αποφασίζει να θυσιάσει την κόρη του και την ενταφιάζει πλησίον του ναού της Λαφρίας Αρτέμιδος ,που βρίσκεται στη θέση ΣΠΕΖΟΥΛΑ ή ΤΑΜΠΟΥΡΙΤΣΑ στο μέσο των νοτίων κλιτύων του όρους ΙΘΩΜΗ.Το 729 έγινε αντιπαράθεση στον τετραπόταμο ΒΑΛΥΡΑ ή ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑ που δημιουργείται από τους ποταμούς ΑΜΦΙΤΑ-ΧΑΡΑΔΡΟ (ανατολικά) και ΛΕΥΚΑΣΙΑ-ΗΛΕΚΤΡΑ (δυτικά). Το 728 ο Αριστοδημος ανέλαβε την αρχιστρατηγία με υποστρατήγουε τους ΚΛΕΩΝΑ και ΔΑΜΩΝΑ.Το 723 οι σπαρτιάτες στρατοπέδευσαν κοντα στη Σκαλόριζα του βουνοκάστρου ΓΥΡΑ,κοντά στην παλουκόραχητης λοφοσειράς ΔΕΡΡΑΣ ή ΤΣΟΥΚΑΣ,μεταξύ ΣΚΑΛΑΣ-ΒΑΛΥΡΑΣ-ΖΕΖΑ και ΙΘΩΜΗΣ.Η περιοχηκοίλα ΔΕΡΑ βρίσκεται στην περιοχή του χωριου ΤΟΥΡΚΟΛΕΚΑ ,ενώ ο ΔΥΡΟΣ είναι το μεγάλο μάτι ,στις πηγές ΠΑΜΜΙΣΟΥ στο χωριο ΑΓΙΟΣ ΦΛΩΡΟΣ.Ο ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΣ βλέποντας το τέλος της ζωής του και της πατριδας του ,πήγε στο τάφο της κόρης του ΑΡΣΙΝΟΗΣ ανέσυρε το θυγατροφόνον σφάγανον και αφού έψαλλε το κύκνειο άσμα προς τιμή ν της ζωής ελευθερίας και πατρίδας ,επεσεν αναίσθητος.Ετάφη δίπλα στη κόρη του.Οι τρείς τεχνητοί λόφοι στο Αριστοδημειο πιστευουν ότι κρύβουν θησαυρούς του Αριστόδημου. Οι εν ΙΘΩΜΗ άρχοντες αποφάσισαν να παραδοθούν ανευ όρων το φθινόπωρο του 2ου ετους της 14ης ολυμπιάδας. Ο ποιητής ΤΥΡΤΑΙΟΣ έγραφε ότι οι λάκωνες εμάχοντο 19 ετη τους πατέρας μας.Τα ποιηματά του διακρίνοναι σε ευνομιακά,πειθαρχικά και ελεγειακά.Σε αυτά διακρίνεται η εκκληση ,προτροπή, υπόδειξη, ενθάρυνση, παρόρμηση, συμβουλή,αυταπάρνηση ,αποστροφή επιβράβευση και υστεροφημία. Οι σπαρτιάτες έθεσαν στους μεσσήνιους 21 ορους και οσοι μεσσήνιοι παρέμειναν κατετάγησαν στην τάξη των ειλώτων ή των κληρούχων καλλιεργητών σε βαλτώδη ,άγονα και νοσογόνα έλη.
* Σαφής μαρτυρία για τη θέση της ΑΜΦΕΙΑΣ δεν υπάρχει. Τα στοιχεία που δίνει ο Παυσανίας για τη θέση της είναι:
1. Βρισκόταν σε ψηλό λόφο.
2. Ηταν πλησίον των συνόρων της Λακωνικής.
3. Είχε πολλές πηγές νερών.
4. Ηταν κατάλληλο ορμητήριο των Λακεδαιμονίων κατά των Μεσσηνίων και σημείο ελέγχου των στρατιωτικών κινήσεων των Μεσσηνίων. (ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ Δ5.9,Δ7.3)
5. Εκειτο πλησίον της εξόδου των στενών οπου διήρχετο άγουσα οδός από Αρκαδία προς Μεσσηνία. Υπάρχουν 8 διαφορετικά σημεία και επειδή τα παραπάνω χαρακτηριστικά ταιριάζουν υπάρχουν διχογνωμίες για την ακριβή τοποθεσία. Διάφοροι μελετητές τοποθετούν την Αμφεια σε 20 διαφορετικές τοποθεσίες.(Ιωνάς Κεφάλας σελίδες 85-6)
ΜΙΜΗΣ ΦΕΡΕΤΟΣ1969-70
ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΦΕΙΑ σελίδες 161-174.
ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ κράτη σελ’ 163 ,σύνορα δωρικών κρατών σελιδα165,σχολεία Μεσσηνίας 1864 270-1. ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΓ 248-9
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΟ 2ος Μ.Π. έγινε το 4ο έτος της 23ης ολυμπιάδας και έληξε το 1ο έτος της 28ης ολυμπιάδας.776-23*4=684, 776-28*4-3=667.
Ο Αριστομένης είχε καταγωγή από το γένος ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ ΑΙΠΥΤΙΔΩΝ .Γεννήθηκε το 722, με τη λήξη του πρώτου μεσσηνιακού πολέμου. Η μάχη των ΔΕΡΡΩΝ ταυτίζεται με την έναρξη του 2ου Μ.Π**. οπου φόνευσε 5 ,διέσωσε τον στρατηγό ΚΛΕΩΝΙΝ και όταν εξελέγη αρχιστράτηγος εξεφώνησε λόγο: Ανδρες Μεσσήνιοι εκστρατεύομεν κατά των εθνικοτοπικών μας εχθρών και συνιστώ να κάμετε προσευχές ,δεήσεις και θυσίες στους κατά τόπους ναούς των θεών μας και προπάντων στον ΙΘΩΜΑΤΑ ΔΙΑ . Με την άλωση της ΕΙΡΑΣ λήγει ο 2ος Μ.Π. Οι πρόσφυγες Μεσσήνιοι που είχαν καταφύγει στην ΚΥΛΛΗΝΗ ,τους έπεισε ο ΑΝΑΞΙΛΑΣ (βασιλιάς Ρήγιου) ότι θα τους δώσει την πόλη ΖΑΓΚΛΗ που ήταν ο 4ος απόγονος του ΑΛΚΙΔΑΜΙΔΑ ΑΙΠΥΤΙΔΟΥ ,που μετανάστευσε το 723 Π.Χ. στη κάτω Ιταλία ,μετά την άλωση της ΙΘΏΜΗΣ στο πρώτο μεσσηνιακό πόλεμο. Βασίλευσε 18 ετη 670-652 και τον διαδέχτηκε ο γυιός του ΜΥΚΥΘΟΣ ή ΜΥΚΥΛΟΣ. . Οι νέοι άποικοι Μεσσήνιοι με τους ΖΑΓΚΛΑΙΟΥΣ, έδωσαν όρκο αμοιβαίας πίστης αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας σαν αδελφοί σωστοί.μετωνόμασαν την Ζάγκλη σε ΜΕΣΣΗΝΗ το 660 Π.Χ. και καλείται μέχρι σήμερα ΜΕΣΣΙΝΑ της Σικελίας..Το επίθετο ΛΥΚΟΣ το συναντάμε στον 2ο Π.Χ. όταν ήταν αρχηγός των ΑΧΑΙΩΝ που ήταν σύμμαχοι των Μεσσηνίων (133 σελ.ΚΕΦΑΛΑ ) και στα Κάρνεια μυστήρια(ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ Δ.1.4.) που τα ανήγαγε ο ΛΥΚΟΣ ΠΑΝΔΙΟΝΟΣ υιός Β ,ΣΕ ΠΑΝΕΛΛΉΝΙΑ ΑΝΏΤΕΡΗ ΒΑΘΜΊΔΑ.
**Οι Μεσσήνιοι παραδόθηκαν στους Σπαρτιάτες με τους παρακάτω όρους:
1. Παράδοση όλων των όπλων και πολυτίμων πραγμάτων .
2. Κατεδάφιση των φρουρίων ΕΥΑΣ-ΙΘΩΜΗΣ.
3. Εγκατάσταση φρουράς στην ακρόπολη ΕΥΑΣ-ΙΘΩΜΗΣ.
4. Κατάργηση της κληρονομικής μεραρχίας στη Μεσσηνία.
5. Ιδρυση δημοκρατικής ολιγαρχίας..
6. Βαριά πολεμική αποζημίωση για τα έξοδα πολέμου σε είδος ,χρήμα ή έδαφος.
7. Οικονομικός έλεγχος για την είσπραξη αποζημίωσης.
8. Πληρωμή του μισού των εισοδημάτων στους Σπαρτιάτες για 50 χρόνια(Παυς.Δ.14.2)
9. Οριστική προσάρτηση της επαρχίας ΔΕΝΘΕΛΙΑΤΙΔΟΣ .
10. Προσωρινή κατοχή της επαρχίας ΑΝΘΕΙΑΣ-ΘΟΥΡΙΑΣ
11. Αυτονόμηση της επαρχίας ΥΑΜΕΙΑΣ και παραχωρησή της στους εξόριστους Μεσσηνίους Λακωνόφιλους Ανδροκλείδας.
12. Αυτονόμηση της Τριφυλίας-Ολυμπίας και παραχώρηση κατά το μισό σε Ηλεία-Αρκαδία.
13. Αυτονόμηση ΑΝΔΑΝΙΑΣ- ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟΥ- ΔΩΡΙΟΥ-ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ
14. Επιστράτευση Μεσσηνίων ως συμμάχων των Λακώνων.
15. Κατάργηση των ΙΘΩΜΑΙΩΝ αγώνων.16. Διατήρηση των Καρνείων Ελευσινοειδών μυστηρίων στην ΑΝΔΑΝΟΟΙΧΑΛΙΑ
17. Ενορκη βεβαίωση των απομείναντων Μεσσηνίων για πιστή φιλία στους Σπαρτιάτες.
18. Εξορία των υπευθύνων πολέμου και επικινδύνων.
19. Υποχρεωτική δήλωση ή μετανάστευση εντός μηνός.
20. Αναγνώριση της Σπάρτης από τους Μεσσήνιους σαν κηδεμόνες ή προστάτες της χώρας τους.
21. Μετατόπιση των εθνικοτοπικών συνόρων από το Λεύκτρο Καρδαμύλης στη πάμμεση Μακαρία Μεσσήνη. Εκ της πάμμεσης τοποθεσίας ο ποταμός ονομάστηκε ΠΑΜΜΙΣΟΣ. Πάμμισος υπάρχει στη Θεσσαλία και Ινδία όπως μας περιγράφει ο Στράβων.
ΤΡΙΤΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΕγινε το 3ο ετος της 78ης ολυμπιάδος και έληξε το 1ο ετος της 81ης ολυμπιαδος.
776-78*4-1=465,776-81*4-3=455.Το 465 έγινε σεισμός στη ΛΑΚΩΝΙΑ.Ηπρωτεύουσα με πολλές πόλεις καταστάφηκαν.Οι δουλοπάροικοι ΜΕΣΣΉΝΙΟΙυποκινούμενοι από τους Μεσσήνιους ΙΤΑΛΙΑΣ-ΣΙΚΕΛΙΑΣ επαναστάτησαν.Κατέλαβαν την ΑΙΘΕΑ,ΑΙΠΕΙΑ,ΑΝΘΕΙΑ,ΑΜΦΕΙΑ,ΑΝΘΟΥΣΑ,ΓΥΡΑ,ΣΚΑΛΟΡΙΖΑ* ΔΕΡΡΑ και οχυρώθηκαν στην τρικογχη εννεάστοη γέφυρα.Το 459 στη μάχη του στυνηκλήρου νικήθηκαν οι Μεσσήνιοι και κατέφυγαν στα βουνά ΕΥΑ ,ΙΘΩΜΗ και ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΙΑ.Το 453 υποχρεώθηκαν εντος μηνός να φύγουν όχι μόνον από τη Μεσσηνία ,αλλα και από ολη την Πελοπόννησο.Με τη βοήθεια των συμμάχων Αθηναίων κατέληξαν στην Ζάκυνθο και από εκεί στην Ιταλία.
*ΣΚΑΛΟΡΙΖΑ . Ε ίναι η περιοχή που περιλαμβάνει τα χωριά ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΕΪΚΑ-ΤΣΟΥΚΑΛΕΪΚΑ και ΑΓΙΟ ΦΛΩΡΟ
9.Οδος ΚολοκοτρώνηΓενήθηκε στο Ραμοβούνι Μεσσηνίας στις 3-4-1770 και ήταν ο μεγάλος στρατιωτικός και πολιτικός της επανάστασης του 1821.Είναι ο <Θρυλικός γέρος του ΜΩΡΙΑ>Έγινε οπλαρχηγός σε ηλικία 17 ετών. Από 15 χρονών συνεργάστηκε με τον καπετάν ΖΑΧΑΡΙΑ σε μεγάλες συγκρούσεις με τους Τούρκους .Από το 1810-1816 υπηρέτησε ως αξιωματικός στον Αγγλικό στρατό και αποστρατεύτηκε ως ταγματάρχης Συμμετείχε ενεργά στη κατάληψη της Καλαμάτας,Βαλτετσίου στην άλωση της Τριπιλιτσάς και τη συντριβή του Δράμαλη στα Δερβενάκια .Στον 1ο εμφύλιο του 1824 έχασε το γιό του Πάνο και αύτός ήταν φυλακισμένος στο μοναστήρι του προφήτη Ηλία ,στην ΥΔΡΑ,από την Κυβέρνηση Κουντουρίωτη.Με την εκλογή του Καποδίστρια έγινε υποστηρικτής του και αγανάκτησε για τη δολοφονία του καθώς και για τις μηχανοραφίες των μεγάλων δυνάμεων.Όταν έγινε η εκλογή του Οθωνα ήρθε σε σύγκρουση με την αντιβασιλεία και τον απέκλεισαν από το στρατό.Το Σεπτέμβριο του 1833 πιάστηκε με αλλους οπλαρχηγους και κατηγορήθηκαν για ανατρεπτική δράσηΤους δίκασαν στο Ναύπλιο σε θάνατο για εσχάτη προδοσίακαι τον φυλάκισαν στο Ιτσ-Καλέ ,στο Παλαμήδι .Αθωωτική ψήφο έδωσαν οι ΤΕΡΤΣΕΤΗΣ και ΠΟΛΥΖΩΪΔΗΣ. Ηποι΄νη δεν εκτέλεστηκε ,γιατί όταν ενιληκιώθηκε ο Οθωνας τους αθώωσε.
Ο Κολοκοτρώνης ήταν το σύμβολο του αγώνα ,η προσωποποίηση της τόλμης,γεναιότητας,ευφυϊας,πονηριάς, θυμοσοφίας και μεγαλοπρέπειας.Ηπατρίδα του έστησε ανδριάντα στη παλαιά βουλή ,στην Αθήνα και αγαλμά του υπάρχει στη γενετειρά του, στο ΡΑΜΟΒΟΥΝΙ .
Ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς έγραφε:Κολοκοτρώνα –Κολοκοτρώνα ,έτσι έλεγαν τα τουρκάκια από τα βάθη της Ασίας και το αίμα τους επάγωνε . Η φαντασια τους τον έπλαθε τεράστιο γίγαντα με τρία μάτια .Το μασιανό πελώριο πάνω από το μέτωμπο……………Οχτώ γενιές Κολοκοτρωναίων ,ήταν με το σπαθί στο χέρι.Παντρεύτηκε ση ηλικία 20 ετών,πήγε στην Αλωνίστενα ,αλλά η οικογενειά του έμεινε στη Μάνη.Μετά από πολλές περιπέτειες και με τους Τούρκους και τις περιπλανήσεις στη μονά Βελανιδιάς,Πήδημα, Τζεφερεμίνι,Ανδρούσα,,Αλητούρι, Ψάρι, Βαλτέτσι, Βυτίνα, Ζυγοβίστι, Καλαμάτα ,Γιάνιτσα και από κει στη μεγάλη Καστάνιτσα στο Καπετάν Δουράκητου οποίου ο γιός είχε αραβωνιαστεί τη κόρητου και ηταν συμπεθέροι.Γλύτωσε από το μανιάτη συμπεθερό του που ήθελε να τοο παραδώσει ζωντανό στον πασα της ΤΡΙΠΟΛΗΣ ,για να πάρει γρόσια Ο Κολοκοτρώνης μετά από πολλές περιπέτειες έφτασε στη Ζάκυνθο.
Τις περιπετειές του εξιστόρησε στα περίφημα απομνημονευματά του που τα υπαγορευσε στο λόγιο ΤΕΡΤΣΕΤΗ και είναι από τα πιο σημαντικά αφηγήματα του 21 και ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της νεοελληνικής μας γραμματείας. Εκδόθηκαν το 1851.Ο Κολοκοτρώνης έζησε το 1770-1843.
Στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη (ΤΕΡΤΣΕΤΗ τόμος Γ ) γράφει ότι ο γενάρχης της οικογένειας Κολοκοτρώνη ονομαζότανΤΖΕΡΓΙΝΗΣ από το Ρουπόκα κοντά στο χωριο Τουρκολέκα , όριο Μεσσηνίας-Αρκαδίας.Στη Β ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΊΑ 1685-1715, το παιδί του απογόνου του Δήμου ονομάστηκε ΜΠΟΤΣΙΚΑΣ*. Αυτός είχε ένα παιδί με το όνομα Γιάννη.Ενας Αρβανίτης του είπε,βρέ τι μπιθεκουρας είναι αυτός .Δηλαδή ο κώλος είναι σαν κοτρώνι και έτσι του έμεινε το όνομα Κολοκοτρώνης.
*Με το επίθετο Μποτσικας υπάρχουν οικογένειες στη Βαλύρα που έχουν κοινή καταγωγή και πολέμησαν το 1821 όπως φαίνεται από τα παρακάτω έγγραφα από τα ΓΑΚ.
Φ43
202.Αριστεία των: ΗΛΙΑ ΜΠΟΤΣΙΚΑ κατοίκου Τζαφερεμινίου,ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ κατοίκου ΘΟΥΡΙΑΣ ΚΑΙ 3 από ΑΝΩ ΚΑΡΒΕΛΙ δήμου Αλαγωνίας, 5-10-1841.
203.Κατάσταση Αριστείων.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΡΜΑΣ χαλκούν ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρούν ΛΑΔΑ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρουν ΣΚΑΛΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρούν ΚΑΡΒΕΛΙ
ΠΕΙΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρούν ΣΙΤΖΟΒΑ
207.Αιτηση για αριστείο του ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ από Σκάλα
Μεσσηνίας ,προς το δήμαρχο ΔΕΡΡΩΝ Βασίλη Λινάρδο και περιγράφει
σε ποιες μάχες πολέμησε, 26-9-1839.
212.Ομοίως ως ανω ,αίτηση ΗΛΙΑ ΜΠΟΤΣΙΚΑ,3-10-1839
222. Ομοίως ως ανω, αίτηση ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΠΑΚΑΝΔΡΑΚΗ από Σκάλα Μεσσηνίας
223.ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ.Ονομαστικη κατάσταση α\α 1-44
1. ΗΛΙΑΣ ΜΠΟΤΣΙΚΑΣ ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ
2. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ ΜΙΚΡΟΜΑΝΗ
6. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ ΖΕΡΜΠΙΣΙΑ
7. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΜΗΛΑ
8. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ ΣΙΜΙΖΑ
9. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΤΟΚΟΣ ………
10. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΕΚΟΠΟΥΛΟΣ ……..
11. ΠΕΤΡΟΣ ΘΑΝΑΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΙ
12. ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗΣ …………….
13. ΚΩΝ\ΝΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ……………
14. ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ……………
15. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ……………
16. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ……………
18.ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΔΕΔΟΥΣΗΣ ΧΡΥΣΟΒΑ
19.ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΜΗΛΑ
20.ΗΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ……..
21.ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΡΙΚΑΣ ΛΟΥΜΙ
32.ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΣΙΜΙΖΑ
33.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΙ
34.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΚΑΝΔΡΑΚΗΣ ΣΚΑΛΑ
42.ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΑΖΗΡΙ
43.ΠΑΝΑΓΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΚΟΣ ……………
10.Οδός ΜιαούληΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ (1769-1835) πολύ νέος άρχισε τη θαλασσινή του σταδιοδρομία με πειρατείες στηΚρήτη, Μαλέα και Αίγυπτο.Η πρώτη εμπορική του επιτυχία ήταν ότσν οδήγησε ένα πλοίο φωρτομένο σιτάρι στη Χίο και από τα κέρδη αγόρασε το τουρκικό πλοίο μπρίκι και του έδωσε το ονομά του.Μια άλλη εκδοχή είναι ότι το ονομα προήλθε από τη φράση φωνάζοντας όλοι <μια ούλοι>.
Νίκησε το τουρκικό στόλο στη Πάτρα,Αργολικό,Αθω,Λήμνο και Γέροντα.Απέκλεισε το Ναύπλιο από τη Θάλασσα και επιτάχυνε τη πτώση του,πυρπόλησε το τουρκικό στόλο στη Μεθώνη και διέσπασετρείς φορές το ναυτικόαποκλεισμό εφοδιάζοντας με τρόφιματους πολιορκημένους.Ο Μιαούλης με άλλους ιδρ΄ύει επταμελή συνταγματική επιτροπήκαι διέκοψαν τη σχέση τους με την κυβέρνηση.Ο Καποδίστριας εντέδρασε και ο Μιαούλης ανατίναξε τη μεγαλύτερη φραγάτα του στόλου μας ΕΛΛΑΣ και τη κορβέταΥΔΡΑ στο ναύσταθμο του Πόρου στις 13-8-1830.Μετάνιωσε για την ενεργειά του αυτή ,ζήτησε συγνώμη και το 1832 ήταν επικεφαλής της επιτροπής που πήγε στη Βαυαρία για να προσφέρει στον Οθωνα το βασιλικό στέμματης ΕΛΛΑΔΟΣ.Του απενεμήθη κατά τη βαυαροκρατία ο τίτλος του αντιναυάρχου,διορίστηκε διευθυντής του στόλου και αργότερα του απονεμηθηκε ο τίτλος του συμβούλου επικρατείας Ο Μ .υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ναυτικούς ηγέτες του αγώνα.
11 .Οδός ΚανάρηΟ Κανάρης ήταν ναύαρχος και πυρπολητής στην επανάσταση του 21(Ψαρά1793-Αθήνα 1877). Ακολούθησε νεώτατος το ναυτικό επάγγελμα έγινε καπετάνιος και έφερε στη Λευκάδα Ηπειρώτες και Σουλιώτες για να πολεμήσουν τον Αλή Πασά.Το 1810 με δικό του καράβι βρέθηκε στην ΟΔΗΣΣΟ και εμαθε για τους σκοπούς της φιλικής εταιρείας . Με τη κήρυξη της επανάστασης κατατάχτηκε πυρπολητής –μπουρλοτιέρης.Στη χίο πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα.Στην Τένεδο ανατίναξε ένα τουρκικό ιστιοφόρο και στη Σάμο-Μυτιλήνη 2 καράβια του ΧΟΣΡΕΦ.Πήρε ενεργό μέρος στη πολιτική και αντιπροσώπευε τα Ψαρά στη Γ εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας και ο Καποδίστριας τον διόρισε αρχηγό του ελληνικού στολου..Αργότερα ο Οθωνας τον διόρισε γερουσιαστή και ναύαρχο ,ενώ αργότερα πήρε μέρος στην εξωσή του που έγινε το 1863. Εγινε υπουργός Ναυτικών και Πρωθυπουργός (1843,1848,1865,1877).Ηταν το κύριο πρόσωπο της αντιοθωνικήςκίνησης μετά το 1865 και μέλος της τριανδρίας μετά την έξωση του Οθωνα Εγινε μέλος της επιτροπής και προσέφερε το ελληνικό στέμμα στο ΒΑΣΙΛΙΆ ΓΕΏΡΓΙΟ ΤΗΣ Δανίας.Αποσύρθηκε από την πολιτική με τον τίτλο του ναυάρχου.
12.Οδός ΠαπαφλέσσαΗταν ηρωϊκός κληρικός και πρωτεργάτης της επανάστασης του 21(Πολιανή 1788-Μανιάκι 1825).Το κοσμικό του ονμα ήταν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ.Φοίτησε στη σχολή της Δημητσάνας ,χειροτονηθηκε διάκονοςκαι έφτασε στο βαθμό του αρχιμανδρίτη..Μόνασε σε διάφορα μοναστήρια , αλλά ανήκε στη μονή Ρεκίτσας που βρισκόταν μεταξύ Λεονταρίου και Μυστρά.Εφυγε για τη Πόλη επειδή συγκρούστηκεμε έναν ισχυρό τούρκο,μυήθηκε στη φιλική εταιρεία η οποία τον έστειλε σαν <.απόστολο> στις παραδουνάβιες ηγεμονίες .Με εντολή της εταιρείας φυγαδεύτηκε στο ΜΩΡΙΑ ,για να κυρήξει την επανάσταση,προκαλώντας ένοπλες συγκρούσεις με τούρκους για να εκβιάσει την ένερξη του αγώνα.Πρωτοστάτησε μο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑ ,ΝΙΚΗΤΑΡΑ , ΚΕΦΑΛΑ και ΠΕΤΡΟΜΠΕΗ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ,στην άλωση της ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ,ΞΕΣΗΚΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΠΟΛΛΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΗΣ Λακωνίας-Μεσσηνίας.Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε τη προκυρηξη-προειδοποίση –διαμαρτυρία προς τις Ευρωπαϊκές αυλές στις 23-3-1821 και η Καλαματα ηταν η πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε από τον ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ.Πήρε μέρος στη συνέλευση των ΚΑΛΤΕΖΩΝ οπου συστάθηκε η Πελοποννησιακή Γερουσία,μετείχε σαν πληρεξιούσιος στη πρώτη εθνοσυνελευση της Επιδαύρου εκπροσωπόντας τους φιλικου΄ς και τα λαϊκά στοιχεία και ήρθε σε σύγκρουση με τους κοτσαμπάσηδες που ζητούσαν να καπηλευτούν τον αγώνα.Πήρε μέρος στη συνεύλεση του Αστρους οπου ξέσπασε έντονα η εμφύλια διαμάχη. Εγινε υπουργός εσωτερικών και της αστυνομίας και οι περισσότεροι στρατιωτικοί ηταν φυλακισμένοι.. Ηπροτασή του για αμνηστία δεν εισακούστηκε και το 1825 μάζεψε οσα παλληκάρια μπορούσε για να αντιμετωπίσει τον ΙΜΠΡΑΗΜ στην Πελοποννησο. Ταμπουρώθηκε στο Μανιάκι ,οπου έγινε το ολοκαύτωμα,αποδεικνύοντας ότι ήξερε να αγωνίζεται και να πεθαίνει( 19-5-1925). Αγωνίστηκε για την εθνική και κοινωνική ελευθερία του έθνους ,δουλεύοντας σ’ ολους τους τομείς σαν άριστος οργανωτής,σαν έξοχος πολιτικός και με το σπαθί στο χέρι σαν άξιος πολεμιστής. Το φίλημα του ΙΜΠΡΑΗΜ είναι η αποκορύφωση της ανδρείας του. Μαζί του σκοτώθηκαν ο οπλαρχηγός ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΣ που είχε πολεμιστές από τη Βαλυρα και ο χιλίαρχος ΚΟΡΜΑΣ που η προτομή του υπάρχει στο δρόμο ΚΕΦΑΛΙΝΟΥ –ΡΕΥΜΜΑΤΙΑΣ. Υπάρχουν πολλοί σύλλογοι Μεσσηνίων με το όνομα <ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ> και μεταξύ αυτών είναι και ο σύλλογος Μεσσηνίων στη Πάτρα ,οπου γιορτάζουν κάθε χρόνο την επέτειο της μάχης στο Μανιάκι .Με τη τελευταία διοικητική διάιρεση το 1997 στη Μεσσηνία ενας δήμος έχει το ονομά του που τον αποτελούν 5 χωριά.
Πολλοί σύλλογοι Μεσσηνίων στην Αμερική και σε διαφορα μέρη της Ελλαδος έχουν το ονομα <ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ>
13 Οδός ΑθηνώνΗ Αθήνα είναι πρωτεύουσα της Ελλάδος από τις 18-9-1834. Η ιστορία της και η συμβολή της στην πνευμετική πορεία του ελληνισμού είναι τεράστια.. Η ονομασία της οφείλεται στη ν προστάτιδα θεά την Αθηνά. Η ακρόπολη των Αθηνών με το λευκό πεντελικό της μάρμαρο περιμέννει ακόμα τα κομμάτια της που εκλεψε ο Ελγιν και βρίσκονται στο μουσείο της Αγγλίας.Γιγαντώθηκε την εποχή του 60-70 και σήμερα ο πμισός πληθυσμός της Ελλάδος είναι συγκεντρωμένος εκεί.
14.Οδός ΚαλαμάταςΠόλη της Πελοποννήσου ,πρωτεύουσα του νομού Μεσσηνίας της επαρχίας Καλαμών.Με το ονομα Καλαμάτο υπήρχε χωριό στης αρχαίότητα οπου ανακαλύφθηκαν ευρήματα Μυκηναϊκής εποχής.Στη Φραγκοκρατία ήταν ε΄δρα μια από τις 12 βαρονίες και ανήκε στο ΓΟΔΕΦΡΙΔΟ ΒΙΛΑΡΔΟΥΪΝΟ ο οποίος έχτισε και τά τείχη του φρουρίου της.Με την κήρυξη της επανάστασης ήταν η πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε και ιδρύθηκε η Μεσσηνιακή γερουσία. Ο ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ ΧΟΡΟΣ ΕΊΝΑΙ ΠΑΝΆΡΧΑΙΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΊΖΕΙ ΤΟ ΝΌΗΜΑ ΤΟΥ ΔΕΣΜΟΎ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΉΣ ΦΙΛΊΑΣ.. Χορεύεται από όμιλο χορευτών ,είναι συρτός και ο πρώτος χορευτής συνδέεται με τον δεύτερο μ’ ένα μαμτήλι. Τα βασικά βήματα του χορού είναι 12 σε πλάγια κίνηση και επαναλαμβάνεται κάθε 4 μέτρα.Το μέτρο του είναι το κλασικό 7\8 της ελληνικής δημοτικής μουσικής .Στη Καλαμάτα υπάρχουν αρχαιολογικό και λαογραφικό μουσείο με πολλά εκθέματα από την αρχαία εποχή,κειμήλια της επανάστασης του 21 καθώς και έργα λαϊκής τέχνης.Το μεταξωτο καλαματιανό μαντήλι έχει χιλιοτραγουδηθεί.
ΣΑΝ ΠΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ
ΚΑΙ ΡΘΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΚΑΛΟ
ΦΕΡΕ ΜΟΥ ΝΑ ΜΑΝΤΗΛΙ
ΝΑΝΑΙ ΜΕΤΑΞΩΤΟ.
Η Καλαμάτα ήταν πρωτεύουσα της Μεσσηνίας από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους.Το κάστρο της δημιουργήθηκε από το ΒΙΛΑΡΔΟΥΙΝΟ το 1208.Το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων κτίστηκε το 1317 από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο.Το Φεβρουάριο του 1995 το ΥΠΠΟ και ο δήμος Καλαμάτας δημιούργησαν το διεθνές κέντρο χορού με πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό του
Κυριεύτηκε από τους Τούρκους το 1459 και από τους Βενετούς το 1685-1715.
Η Καλαμάτα ήταν πρωτεύουσα της Μεσσηνίας από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους.Το κάστρο της δημιουργήθηκε από το ΒΙΛΑΡΔΟΥΙΝΟ το 1208.Το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων κτίστηκε το 1317 από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο.Το Φεβρουάριο του 1995 το ΥΠΠΟ και ο δήμος Καλαμάτας δημιούργησαν το διεθνές κέντρο χορού με πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό του.
ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣΟ Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος,γνώστης 11 γλωσσών ήθελε να μάθει και τη 12η ,τη λατινική ξεκινά τις ύπουλες κινήσεις.Παροπλίζει,υπονομεύει και κατηγορεί τους οπλαρχηγούς αγωνιστές, ως προδότες. Ο Ανδρούτσος πρόβλεψε ότι αυτοι οι καλαμαράδες θα τους κόψουν μια μέρα το κεφάλι, και βγήκε αληθινός.Με τον Αλή Πασά που ήταν Αλβανός και βρισκόταν συνεχως σε ρήξη με το παλάτι συνεργάστηκαν μαζί του οι Ανδρούτσος και Καραισκάκης.Ο θάνατος του Καραισκάκη στις 22 Απριλίου 1827 ήταν σχεδιασμένος ή συμπτωματικός..Υπήρξε αραγε δάκτυλος των ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥ,ΚΟΧΡΑΝ και ΤΖΩΡΣ ,για να βγει από τη μέση ο ρουμελιώτης καπετάνιος και να περιοριστει το νέο κράτος στα όρια της Πελοποννήσου.Είχαν μπεί τα καπάκια μεταξύ ντόπιων και Αγγλων.Τις τύχες του κρατιδίου ανέλαβαν οι πολιτικοί.
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ
Με τη μεγάλη προσφορά του στον αγώνα στο τέλος έμεινε χωρίς αρχιστρατηγία,καστρο,συμμάχους και φίλους.Τον εκλεισαν στο <ΓΟΥΛΑ>,το φράγκικο πύργο της ακρόπολης.Δολοφονείται στις 6 Ιουνίου από τους ΜΑΠΟΥΡΗ,ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΙΝΑ,ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ και ΘΕΟΧΑΡΗ ,ύστερα παο σκληρά βασανιστηρια.Η διαταγή δόθηκε από το πρωτοπαληκαρό του Γκουρα με τα συνθηματικά¨Να φροντίση να πωληθεί το λάδι ,διότι αν μείνει απούλητο η τιμή του θα ελαττωθεί μεγάλως και θα χαθεί.Η ιατροδικαστική έκθεση του ιταλού ΒΙΤΑΛΗ πιστοποιεί το θανατό του.Τα θραύσματα του κροταφικού οστού,επι του οποίου το κάταγμα προσβάλοντα τον εγκέφαλο,επεφεραν αυτοστιγμή τον θανατόν του ,αξιον εις κακούργον προδότην της πατριδος.Το θαύμα έγινε .Τα καπακια έκαναν το χρέος τους.Οποιος έβαζε καπάκια επέβαλε ανακωχή,εσωνε πληθυσμούςαπο σφαγές,λεηλασίες και κέρδιζε πολύτιμο χρόνο. Αργότερα τα καπάκια έγιναν πολιτικά σκάνδαλα και πολύτιμο πολιτικό επιχείρημα¨, μέχρι και την εποχή μας με πολλές διαφορετικές παραλλαγές..
Τα καπάκια ,Κωστη Παπαγιώργη εκδ.Καστανιώτης
Η ΜΑΧΗ ΒΕΡΓΑΣ-ΑΛΜΥΡΟΥ (22-24 -1826 )Στην ιστορική μάχη της Βέργας* ,ο ΙΜΠΡΑΗΜ ο οποίος ήθελε να καταλάβει τη Μάνη, συνάντησε εκτός του πέτρινου τείχους (ξερολιθιά) μήκους 900 μέτρων
(σήμερα σώζονται 170 μέτρα) και ανθρώπινο τείχος ,από 5 χιλιάδες πολεμιστές εκ των οποίων πολλοί ήταν Μεσσήνιοι.
ΟΔΟΣ ΟΡΙΑ
ΑΠΟ ΕΩΣ1. Μεσσήνης Λ.Μπακοπούλου Θ . Καυκούλα
2. Αθηνών Κ. Βασιλοπούλου Δ. Πουλόπουλου
3. Αγία Τριάδα Κήπο Λάγιου Αγία Τριάδα
4. Παπαφλέσσα Α. Μπουρολιά Αγιο Νικόλαο
5. Αγίου Αθανασίου Πλατεία. Οικία Καρύδη
6. Κ. Μακρη Άγιο Αθανάσιο Οδό Μεσσήνης
7. Αριστομενους Θ. Αλεξανδροπούλου Αγία Τριάδα
8. Θ. Τσαγκαρη Π. Κονιάρη Αν.Καρύδη
9. Δ. Τσαμη Παν. Μπόβη Πηγάδι Τσάμη
10. Αν. Καρύδη Ξεροπήγαδο Αγία Τριάδα
11. Αριστόδημου Παπασαραντοπουλου Οικία Σωτηροπούλου Αθ. Μπόβη
12. Αγίου Δημητρίου Ματσούκα Γ. Καρύδη
13. Καλαμάτας Κ. Βασιλόπουλου Τ. Βίγκου
14. Κολοκοτρώνη Σταθοπούλου Παπασαραντοπούλου
15. Κανάρη Κ. Τσώνη Οδό Μεσσήνης
16. Μιαούλη Γ. Καρύδη Κ. Φερμάνη
17. Μονή Βουλκάνου Μ. Γεωργακόπουλου Νερόμυλο
18. Σόλωνος Π. Γεωργοπούλου Αν.Τσώνη
19. Λεωφόρος Σταθμού Οικία Δημοπούλου Σιδ. Σταθμό
20. Πλατεία 25ης Μαρτίου Η πλατεία του χωριού μας
Στην ονοματοθεσία του χωριού από τις είκοσι οδούς οι πέντε αναφέρονται σε πρόσωπα της Βαλύρας τα οποία είναι: Μακρή, Τσαγκάρη, Τσάμη, Καρύδη και Παπασαραντόπουλου. Ο Τσαγκάρης έχτισε το 1784 το ναό του κοιμητηρίου της Βαλύρας όπως αναγράφεται στην είσοδο του ναού και ο Παπασαραντόπουλος σπούδασε γιατρός στη Γαλλία. Τον έλεγαν Παπάση προσφέροντας αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες του στη Βαλύρα και γύρω περιοχή.Πέθανε το 1938 και είχε φτειάσει τη βαλτοκκλησιά.
Ο 'Αναστάσιος Καρύδης έχει εγγόνια το Θεμιστοκλή, Χρυσούλα, Ελένη Γιωργο, Κώστα, Ξένη και Τάσο
Ο Κώστας Μακρής έχει παιδιά το Τάσο και Μαρίνο
Ο Αριστόδημος Παπασαραντόπουλος έχει συγγενείς στη ΒΑΛΥΡΑ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΠΑΤΡΑ, ΑΘΗΝΑ, ΘΕΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ο Δημήτρης Τσάμης έχει τα παιδιά Κώστα, Χρίστο ,Παντελή,Γιώργη, Ευγένιο Παναγιώτα και Βασίλη
Ο Θόδωρος Τσαγκάρης εχει παιδιά τη Σοφία, Κων/να, Νικο, Τάκη και Κατίνα. Ο παππούς του ΘΌΔΩΡΟΣ έχτισε τον Άγιο Γεώργιο (κοιμητήριο) το 1784 και είχε δώδεκα χρόνια τους τεχνίτες που έφτιαχναν το ξυλόγλυπτο τέμπλο του
Ενοριακού ναού της Βαλύρας Αγίου Αθανασίου.
Κατηγορίες Ονοματοθεσίας του χωριού Βαλύρας Μεσσηνίας1. Ονόματα Αγίων
Άγιος Αθανάσιος
Άγιος Δημήτριος
Αγία Τριάδα
Ιερά Μονή Βουλκάνου
2. Φιλόσοφοι
Σόλων
3. Ιστορικά πρόσωπα
Αριστομένης
Κανάρης
Κολοκοτρώνης
Μιαούλης
Παπαφλέσσας
4. Πρόσωπα Βαλύρας
Α.Καρύδης
Κ.Μακρης
Α.Παπασαραντόπουλος
Θ.Τσαγκάρης
Δ.Τσάμης
5. Πόλεις Ελλάδος
Αθήνα
Καλαμάτα
Μεσσήνη
6. ΔιαφοραΣιδηροδρομικός Σταθμός Βαλύρας
7. Εθνική Επέτειος
Πλατεία 25η Μαρτίου
Με τις πράξεις 29 (16-8-1960) και 32 (28-8-1960) έφγινε η ονοματοθεσία των οδών και πλατειών της ΒΑΛΥΡΑΣ.Πρόεδρος ήταν ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΡΑΤΗΣ και κοινοτικοί σύμβουλοι οι :
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΜΑΚΡΗΣ
ΝΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗΣ
ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΑΡΤΕΡΟΛΙΩΤΗΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ και
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΤΣΑΜΗΣ
ΒΑΛΥΡΑ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ
ΑΝΑ ΤΑΣ ΑΓΥΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΑΣ ΡΥΜΑΣΕίμαστε όλοι εδώ. Τόσο πολύ μακριά, τόσο πολύ κοντά
Η συγγένεια
Οι λέξεις Πατρίδα, Θρησκεία, Οικογένεια είχαν κάποτε βάθος, πλάτος, νόημα και περιεχόμενο. Από πρόσφατα παραδείγματα της ιστορίας μας διαπιστώνουμε το απολέπισμα, γκρέμισμα και εξευτελισμό τους με τον άκρατο εθνικισμό.
Με την παγκοσμιοποίηση των πάντων δεν θα γνωρίζουμε από πού ερχόμαστε και που πηγαίνουμε γιατί οι παραπάνω λέξεις θα καταργηθούν και τη θέση τους θα πάρουν άλλες.
Οι προγονικές μας ρίζες πρέπει να διατηρηθούν γνωρίζοντας τα γενεαλογικά μας δέντρα. Στην Ελλάδα το επώνυμο διατηρείται από τον πατέρα στο γιο, ενώ στο κορίτσι χάνεται, μπορεί όμως αν θέλει να το διατηρήσει. Ήδη έχει ξεσπάσει ο πόλεμος για τις ταυτότητες μεταξύ Πολιτείας – Εκκλησίας για το αν θα γράφεται στις ταυτότητες το θρήσκευμα ή όχι. Βλέπουμε αδερφομοίρια με διαφορετικά ονόματα (αγόρι – κορίτσι ή κορίτσια) να σκοτώνονται για ένα μέτρο γης, η γιατί η κατσίκα έφαγε τα χόρτα, γιατί οι μπαντζανάκηδες, ή οι συμπέθεροι υπονομεύουν ο ένας τον άλλον για τα κληρονομικά λες και θα τα πάρουμε κοντά μας, μένοντας έτσι μόνο η μιζέρια, η κακία και πολλές φορές η αδικία, γιατί ο ένας το παίζει πονηρός και ο άλλος έξυπνος. Ας μη μιλήσουμε για βαθμούς συγγενείας, γιατί αρχίζουμε να ζητάμε δύσκολα.
Η απεικόνιση των μελών μιας οικογενείας γίνεται με το γενεαλογικό δέντρο. Στη βιολογία έχει μεγάλη σημασία για τη γενετική διάγνωση και γενετική συμβουλή. Εμείς θα αναφερθούμε στην κοινωνική τους διάσταση περιγράφοντας γενεαλογικά δέντρα ,για να γνωρίσουμε τις διάφορες συγγένειες που έχουν ξεχαστεί από πολλούς Βαλυραίους και να γίνει μια συνάντηση μεταξύ των παίρνοντας έτσι ο καθένας μας γεύσεις χαράς, συγκίνησης και δημιουργίας ξεφεύγοντας από μίζερες σχέσεις και κακίες.
ΟΙ ΟΔΟΙ ΠΟΥ ΑΝΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΒΑΛΥΡΑΙΩΝ
1.ΑΓΑΘΟΚΛΗΣ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Όποιος μαθαίνει την ιστορία του "μακραίνει" τη ζωή του.
Η εφημερίδα "εξέτασις" "φύλλο 65 279/1872) αναφέρει. Εν τω ξενοδοχείω "Χάνι", Τζεφερεμίνης την 11η Αυγούστου οι Κοτσινοναίοι -Τσιλικαίοι (οικογένειες οπλαρχηγών από τη Σκάλα) πληροφορήθηκαν ότι ήρχοντο στρατιώται προς καταδίωξιν των. Ότε εξελθών ο Αθανάσιος Τσιλίκας είδε ότι αντί στρατιωτών ήταν οι Καβουραίοι (και αυτοί οπλαρχηγοί από Σκάλα), τον οποίο και εφόνευσαν. Πρόλαβε και σκότωσε τον Κάβουρα Λουκά οι μεν και οι δε έδραμον φεύγοντας. Στη θέση "Σκαμμένο Λιθάρι" υπήρχαν δύο χάνια -πανδοχεία σε κοντινή μεταξύ τους απόσταση και η συμπλοκή έγινε στο χάνι του Παν. Σταθόπουλου. Λέγεται "Σκαμμένο Λιθάρι" γιατί έβγαλαν από εκεί ένα μεγάλο κοτρώνι στο οποίο κάθισε ο Κολοκοτρώνης. Υπήρχε μπροστά στο περίπτερο μέχρι το 70 και το εξαφάνισαν όταν έγιναν τα έργα της πλατείας του χωριού.
Με βάση το ΦΕΚ 15-24-4-1874 χαράκτηκε και ο δρόμος Σκάλας -Βαλύρας -Ναζήρι -Μεσσήνη. Ο οπλαρχηγός Παπατσώνης από ΕΥΑ προκειμένου να διευκολυνθεί η άφιξη του Όθωνα και της Αμαλίας πριν το 1862 ασχολήθηκε με τη διάνοιξη και κατασκευή του δρόμου, γιατί του είχαν βαφτίσει ένα παιδί δίνοντας το όνομα Όθωνα. Η κατασκευή του δρόμου ολοκληρώθηκε επί Χαρίλαου Τρικούπη και η νέα του μορφή παραδόθηκε σχεδόν ταυτόχρονα με το σιδηρόδρομο. Ο Περικλής Μπούτος υιός του εκ Μελιγαλά αξιωματικού της φάλαγγας Παναγιώτη Μπούτου αναδείχτηκε ανεξάρτητα των προσωπικών του ικανοτήτων και από την στήριξην τοπικών παραγόντων. Από τη Βαλύρα είχε τη στήριξη των Αναστασίου Σωτηρόπουλου (ήταν ιδιοκτήτης στο ένα χάνι) και Αναστάσιον Καρύδη ο οποίος χρημάτισε και πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας. Το 1887 ο Περικλής Μπούτος απεχώρησε από το κόμμα του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και όταν πέθανε το κόμμα ανέλαβε ο γιος του Κων/νος. Συναντήθηκαν τα δυο κόμματα στους Κατσαρού συγκρούστηκαν, αλληλοπυροβολήθηκαν και κατά τη συμπλοκή σκοτώθηκε ο Λαγάκης από τη Βαλύρα.
Από τον οπλαρχηγό Αναγνώστη Κάβουρα και Κρυστάλλω Πουλουπούλου γεννήθηκαν τα παιδιά: Κατερίνα Γιαννούλα, Γεωργίτσα Θεοδωράκης, Δημητράκης, Θανασούλης και Ευγένιος. Οι δύο πρώτοι γιοι δολοφονήθηκαν από πολιτικούς αντιπάλους στη δεκαετία 1870. Η Κατερίνα παντρεύτηκε τον Παναγιώτη Παπασαραντόπουλο πλούσιο από Βαλύρα η οποία το 1850 γέννησε το πρώτο της παιδί τον Αγαθοκλή.
Στη συνέχεια γεννήθηκαν οι Αριστόδημος, Θανάσης, Σταμάτης και Ανδρέας. Ο Αγαθοκλής ήταν μεγαλοκτηματίας, ο Αριστόδημος έγινε γιατρός, ο Θανάσης έγινε οφθαλμίατρος, ο Σταμάτης φαρμακοποιός και ο Ανδρέας δικηγόρος.
* Ο Αγαθοκλής απόχτησε τα παιδιά Σταύρο, Δημήτρη, Καλλιρόη και Κατερίνα. Ο Σταύρος με τη σειρά του απόχτησε τα παιδιά Πάρη, Αριστόδημο, Τάκη, Γιώργο και Ελένη.
* Ο Αριστόδημος απόχτησε τα παιδιά Στυλιανό, Παναγιώτη και Σταυρούλα. Ο Στυλιανός απόχτησε τα παιδιά Βούλα, Τούλα και Βάσω.
Ο Παναγιώτης σπούδασε στη Γαλλία και τον ονόμασαν Παπάση, το οποίο και κράτησε μέχρι το θάνατό του. Πέθανε στις 9-6- 1938 ανύπαντρος. Μεράκι ήταν το κυνήγι και παιδιά του τα σκυλιά. Ήταν γιατρός στην Καλαμάτα και ξακουστός στη Μεσσηνία. Τον κάλεσε ο βασιλιάς στο παλάτι του αλλά, προτίμησε την πατρίδα του από τα βασιλικά ανάκτορα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Πέθανε στην Ψάθα, πλουτίζοντας την ιατρική, το χωριό του και όχι την τσέπη του. Είχε ανακαινίσει την Βαλτοκλησιά στον κάμπο της Βαλύρας.
Έμενε εκεί όλα τα καλοκαίρια ασχολούμενος με τις καλλιέργειες κάνοντας μπάνιο στο Πάμισο και πίνοντας νερό από το πηγάδι που ήταν κρύο, γευστικό με φαρμακευτικές ιδιότητες.
Είχε σπουδάσει και στην Ελλάδα και ήταν ο πρώτος γιατρός στη Μεσσηνία. Κατείχε όλες τις ειδικότητες. Υπάρχει το πτυχίο του το οποίο ελπίζουμε να βρεθεί δίνοντας έτσι αξία στη συλλογή του χωριού μας.
Η αδελφή το Σταυρούλα πεθαίνει 15 ετών και είχαν να κάνουν για την σπάνια ομορφιά της.
*Ο Θανάσης ήταν οφθαλμίατρος στη Καλαμάτα. Απόκτησε τα παιδιά Βούλα και Θόδωρο. Η Βούλα απέθανε στις 5 Ιουνίου του 2001. Ο Θόδωρος ήταν δικηγόρος και είχε ελαιοτριβείο στη Βαλύρα το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1992. Πρόσφατα γκρεμίστηκε και χρειάζεται συντήρηση για να διατηρηθεί ως μουσείο με την ευθύνη του δήμου.
*Ο Σταμάτης ήταν Φαρμακοποιός στην Καλαμάτα και απόκτησε τα παιδιά Αικατερίνη και Δημήτρη ο οποίος έγινε φαρμακοποιός.
*Ο Ανδρέας σπούδασε δικηγόρος και πήγε μετεκπαίδευση στην Ελβετία.
Ο Αγαθοκλής ήταν κτηματίας στη Βαλύρα.
Η οικία Παπασαραντόπουλου είναι ένα από τα αρχαιότερα σπίτια της Βαλύρης. Το σπίτι έγινε δωρεά από το Παπασαράντο. Έχει καλντερίμι πολεμίστρες κρυψώνες και το υπόγειο είναι θολωτό. Η δωρεά έγινε το 1814. Στη τουρκοκρατία το σπίτι ήταν οικία του Τζεφέρ Αγά, ο οποίος ήταν ο τέταρτος κατά σειρά αγάς στη Βαλύρα.
Στη πλατεία της Βαλύρης στέκει αγέρωχα ο κορμός της Εληάς στην οποία κάθισε ο Ιμπραήμ και απόλαυσε τη σκιά της. Γι΄αυτό και σώθηκε από την πυρκαγιά. Πρέπει να πάρει τη θέση που τις αξίζει από το Δήμο Ιθώμης.
ΛΕΖΑΝΤΕΣ
1. Ο Παπάσης Παπασαραντόπουλος
2. Το σπίτι Παπασαρααντόπουλου
3.Ο κορμός της Εληάς που στον ίσκιο της κάθισε ο Ιμπραήμ (ιδιοκτησίας Παπασαραντόπουλου) με το Φώτη Ηλιόπουλο
4.Τα ερείπια της Βαλτοκλησιάς που έζησε ο Παπάσης και κάνοντας πρόσφατα λαθρανασκαφές αρχαιοκάπηλοι.
5. Σχολαρχείο Βαλύρας 1907-8
3η σειρά 11ος Δημήτρης Αγαθ. Παπασαραντόπουλος
4η σειρά 1ος Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος
5η σειρά 3ος Γ.Β. Καρύδης
4ος Θόδωρος Καπότης
5ος Φώτης Τσαγκάρης
Καθιστοί 2ος Κ.Ι. Φειδάς
5ος Φώτης Βασιλόπουλος
6ος Γεώργιος Γεωργακόπουλος
Στο Τζεφερεμίνι κατά την Τουρκοκρατία, τη περίοδο του αγώνα και μετά την απελευθέρωση υπηρετούσε εφημέριος ο Σαράντης Σαραντόπουλος και κατόπιν έμεινε γνωστός με το όνομα Παπασαραντόπουλος. Ο Παπα-Σαράντης στις 20/4/1829 συνυπογράφει ως Σαραντόπουλος το ψήφισμα της επαρχίας Μικρομάνης (εκεί υπαγόταν τότε το Τζεφερεμίνι) με το οποίο ο Ιωάννης Καποδίστριας αντικηρυχθη "γνήσιος Πολίτης" της επαρχίας μικρομάνης. Μαζί με αυτόν συνυπογράφουν και ο γιος του Μιχάλης που είναι και αυτός ιερέας και οι πρόκριτο αγωνιστές του χωριού Τζεφερεμίνι οι οποίοι είναι:
Σπηλιώτης Παναγιώτης
Γεωργόπουλος Αναγνώστης
Σαραντόπουλος Σωτήρης
Μπόβης Θοδωρής
Καρύδης Δημήτρης
Λινάρδος Βασίλης (Δήμαρχος Δερών)
Μαυροειδής Νικολός
Σαράντος (-Παπάς) Ιερέας
Μιχάλης (-Παπάς) Ιερέας
Στις 2/10/1841 υπηρετούσε ως εφημέριος ο Μιχάλης, υπογράφει με το όνομα Μιχάλης και μία φορά υπέγραφε αντί του αγράμματου δημαρχιακού παρέδρου Παναγιώτη Μπόβη (ΓΑΚ Μοναστηριακά 2/10/1941 φάκελος 370).
Με βάση το μητρώο Αρρένων Βαλύρας 1823-1900 γεννήθηκαν οι:
Καρύδης Αναστάσιος Κων/νος 1848
Μπόβης Παναγιώτης Δημήτριος 1848
Μπάμπαλης Κων/νος Ιωάννης 1849
Σπυρόπουλος Αναστάσιος 1849
Παπασαραντόπουλος Αγαθοκλής Παναγιώτη 1853
Σταθόπουλος Ιωάννης Παναγιώτης 1852
Παπαγεωργίου Χρίστος Κων/νος 1869
Πουλόπουλος Μιχάηλ Παναγιώτης 1872
Σταυριανόπουλος Σταμάτιος Ιωάννης 1877
Μπάμπαλης Στυλιανός Κων/νος 1882
Ξυδόπουλος Γεωργιος Ανδρέας 1889
Λύρας Δημήτριος Αθανασίου 1875 (πατέρας μου)
Παπασαραντόπουλος Σταύρος Αγαθοκλής 1895
Κοντοπανάγος Αναστάσιος 1897
Νιφορος Νικόλαος Λεωνίδας 1898
Χαραλαμπόπουλος Κων/νος Γεώργιος 1899
Μανιάτης Νίκος Βασιλείου 1900
Ο Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος απόχτησε τα παιδιά Γοργόνη, Θεμοστοκλή, Κων/νο, Αθανάσιο Νικολέτα, Μαρθα και Κων/νος έχουν πεθάνει.
Ο Αριστόδημος Παπασαραντόπουλος έχει συγγενείς στη ΒΑΛΥΡΑ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΠΑΤΡΑ, ΑΘΗΝΑ, ΘΕΣΑΛΟΝΙΚΗ
2.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΚΡΗΣΗ Σταυρούλα Μακρή με το σύζυγό της Ηλία απόχτησαν εφτά παιδιά 4 αγόρια και 3 κορίτσια (Αφροδίτη, Άννα, Αντωνία, Κώστα, Σταύρο, Γιώρη και Μήτσο).
Η Αφροδίτη παντρεύτηκε τον Ευστράτιο Φωτεινό και απόχτησαν τα παιδιά Αντρέα, Θανάση Δημήτρη και Βούλα.
Στην οικία του Αθανασίου Φωτεινού στεγάστηκε αρχικά το 1998-2002 ο Δήμος Ιθώμης που προήλθε από το νόμο Καποδίστρια πριν δυο χρόνια και το 2003 στεγάστηκε στο ιδιόκτητο κτίριο που αγοράστηκε από τον Ηλία Ιωάννου.
Ο Κώστας (Σκούρος) απόχτησε τα παιδιά Μαρίνο (γιατρό) και Αναστάσιο (έμπορο).
Ο Σταύρος απόχτησε τα παιδιά Μήτσο, Γιώρη, Αντρέα, Καλλιόπη και Αγγέλω. Ο Γιώρης απόχτησε τα παιδιά Αναστάσιο Αγαθοκλή και Αθανασία. Ο Αγαθοκλής ήταν λοχίας και σκοτώθηκε στον εμφύλιο στο Μελιγαλά 1943-44.
Ο Μήτσος απόχτησε τον Ηλία του οποίου παιδιά είναι η Αλεξάνδρα Τούλα, Αριστείδης και Ελένη η οποία έχει το S.M. Μουρούσια στο Μελιγαλά.
Η Άννα απόχτησε τα παιδιά Θανάση και Κώστα Τσιλίκα. Ο Θανάσης ήταν ένας από τους 8 Βαλυραίους που είχαν κάρο το οποίο και διατηρεί παροπλισμένο ο γιός του Γιάννης.
Η Αντωνία απόχτησε το γιο Γιάννη Λιοντήρη (Μπαφάκια) που μένει στο Μπιζάνι μαζί με τους άλλους Λιοντηραίους. Οι Κων/νος Ηλία Μακρής, Αναστάσιος Κων/νου Μακρής και Αριστείδης Ηλία Μακρής χρημάτισαν πρόεδροι στα κοινοτικά μας σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Τα ξαδέλφια Ηλίας και Αναστάσιος ασχολήθηκαν με το εμπόριο το οποίο συνεχίζουν τα παιδιά τους. Είχαν λιοτρίβι κοντά στη γέφυρα λέγοντάς το “κατάστημα” καθώς και τη λίμνη του ποταμού κάτω από το λιοτρίβι.
3.ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΑΜΗΣΟ Δημήτρης Τσάμης με τη σύζυγό του Ελένη απόχτησαν εφτά παιδιά 6 αγόρια και 1 κορίτσι (Γιώρης, Κώστας, Χρίστος, Παντελής, Ευγένιος, Βασίλης και Παναγιώτα).
Ο Γιώρης απόχτησε τα παιδιά Παναγιώτη, Πούλο, Κώστα, Δημήτρη και Μαίρη.
Ο Κώστας απόχτησε την Ελένη η οποία παντρεύτηκε το Ξενοφώντα Γαλανόπουλο. Ο Χρίστος απόχτησε την Ελένη η οποία ζει και εργάζεται στην Αμερική.
Ο Παντελής απόχτησε τα κορίτσια Ελένη, Θοδώρα, Μάρθα και Αρτεμισία. Ο Βασίλης απόχτησε τα παιδιά Ελένη, Αγγελική, Ευσταθία, Δήμητρα και Γιώρη. Η Παναγιώτα παντρεύτηκε το Κων/νο Σπηλιώτη και απόχτησε τα παιδιά Αναστάσιο, Αγγελική και Δήμητρα.
Ο Ευγένιος απόχτησε τα παιδιά Κων/να και Ελένη. Γεννήθηκε το 1913 και απεβίωσε στις 4-9-1991.
Ο Χρίστος ήταν δάσκαλος στη Δράμα (ήταν από εκεί η γυναίκα του Μάρθα) και οι Παντελής, Ευγένιος φοίτησαν στο Ελληνικό σχολείο της Βαλύρας.
Ο Ευγένιος στην Αθήνα δούλευε στα τραμ. Στο πόλεμο του 40 πολέμησε στις μεταφορές (ΣΕΜ στα τραίνα) και τραυματίστηκε σε βομβαρδισμό στα Σέρβια Κοζάνης κατά την επιστροφή του τραίνου. Νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της Αθήνας και εκεί γνώρισε το στρατιωτικό γιατρό Αργυρόπουλο από Λάμπαινα. Εκεί του αντετέθηκαν καθήκοντα θαλαμάρχη και μετά σιτιάρχη. Οι Παλιοί θεατράνθρωποι πήγαιναν να πάρουν λίγο συσσίτιο δίνοντας παραστάσεις. Έπεσε ρουφιανιά και κλείστηκε στις φυλακές Χατζηκώστα (ήταν πριν νοσοκομείο). Πιέστηκε για να γίνει γερμανοτσολιάς και ταγματασφαλίτης επειδή ήταν αριστερής ιδεολογίας. Τον βοήθησε να αποδράσει ο γιατρός Αργυρόπουλος, έπιασε πάλι δουλειά στο Τράμ και επειδή απειλήτο η ζωή του έφυγε για Βαλύρα. Η διαμονή του στην Αθήνα ήταν σε Αμπελόκηπους και Πετράλωνα. Είχε προτείνει στα αδέλφια του να επεκτείνουν το εμπόριο και στη Κότινθο. .
Ο πατέρας του Σωκράτη Κόκκαλη* (προέδρου ΙΝΤΡΑΚΟΜ) χειρούργησε τον αδελφό του Κώστα (πατέρα της Ελένης) από καρκίνο της κάτω σιαγόνας που ξεκίνησε από φρονιμίτη μέσα στη κατοχή πριν από τον εμφύλιο και πέθανε σε ηλικία 33 χρονών.
* Ο Σωκράτης Κόκκαλης είναι πρόεδρος της ΙΝΤΡΑΚΟΜ και παράγει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας στις τηλεπηκοινωνίεςμε πολλές θυγατρικές εταιρείες και είναι πρόεδρος του Ολυμπιακού
Αρχίζοντας ο εμφύλιος το 45 η Παναγιώτα μάννα του Τάσου Σπηλιώτη τον γέννησε στην Αθήνα γιατί είχε χάσει προηγουμένως παιδί. Την πήρε ένα παιδί με καρότσι από το σταθμό και το παιδί αυτό από τότε ο Ευγένιος το είχε σαν παιδί του. Ερχόμενος πάλι στην Αθήνα συμμετείχε σε διαδηλώσεις και εκδηλώσεις εναντίον των Γερμανών κατακτητών μαζί με τον αδελφό του Χρίστο που είχε κατέβει από Δράμα. Ο Ευγένιος έγραφε στιχάκια περιγράφοντας την ιστορία της εφταμελούς οικογένειας και το ένα που αναφέρεται στο Χριστό λέει:
Είχε μόρφωση καλή
την εποχή εκείνη
και όλοι μας πιστεύαμε
μεγάλος πως θα γίνει.
Ήταν ένας από τους πρώτους στην οργάνωση του ΕΑΜ Βαλύρας το 1941 και από το πηγάδι Τσάμη προμηθεύοντο νερό οι Μπιζανιώτες.
Ο Δημήτρης χρημάτισε πρόεδρος της κοινότητας όπως και ο γιός του Παντελής. Ο παππούς ήταν αγαπητός και σε συγκρούσεις, βεντέτες, κτηματικές διαφορές, μικροαδικήματα ήτανε ο ειρηνοδίκης. Η γυναίκα του Ελένη ήταν πολύ φιλότιμη και φιλόξενη βοηθώντας αδικημένους και ταλαιπωρημένους συγχωριανούς.
Ο Ευγένιος ήταν καχεκτικός και αρωστιάρης. Τούκανε ο πατέρας του θεραπείες, την πήγαινε αγκαλιά στου Τζούμη, Πέρα Μεριά, Δέση και Μούλκια. Ο πατέρας του πέθανε από το χαμό του γιού του Κώστα. Το Φθινόπωρο του 54 ο Ευγένιος παντρεύτηκε και ανοίγουν συνεταιριστικά καμίνι στα κουβέλια νοικιάζοντας το χώρο από το Μαρίνο Γεωργακόπουλο. Έχουν τυροκομείο, Κρεοπωλείο, μπακάλικο και ασχολούνται με το εμπόριο. Το 61-62 ιδιωτεύει στο συνεταιρισμό Βαλύρας πουλώντας λιπάσματα και το 65 αναχωρεί για Αθήνα εργαζόμενος στο Τράμ. Για να αυξήσει το εισόδημα του δούλευε και στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών. Τον βοήθησε ο Δήμαρχος Κατριβάνος. Η γυναίκα και τα κορίτσια του στον τελευταίο χρόνο τους (Ελένη, Ντίνα) δούλευαν στο νεκροταφείο βγάζοντας χαρτζιλίκι. Εκεί ο Ευγένιος γνώρισε ένα καλό γλύπτη έκανε προτομή του αδελφού του Χρίστου από φωτογραφία και τελικά δεν άρεσε στη σύζυγό του Μάρθα. Αντί προτομής έγινε ένας σκαλιστός μαρμάρινος σταυρός που είναι ένα κόσμημα στο κοιμητήριο της Βαλύρας. Οι Τσαμαίοι έφυγαν από τη Βαλύρα, τους κέρδισε ο αστυφιλία της Αθήνας και δεν έμεινε κανένας αντικαταστάτης τους στο χωριό. Στο προηγούμενο μέρος δεν αναφερθήκαμε ότι και οι Δημήτριος Σταυριανόπουλος ο πατέρας της Ζαχάρως, ο ξαδελφός μου Σταύρος Νικολάου Μπόβης και Γεώργιος Φωτεινός είχαν χρηματίσει πρόεδροι της κοινότητας Βαλύρας.
4,ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΚΑΡΥΔΗΣ*Ο 'Αναστάσιος Καρύδης έχει εγγόνια το Θεμιστοκλή, Χρυσούλα, Ελένη Γιωργο, Κώστα, Ξένη και Τάσο .
Ο Αναστάσιος Καρύδης στήριζε τους αδελφούς Περικλή και Γιάννη Μπούτο.
* Περιγράφεται παρακάτω.
5.ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΣΑΓΚΑΡΗΣΟ Θόδωρος Τσαγκάρης εχει παιδιά τη Σοφία, Κων/να, Νικο, Τάκη και Κατίνα. Ο παππούς του ΘΌΔΩΡΟΣ έχτισε τον Άγιο Γεώργιο(κοιμητήριο) το 1784 και είχε δώδεκα χρόνια τους τεχνίτες που έφτιαχναν το ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ενοριακού ναού της Βαλύρας Αγίου Αθανασίου.
ΑΝΑ ΤΑΣ ΑΓΥΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑ ΤΑΣ ΡΥΜΑΣ
6. ΠΛΑΤΕΙΑ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ
Ελαβε το ονομά από την επίσημη κήρυξη της επανάστασης του 1821.Στο μεγάλο ξεσηκωμό του γένους των ΕΛΛΗΝΩΝ εκτός από τους επώνυμους έχουμε και τους παρακάτω αγωνιστές ΒΑΛΥΡΑΙΟΥΣ που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την πατριδα.
Αφιέρωμα στο 1821
Πραγματικό εθνικό και παλλαϊκό υπήρξε το ξεσήκωμα του λαού μας ενάντια στον τουρκικό ζυγό. Στους τέσσερις αιώνες που κράτησε η κυριαρχία των Τούρκων αμέτρητα δεινά συσσωρεύτηκαν στον τόπο μας.
Οι αγρότες και οι κάτοικοι των πόλεων σπάραζαν κάτω από τις αυθαιρεσίες των πασάδων, των μπέηδων και των γενίτσαρων.
Τα βαριά χαράτσια, οι φόροι και οι κάθε είδους φεουδαρχικές υποχρεώσεις ήταν βαρύ φορτίο στις πλάτες ενός λαού που σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ξένων περιηγητών της εποχής περνούσε χειρότερα από τα ζώα. Και κοντά στην ξένη τυραννία οι ντόπιοι τσιφλικάδες, προύχοντες και κοτζαμπάσηδες, από συμφέρον, τυραννάγανε κι αυτοί το λαό μας.
Αλλά η πολύχρονη σκλαβιά δεν έκαμψε το φρόνημα του λαού. Όταν οι δυνάστες προσπαθούσαν να κάνουν τον Έλληνα ραγιά, δούλο τρίδουλο που να ευχαριστιέται κι από πάνω γιατί είναι αλυσοδεμένος, το κλέφτικο ντουφέκι έριχνε τις αστραπές του στις ψηλές ραχούλες.
Και όσο αίμα κι αν χυνόταν, όσο κι αν τρομοκρατούσαν οι πασάδες, το όραμα μιας λεύτερης πατρίδας, όπου ο λαός θα ήταν νοικοκύρης στον τόπο του, όπου Τούρκοι αφεντάδες και φιλότουρκοι τσιφλικάδες δεν θα ΄χανε θέση, φλόγιζε στις καρδιές των φτωχών και καταφρονημένων Ρωμιών.
Την επανάσταση του 1821 δεν πρέπει να τη δούμε ξεκομμένη από τις διεθνείς εξελίξεις της εποχής. Κάθε άλλο, μάλιστα είναι η Ελληνική συνεισφορά στην Παγκόσμια υπόθεση της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Αδελφοσύνης.
Είναι δεμένη με τους αγώνες των Αμερικανών Επαναστατών το 1776 και τη Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Ακόμα η Ελληνική Επανάσταση είναι φυσικό επακόλουθο των παλιότερων αγώνων του έθνους, των Ορλωφικών του 1770, του πρωτομάρτυρα της Λευτεριάς Ρήγα Φεραίου και τόσων άλλων.
Την προετοιμασία του αγώνα την έκανε η Φιλική Εταιρεία που ιδρύθηκε από Έλληνες μετανάστες εμπόρους στην Οδησσό το 1814. Η Φιλική Εταιρεία πρόβαλε μια εθνικά συμφέρουσα δημοκρατική λύση ενάντια στη Φεουδαρχία και την Ξενοκρατία. Γι΄ αυτό και έγινε πόλος έλξης ότι πιο τίμιο υπήρξε στην Ελληνική κοινωνία. Των μικρών εμπόρων, των αγροτών, του λαϊκού κλήρου.
Οργάνωση Κολοκοτρωναίων και Παπαφλέσσηδων. Το κοτζαμπασαίϊκο μπήκε τελευταία στη Φιλική, αφού πρώτα προσπάθησε να την καταστρέψει.
Στην πορεία της Επανάστασης, επικράτησαν οι κοτζαμπάσηδες, οι μεγαλονοικοκυραίοι και οι μεγαλέμποροι, Ζαΐμηδες, Λόντοι, Κουντουτριώτηδες και Μαυροκορδάτοι. Αυτοί που σύρθηκαν στην Επανάσταση γίνανε οι ηγέτες της. Και φυσικά μόνο κακό έκαναν στην Επανάσταση. Προκάλεσαν τον εμφύλιο πόλεμο και κλείσανε στα μπουντρούμια τον Κολοκοτρώνη. Καταφύγανε στις «Μεγάλες Δυνάμεις» και είναι αιώνιο ανάθεμά τους που θεμελιώσανε το καθεστώς της Ξενοκρατίας που και σήμερα ταλαιπωρεί τον τόπο μας. Αναγκάσανε τους αγωνιστές να πεθάνουν της πείνας ή να γίνουν ληστές μετά το τέλος της επανάστασης. Το αίμα του Ανδρούτσου που τον δολοφόνησαν άνανδρα όπως και τόσους άλλους αγωνιστές του λαού θα θυμίζει πάντα τι ελεεινοί είναι αυτοί οι κύριοι που δέσποσαν για χρόνια στην πολιτική μας ζωή.
Δύο είναι τα κύρια συμπεράσματα που βγαίνουν από τον αγώνα του ΄21.
Πρώτον, ότι ένας «μικρός» λαός, όταν παλέψει ενωμένος, μπορεί να νικήσει μια μεγάλη Δύναμη, σε πείσμα της παγκόσμιας αντίδρασης.
Δεύτερον, ότι ενώ σε ώρες ενότητας ο λαός μεγαλουργεί, όταν αφήνει να τον διχάσουν εκείνοι που βάζουν τα συμφέροντά τους πάνω από το πανεθνικό συμφέρον της Απελευθέρωσης μόνο συμφορές μπορεί να περιμένει.
Από τη Μεσσηνία συμμετείχαν 14000 οπλίτες, 80 οπλαρχηγοί 800 καπετάνιοι και 56 σημαιοφόροι , σε σύνολο 60000 Πελοποννησίων. Στη διάρκεια του αγώνα σκοτώθηκαν 23000 οπλίτες ,62 οπλαρχηγοί ,660 καπετάνιοι και 40 σημαιοφόροι.
Το 1823-25 είχαμε τον πρώτο εμφύλιο όπου σκοτώθηκε ο γιος του Κολοκοτρώνη Πάνος και στις 6-2-1825 φυλακίστηκαν στη μονή του προφήτη Ηλία στη Ύδρα ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ με πολλούς άλλους αγωνιστές.
Το μήνυμα το ΄21, μήνυμα πάλης μέχρι τέλος για Εθνική Ανεξαρτησία, ζει και θα ζει αιώνια. Ζει στους σημερινούς αγώνες του λαού για ειρήνη, δουλειά, Ανεξαρτησία, Δημοκρατία και Κοινωνική προκοπή.
Βιογραφικό σημείωμα των Βαλυραίων αγωνιστών του ΄21.
1. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΤΕΡΟΥΛΙΩΤΗΣ επώνυμο του το οποίο διατηρείται και σήμερα στη Βαλύρα σε έξι οικογένειες.
Ήταν πρόκριτος στο Τζεφερεμίνι και είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, αμέσως με την έκρηξη της επανάστασης μπαίνει στη πρώτη γραμμή σαν αρχηγός σώματος στη Πολιορκία της Τριπολιτσιάς μέχρι την απελευθέρωσή της. Πολέμησε επίσης στα Δερβενάκια, Άργος Κόρινθος και στα διάφορα κάστρα της Μεσσηνίας κ.α.
Το 1823 συνυπογράφει σαν πρόκριτος και εκλέτωρας, αναφορά προς το Υπουργείο Εσωτερικών κατά του «μη νομίμως εκλεγέντος» βουλευτή Νησιού (Μεσσήνης) και τάχθηκε υπέρ της εκλογής του Γ. Δαρειώτη (ΓΑΚ) Το. Εσωτ. 23-7-1823 φάκελος 19) Από το παρακάτω έγγραφο φαίνεται ότι βοήθησε και οικονομικά τον αγώνα.
Κατά μήνα Αύγουστον 1822 εμέτρησεν εις το Κοινόν Ταμείον της Πελοποννήσου ο κύριος Πανάγος Καρτερουλιώτης εκ Νησί, γρόσια εξακόσια δύο, παράδες 30, αριθ. 60230 δια χειρός Ιωάννη Μαυρομιχάλη και Π. Ζάρκου, ως σταλείσα παρ΄ αυτών εις το Ταμείον καταγραφή, εν υποσχέσει ν΄ αποδοθώσιν αυτώ εκ μέρους της Πατρίδος, μετά την αποκατάστασιν του ελληνικού έθνους.
Τριπολιτσιά τη 29 Ιανουαρίου 1823.
Ο Κορίνθου Κύριλλος αντιπρόεδρος Ασημάκης Φωτήλας.
Παπαγιαννόπουλος, Δημ. Καραμάνος, Ιωαν. Γ. Οικονομίδης, Σπύρος Φραγκίσκος.
Γεννήθηκε στο Τζεφερεμίνι (σημ. Βαλύρα). Πιθανότατα η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν το Καρτερώλι από το οποίο πιθανό προέρχεται και το
Ίσον απαράλλακτον του προτότυπου
Εν Νησίω την 17 Μαρτίου 1847
Ο Δήμαρχος Παμίσου
(Τ.Σ.) Παν. Δαρειώτης
Ο Παν. Καρτερουλιώτης κατατάχθηκε στην τάξη των αξιωματικών της φάλαγγας (ΑΑΕΒ, Μητρ. Αξιωμ. αυξ. αριθ. 2842). Έπεσε πολεμώντας κατά των Αράβων επιδρομέων
2. ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣΓεννήθηκε στο Τζεφερεμίνι (Βαλύρα) και ήταν υπαξιωματικός Β΄ Αντ. Κων. Μπούρας. Η ομάδα αυτή του Μαυροειδή πήρε μέρος στις μάχες Καρύταινας Βαλτετσίου Τριπολιτσιάς (Πολιορκία απελευθέρωση) Κορίνθου, Δερβενακίων, Τρικόρφων, καθώς και στις μάχες κατά των Αράβων. Στη διάρκεια του αγώνα προήχθηκε σε πεντηκόνταρχο και μετά την απελευθέρωση του αναγνωρίσθηκε ο βαθμός του υπαξιωματικού Β΄ ύστερα από πολλές διαμαρτυρίες του.[ΓΑΚ Βλαχ. Φακ.220.].
3. ΜΠΟΒΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΓεννήθηκε στο Τζεφερεμίνι (Βαλύρα). Σ΄ όλη τη διάρκεια του αγώνα ήταν στρατευμένος στις τάξεις των αγωνιστών το έτος 1842 υπηρετούσε σαν ειδικός δημαρχιακός πάρεδρος της Βαλύρας στο Δήμο Οιχαλίας. Επειδή όμως ήτανε αγράμματος υπόγραφε αντί γι΄ αυτόν άλλος (Γενικά αρχεία Κράτους, φακελ. Μοναστηριακών Σεπτεμβ. 1842). Ο καρυοφιλιάς του Παν. Μπόβη έχει 18 χαρακιές που σημαίνει ότι σκότωσε 18 Τούρκους. Διατηρείται σε κακή κατάσταση γιατί στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής το 40-44 ήταν χωμένη στα φουσκιά γιατί οι Γερμανοί μάζευαν τα όπλα. Την έχει ο τρισέγγονός του Κώστας Μπόβης που ο παππούς του ήταν πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας. Ο Παναγιώτης Μπόβης θείος του Κώστα έχει γιο του συμμαθητή μου Δημήτρη ο οποίος εργάζεται στον ΟΤΕ είναι παντρεμένος ,έχει δύο παιδιά και είναι συνταξιούχος.
4. ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥΓεννήθηκε στο Λέζι (Λάμπαινα) είναι πρόγονος της γνωστής οικογένειας Παπαγεωργίου που υπάρχει και στη Βαλύρα (παππούς της μάννας μου).
Ο Θ. Παπαγεωργίου ύστερα από ένορκη βεβαίωση του οπλαρχηγού Εμ. Δαρειώτη πολέμησε επικεφαλής Λαμπεναίων και υπό τον Μητροπέτροβα στην Καρύταινα Βαλτέτσι, Τρίπολι, Άργος, Δερβενάκια, Τρίκορφα, Δραμπάλα. Την εξαίρετη δράση του στον αγώνα του 1821 υπογράφουν οι συγχωριανοί και συμπολεμιστές του. Παν. Καλογερόπουλος, Παν. Κοσμάς, Αναγ. Σταματόπουλος, Γιαν. Θεοφιλόπουλος, Ιωαν. Πουλημενάκος, Χρ. Αργυρόπουλος, Παν. Σταθόπυλος, Ιωαν. Χρονόπουλος.
Στην τελευταία του αίτηση στις 5 Ιούνη 1865 ο Θ. Παπαγεωργίου έγραψε ότι είχε απομείνει «ο πλέον αδικημένος οικογενειάρχης αγωνιστής και τόνιζε ... «Βλέπω σήμερον πολλούς άλλους αγωνιστάς τους οποίους είχα υπό την αδηγίαν μου και λαμβάνουν συντάξεις και βαθμούς, ενώ εγώ έμεινα ο πλέον αδικημένος ... Η μάννα του Γιάννη Λύρα είναι το γένος Παπαγεωργίου.
5. ΞΥΔΟΠΟΥΛΟΣ (και Ξύδης) ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣΑπό την Βαλύρα (Τζεφερεμίνι). Καταταγείς στο σώμα του οπλαρχηγού της Επαρ. Εμπλακίων Παν. Κεφάλα επολέμησε στην Τρίπολι, Βαλτέτσι, Δερβενάκια. Στα 1825 αναφέρεται και πάλιν υπηρετών στο σώμα του Παν. Κεφάλα (ΓΑΚ, Υπ. Πολ., 30 Αυγ. 1825, κα «Μεσσηνιακά 1868», σελ. 420).Ενας ξαδελφός του σκότωσε ένα Τούρκο και έφυγε στη Μάνη με την οικογενειά του .Άλλαξε το ονομά του σε ΞΥΔΕΑΣ για να γλυτώσει από τους Τούρκους.Σήμερα υπάρχουν απογονοί του στη Μάνη ,ενώ του Παναγιώτη υπάρχουν απόγονοι στη Βαλύρα
6. ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣΑπό τη Βαλύρα (Τζεφερεμίνι). Επολέμησε υπό την αρχηγία του Παπαφλέσσα στην Τρίπολι, Βαλτέτσι, Δερβενάκια, Κόρινθο, Άργος, Ναύπλιο ως πεντηκόνταρχος. Αίτησι για τις υπηρεσίες του πατέρα της υπέβαλε η κόρη του Μαρία Σαραντοπούλου μαζί με ένορκο βεβαίωσι των Ι. Καρακίτσου και Μήτρου Κοράτση από την Ανθούσα (Ζέζα). Παρά ταύτα ουδεμίας ηθικής ή υλικής αμοιβής έτυχε.
7. ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΥΔΗΜετά την απόφασιν της κηρύξεως της Επαναστάσεως, ουδείς Έλλην έμεινε αδιάφορος, άνδρες και γυναίκες παιδιά και γέροι εξεσηκώθηκαν και ο καθείς με τον τρόπο του πολεμούσε με λύσσαν τον βάρβαρον καταχτητήν. Ενθαρυθέντες δε και οι υπερασπισταί του Τζεφερεμινίου ανέλαβον ανεργόν δράσιν εναντίον ολοκλήρου της Τουρκικής φρουράς.
Ημέρα και νύχτα παρηνόχλουν τους Τούρκους και ουδέποτε διέκοψαν τας εφόδους των. Σκοπός των ήτο ή διά παντός τρόπου εξόντωσιν των Τούρκων και η κατάληψις του χωριού (οχυρόν Μπιζάνι) διότι ούτω πως θα εξησφαλίζετο ή περαιτέρω αναδιοργάνωσις των δυνάμεων και των πέριξ χωρίων, αλλά και το συνεχές κυνήγημα των Τούρκων.
Ο Αγών ήτο άνισος από απόψεως δυνάμεων μέσων και εφοδίων λόγω όμως της σοβαρότητος έσπευσαν και εξ άλλων μερών, ήτοι εκ Μεγαλουπόλεως – Άνω Κούρταγα – Σούλι, Δερβένι της Αρκαδίας αλλά και εκ Μεσσηνιακής Μάνης, άνθρωποι γενναίοι γνήσιοι Έλληνες θαρραλέοι και εξαίρετοι πολεμισταί – κομίζοντες πλήρη οπλισμόν και τροφή και ενωθέντες μετά των πολεμιστών του Τζεφερεμηνίου οι οποίοι επί επτά μήνες επολιόρκουν τους Τούρκους.
Οι Τούρκοι προ της πείσμωνος αντιστάσεως των Ελλήνων ηναγκάσθησαν να εγκαταλείψωσιν την θέσι των Μπιζάνι και να τραπώσιν εις φυγήν ακολουθώντας την βορείαν έξοδον του χωριού καταφυγόντες ις τα χωριά Αλητούργη – Μίλα και Κάστρο ενωθέντες εκεί με τους Τούρκους του τρομερού εις αγριότητα Δευτέρ Αγά. Αλλά και ο Δευτέρ Αγάς αυτήν την τύχην είχεν.
Η πορεία των Ελλήνων υπήρξε ακάθεκτος το κίνημα αστραπιέως διεδίδετο και οι Τουρκικές φρουρές η μία μετά την άλλη έπιπτον εις τας χείρας των Ελλήνων.
Μεταξύ των οπλαρχηγών υπήρχον από της πρώτης ημέρας και ίσως κάτοικοι του χωριού οι αδελφοί Σταυριανός και Κωνσταντής Καρύδης. Η προέλευσις των όμως κατά τον Στρατηγόν Καρύδην Ιωάννην φέρεται το χωρίον Σάλεση της επαρχίας Μεγαλουπόλεως. Εκτός των ανωτέρω δύο αδελφών υπήρχον και έτεροι πέντε αδελφοί ο Ιωάννης όστις έδρασεν εις την περιοχήν Σπάρτης, ο Θεόδωρος ή Καπετάν Πόρτας ο οποίος έδρασεν εν Τρίπολη και Βαλτετσίω ο Σπυρίδων δράσαν εν Ζακύνθω και οι Βασίλειος και Αναστάσιος δράσαντες εν Λευκάδι και εις Πρέβεσαν.
Υπό τοιούτους οιωνούς απελευθερώθη το Τσεφερεμίνι και εκ ταύτης της προόδου προέκυψεν θέμα αξιοποιήσεως πλέον της απελευθερωθείσης περιοχής αλλά και εγκατάστασις ανθρώπων, που θα πραγματοποιούσαν την αξιοποίησιν ταύτης δια της εργασίας και καλλιεργείας της γης.
Την πρώτην βέβαια εγκατάστασιν επραγματοποίησαν οι αδελφοί Σταυριανός και Κωνσταντής Καρύδης οιτινες δικαιωματικά πλέον υπήρξαν οι Στρατιωτικοί και Πολιτικοί παράγοντες του τόπου.
8. ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΗΣΑπό τα Μησσηνιακά 1969-1970 σελ. 410 του Ιστοριοδίφη – Ερευνητή Μίμη Φερέτου αντιγράφουμε τα εξής, τα οποία αναφέρονται στη Βαλύρα.
«Την 28 Αυγούστου 1843 δια του ακαμάτου ζήλου του αξιότιμου δημάρχου Παμίσου κ. Παν. Δαρειώτη συνελήφθη ο αδελφός του περιβόητου ληστού Γ. Ράμμου, εκ Τζεερεμίνης φυγάς προ οκτώ εκτών εκ των φυάκών της Πύλου και εδιευθύνθη εις την Εισαγγελίαν Καλαμών. Ο τοιούτος Δήμαρχος είναι άξιος της Βασιλικής ευμενείας (Εφ. Αθηνών «Η Ταχύπτερος Φήμη» αριθ. φύλλου 338.7 Σβρ. 1843 σελ. 4α)».
Ο Γιάννης Ράμμος είχε αναγκαστεί να «βγει στο κλαρί» όχι ως κακοποιός. αλλά ως δυναμικός αντίπαλος του καθεστώτος και είχε χαρακτηριστεί ως «ληστής», όπως έκανε για όλους τους ανεπιθύμητους σ΄ αυτό το βαυαρικό καθεστώς. Η λαϊκή μούσα όμως τιμώντας την πατριωτική δράση του και τους υπέρ του λαού αγώνες του, αφιέρωσε στο Ραμμόγιαννη – όπως έμεινε γνωστός – Δημοτικό τραγούδι που τραγουδιέται ακόμη στη Μεσσηνία.
Ερευνώντας, το τραγούδι αυτό το βρήκαμε στη σελ. 258 του βιβλίου του Παν. Β. Παπαδόπουλου, Ταξίαρχου Π.Δ., «Φράγκοι, Ενετοί και Τούρκοι στην Πελοπόννησο 1204-1821».
Ο Ραμμόγιαννης
Εδώ, παιδιά, που σμίξαμε τα τρία καπετανάτα
πρέπει και να χωρίσουμε, μπουλούκια να γενούμε.
Άλλοι να πάνε στα νησιά κι άλλοι στη Μέσα Μάνη,
όσο να φύγ΄ η Παγανιά και η βαρειά κατάρα.
Ο Γιάννης πάει στης Αιμυαλούς κι ο Γιώργος πάει στην Πιάνα
κι ο Γιάννης ο Ραμμόγιαννης στα Ρικωτά πηγαίνει.
Βάνει δυο βίγλες και τηράν, δυο βίγλες κι αγναντεύουν.
Η πάνω βίγλα μίλησε και η κάτω απενοήθη:
- Γιάννη, δύο Τούρκοι έρχονται κι οι δυό Καβαλαραίοι!!
Τρεις ντουφεκιές του ρίξανε ...
Από το τραγούδι βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο Ραμμόγιαννης υπήρξε και προεπαναστατικός κλέφτης με δική του ομάδα, όπως ο Γιάννης Κολοκοτρώνης (Ζορμπάς), αδελφός του Θόδωρου Κολοκοτρώνη και ο Γιώργος Μπέλκος από τον Αετό Τριφυλίας.
9.ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΙΟΣ
Αποκαλείται στα έγγραφα του αγώνα ΖΕΥΓΟΛΑΤΑΙΟΣ. Ηταν πρόκριτος της περιοχής ,με προεπαναστατική δράση και εμπειρία πολεμική. Μόλις εξερράγη η επανάσταση εξελέγη καπετάνιος των χωρίων της Οιχαλίας. Επικεφαλής μεγάλης ομάδας απο 100 περίπου αγωνιστές των χωρίων: Ζευγολατιού,Σκάλας,,Σολακίου,Σιάμου, Βαλύρας,, Δεσσύλα, Διαβολιτσίου, Χάρμα κ.λ.π. Πολέμησαν στην πολιορκία Τρίπολης ,Δερβενακίων, Βαλτέτσιου, Αργους ,Τρικόρφου,Δραμπάλας , Μεσσηνιακών φρουρίων και άλλαχού. Το 1822 προήχθη σε 100νταρχο,το 1823 σε ταξίαρχο και το 1825 έπροτάθη σε υποχιλίαρχο.Το 1822 οι επαρχιακοί έφοροι ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ τον διόρισαν έκατόνταρχο με δικαίωμα στρατολογίας. 25νταρχοι ηταν οι ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ από ΣΚΑΛΑ και ΣΕΜΠΡΑΚΟΣ από ΚΕΝΤΡΙΚΟ.
Ο αριθμός των στρατιωτών από τα αντίστοιχα χωριά ήταν: από ΣΚΑΛΑ 23, ΚΑΚΟΥΡΑ 20,ΣΙΑΜΟΥ 5, ΣΟΛΑΚΙ καιΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ 8, ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟ 9 , ΜΠΑΛΑ 4, ΜΑΓΟΥΛΑ 5 ,ΚΟΥΡΤΑΓΑ 6,ΔΕΣΣΥΛΑ 8, ΣΤΡΕΦΙ 7 ,ΔΙΑΒΟΛΙΤΣΙ 12, ΧΑΡΜΑ 5.ΣΥΝΟΛΟ 112.
Το 1830 ως δημογέρων κι’ εκλέκτωρ έλαβε μέρος στην επαρχιακή συνέλευση στον ΑΓΙΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟ στη θέση ΚΑΜΑΡΙ κοντα στο χωριό ΣΚΑΛΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ για την εκλογή δικαστικών συμβούλων που θα εχρησιμοποιούντο για την έπάνδρωση των πρώτων δικαστηρίων.[ Μ.ΦΕΡΕΤΟΣ τόμος Α σελ.427-9 ]
Δίδομεν το πιστοποιητικόν κατ’ αιτησή του να το χρησιμοποιήσει οπου δεί.
Εν Μελιγαλά τη 3-5-46
Θ. Πουλόπουλος ,πρόεδρος Π. Δεληγιάννης ,πρωτοκολλιστής.
Τα μέλη: Ηλίας Μπότσικας ,Γιάννης Καπόμπασης
Επικυρούται . ΜΕΛΙΓΑΛΑ5-5-1846 Ο Δήμαρχος Οιχαλίας Αναγ. Σταθουλόπουλος.
Σε διαταγή των εφόρων της επαρχίας ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ από 12 –5-1822 ορίστηκε να εκστρατεύουν 8 βαλυραίοι (βιογραφία ΑΛ.ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ) υπο την αρχηγία του καπετάνιου του ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟΥ , ΑΛΕΞΗ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ
(21 ΜΑΡΤΙΟΥ 1825 ,ΓΑΚ ΕΚΤ,ΦΑΚ. 75)
Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΤΑΤΡΕΓΜΟΣ ΤΗΣ ΚΛΕΦΤΟΥΡΙΑΣΤο 1805 φεύγοντας ο Κολοκοτρώνης από τη Μάνη πέρασε τον Άγιο Φλώρο και έφθασε στη Σκάλα. Είχε μαζί του γύρω στους 70-80 αρματωμένους και προσπαθούσε να διαφύγει προς τον Αετό από τα Κοντοβούνια, κάτω από την πίεση, σχεδόν όλου του κόσμου του Μωρηά, ύστερα από την κοινοποίηση της περιβόητης «πανταχούσας» του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε, μέσω του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Ο κλήρος, στην πλειοψηφία του, μαζί με τους Τουρκολάτρες Κοτζαμπάσηδες, κήρυξαν την εξόντωση της Μωραΐτικης Κλεφτουριάς και σχεδόν κατάφεραν να την ξεκληρίσουν σ΄ όλο το Μωρηά.
Ο Κολοκοτρώνης πολύ γρήγορα κατάλαβε πως πρέπει να αποσυρθεί προς την Γαράτζα και από εκεί να προσπαθήσει να φύγει με τους δικούς του, όσοι ήθελαν, στη Ζάκυνθο.
Οι Τούρκοι, εκείνο τον καιρό είχαν σουβλίσει στη «Ράχη» της Σκάλας το φίλο του Κολοκοτρώνη Καρακίτσο από το χωριό Κατσαρού της άνω Μεσσηνίας. Από τότε η ράχη πήρε το προσόνυμο «Παλουκοράχη», που υπάρχει μέχρι σήμερα. Έτσι αναγκάστηκε και πήγε στο μικρό τότε χωριουδάκι, που ήταν στην πλαγιά της «Τσούκας», Τζεφερεμίνι, σημερινή Βαλύρα, με σκοπό να περάσει στα δυτικά Κοντοβούνια και από εκεί στον ΑΕΤΟ Τριφυλίας, για να ξεφύγει την καταδίωξη των Τούρκων και των Τουρκολατρών, προσκυνημένων. Η Ανδρούσα τότε ήταν Διοικητικό κέντρο και έδρα της Επισκοπής Μεσσηνίας, με Μητροπολίτη τον Ιωσήφ και αποτελούσε Τουρκική βάση Στρατού.
Μόλις πάτησε στο Τζεφερεμίνι ο Κολοκοτρώνης με το Ασκέρι του, κάποιοι προδότες, που δεν λείπουν ποτέ, ειδοποίησαν τους Τούρκους στην Ανδρούσα και το Δεσπότη, και κάμποσους επικουρικούς δικούς μας, με εντολή να εξοντώσουν τον φημισμένο Κλέφτη του Μωρηά μαζί με τα παλικάρια του.
Ο Κολοκοτρώνης πήρε τα μέτρα του όταν ειδοποιήθηκε ότι έρχονται Τούρκοι και προσκυνημένοι. Στη θέση που είναι τώρα η Γέφυρα του ποταμού «Μουροζούμενα» που τότε δεν υπήρχε, και στην περιοχή που είναι τα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Βλάση, ο Κολοκοτρώνης έστησε την ενέδρα του με αποτέλεσμα να εξοντώσει τους περισσότερους τούρκους, μερικοί από τους οποίους πνίγηκαν στο ποτάμι, ενώ οι υπόλοιποι, ελάχιστοι άλλωστε τόβαλαν στα πόδια μαζί με τους επικουρικούς τους. Ο Κολοκοτρώνης τους κυνήγησε μέχρι το χωριό ΛΕΖΙ, σημερινή Λάμπαινα, και προχώρησε.
Περνώντας από τις πλαγιές του βουνού «Άγιος Βασίλειος» Ιθώμης, έφτασε στο χωριό ΣΙΜΙΖΑ, σημερινή Αρσινόη, πέρασε από το Μαυρομμάτι και την Αρχαία Αρκαδική Πύλη και βγήκε στην περιοχή της τότε Αρκαδιάς (Κυπαρισσίας), διαφεύγοντας ένα τρομερό κίνδυνο, όταν Θεοί και δαίμονες, προύχοντες και Δεσποτάδες, είχανε υποταχθεί στο Σουλτάνο και ορκίστηκαν να εξαφανίσουν την Κλεφτουριά από το πρόσωπο της Γής.
Αυτό το πέρασμα του Κολοκοτρώνη από το ασήμαντο χωριουδάκι, το Τζεφερεμίνι, αναφέρεται στα Απομνημονεύματα που συνέγραψε ο Γραμματικός του Κασομούλης, όταν ο Μωρηάς είχε ηρεμίσει και απελευθερωθεί από τη φοβερή σκλαβιά αιώνων, της Τούρκικης Τυραννίας.
Ο Κολοκοτρώνης πέρασε άλλες δύο φορές κατά τον Αγώνα της Μεσσηνίας από το Τζεφερεμίνι, καταδιωκόμενος από τα Τούρκικα Ασκέρια. Μία φορά ήταν στις 23 Μαρτίου του 1821 όταν μετά τη δοξολογία στην Καλαμάτα, βγήκε στον Άγιο Φλώρο στη Σκάλα και από εκεί στο Τζεφερεμίνι. Τότε ο οικισμός είχε επεκταθεί μέχρι τη σημερινή πλατεία του χωριού μας.
Στο κέντρο φέρανε μια μεγάλη πέτρα (κοτρόνα) όπου κάθισε να ξεκουραστεί ο Γέρος του Μωρηά και η οποία υπήρχε μέχρι το 1958 περίπου. Χάθηκε μετά την διαμόρφωση της σημερινής πλατείας. Διασώζεται σ΄ έναν κήπο κοντά στην πλατεία, στο δρόμο προς Πλατύ.
Από το χωριό πέρασε και ο Παπαφλέσσας, πηγαίνοντας για το Μανιάκι.
Ήταν Γενάρης προς Φλεβάρη του 1806.
Την ίδια εποχή κι ενώ διαρκούσε ακόμα ο χειμώνας, ξανάφτασε ένα βράδυ στο Τζεφερεμίνι ο Γέρος του Μωρηά με τα παλικάρια του προερχόμενοι από το Πήδημα. Στο μεταξύ κατέφθασε στη Σκάλα ο Κεχαγιάμπεης με 2.000 Τούρκους με τα παλούκια. Έτσι οι Κολοκοτρωναίοι φεύγουν και πηγαίνουν πιο ψηλά στο Αλητούρι όπου τους περίμενε νέα περιπέτεια.
* Η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο Κολοκοτρώνης κατά το πέρασμά του από την Βαλύρα φιλοξενήθηκε στο τριώροφο του Πουλόπουλου και στου Λινάρδου.
Μια άλλη άποψη όπως ακούγεται από την ίδια την πηγή, είναι ότι ο γέρος του Μωρηά έμεινε στο Γεωργοπουλαίικο σπίτι στον Αι- Δημήτρη κοντά.
ΜΕΣΗΝΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑΜικρομάνης (Επαρχίας) δημοπρόκριτοι ανακηρύσσουν «γνήσιον πολίτην» της Επαρχίας τον Ιω. Αντ. Καποδίστρια στα 1829.
Η επαρχία Μικρομάνης, συσταθείσα κατά την τουρκοκρατία ως διοικητικό τμήμα (καζάς) διετηρήθη κατά την Επανάστασι και μετά την απελευθέρωσιν ως το 1835, που συνεστήσθησαν οι Δήμοι, αλλά και ΄μέχρι το 1843-1844 ως εκλογική περιφέρεια.
Στην Τουρκοκρατία, αλλά και κατά τον Αγώνα λεγόταν και Κουτσούκ Μάνη, δηλ. Μικρή Μάνη, άγνωστο γιατί, αλλά και χωρίς να έχει καμμία απολύτως σχέση με τη Μάνη. Στην Επαρχία Μικρομάνης υπήγοντο τα χωριά: Μικρομάνη (έδρα), Καμάρι (ένας εκ των δυό συνοικισμών που απετέλεσαν την σημερινή Θουρία), Καλάμι, Αντικάλαμος (Αΐζαγα και Αζήζαγα), Κωνσταντίνοι, Βαλύρα (Τζεφερεμίνι), Στενύκλαρος (Σανδάνι), Φίλια, Σπανοχώρι (ένας των τριών συνοικισμών που αποτελούν την σημερινή Μερόπη), Κεραστάρι. Το τελευταίο αυτό χωριό μας είναι άγνωστο που ακριβώς έκειτο, γιατί σήμερα δεν υπάρχει. Πάντως πρέπει να έκειτο στην περιοχή της Οιχαλίας. Σημειωτέον ότι χωριό Κεραστάρι υπάρχει και στην Επαρ. Μεγαλοπόλεως.
Σώθηκαν πάρα πολλά έγγραφα της περιόδου του Αγώνος και μετά αναφερόμενα στην επαρχία Μικρομάνης που είναι εξόχως ενδιαφέροντα. Ανακοινούμεν ανέκδοτο έγγραφο της Επαρχίας Μικρομάνης με το οποίον οι προκριτοαγωνισταί εκπρόσωποί της στις 20 Απριλίου 1829 ανεκήρυξαν «γνήσιον πολίτην» της Επαρχίας τον Κυβερνήτην της Ελλάδος Ιω. Καποδίστριαν. Το έγγραφο είναι αξιόλογο γιατί μας πληροφορεί για τα αισθήματα των μόλις απελευθερωθέντων κατοίκων προς τον πρώτον Κυβερνήτην της ελευθέρας Ελλάδος, αλλά και για τους υπογράφοντες. Πρέπει να σημειωθεί ότι ούτε όλα τα χωριά της επαρχίας αναφέρονται, ούτε όλοι οι από άλλα έγγραφα γνωστοί μας ως αγωνισταί και πρόκριτοι υπογράφουν.
Επί του προκειμένου μια μόνο υπόθεσις μπορεί να διατυπωθεί.
Ή ότι η επαρχιακή δημογεροντία ηρκέσθη εις ελάχιστα μόνον ονοματεπώνυμα, ή ότι οι μη αναφερόμενοι, ως αντιφρονούντες, δεν υπέγραψαν το ψήφισμα, το οποίον έχει έτσι:
«Η Επαρχία της Μικρομάνης συνελθούθσα εις εν και θωρούσα την επί τα κρείττω μεταβολήν της, την ανέγερσιν της και εκ τούτων περιμένουσα την μέλλουσαν ευδαιμονίαν της
Ψ η φ ί ζ ε ι
Ιωάννην Αντωνίου Καποδίστριαν, τον πρώτον της Ελλάδος Κυβερνήτην, τον αίτιον της ανεγέρσεώς της, της επί τα κρείττω μεταβολής της, και της ευδαιμονίας της, πολίτην γνήσιον της Επαρχίας ταύτης, παρέχουσα προς αυτόν όλα τα δικαιώματα του πολίτου εις τεκμήριον της προς αυτόν ευγνωμοσύνης της.
Το παρόν ψήφισμα να φυλαχθεί εις τα αρχεία της επαρχιακής μας δημογεροντίας και ίσον απαράλλακτον δι΄ αυτής να διευθυνθή προς την Αυτού εξοχότητα.
Εν Μικρομάνη τη 20 Απριλίου 1829».
Κάτοικοι Βαλύρας (Τζεφερεμίνι).
Νικ. Παπαβασιλόπουλος, Ηλ. Μπότσικας, Σπύρος της Αναγνωστούς, Παν. Τσα(γ)κάρης, Παν. Τουραμάκος, (Δουραμάκος), Νικ. Σαματόπουλος, Αγγ. Λιοντήρης, Αναγνώστης Ράμμος, Παν. (Μ)πόβης, Παν. Σπηλιώτης, παπα- Σαράντος ιερεύς (οι απόγονοι του Παπασαραντόπουλοι), παπα- Μιχάλης ιερεύς, Αναγν. Γεωργόπουος, Σωτηρ. Σαραντόπουλος, Θεόδ. (Μ)πόβης, Δη. Καρύδης, Βας. Λινάρδος, Νικ. Μαυροειδής.
ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ( ΓΑΚ )
ΦΑΚΕΛΟΙ ΑΡΙΣΤΕΙΩΝΕπι βασιλείας του Οθωνα αποφασίστηκε να απονεμηθούν τα αριιστεία στους αγωνιστές του 1821. Το βασιλικό διάταγμα που εκδόθηκε στις 20-5-1834 ΦΕΚ 20\3-4-1834 περιείχε 8 άρθρα.Τα αριστεία άρχισαν να μοιράζονται με πολύ αργό ρυθμό και χωρίς να λείπουν οι εύννοιες.Ετσι φούντωσαν οι διαμαρτυρίες και οι δυσαρεστημένοι ζητούσαν το αριστείο , που θα τους έδινε μια ηθική ικανοποίηση για τους αγώνες που εκαναν το 1821.Κατόρθωσαν μάλιστα ορισμένοι ,με πλάγια μέσα, να φανούν αριστούχοι ,που δεν είχαν φανεί καν στον αγώνα και ορισμένοι μάλιστα δεν είχαν γεννηθεί..Για την κοινότητα ΒΑΛΥΡΑ στα ΓΑΚ υπάρχουν οι παρακάτω φάκελοι με τα αντίστοιχα έγγραφα σε κάθε φάκελο
Α\Α ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΓΓΡΑΦΟ
1 32 139-148
2 43 202,3,7,212,22,23,28,229-250,262-4,277-8
3 127 101-104
4 131 367-8
5 144 16-19
6 258 28,34,66,78,82,82Α,
7 281 159,183
8
283 171,223,240
9 52 46,7,8,59-60,116,140,141,142,159,165,180,188,215,217,321
10 96 106,298,312
11 105 67,76,77,81
12 109 93-100,104,106-109199,200
13 169 184
14 170 128
15 113 22,24,30,55-6,61,63,95,528
15 115 29,31-36,40,42,44,63,76,79,86,92,94,96,98
16 135 108,110,167,169,173,182,470,472,487,
17 175 17
18 207 7,9,10,12,25
19 218 7,28,29,194,194α,196α,196β
20 220 6,12,21,26,28,28α,52α,55,72,73α,73β,95,99,99α,119,119α,
21 227 111-3,115-7
22 232 77-80,83,95,135,
23 277 201
23 239 1-75,81-85,115,128,130,130a,128a
Φ 127*
Υπουργείο πολέμου 30-31\8 \1825
Φύλλα 101-104
101.Ονομαστικός κατάλογος στρατιωτών του στρατηγού ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΕΦΑΛΑ α\α 1-127
102. Ονομαστικός κατάλογος στρατιωτών (όνομα, επίθετο, πατρίς, μισθός και διάρκεια της δηλώσεως)
103.Δεύτερος ονομαστικός κατάλογος σρατευμένων υπο την οδηγίαν του στρατηγού ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΕΦΑΛΑ (ονομα,επίθετο,πατρίς, εποχή ) α\α 1-101. Από το χωριό ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ Α\Α 24-38. Ο ΛΥΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (παππούς μου) εχει α\α 29 και συμμετείχε από τις 10 Σεπτεμβρίου.
104. Λογαριασμοί σιτηρεσίου στρατιωτών .Ημέρες 64=14+50=28\6-31\8. Σύνολο δραχμές 3.697,36.
*Υπάρχει στη σελίδα 419 των Μεσσηνιακών του Α τομου του 1968 του Μίμη Φερέτου.
ΓΑΚ [ ΓΕΝΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ]
ΘΕΑΤΡΟΥ 6 ΑΘΗΝΑ
ΦΑΚΕΛΟΙ ΑΡΙΣΤΕΙΩΝ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΚΕΛΟΥ 258
ΕΓΚΡΙΣΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟ 1824 από το χωριό ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΙ [Βαλύρα] ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Α\Α ΦΥΛΛΟ ΑΡΙΣΤΕΙΟΝ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
1 066 χαλκούν Πανάγος Τσαγκάρης
2 078 …….. Δημητράκης Καρτερολιώτης
3 .. ……. Γεώργιος Κοντοπανάγος
4 028 …….. Χρίστος Τσαγκάρης
5 .. …….. Ανάργυρος Καρτερολιώτης
6 .. …….. Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος
7 .. ……. Αναγνώστης Γεωργόπουλος
8 .. ……… Ιωάννης Λινάρδος
9 .. ………. Ζαχαρίας ιερεύς Κανελλόπουλος
10 .. …….. Ιωάννης ιερεύς Μπακόπουλος
11 082α Σιδηρούν Γιαννάκης Καρύδης
12 034α …… Ιωάννης Μ πουζαλάς
13 .. ……. Γεώργιος Μπόβης
14 .. …… Γιαννάκης Μπόβης
15 .. ……. Σταυριανός Καρύδης
16 .. …… Παναγιώτης Ντουραμάκος
17 .. …… Πετρος Τσιλιβίτης
18 .. …… Δημήτριος Τσιλιβίτης
19 082 …… Παναγιώτης Ντουραμάκος
20 .. ….. Παναγιώτης Μπακόπουλος
21 .. ….. Αναστάση Κατσιλιέρη
22 .. ….. Αγγελής Μπουρολιάς
23 .. …… Πανάγος Μπουρίκας
24 Νικόλαος Μυλωνάς
25 Γεώργιος Λύκος *
26 Δημήτριος Μυλωνάς
27 Παναγιώτης Τσιμπουκλής
28 Γιαννάκης Χριστάκης
29 Αθανάσιος Χαλικούρας
30 Θεόδωρος Χαλικούρας
31 Γεώργιος Χριστάκης
32 Αγγελος Λεοντάρης
33 .. …….. Αναγνώστης Μπουρολιάς
34 Αναστάσιος Σπυρόπουλος
35 Γεώργιος Σαραντόπουλος
36 Κωνσταντης Καρύδης
37 Χριστος Βασιλόπουλος
38 Γεώργιος Μυλωνάς
39 Δημήτριος Βασιλόπουλος
40 Γιάννος Μπάλας
41 Νικόλαος Σταθόπουλος
42 Καλόγερος Γκομέσης
43 Αντώνιος Γκομέσης
55 Θεόδωρος Κ.Τσαγκάρης
56 Σταυριανός Μπουρίκας
57 Φ32 Χαλκούν Βασίλης Λινάρδος
58 Φ144 Σιδηρούν Αθανάσιος Λύκος.
*Ιστορία Τρικάλων Κορινθίας Σ.Σταυρόπουλος σελ. 633-3,628
Ονομαστικός κατάλογος Αριστούχων από ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ ΟΙΧΑΛΙΑΣ*.107. ΑΝΕΣΤΗΣ ΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
108. ΠΑΥΛΟΣ ΝΑΝΟΠΟΥΛΟΣ
109. ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΡΥΔΗΣ
110. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΠΑΝΟΣ
111. ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΩΤΗΡΑΚΗΣ
112. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
113. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΡΟΥΜΠΗΣ
114. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
115. ΦΩΤΗΣ ΜΠΕΛΑΣ
116. ΓΑΛΑΝΗΣ ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΗΣ
117. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΛΙΑΣ
118. ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΛΙΟΓΑΜΠΡΟΣ
119. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΙΟΝΤΗΡΗΣ
120. ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΓΟΥΡΟΣ
121. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
122. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΕΛΙΟΣ
123. ΘΑΝΑΣΟΥΛΗΣ ΜΠΑΚΑΣ
124. ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ
125. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
126. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΙΟΝΤΗΡΗΣ
127. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ
128. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΑΣΟΠΥΛΟΣ
129. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΟΥΡΑΜΑΚΟΣ
130. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗΣ
131. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Κ. ΚΑΡΥΔΗΣ
132. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΥΔΗΣ
133. ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΗΛΙΑΔΗΣ
165ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΛΑΣ
166. ΓΕΩΡ.Δ. ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
167. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΗΣ
Το αριστείο στα νούμερα 107-133 ηταν σιδηρούν και στα νούμερα 165-167 ήταν χαλκούν.
* Η αρίθμηση είναι όπως στο πρωτότυπο.
ΤΟΜΟΣ 15 Μέρος Γ
ΛΥΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΕΤΟΥΣ 1822
Ευρετήριο Τόπων 403 Τζεφερεμίνι
Γ.27,90,183,200
377 Ιμπλακίων Ανδρούσης Κουτζούκ Μάνης
Σελίδα 27. Όσα εδώσαμε προς τον Πετρόμπεην.
Τη 14 Μαρτίου από Τζεφερεμίνι με ανθρώπους μας 2339 γρόσια
Σελίδα 90. Λογαριασμός Δημοπρασίας Κιουτσούκ Μάνης και Ιμπλακίων.
Ιουνίου 8. Το χορίον Ντζιαφέρ Εμίνη ό και ή ομολογία της ασ.3600 ελάβομεν το πεσινάτη ασ .1000
Τον ιδίων Ντιαφέρ Εμινέον ένα μύλο 140. Το πεσινάτη του μύλου θα δοθεί το Σεπτέμβριο.
Σελίδα 183. Δια μίαν ομολογίαν όπου στείλαμε σήμερον του κυρ. Σπίρου Φρανζεσκόπουλου με το Γιωργάκη Μανιάτη του μύλου Τζαφερεμίνη. Επί του νώτου. Καταγραφή των όσων έμειναν ασύνακτα από δημοπρασία Ανδρούσης και Εμπλακίων επιστατούντος Θ. Καρδαρόπουλου και λοιπών.
189βρίου <1>822 εδώθη εις το ταμείο αριθμός 2.
Επαρχία Κουτζιούκ Μάνης
Χορίων Καλάμη γρόσια 600
Καμάρι « 1812,20
Τζιαφέρ Εμίνη « 2600
Κωνσταντίνους « 2730
Αί ζαγα « 1733,14
ΣΥΝΟΛΟ 9475,34
Τη 129βρίου 1822 Νησί.
Ασύναχτα είναι ο Τζεφμινέικος μύλος δια γρόσια 140
Από Κάμερ μένουν 100
Από Κωνσταντίνους σε 6 χωρία 270
Η ομολογία εις Α Κοκολόπουλο 760
Γρόσια 7510
Τα συναχθέντα εκατέρω 9475,34
Το πρώτο κέστι 16985,34
8.304
25290,00
σελίδα 126 Έρανος Νησί Α/Α γρόσια
Πανάγος Καρτερολιώτης 119 602,30
Αναστάσης Πουλόπουλος 122 250
ΤΟΜΟΣ 12
Σελίδες 268-271Εκλογές ψηφοφορία κυρίου Γεωργίου Δαρειώτου
Πανάγος Καρτερολιώτης από Τζεφερεμίνι
Δημήτριος Μαυροειδής από Τζεφερεμίνι
ΕΠΑΡΧΙΑ ΜΙΚΡΟΜΑΝΗΣΗ Επαρχία Μικρομάνης συσταθείσα κατά την Τουρκοκρατία ως διοικητικό τμήμα (Καζάς), διατηρήθη κατά την επανάσταση και μετά την απελευθέρωση ως το 1835 που συνεστήθηκαν οι δήμοι, αλλά και μέχρι το 1843-4 ως εκλογική περιφέρεια. Στην επαρχία Μικρομάνης υπήγοντο τα χωριά Μικρομάνη (έδρα), Καμάρι (συνοικισμός, σημερινή Θουρία) Καλάμι (Αϊζάγα) Αντικάλαμος (Αζήζαγα) Κωνσταντίνοι, Βαλύρα (Τζεφερεμίνι), Στενύκλαρος (Σανδάνι), Φίλια και Σπανοχώρι.
Στις 20 Απριλίου 1829 ανακήρυξαν «γνήσιο πολίτη» της επαρχίας τον κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια με ψήφισμα οι υπογράφοντες κάτοικοι από τη Βαλύρα ήταν:
Νικ. Παπαβασιλόπουλος
Ηλ. Μπότσικας
Σπύρος της Αναγνωστούς
Παν. Δουραμάκος
Νικ. Σταματόπουλος
Αγγ. Λιοντήρης
Αναγν. Ράμμος
Παν. Μπόβης
Παν. Σπηλιώτης
Παπασαράντος
Παπαμιχάλης
Αναγ. Γεωργόπουλος
Σωτ. Σαραντόπουλος
Θεοδ. Μπόβης
Δημητ. Καρύδης
Βασίλης Λινάρδος*
Νίκος Μαυροειδής
Οι δημοπρόκριτοι της επαρχίας Μικρομάνης ανακηρύσσουν γνήσιο πολίτη της επαρχίας των Ιων. Καπιδίστρια το 1829.
Εν Μικρομάνη τη 27/4/1929
*Στις 22-10-1830 ο διοικητής των επαρχιών ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ-ΕΜΠΛΑΚΙΩΝ –ΜΙΚΡΟΜΑΝΗΣ Γαλάνης Κουμουνδουράκης , πατέρας του μετέπειτα πρωθυπουργού Αλ. Κουμουνδούρου, πρότεινε ως κατάλληλους να διοριστούν στο συστηθέν τον Αύγουστοτου 1830 πρωτόλκητο δικαστήριο(σημερινό πρωτοδικείο) Μικρομάνης –Ανδρούσης τους αξιωματούχους του αγώνα που κατάγονται από την επαρχία Μικρομάνης.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ,ΠΑΝ. ΚΟΥΤΣΑΒΙΤΗΣ, ΑΝΑΓ. ΑΡΝΑΟΥΤΟΣ, ΒΕΡΓΗΣ ΝΤΕΝΤΟΡΑΚΗΣ, ΑΝΑΣ. ΠΟΛΥΔΟΥΡΗΣ και ιωαν σπανος ΑΠΟ Μικρομάνη.
ΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ,ΠΟΥΛΟΣ ΖΑΜΠΟΥΡΟΣ, και ΙΩΑΝ ΜΑΝΔΗΛΑΡΗΣ από Καμάρι (συνοικισμός Θουρίας)
ΔΗΜ. ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ και ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΘΑΣ από Αντικάλαμο (ΑΪΖΑΓΑ)
ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ ή ΛΙΝΑΡΔΟΠΟΥΛΟΣ από ΒΑΛΥΡΑ (ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΙ)
ΔΗΜ. ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ από ΣΠΑΝΟΧΩΡΙ (συνοικία Μερόπης)
ΠΑΝ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ από ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΣ.
Τα χωριά αυτά ανήκαν στην επαρχία Μικρομάνης ως το 1834-35 που άλλαξε το διοικητικό σύστημα
Στρατιωτες του οπλαρχηγου Παναγιωτη ΚΕΦΑΛΑ από τη Βαλύρα και τα γειτονικά χωριά.
Γεωργακόπουλος Ιω. (Βαλύρα)
Γιαουρδάς Αναγν. (Βαλύρα).
Καλαμπόκης Γιάν. (Σκάλα)
Καρδαράς Κων. (Κατσαρού)
Καρύδης Ανδ. (Βαλύρα)
Καρύδης Δημ. (Βαλύρα)
Καρύδης Κων. (Βαλύρα)
Κουρόπουλος Δ. (Βαλύρα)
Λεοναρδόπουλος Β. (Βαλύρα)
Λύρας Αθαν. (Βαλύρα)
Μαργαρίτης Απόστ. (Κατσαρού)
Μαρινόπουλος Δ. (Σκάλα)
Μαυροειδής Νικ. (Βαλύρα)
Μπότσικας Αναγν. (Βαλύρα)
Μπότσικας Ανας. (Βαλύρα).
Μπουτόπουλος (Μπούτος) Γιάννης
Μπουτόπουλος Παν. (Μελιγαλά)
Μυλωνόπουλος Γεώργ. (Βαλύρα)
Ξυδόπουλος Παναγ. (Βαλύρα).
Σαραντόπουλος Παν.
Σαραντόπουλος Σπύρος (Βαλύρα)
Σαραντόπουλος Σωτ. (Βαλύρα)
Σγουράκης Θεόδ. (Πλατύ)
Σερφετόπουλος Παν. (Βαλύρα)
Σιαγκρόπουλος (Σιάγκρης) Παν. (Κατσαρού)
Ο Παν. Κεφάλας, γνωστός και σημαντικός οπλαρχηγός, που έπεσε μαζί με τον Παπαφλέσσα ηρωϊκά στο Μανιάκι πολεμώντας κατά των Αράβων, καταγόταν από το Δυρράχι, που σήμερα υπάγεται στην επ. Μεγαλοπόλεως της Αρκαδίας. Στην Τουρκοκρατία όμως και κατά την επανάστασι το Δυρράχι διοικητικώς ηπήγετο στην επαρ. Εμπλακίων, που όλα σχεδόν τα χωριά της πλην 6 ανήκαν στο Μεσσηνιακό χώρο. Έτσι ο Κεφάλας, θεωρούμενος οπλαρχηγός της επαρ. Εμπλακίων, ήτο υποχρεωμένος να στρατολογή από την επαρχ. Εμπλακίων στην οποία υπήγοντο τα χωριά Κουρτζαούρι (Σπερχογεία), Ντελίμεμι (Αιθαία), Βείζαγα (Ανθεία), Γαϊδουροχώρι (Αριοχώρι), Ναζήρι (Εύα), Αλποχώρι, Βρωμόβρυσι (Αμφιθέα), Κούρταλι, Λυκότραφος, Καρτερόλι, Γαϊδουροχώρι (Παμίσου), Πεντιά (Τρίκορφο), Ξεροκάσι, Ράδου, Κουτούφαρι, Σκάλα, Σολάκι, Κατσαρού, Σιάμου, Μούστα (συν. Μερόπης), Μαγούλα, Ζευγολατιό, Διαβολίτσι, Κούρταγα, Δεσύλλα, Τρύφα, Πουλίτσι, Κλίμα, Πήδημα, Σαμπάκαλφα, Χάρμα. Μερικά από τα χωριά αυτά σήμερα δεν ακούγονται παρά ως τοπωνύμια. Στην επαρχία Εμπλακίων κατά τον Π. Παπατσώνη υπήγοντο από την επ. Μεγαλοπόλεως σύμερα τα χωριά Τζαφέραγα, Δυρράχι (Δορράχι), Λεφτίνι, Μαρμαριά, Ραψομάτες, Τραγάνα. Γνωστοί όμως και σημαίνοντες πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες του Δυρραχίόυ ήσαν οι Π. Κεφάλας και Ν. Λαδάς (Παπατσώνη Παν.: Απομν. σελ. 111 και αλλαχού).
Αφού όμως ο Παν. Κεφάλας στρατολογούσε από τα χωριά της Μεσσηνίας οι πιο πάνω αναφερόμενοι αγωνισταί, έστω και αν δεν αναφέρεται ο τόπος καταγωγής τους, είναι Μεσσήνιοι και κατάγονται από το χωριά τα οποία εσημειώσαμεν ως υπαγόμενα στην επαρ. Εμπλακίων. Εκρίναμε σκόπιμο να παραθέσωμε εδώ τον κατάλογο των αγωνιστών αυτών γιατί το έγγραφο στο οποίο περιέχονται ως δικαιολογητικό του Π. Κεφάλα, Αρκαδός οπλαρχηγού, δεν έχει θέσι στ «Μεσσηνιακά», και έτσι θα παρέμεναν άγνωστοι, αν δεν εδημοσιεύαμε τον κατάλογο.
Οι απόγονοι των ανωτέρω αγωνιστών ευκόλως θα διαπιστώσουν ποίοι είναι οι ιδικοί των πρόγονοι και από ποιο χωριό έκαστος κατάγεται.
Η καταγραφή πληροφοριακών και ιστορικών στοιχείων σε τούτο το βιβλίο για το 1821, έχει σκοπό να μάθουμε την τοπική μας ιστορία, αγάπη για το τόπο μας, θαυμασμό για τους προγόνους μας που θυσιάστηκαν και αγωνίστηκαν για τη πατρίδα, να μάθουμε τις ρίζες μας και να διακινήσει συναισθήματα.
Το Υπουργείο Παιδείας, θα πρέπει να συμπεριλάβει στα διδακτικά εγχειρίδια, αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα τη διδασκαλία της τοπικής ιστορίας γιατί οι μαθητές μας την αγνοούν παντελώς.
7. ΟΔΟΣ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥΟνομασία που επεκράτησε από το μεσαίωνα για το βουνό της ΙΘΩΜΗΣ.Εκεί οχυρομένοι οι Μεσσήνιοι απέκρουσαν επι 20 χρόνια τους Σπαρτιάτες κατά το 2ο Μεσσηνιακό πόλεμο.Στην Ιθώμη βρισκόταν ο ναός του Ιθωμάτα Δία.Σήμερα στη κορυφή του στο παλιο ναό υπάρχει το καθολικό , που είναι αφιερωμένο στη κοίμηση της θεοτόκουκαι είναι διακοσμημένο με αγιογραφίες του 17ου αιώνα.
Το κλίμα και οι λιμοί
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία υπάρχουν για τα μοναστήρια της μονής Βουλκάνου.Οι μοναχοί εγκαταλείπουν τις παληές και αβολες εγκαταστάσεις και μεταφέρονται σε νέες ,χτισμένες σε τοποθεσίες περισσότερο προστατευτικές.Το αρχικό μοναστήρι ηταν σε υψόμετρο 800 μέτρων και το 1625 οι μοναχοί αγόρασαν μια μεγάλη έκταση σε υψόμετρο 600 μέτρων , σε μια θαυμάσια ηλιόλουστη και καλά προστατευόμενη πλαγιά. Οι λόγοι αναφέρονται καθαρά της μετακόμισης στο χρονικό του μοναστηριού:<…στην παλιά τους διαμονή δεν ημπορούσαν να υποφέρουν το κρύο >.
Μελέτες νεολληνικής ιστορίας
Βασίλης Παναγιωτόπουλος
Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου
13ος -18ος αιώνας
Ιστορικό αρχείο ,εμπορική τράπεζα της Ελλάδος
Κ.Ντόκος. Η εν Πελοποννήσω εκκλησιαστική περιουσία κατά την περίοδο της Β βενετοκρατίας.Ανέκδοτα έγγραφα εκ των αρχείων της Βενετίας Byz Neygr Jahrb 21.1972
ΙΘΩΜΑΤΑΣ ΔΙΑΣΟ Πολυκάων ίδρυσε το ναό ΙΘΩΜΑΤΑ ΔΙΟΣ επι του όρους ΙΘΩΜΗ. Τον κατέστησε άσυλο στους έκάστοτε δουλοφυγάδες,πολιτικούς και πολεμικούς πρόσφυγες που κατέφευγαν ικετεύοντας την σωτηρίαν τους.Γι’ αυτό και επωνομάζετο « Σωτήρ ο Ζεύς Ιθωμάτας ».
Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣΕφυγε μικρό παιδί απο την πατρίδα του και έγινε καλόγερος στα μοναστήρια της επαρχίας ΓΑΝΟΥ και ΧΩΡΑΣ στη ΘΡΑΚΗ και ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ. Εκει έζησε και γέρασε κληρικός.Ο Φραντζής γράφει γι’ αυτόν:
«Παιδόθεν ασκητικοίς γεγυμνασμένος πόνοις, διατρίβων δι’ εν τοις του ΓΑΝΟΥ όρεσιν ορμώμενος εκ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ εκ χώρας λεγόμενης ΑΝΔΡΟΎΣΑΣ.
Εκλέχτηκε το 1289, μετά τον θάνατο του πατριάρχη ΒΕΚΚΟΥ, Πατριάρχης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, και κλήθηκε από τον αυτοκράτορα ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ Γ΄ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ. Δεν φημιζόταν για την μεγάλη μορφωσή του,αλλά ήταν καλόκαρδος ,απλούστατος, με δίχως επιδείξεις.Κατά την όψη ήταν σκούντουφλος και όταν θύμωνε έβγαινε από τα οριά του.
Πέθανε το 1310 και η εκκλησία τον ανακήρυξε ¨Α Γ Ι Ο ¨ και η μνήμη του καθορίστηκε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Οκτωβρίου. Ο Ανδρόνικος για να τον ευχαριστήσει τιμώντας το προσωπό του κατασκέύασε έργα στη ΜΕΣΣΗΝΙΑ, όπως το υδραγωγείο στη γενετειρά του ΑΝΔΡΟΥΣΑ,το ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ κοντα στα ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ και μετέθεσε την επισκοπή από τη ΜΕΣΣΗΝΗ στην ΑΝΔΡΟΥΣΑ.Ο Μητροπολίτης ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ είναι ¨ΤΙΤΟΥΛΑΡΙΟΣ ¨ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ.
8.Οδός ΜεσσήνηςΜυθολογία. Η Μεσσήνη ήταν κόρη του Τρίοπα και σύσυγος του Λέλεγα ,βασιλιά της Λακεδαιμονίας.Προέτρεψε το συζυγό της να κυριεύσει τη Μεσσηνία και εκεί ί δρυσε την πόλη στην οποία έδωσε το ονομά της. Η αρχαία Μεσσήνη ιδρύθηκε από τον Θηβαίο Επαμεινώνδα το 369Π.Χ. και την ωχύρωσε με ισχυρά τείχη.Γνωστοί είναι οι Μεσσηνιακοί πόλεμοι με τη Σπάρτη.Σώζονται τα τείχη ,οι ναοί της Άρτεμης,Ποσειδώνα,Δήμητρας ,Αφροδίτης και υπάρχει το θέατρο ,στάδιο και αγορά.Οι ανασκαφές συνεχίζονται από τον καθηγητή αρχαιολογίας κύριο ΠΕΤΡΟ ΘΕΜΕΛΗ.
Το 182 Π.Χ. η Μεσσήνη καταλήφθηκε από τις δυνάμεις της Αχαϊκής Συμπολιτείας.
ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΤΟ 1105 Π.Χ.Το 1105 Π.Χ. οι 3 συναρχηγοί Δωριείς Αριστομαχίδες κυρίευσαν και μοιράστηκαν την Πελοπόννησο. Ο πρωτότοκος Τήμενος πήρε την Αργολιδοκορινθία,ο δευτερότοκος Κρεσφόντης τη Μεσσηνία και τα δυο παιδιά του Αριστόδημου (είχε πεθάνει) τη Λακωνία. Αργότερα ο Πολυκάων ίδρυσε την ΑΝΔΑΝΙΑ, πρωτεύουσα της Μεσσηνίας και τον Ιθωμάτα Διός Σωτήρος. Στο ιερό αυτό τέμενος ετελούντο τα ΙΘΩΜΑΙΑ τα οποία είχαν πανελλήνια εμβέλεια.
ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙΈγιναν τρεις μεσσηνιακοί πόλεμοι μεταξύ των Σπαρτιατών –Μεσσηνίων από το 735-454 π.χ .(1ος 735-715 , 2ος 685-657 και 3ος 464-454). Το 369 π.χ η Μεσσήνη ελευθερώθηκε από τον Επαμεινώνδα . Η μάχη των Δερρών ταυτίζεται με την έναρξη του δευτέρου Μεσσηνιακού πολέμου .
ΠΡΩΤΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΌταν εξερράγη ο 1ος Μ.Π. βασιλιάς στη Μεσσηνία ήταν ο 8ος απόγονος του Αιπύτου Κρεσφόντη.Αρχισε το 2ο έτος της 9ης ολυμπιάδας
776-4*9-2=742 και έληξε το 1ο έτος της 14ης ολυμπιάδας 776-4*14-3=723.Οι Σπαρτιάτες κατηγορούσαν τους Μεσσηνίους για 10 αδικήματα και οι Μεσσήνιοι απαντούσαν με 13.
Τον 8ο Π.Χ. πολλοί Μεσσήνιοι προς τιμήν ηρώων,θεών, ημιθέων στις διάφορες τελετές ,εορτές ,πανηγύρεις (Ανδάνεια,Παμμίσια,Ανθεια,Θούρεια,Κάρνεια,Ελευθέρεια,Ανθεστήρια,Ολύμπια,Ισθμια,Πύθια,Λύκαια και Ιθωμαία),αναδείχθηκαν νικητές.Αυτό δεν άρεσε στους Σπαρτιάτες , κατέλαβαν την ΑΜΦΕΙΑΝ* και την έκαναν ορμητηριό τους.Οι Μεσσήνιοι έστειλαν τότε τον χρησμοζήτην ιεροφάντη ΑΛΚΙΔΑ ΤΙΣΙ (πληρωτήν αμαρτιών) στο μαντείο των δελφών,ο οποίος έλαβε τον χρησμόν που έλεγε: Αν οι Μεσσήνιοιθέλουν να διασώσουν την χώρα και τιμή τους, πρέπει να θυσιάσουν ως λατρεία στους αθάνατους θεούς μια αγνή κόρη από το γένος των Αιπυτιδών.Ολαχνός έτυχε στη ΛΑΧΑΙΑ κόρη του ζεύγους Λικίσκου και Αλαγονίας,των ευγενεστέρων Αιπυτιδών.
Ο ιερομάντης Επίβολος επεμβαίνει και κρίνει ακατάλληλη αυτή την ανθρωποθυσία,γιατί η κόρη τους ήταν κλεψίγαμη.. Ο Αριστόδημος τότε αποφασίζει να θυσιάσει την κόρη του και την ενταφιάζει πλησίον του ναού της Λαφρίας Αρτέμιδος ,που βρίσκεται στη θέση ΣΠΕΖΟΥΛΑ ή ΤΑΜΠΟΥΡΙΤΣΑ στο μέσο των νοτίων κλιτύων του όρους ΙΘΩΜΗ.Το 729 έγινε αντιπαράθεση στον τετραπόταμο ΒΑΛΥΡΑ ή ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑ που δημιουργείται από τους ποταμούς ΑΜΦΙΤΑ-ΧΑΡΑΔΡΟ (ανατολικά) και ΛΕΥΚΑΣΙΑ-ΗΛΕΚΤΡΑ (δυτικά). Το 728 ο Αριστοδημος ανέλαβε την αρχιστρατηγία με υποστρατήγουε τους ΚΛΕΩΝΑ και ΔΑΜΩΝΑ.Το 723 οι σπαρτιάτες στρατοπέδευσαν κοντα στη Σκαλόριζα του βουνοκάστρου ΓΥΡΑ,κοντά στην παλουκόραχητης λοφοσειράς ΔΕΡΡΑΣ ή ΤΣΟΥΚΑΣ,μεταξύ ΣΚΑΛΑΣ-ΒΑΛΥΡΑΣ-ΖΕΖΑ και ΙΘΩΜΗΣ.Η περιοχηκοίλα ΔΕΡΑ βρίσκεται στην περιοχή του χωριου ΤΟΥΡΚΟΛΕΚΑ ,ενώ ο ΔΥΡΟΣ είναι το μεγάλο μάτι ,στις πηγές ΠΑΜΜΙΣΟΥ στο χωριο ΑΓΙΟΣ ΦΛΩΡΟΣ.Ο ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΣ βλέποντας το τέλος της ζωής του και της πατριδας του ,πήγε στο τάφο της κόρης του ΑΡΣΙΝΟΗΣ ανέσυρε το θυγατροφόνον σφάγανον και αφού έψαλλε το κύκνειο άσμα προς τιμή ν της ζωής ελευθερίας και πατρίδας ,επεσεν αναίσθητος.Ετάφη δίπλα στη κόρη του.Οι τρείς τεχνητοί λόφοι στο Αριστοδημειο πιστευουν ότι κρύβουν θησαυρούς του Αριστόδημου. Οι εν ΙΘΩΜΗ άρχοντες αποφάσισαν να παραδοθούν ανευ όρων το φθινόπωρο του 2ου ετους της 14ης ολυμπιάδας. Ο ποιητής ΤΥΡΤΑΙΟΣ έγραφε ότι οι λάκωνες εμάχοντο 19 ετη τους πατέρας μας.Τα ποιηματά του διακρίνοναι σε ευνομιακά,πειθαρχικά και ελεγειακά.Σε αυτά διακρίνεται η εκκληση ,προτροπή, υπόδειξη, ενθάρυνση, παρόρμηση, συμβουλή,αυταπάρνηση ,αποστροφή επιβράβευση και υστεροφημία. Οι σπαρτιάτες έθεσαν στους μεσσήνιους 21 ορους και οσοι μεσσήνιοι παρέμειναν κατετάγησαν στην τάξη των ειλώτων ή των κληρούχων καλλιεργητών σε βαλτώδη ,άγονα και νοσογόνα έλη.
* Σαφής μαρτυρία για τη θέση της ΑΜΦΕΙΑΣ δεν υπάρχει. Τα στοιχεία που δίνει ο Παυσανίας για τη θέση της είναι:
1. Βρισκόταν σε ψηλό λόφο.
2. Ηταν πλησίον των συνόρων της Λακωνικής.
3. Είχε πολλές πηγές νερών.
4. Ηταν κατάλληλο ορμητήριο των Λακεδαιμονίων κατά των Μεσσηνίων και σημείο ελέγχου των στρατιωτικών κινήσεων των Μεσσηνίων. (ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ Δ5.9,Δ7.3)
5. Εκειτο πλησίον της εξόδου των στενών οπου διήρχετο άγουσα οδός από Αρκαδία προς Μεσσηνία. Υπάρχουν 8 διαφορετικά σημεία και επειδή τα παραπάνω χαρακτηριστικά ταιριάζουν υπάρχουν διχογνωμίες για την ακριβή τοποθεσία. Διάφοροι μελετητές τοποθετούν την Αμφεια σε 20 διαφορετικές τοποθεσίες.(Ιωνάς Κεφάλας σελίδες 85-6)
ΜΙΜΗΣ ΦΕΡΕΤΟΣ1969-70
ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΦΕΙΑ σελίδες 161-174.
ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ κράτη σελ’ 163 ,σύνορα δωρικών κρατών σελιδα165,σχολεία Μεσσηνίας 1864 270-1. ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΓ 248-9
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΟ 2ος Μ.Π. έγινε το 4ο έτος της 23ης ολυμπιάδας και έληξε το 1ο έτος της 28ης ολυμπιάδας.776-23*4=684, 776-28*4-3=667.
Ο Αριστομένης είχε καταγωγή από το γένος ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ ΑΙΠΥΤΙΔΩΝ .Γεννήθηκε το 722, με τη λήξη του πρώτου μεσσηνιακού πολέμου. Η μάχη των ΔΕΡΡΩΝ ταυτίζεται με την έναρξη του 2ου Μ.Π**. οπου φόνευσε 5 ,διέσωσε τον στρατηγό ΚΛΕΩΝΙΝ και όταν εξελέγη αρχιστράτηγος εξεφώνησε λόγο: Ανδρες Μεσσήνιοι εκστρατεύομεν κατά των εθνικοτοπικών μας εχθρών και συνιστώ να κάμετε προσευχές ,δεήσεις και θυσίες στους κατά τόπους ναούς των θεών μας και προπάντων στον ΙΘΩΜΑΤΑ ΔΙΑ . Με την άλωση της ΕΙΡΑΣ λήγει ο 2ος Μ.Π. Οι πρόσφυγες Μεσσήνιοι που είχαν καταφύγει στην ΚΥΛΛΗΝΗ ,τους έπεισε ο ΑΝΑΞΙΛΑΣ (βασιλιάς Ρήγιου) ότι θα τους δώσει την πόλη ΖΑΓΚΛΗ που ήταν ο 4ος απόγονος του ΑΛΚΙΔΑΜΙΔΑ ΑΙΠΥΤΙΔΟΥ ,που μετανάστευσε το 723 Π.Χ. στη κάτω Ιταλία ,μετά την άλωση της ΙΘΏΜΗΣ στο πρώτο μεσσηνιακό πόλεμο. Βασίλευσε 18 ετη 670-652 και τον διαδέχτηκε ο γυιός του ΜΥΚΥΘΟΣ ή ΜΥΚΥΛΟΣ. . Οι νέοι άποικοι Μεσσήνιοι με τους ΖΑΓΚΛΑΙΟΥΣ, έδωσαν όρκο αμοιβαίας πίστης αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας σαν αδελφοί σωστοί.μετωνόμασαν την Ζάγκλη σε ΜΕΣΣΗΝΗ το 660 Π.Χ. και καλείται μέχρι σήμερα ΜΕΣΣΙΝΑ της Σικελίας..Το επίθετο ΛΥΚΟΣ το συναντάμε στον 2ο Π.Χ. όταν ήταν αρχηγός των ΑΧΑΙΩΝ που ήταν σύμμαχοι των Μεσσηνίων (133 σελ.ΚΕΦΑΛΑ ) και στα Κάρνεια μυστήρια(ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ Δ.1.4.) που τα ανήγαγε ο ΛΥΚΟΣ ΠΑΝΔΙΟΝΟΣ υιός Β ,ΣΕ ΠΑΝΕΛΛΉΝΙΑ ΑΝΏΤΕΡΗ ΒΑΘΜΊΔΑ.
**Οι Μεσσήνιοι παραδόθηκαν στους Σπαρτιάτες με τους παρακάτω όρους:
1. Παράδοση όλων των όπλων και πολυτίμων πραγμάτων .
2. Κατεδάφιση των φρουρίων ΕΥΑΣ-ΙΘΩΜΗΣ.
3. Εγκατάσταση φρουράς στην ακρόπολη ΕΥΑΣ-ΙΘΩΜΗΣ.
4. Κατάργηση της κληρονομικής μεραρχίας στη Μεσσηνία.
5. Ιδρυση δημοκρατικής ολιγαρχίας..
6. Βαριά πολεμική αποζημίωση για τα έξοδα πολέμου σε είδος ,χρήμα ή έδαφος.
7. Οικονομικός έλεγχος για την είσπραξη αποζημίωσης.
8. Πληρωμή του μισού των εισοδημάτων στους Σπαρτιάτες για 50 χρόνια(Παυς.Δ.14.2)
9. Οριστική προσάρτηση της επαρχίας ΔΕΝΘΕΛΙΑΤΙΔΟΣ .
10. Προσωρινή κατοχή της επαρχίας ΑΝΘΕΙΑΣ-ΘΟΥΡΙΑΣ
11. Αυτονόμηση της επαρχίας ΥΑΜΕΙΑΣ και παραχωρησή της στους εξόριστους Μεσσηνίους Λακωνόφιλους Ανδροκλείδας.
12. Αυτονόμηση της Τριφυλίας-Ολυμπίας και παραχώρηση κατά το μισό σε Ηλεία-Αρκαδία.
13. Αυτονόμηση ΑΝΔΑΝΙΑΣ- ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟΥ- ΔΩΡΙΟΥ-ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ
14. Επιστράτευση Μεσσηνίων ως συμμάχων των Λακώνων.
15. Κατάργηση των ΙΘΩΜΑΙΩΝ αγώνων.16. Διατήρηση των Καρνείων Ελευσινοειδών μυστηρίων στην ΑΝΔΑΝΟΟΙΧΑΛΙΑ
17. Ενορκη βεβαίωση των απομείναντων Μεσσηνίων για πιστή φιλία στους Σπαρτιάτες.
18. Εξορία των υπευθύνων πολέμου και επικινδύνων.
19. Υποχρεωτική δήλωση ή μετανάστευση εντός μηνός.
20. Αναγνώριση της Σπάρτης από τους Μεσσήνιους σαν κηδεμόνες ή προστάτες της χώρας τους.
21. Μετατόπιση των εθνικοτοπικών συνόρων από το Λεύκτρο Καρδαμύλης στη πάμμεση Μακαρία Μεσσήνη. Εκ της πάμμεσης τοποθεσίας ο ποταμός ονομάστηκε ΠΑΜΜΙΣΟΣ. Πάμμισος υπάρχει στη Θεσσαλία και Ινδία όπως μας περιγράφει ο Στράβων.
ΤΡΙΤΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΕγινε το 3ο ετος της 78ης ολυμπιάδος και έληξε το 1ο ετος της 81ης ολυμπιαδος.
776-78*4-1=465,776-81*4-3=455.Το 465 έγινε σεισμός στη ΛΑΚΩΝΙΑ.Ηπρωτεύουσα με πολλές πόλεις καταστάφηκαν.Οι δουλοπάροικοι ΜΕΣΣΉΝΙΟΙυποκινούμενοι από τους Μεσσήνιους ΙΤΑΛΙΑΣ-ΣΙΚΕΛΙΑΣ επαναστάτησαν.Κατέλαβαν την ΑΙΘΕΑ,ΑΙΠΕΙΑ,ΑΝΘΕΙΑ,ΑΜΦΕΙΑ,ΑΝΘΟΥΣΑ,ΓΥΡΑ,ΣΚΑΛΟΡΙΖΑ* ΔΕΡΡΑ και οχυρώθηκαν στην τρικογχη εννεάστοη γέφυρα.Το 459 στη μάχη του στυνηκλήρου νικήθηκαν οι Μεσσήνιοι και κατέφυγαν στα βουνά ΕΥΑ ,ΙΘΩΜΗ και ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΙΑ.Το 453 υποχρεώθηκαν εντος μηνός να φύγουν όχι μόνον από τη Μεσσηνία ,αλλα και από ολη την Πελοπόννησο.Με τη βοήθεια των συμμάχων Αθηναίων κατέληξαν στην Ζάκυνθο και από εκεί στην Ιταλία.
*ΣΚΑΛΟΡΙΖΑ . Ε ίναι η περιοχή που περιλαμβάνει τα χωριά ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΕΪΚΑ-ΤΣΟΥΚΑΛΕΪΚΑ και ΑΓΙΟ ΦΛΩΡΟ
9.Οδος ΚολοκοτρώνηΓενήθηκε στο Ραμοβούνι Μεσσηνίας στις 3-4-1770 και ήταν ο μεγάλος στρατιωτικός και πολιτικός της επανάστασης του 1821.Είναι ο <Θρυλικός γέρος του ΜΩΡΙΑ>Έγινε οπλαρχηγός σε ηλικία 17 ετών. Από 15 χρονών συνεργάστηκε με τον καπετάν ΖΑΧΑΡΙΑ σε μεγάλες συγκρούσεις με τους Τούρκους .Από το 1810-1816 υπηρέτησε ως αξιωματικός στον Αγγλικό στρατό και αποστρατεύτηκε ως ταγματάρχης Συμμετείχε ενεργά στη κατάληψη της Καλαμάτας,Βαλτετσίου στην άλωση της Τριπιλιτσάς και τη συντριβή του Δράμαλη στα Δερβενάκια .Στον 1ο εμφύλιο του 1824 έχασε το γιό του Πάνο και αύτός ήταν φυλακισμένος στο μοναστήρι του προφήτη Ηλία ,στην ΥΔΡΑ,από την Κυβέρνηση Κουντουρίωτη.Με την εκλογή του Καποδίστρια έγινε υποστηρικτής του και αγανάκτησε για τη δολοφονία του καθώς και για τις μηχανοραφίες των μεγάλων δυνάμεων.Όταν έγινε η εκλογή του Οθωνα ήρθε σε σύγκρουση με την αντιβασιλεία και τον απέκλεισαν από το στρατό.Το Σεπτέμβριο του 1833 πιάστηκε με αλλους οπλαρχηγους και κατηγορήθηκαν για ανατρεπτική δράσηΤους δίκασαν στο Ναύπλιο σε θάνατο για εσχάτη προδοσίακαι τον φυλάκισαν στο Ιτσ-Καλέ ,στο Παλαμήδι .Αθωωτική ψήφο έδωσαν οι ΤΕΡΤΣΕΤΗΣ και ΠΟΛΥΖΩΪΔΗΣ. Ηποι΄νη δεν εκτέλεστηκε ,γιατί όταν ενιληκιώθηκε ο Οθωνας τους αθώωσε.
Ο Κολοκοτρώνης ήταν το σύμβολο του αγώνα ,η προσωποποίηση της τόλμης,γεναιότητας,ευφυϊας,πονηριάς, θυμοσοφίας και μεγαλοπρέπειας.Ηπατρίδα του έστησε ανδριάντα στη παλαιά βουλή ,στην Αθήνα και αγαλμά του υπάρχει στη γενετειρά του, στο ΡΑΜΟΒΟΥΝΙ .
Ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς έγραφε:Κολοκοτρώνα –Κολοκοτρώνα ,έτσι έλεγαν τα τουρκάκια από τα βάθη της Ασίας και το αίμα τους επάγωνε . Η φαντασια τους τον έπλαθε τεράστιο γίγαντα με τρία μάτια .Το μασιανό πελώριο πάνω από το μέτωμπο……………Οχτώ γενιές Κολοκοτρωναίων ,ήταν με το σπαθί στο χέρι.Παντρεύτηκε ση ηλικία 20 ετών,πήγε στην Αλωνίστενα ,αλλά η οικογενειά του έμεινε στη Μάνη.Μετά από πολλές περιπέτειες και με τους Τούρκους και τις περιπλανήσεις στη μονά Βελανιδιάς,Πήδημα, Τζεφερεμίνι,Ανδρούσα,,Αλητούρι, Ψάρι, Βαλτέτσι, Βυτίνα, Ζυγοβίστι, Καλαμάτα ,Γιάνιτσα και από κει στη μεγάλη Καστάνιτσα στο Καπετάν Δουράκητου οποίου ο γιός είχε αραβωνιαστεί τη κόρητου και ηταν συμπεθέροι.Γλύτωσε από το μανιάτη συμπεθερό του που ήθελε να τοο παραδώσει ζωντανό στον πασα της ΤΡΙΠΟΛΗΣ ,για να πάρει γρόσια Ο Κολοκοτρώνης μετά από πολλές περιπέτειες έφτασε στη Ζάκυνθο.
Τις περιπετειές του εξιστόρησε στα περίφημα απομνημονευματά του που τα υπαγορευσε στο λόγιο ΤΕΡΤΣΕΤΗ και είναι από τα πιο σημαντικά αφηγήματα του 21 και ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της νεοελληνικής μας γραμματείας. Εκδόθηκαν το 1851.Ο Κολοκοτρώνης έζησε το 1770-1843.
Στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη (ΤΕΡΤΣΕΤΗ τόμος Γ ) γράφει ότι ο γενάρχης της οικογένειας Κολοκοτρώνη ονομαζότανΤΖΕΡΓΙΝΗΣ από το Ρουπόκα κοντά στο χωριο Τουρκολέκα , όριο Μεσσηνίας-Αρκαδίας.Στη Β ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΊΑ 1685-1715, το παιδί του απογόνου του Δήμου ονομάστηκε ΜΠΟΤΣΙΚΑΣ*. Αυτός είχε ένα παιδί με το όνομα Γιάννη.Ενας Αρβανίτης του είπε,βρέ τι μπιθεκουρας είναι αυτός .Δηλαδή ο κώλος είναι σαν κοτρώνι και έτσι του έμεινε το όνομα Κολοκοτρώνης.
*Με το επίθετο Μποτσικας υπάρχουν οικογένειες στη Βαλύρα που έχουν κοινή καταγωγή και πολέμησαν το 1821 όπως φαίνεται από τα παρακάτω έγγραφα από τα ΓΑΚ.
Φ43
202.Αριστεία των: ΗΛΙΑ ΜΠΟΤΣΙΚΑ κατοίκου Τζαφερεμινίου,ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ κατοίκου ΘΟΥΡΙΑΣ ΚΑΙ 3 από ΑΝΩ ΚΑΡΒΕΛΙ δήμου Αλαγωνίας, 5-10-1841.
203.Κατάσταση Αριστείων.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΡΜΑΣ χαλκούν ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρούν ΛΑΔΑ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρουν ΣΚΑΛΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρούν ΚΑΡΒΕΛΙ
ΠΕΙΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ σιδηρούν ΣΙΤΖΟΒΑ
207.Αιτηση για αριστείο του ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ από Σκάλα
Μεσσηνίας ,προς το δήμαρχο ΔΕΡΡΩΝ Βασίλη Λινάρδο και περιγράφει
σε ποιες μάχες πολέμησε, 26-9-1839.
212.Ομοίως ως ανω ,αίτηση ΗΛΙΑ ΜΠΟΤΣΙΚΑ,3-10-1839
222. Ομοίως ως ανω, αίτηση ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΠΑΚΑΝΔΡΑΚΗ από Σκάλα Μεσσηνίας
223.ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ.Ονομαστικη κατάσταση α\α 1-44
1. ΗΛΙΑΣ ΜΠΟΤΣΙΚΑΣ ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΙ
2. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΟΛΥΔΩΡΟΥ ΜΙΚΡΟΜΑΝΗ
6. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ ΖΕΡΜΠΙΣΙΑ
7. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΜΗΛΑ
8. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ ΣΙΜΙΖΑ
9. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΤΟΚΟΣ ………
10. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΕΚΟΠΟΥΛΟΣ ……..
11. ΠΕΤΡΟΣ ΘΑΝΑΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΙ
12. ΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗΣ …………….
13. ΚΩΝ\ΝΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ……………
14. ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ……………
15. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ……………
16. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ……………
18.ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΔΕΔΟΥΣΗΣ ΧΡΥΣΟΒΑ
19.ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΜΗΛΑ
20.ΗΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ……..
21.ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΡΙΚΑΣ ΛΟΥΜΙ
32.ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΣΙΜΙΖΑ
33.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΙ
34.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΚΑΝΔΡΑΚΗΣ ΣΚΑΛΑ
42.ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΑΖΗΡΙ
43.ΠΑΝΑΓΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΚΟΣ ……………
10.Οδός ΜιαούληΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ (1769-1835) πολύ νέος άρχισε τη θαλασσινή του σταδιοδρομία με πειρατείες στηΚρήτη, Μαλέα και Αίγυπτο.Η πρώτη εμπορική του επιτυχία ήταν ότσν οδήγησε ένα πλοίο φωρτομένο σιτάρι στη Χίο και από τα κέρδη αγόρασε το τουρκικό πλοίο μπρίκι και του έδωσε το ονομά του.Μια άλλη εκδοχή είναι ότι το ονομα προήλθε από τη φράση φωνάζοντας όλοι <μια ούλοι>.
Νίκησε το τουρκικό στόλο στη Πάτρα,Αργολικό,Αθω,Λήμνο και Γέροντα.Απέκλεισε το Ναύπλιο από τη Θάλασσα και επιτάχυνε τη πτώση του,πυρπόλησε το τουρκικό στόλο στη Μεθώνη και διέσπασετρείς φορές το ναυτικόαποκλεισμό εφοδιάζοντας με τρόφιματους πολιορκημένους.Ο Μιαούλης με άλλους ιδρ΄ύει επταμελή συνταγματική επιτροπήκαι διέκοψαν τη σχέση τους με την κυβέρνηση.Ο Καποδίστριας εντέδρασε και ο Μιαούλης ανατίναξε τη μεγαλύτερη φραγάτα του στόλου μας ΕΛΛΑΣ και τη κορβέταΥΔΡΑ στο ναύσταθμο του Πόρου στις 13-8-1830.Μετάνιωσε για την ενεργειά του αυτή ,ζήτησε συγνώμη και το 1832 ήταν επικεφαλής της επιτροπής που πήγε στη Βαυαρία για να προσφέρει στον Οθωνα το βασιλικό στέμματης ΕΛΛΑΔΟΣ.Του απενεμήθη κατά τη βαυαροκρατία ο τίτλος του αντιναυάρχου,διορίστηκε διευθυντής του στόλου και αργότερα του απονεμηθηκε ο τίτλος του συμβούλου επικρατείας Ο Μ .υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ναυτικούς ηγέτες του αγώνα.
11 .Οδός ΚανάρηΟ Κανάρης ήταν ναύαρχος και πυρπολητής στην επανάσταση του 21(Ψαρά1793-Αθήνα 1877). Ακολούθησε νεώτατος το ναυτικό επάγγελμα έγινε καπετάνιος και έφερε στη Λευκάδα Ηπειρώτες και Σουλιώτες για να πολεμήσουν τον Αλή Πασά.Το 1810 με δικό του καράβι βρέθηκε στην ΟΔΗΣΣΟ και εμαθε για τους σκοπούς της φιλικής εταιρείας . Με τη κήρυξη της επανάστασης κατατάχτηκε πυρπολητής –μπουρλοτιέρης.Στη χίο πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα.Στην Τένεδο ανατίναξε ένα τουρκικό ιστιοφόρο και στη Σάμο-Μυτιλήνη 2 καράβια του ΧΟΣΡΕΦ.Πήρε ενεργό μέρος στη πολιτική και αντιπροσώπευε τα Ψαρά στη Γ εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας και ο Καποδίστριας τον διόρισε αρχηγό του ελληνικού στολου..Αργότερα ο Οθωνας τον διόρισε γερουσιαστή και ναύαρχο ,ενώ αργότερα πήρε μέρος στην εξωσή του που έγινε το 1863. Εγινε υπουργός Ναυτικών και Πρωθυπουργός (1843,1848,1865,1877).Ηταν το κύριο πρόσωπο της αντιοθωνικήςκίνησης μετά το 1865 και μέλος της τριανδρίας μετά την έξωση του Οθωνα Εγινε μέλος της επιτροπής και προσέφερε το ελληνικό στέμμα στο ΒΑΣΙΛΙΆ ΓΕΏΡΓΙΟ ΤΗΣ Δανίας.Αποσύρθηκε από την πολιτική με τον τίτλο του ναυάρχου.
12.Οδός ΠαπαφλέσσαΗταν ηρωϊκός κληρικός και πρωτεργάτης της επανάστασης του 21(Πολιανή 1788-Μανιάκι 1825).Το κοσμικό του ονμα ήταν ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ.Φοίτησε στη σχολή της Δημητσάνας ,χειροτονηθηκε διάκονοςκαι έφτασε στο βαθμό του αρχιμανδρίτη..Μόνασε σε διάφορα μοναστήρια , αλλά ανήκε στη μονή Ρεκίτσας που βρισκόταν μεταξύ Λεονταρίου και Μυστρά.Εφυγε για τη Πόλη επειδή συγκρούστηκεμε έναν ισχυρό τούρκο,μυήθηκε στη φιλική εταιρεία η οποία τον έστειλε σαν <.απόστολο> στις παραδουνάβιες ηγεμονίες .Με εντολή της εταιρείας φυγαδεύτηκε στο ΜΩΡΙΑ ,για να κυρήξει την επανάσταση,προκαλώντας ένοπλες συγκρούσεις με τούρκους για να εκβιάσει την ένερξη του αγώνα.Πρωτοστάτησε μο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ, ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑ ,ΝΙΚΗΤΑΡΑ , ΚΕΦΑΛΑ και ΠΕΤΡΟΜΠΕΗ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ,στην άλωση της ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ,ΞΕΣΗΚΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΣΥΝΈΧΕΙΑ ΠΟΛΛΕΣ ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΗΣ Λακωνίας-Μεσσηνίας.Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε τη προκυρηξη-προειδοποίση –διαμαρτυρία προς τις Ευρωπαϊκές αυλές στις 23-3-1821 και η Καλαματα ηταν η πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε από τον ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ.Πήρε μέρος στη συνέλευση των ΚΑΛΤΕΖΩΝ οπου συστάθηκε η Πελοποννησιακή Γερουσία,μετείχε σαν πληρεξιούσιος στη πρώτη εθνοσυνελευση της Επιδαύρου εκπροσωπόντας τους φιλικου΄ς και τα λαϊκά στοιχεία και ήρθε σε σύγκρουση με τους κοτσαμπάσηδες που ζητούσαν να καπηλευτούν τον αγώνα.Πήρε μέρος στη συνεύλεση του Αστρους οπου ξέσπασε έντονα η εμφύλια διαμάχη. Εγινε υπουργός εσωτερικών και της αστυνομίας και οι περισσότεροι στρατιωτικοί ηταν φυλακισμένοι.. Ηπροτασή του για αμνηστία δεν εισακούστηκε και το 1825 μάζεψε οσα παλληκάρια μπορούσε για να αντιμετωπίσει τον ΙΜΠΡΑΗΜ στην Πελοποννησο. Ταμπουρώθηκε στο Μανιάκι ,οπου έγινε το ολοκαύτωμα,αποδεικνύοντας ότι ήξερε να αγωνίζεται και να πεθαίνει( 19-5-1925). Αγωνίστηκε για την εθνική και κοινωνική ελευθερία του έθνους ,δουλεύοντας σ’ ολους τους τομείς σαν άριστος οργανωτής,σαν έξοχος πολιτικός και με το σπαθί στο χέρι σαν άξιος πολεμιστής. Το φίλημα του ΙΜΠΡΑΗΜ είναι η αποκορύφωση της ανδρείας του. Μαζί του σκοτώθηκαν ο οπλαρχηγός ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΣ που είχε πολεμιστές από τη Βαλυρα και ο χιλίαρχος ΚΟΡΜΑΣ που η προτομή του υπάρχει στο δρόμο ΚΕΦΑΛΙΝΟΥ –ΡΕΥΜΜΑΤΙΑΣ. Υπάρχουν πολλοί σύλλογοι Μεσσηνίων με το όνομα <ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ> και μεταξύ αυτών είναι και ο σύλλογος Μεσσηνίων στη Πάτρα ,οπου γιορτάζουν κάθε χρόνο την επέτειο της μάχης στο Μανιάκι .Με τη τελευταία διοικητική διάιρεση το 1997 στη Μεσσηνία ενας δήμος έχει το ονομά του που τον αποτελούν 5 χωριά.
Πολλοί σύλλογοι Μεσσηνίων στην Αμερική και σε διαφορα μέρη της Ελλαδος έχουν το ονομα <ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ>
13 Οδός ΑθηνώνΗ Αθήνα είναι πρωτεύουσα της Ελλάδος από τις 18-9-1834. Η ιστορία της και η συμβολή της στην πνευμετική πορεία του ελληνισμού είναι τεράστια.. Η ονομασία της οφείλεται στη ν προστάτιδα θεά την Αθηνά. Η ακρόπολη των Αθηνών με το λευκό πεντελικό της μάρμαρο περιμέννει ακόμα τα κομμάτια της που εκλεψε ο Ελγιν και βρίσκονται στο μουσείο της Αγγλίας.Γιγαντώθηκε την εποχή του 60-70 και σήμερα ο πμισός πληθυσμός της Ελλάδος είναι συγκεντρωμένος εκεί.
14.Οδός ΚαλαμάταςΠόλη της Πελοποννήσου ,πρωτεύουσα του νομού Μεσσηνίας της επαρχίας Καλαμών.Με το ονομα Καλαμάτο υπήρχε χωριό στης αρχαίότητα οπου ανακαλύφθηκαν ευρήματα Μυκηναϊκής εποχής.Στη Φραγκοκρατία ήταν ε΄δρα μια από τις 12 βαρονίες και ανήκε στο ΓΟΔΕΦΡΙΔΟ ΒΙΛΑΡΔΟΥΪΝΟ ο οποίος έχτισε και τά τείχη του φρουρίου της.Με την κήρυξη της επανάστασης ήταν η πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε και ιδρύθηκε η Μεσσηνιακή γερουσία. Ο ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ ΧΟΡΟΣ ΕΊΝΑΙ ΠΑΝΆΡΧΑΙΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΊΖΕΙ ΤΟ ΝΌΗΜΑ ΤΟΥ ΔΕΣΜΟΎ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΉΣ ΦΙΛΊΑΣ.. Χορεύεται από όμιλο χορευτών ,είναι συρτός και ο πρώτος χορευτής συνδέεται με τον δεύτερο μ’ ένα μαμτήλι. Τα βασικά βήματα του χορού είναι 12 σε πλάγια κίνηση και επαναλαμβάνεται κάθε 4 μέτρα.Το μέτρο του είναι το κλασικό 7\8 της ελληνικής δημοτικής μουσικής .Στη Καλαμάτα υπάρχουν αρχαιολογικό και λαογραφικό μουσείο με πολλά εκθέματα από την αρχαία εποχή,κειμήλια της επανάστασης του 21 καθώς και έργα λαϊκής τέχνης.Το μεταξωτο καλαματιανό μαντήλι έχει χιλιοτραγουδηθεί.
ΣΑΝ ΠΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ
ΚΑΙ ΡΘΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΚΑΛΟ
ΦΕΡΕ ΜΟΥ ΝΑ ΜΑΝΤΗΛΙ
ΝΑΝΑΙ ΜΕΤΑΞΩΤΟ.
Η Καλαμάτα ήταν πρωτεύουσα της Μεσσηνίας από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους.Το κάστρο της δημιουργήθηκε από το ΒΙΛΑΡΔΟΥΙΝΟ το 1208.Το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων κτίστηκε το 1317 από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο.Το Φεβρουάριο του 1995 το ΥΠΠΟ και ο δήμος Καλαμάτας δημιούργησαν το διεθνές κέντρο χορού με πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό του
Κυριεύτηκε από τους Τούρκους το 1459 και από τους Βενετούς το 1685-1715.
Η Καλαμάτα ήταν πρωτεύουσα της Μεσσηνίας από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους.Το κάστρο της δημιουργήθηκε από το ΒΙΛΑΡΔΟΥΙΝΟ το 1208.Το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων κτίστηκε το 1317 από τον Αυτοκράτορα Ανδρόνικο.Το Φεβρουάριο του 1995 το ΥΠΠΟ και ο δήμος Καλαμάτας δημιούργησαν το διεθνές κέντρο χορού με πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό του.
ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣΟ Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος,γνώστης 11 γλωσσών ήθελε να μάθει και τη 12η ,τη λατινική ξεκινά τις ύπουλες κινήσεις.Παροπλίζει,υπονομεύει και κατηγορεί τους οπλαρχηγούς αγωνιστές, ως προδότες. Ο Ανδρούτσος πρόβλεψε ότι αυτοι οι καλαμαράδες θα τους κόψουν μια μέρα το κεφάλι, και βγήκε αληθινός.Με τον Αλή Πασά που ήταν Αλβανός και βρισκόταν συνεχως σε ρήξη με το παλάτι συνεργάστηκαν μαζί του οι Ανδρούτσος και Καραισκάκης.Ο θάνατος του Καραισκάκη στις 22 Απριλίου 1827 ήταν σχεδιασμένος ή συμπτωματικός..Υπήρξε αραγε δάκτυλος των ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥ,ΚΟΧΡΑΝ και ΤΖΩΡΣ ,για να βγει από τη μέση ο ρουμελιώτης καπετάνιος και να περιοριστει το νέο κράτος στα όρια της Πελοποννήσου.Είχαν μπεί τα καπάκια μεταξύ ντόπιων και Αγγλων.Τις τύχες του κρατιδίου ανέλαβαν οι πολιτικοί.
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ
Με τη μεγάλη προσφορά του στον αγώνα στο τέλος έμεινε χωρίς αρχιστρατηγία,καστρο,συμμάχους και φίλους.Τον εκλεισαν στο <ΓΟΥΛΑ>,το φράγκικο πύργο της ακρόπολης.Δολοφονείται στις 6 Ιουνίου από τους ΜΑΠΟΥΡΗ,ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΙΝΑ,ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ και ΘΕΟΧΑΡΗ ,ύστερα παο σκληρά βασανιστηρια.Η διαταγή δόθηκε από το πρωτοπαληκαρό του Γκουρα με τα συνθηματικά¨Να φροντίση να πωληθεί το λάδι ,διότι αν μείνει απούλητο η τιμή του θα ελαττωθεί μεγάλως και θα χαθεί.Η ιατροδικαστική έκθεση του ιταλού ΒΙΤΑΛΗ πιστοποιεί το θανατό του.Τα θραύσματα του κροταφικού οστού,επι του οποίου το κάταγμα προσβάλοντα τον εγκέφαλο,επεφεραν αυτοστιγμή τον θανατόν του ,αξιον εις κακούργον προδότην της πατριδος.Το θαύμα έγινε .Τα καπακια έκαναν το χρέος τους.Οποιος έβαζε καπάκια επέβαλε ανακωχή,εσωνε πληθυσμούςαπο σφαγές,λεηλασίες και κέρδιζε πολύτιμο χρόνο. Αργότερα τα καπάκια έγιναν πολιτικά σκάνδαλα και πολύτιμο πολιτικό επιχείρημα¨, μέχρι και την εποχή μας με πολλές διαφορετικές παραλλαγές..
Τα καπάκια ,Κωστη Παπαγιώργη εκδ.Καστανιώτης
Η ΜΑΧΗ ΒΕΡΓΑΣ-ΑΛΜΥΡΟΥ (22-24 -1826 )Στην ιστορική μάχη της Βέργας* ,ο ΙΜΠΡΑΗΜ ο οποίος ήθελε να καταλάβει τη Μάνη, συνάντησε εκτός του πέτρινου τείχους (ξερολιθιά) μήκους 900 μέτρων
(σήμερα σώζονται 170 μέτρα) και ανθρώπινο τείχος ,από 5 χιλιάδες πολεμιστές εκ των οποίων πολλοί ήταν Μεσσήνιοι.
Οι πολεμιστές των χωριών απο τους δήμους ΟΙΧΑΛΙΑΣ-ΑΝΔΑΝΙΑΣ ηταν:
ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣΝΙΑΡΧΟΣ,ΚΟΥΡΕΤΑΣ και ΚΑΜΑΡΙΝΟΣ από ΜΠΑΛΛΑ
ΤΡΑΓΟΣ και ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ από ΚΑΤΣΑΡΟΥ
ΑΔΕΛΦΟΙ ΡΕΡΑΙΟΙ από ΚΑΛΥΒΙΑ
ΚΡΙΜΠΑΣ,ΜΑΡΤΑΚΛΗΣ,ΝΤΑΛΑΧΑΝΗΣ,ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ,ΚΩΣΤΟΛΙΑΣ και ΚΟΜΙΝΗΣ από ΜΕΡΟΠΗ
ΜΗΤΡΑΚΑΣ,ΡΙΖΟΣ,ΠΡΟΥΝΤΖΟΣ,ΛΑΠΙΩΤΗΣ από ΟΙΧΑΛΙΑ
ΛΙΑΡΟΣ ΝΤΑΒΡΑΒΤΑΣ,ΜΠΑΡΑΜΠΟΣ και ΜΑΥΡΑΝΔΡΑΣ από ΛΟΥΤΡΟ
ΠΙΚΟΥΛΑΣ και ΣΟΥΛΙΜΙΩΤΗΣ (ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ) από ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟ
ΜΑΡΜΑΡΑΣ από ΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙ
ΠΕΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ από ΜΑΓΟΥΛΑ
ΚΙΡΚΙΛΗΣ ,ΔΗΜΑΡΑΣ,ΜΑΚΡΗΣ,ΜΠΟΥΤΟΣ ΔΟΡΚΟΦΥΚΗΣ,ΔΕΛΙΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΛΙΩΝΗΣ και ΦΩΤΟΣ από ΜΕΛΙΓΑΛΑ.
ΛΥΡΑΣ ΦΕΙΔΑΣ,ΞΥΔΗΣ ή ΞΥΔΟΠΟΥΛΟΣ και ΦΕΡΜΑΝΗΣ από ΒΑΛΥΡΑ
ΧΟΝΔΡΟΣ ,ΤΣΙΛΙΚΑΣ,ΚΑΒΟΥΡΑΣ και ΛΑΤΖΟΥΝΗΣ από ΣΚΑΛΑ
ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΑΝΙΑΣΠΑΠΑΓΚΟΝΟΣ,ΠΕΤΡΟΒΑΣ,ΓΚΟΤΣΗΣ,ΔΙΑΜΑΝΤΗΣκαι ΣΟΥΡΛΗΣ από ΓΑΡΑΤΝΤΖΑ
ΛΑΡΔΑΣ ,ΧΕΙΛΑΣ,ΞΙΦΑΡΑΣ και ΧΟΥΡΔΟΥΠΗΣ (πρακτικός γιατρός) από ΤΡΥΦΑ
ΜΠΟΥΝΤΟΣ και ΣΙΟΥΤΗΣ από ΣΑΝΔΑΝΙ
ΜΠΕΛΝΤΕΚΟΣ και ΔΡΑΒΟΛΙΑΡΗΣ από ΜΠΟΥΓΑ
ΜΠΟΥΡΑΣ,ΚΟΝΙΔΗΣ και ΚΑΠΠΟΣ από ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΣ
*Ο ΣΠΥΡΟΣ ΤΑΣΣΙΟΠΟΥΛΟΣ ΙΑΤΡΟΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ –ΙΣΤΟΡΙΟΔΙΦΗΣ συνέταξε το παραπάνω κατάλογο «ΕΘΝΙΚΟ ΨΥΧΟΚΕΡΙ»,χωρίς πλήρη στοιχεία (μόνο επώνυμο-χωριό),για να φωτίζει αιώνια τη μνήμη τους.
Η μάχη της Βέργας –Αλμυρού δημοσιεύτηκε στο Μεσσηνιακό λόγο σε 4 συνέχειες 1,8,15 και 22 Ιουλίου 1999
ΠΕΤΡΟΜΠΕΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ 1765-1848Ηταν ο τελευταίος ηγεμόνας της ΜΑΝΗΣ ,μέλος της φιλικής εταιρείας και ένας από τους στρατιωτικούς ηγέτες της επανάστασης του 1821.Πίστευε στη συμπαράσταση του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ , στον αγώνα των ΕΛΛΗΝΩΝ. Στις 23 Μαρτίου του 1821 κήρυξε την έναρξη της επανάστασης είσβάλλοντας με τους μανιάτες στην ΚΑΛΑΜΑΤΑ. Ονομάστηκε αρχιστράγος ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ,εκλέχτηκε πρόεδρος στην ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΓΕΡΟΥΣΙΑ στην μονή ΚΑΛΤΕΖΩΝ,υπήρξε ένας από τους τρεις προέδρους του ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ και προσπάθησε να εξομαλύνει τις σχέσεις στρατιωτικών και κοτζαμπάσηδων. Δέχτηκε το ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ σαν εθνάρχη και όταν διαπίστωσε τον παραγκωνισμό των ΜΑΝΙΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΙΝΆ ,ΤΟΥ ΈΚΑΝΕ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΜΕ ΑΠΟΤΈΛΕΣΜΑ ΝΑ ΦΥΛΑΚΙΣΤΕΊ ΜΈΧΡΙ ΤΟ 1832 . Ο γιος και αδερφός του σκότωσαν το ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ στον ΑΓΙΟ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ στο ΝΑΥΠΛΙΟ στις 27-9-1831.Το 1833 έχουμε τον ερχομό του ΟΘΩΝΑ ,τη φυλάκιση του ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ στο ΙΤΣ ΚΑΛΕ της ΑΚΡΟΝΑΥΠΛΙΑΣ ΓΙΑΤΊ ΚΑΤΗΓΟΡΉΘΗΚΕ ΩΣ ΠΡΟΔΌΤΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΏΣΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ. ΤΟ 1834 Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΠΟΥΤΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΝ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ .ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥΣ ΓΡΙΝΤΖΑΛΗ-ΜΗΤΡΟΠΕΤΡΟΒΑ-ΤΖΑΜΑΛΗ ΚΑΙ ΤΟ 1835Ο ΟΘΩΝΑΣ ΕΔΩΣΕ ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ.Δυο δικαστές οι Πολυζωϊδης και Τερτσέτης δεν υπογράψαν την καταδίκη στον ήρωα της επανάστασης ΚΟΛΟΚΟΤΡΏΝΗ.
Κατά τη βασιλεία του ΟΘΩΝΑ ο ΠΕΤΡΌΜΠΕΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ έγινε σύμβουλος επικρατείας και γερουσιαστής το 1843
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΙΜΗΛΙΟΤο εθνικό κειμήλιο περιέχει την ιστορική προκήρυξη- διακήρυξη-προειδοποίηση του ΠΕΤΡΟΜΠΕΗ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ που απευθύνεται στις Ευρωπαϊκές αυλές εκ μέρους του φιλογενούς αρχιστράτηγου των στρατευμάτων εκ του σπαρτιατικού στρατοπέδου Καλαμάτας και επ’ ονόματι του αυτομάτως συγκροτηθέντος πολιτικο-στρατιωτικού σώματος, ως κυβερνητικού οργανισμού της ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗΣ ΣΥΓΚΛΗΤΟΥ ,ενώπιον της οποίας ανεγνώσθη και ενεκρίθη στην Καλαμάτα διακήρυξη περί των δικαιωμάτων των Ελλήνων έναντι των Οθωμανών την 23ην Μαρτίου 1821 ημέρα γιορτής ,δοξολογίας και πανηγυριού ενόπλων και λαού, με πολεμικές ιαχές και πρόχειρα φονικά όπλα, καριοφίλια, μαχαίρια και δρεπάνια στα χέρια τους, παρόντων 24 ιερέων και ιερομονάχων με άγιες εικόνες και ντυμένων με τις επίσημες ιερατικές τους στολές τους.
Η 23η Μαρτίου είναι η γνήσια χωρίς μύθους και θρύλους πρώτη οργανωμένη αποτελεσματική στρατιωτική επέτειος στη κύρια ΕΛΛΑΔΑ που είχε πανελλήνια και παγκόσμια απήχηση επειδή έπεσε η Καλαμάτα στα χέρια των Ελλήνων, μια από τις μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου και αιχμαλωτίστηκαν 300 τούρκοι, καταλύοντας έτσι την τουρκική εξουσία.
Η πόλη της Καλαμάτας είχε περικυκλωθεί από την 20η Μαρτίου και ήταν αδύνατη η επικοινωνία της με τη ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ και κάστρα Μεθώνης-Κορώνης και Ναβαρίνου. Από δυσμάς βορρά και ανατολάς την είχαν περικυκλώσει οι ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑΣ-ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ και ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ. Για τον τούρκο βοεβόδα ΑΡΝΑΟΥΤΟΓΛΟΥ ηταν η μόνη διέξοδος προς τα νότια. Η Μάνη ηταν μόνιμο κέντρο της φιλικής εταιρείας από το 1818 ,στην ηγεμονία του Πετρόμπεη .Από το 1770 ήταν ανεξάρτητο ηπειρωτικό κράτος υπαγόμενο στο ναύαρχο Αιγαίου ΚΑΠΟΥΔΑΝ ΠΑΣΑ και όχι στο ΜΟΡΑ ΒΑΛΕΣΗ της Τριπολιτσάς. Επικεφαλής ήταν ο Πετρόμπεης με 2000 ενόπλους ως αρχιστράτηγος των Σπαρτιατικών δυνάμεων. Μαζί του συστρατεύθηκαν και αλλοι στρατηγοί της Μάνης εγκαταλείποντας τις παλιές τους έχθρες .Μαζί τους ενώθηκαν ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑΣ- ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ- ΚΕΦΑΛΑΣ- ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ- ΜΗΤΡΟΠΕΤΡΟΒΑΣ και ΓΚΡΙΤΖΑΛΗΣ για να είναι κοινή και συντονισμένη προσπάθεια. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Κολοκοτρώνης που κρατούσε μακρυά ράβδο χωρίς όπλο φορώντας ερυθρό ένδυμα του αξιωματικού των επτανησιακών ταγμάτων.Η συμμετοχή του Κολοκοτρώνη δεν ήταν και τόσο σημαντική στην απελευθέρωση της Καλαμάτας όπως περιγράφουν ορισμένοι ιστορικοί ιδιαίτερα όταν οι ιστοριογράφοι κυριαρχούνται από έντονα συναισθήματα συμπάθειας ή αντιπάθειας. Η άνοδος του Κολοκοτρώνη υπήρξε ανοδική από τη μάχη των Δερβενακίων που κατέστρεψε το ΔΡΑΜΑΛΗ και ολόκληρη τη στρατιά του το 1822.
Στη συνέλευση των ΚΑΛΤΕΖΩΝ που έγινε στις 26-5-1821 ο Κολοκοτρώνης δεν παραβρέθηκε , ενώ ο ΠΕΤΡΟΜΠΕΗΣ αναγνωρίστηκε πρόεδρος της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗΣ ΓΕΡΟΥΣΙΑΣ και αρχιστράτηγος της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ και αργότερα πρόεδρος του εκτελεστικού με αντιπρόεδρο τον Κολοκοτρώνη. Τόσο ο Πετρόμπεης όσο και ο Κολοκοτρώνης μετά την άφιξη του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ αναγνώρισαν ως αρχηγό αυτόν.
Το Β.Δ. του 1947 για την 23η Μαρτίου διατυπώθηκε ως εξής:
Επιθυμούντες όπως η επέτειος της 23ης Μαρτίου καθ’ ην η πόλις των ΚΑΛΑΜΩΝ απετίναξε πρώτη τον τουρκικόν ζυγόν εορτάζεται ως εμπρέπει εις το ιστορικό τούτο γεγονός προτάσσει του ημετέρου επι των εσωτερικών υπουργού, αποφασίσαμε και διατάσσουμε:
1.Την 23η Μαρτίου θα εορτάζεται ως τοπική εορτή, η επέτειος της απελευθέρωσης των ΚΑΛΑΜΩΝ.
2. Κατά ταύτη θα τελείται είς τον εν Καλάμαις ιστορικό φραγκικοβυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων δοξολογία εις ανάμνηση της ιστορικής ημέρας και επιμνημόσυνες δεήσεις υπέρ των ηρώων της ελευθερίας.
Το πρωτότυπο κείμενο βρέθηκε το 1967 και φυλάσσεται στα κρατικά αρχεία του ΛΟΝΔΙΝΟΥ (φακ, ΖΑΚΥΝΘΟΥ αριθ. 2 ). Το κείμενο αναφέρεται στις Ελληνικές αρχές και παραδόσεις και περικλείει σε συντομία τις φιλοσοφικές φιλελεύθερες ιδέες ισότητας και δικαιοσύνης. Το κείμενο απασχόλησε ιστορικούς και λόγιους του εικοστού αιώνα ,γιατί είχε δημοσιευτεί στην ελληνική εφημερίδα ΣΑΛΛΠΙΓΞ (έτος 1ο, φύλλο Γ,20 Αυγούστου 1821 την πρώτη ελληνική εφημερίδα της νεώτερης Ελλάδος) και το κείμενο ήταν παραποιημένο καθώς και η ημερομηνία. Η σύνταξη έγινε από τον ΙΩΑΝΝΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ επίσημο γραμματέα του Πετρόμπεη από τις ΓΚΑΪΤΣΕΣ ΑΒΙΑΣ. Σπούδασε στη σχολή της ΔΗΜΗΤΣΑΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ 1812-1815ΉΤΑΝ ΓΡΑΜΜΑΤΈΑΣ ΤΟΥ Θεοδωρόμπεη ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ.
Απεδείχθη και επικυρούται με την αποκαλυφθείσα επιστολή στα κρατικά αρχεία του Λονδίνου διακήρυξη εκπεμφθείσης εκ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ την 23ην του μηνός Μαρτίου 1821 ότι πρώτη μεγάλη πόλη στον οθωμανικό χώρο απελευθερωθείσα από τον οθωμανικό ζυγό και κυριευθείσα υπό οργανωμένου στρατού κατά τον επαναστατικό αγώνα του 21 είναι η ΚΑΛΑΜΑΤΑ. Η απαίτηση είναι να επιστραφεί το εθνικό κειμήλιο στην Καλαμάτα και να το απαιτήσουν οι δήμαρχοι ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ-ΣΠΑΡΤΗΣ, οι βουλευτές Μεσσηνίας-Λακωνίας και το υπουργείο εξωτερικών
Όταν ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ διαίρεσε την ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ σε τμήματα, διόρισε διοικητές με τον τίτλο του εκτάκτου επιτρόπου. Οι Μανιάτες οπλαρχηγοί έφεραν δυσκολίες , γιατί ήθελαν τη Μάνη δικό τους σπίτι διαχωρισμένο από την υπόλοιπη Ελλάδα. Κλήθηκε στην Αίγινα ο Γεώργιος γιος του Πετρόμπεη ότι θα πείσει τους οπλαρχηγούς και επειδή δεν τα κατάφερε ,κλείστηκε ο πατέρας του Πετρόμπεης στη φυλακή. Η μαυρομιχάλενα παρακάλεσε τον Ρικόρδ με σκοπό να πείσει τον κυβερνήτη να συμφιλιωθεί με το γιο της Πετρόμπεη. Παρά τη μεσολάβηση, ο γιος ΓΕΩΡΓΙΟΣ και αδελφός ΚΩΝ\ΝΟΣ, πλούσια ντυμένοι περίμεναν τον ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, στις 27-9-1831, ημέρα Κυριακή έξω από το ναό του αγίου Σπυρίδωνα. Ο Κων\νος υποκλίθηκε με βαθύ χαιρετισμό και σεβασμό έριξε βαρύ το αριστερό του χέρι στο τραχηλό του και σήκωσε με το δεξί δίκαννο πιστόλι προς το κεφάλι λέγοντας: Κι εγώ κακά χερόβολα και συ κακά δεμάτια.Τον πυροβόλησε δυο φορές ταυτόχρονα πίσω από το αυτί και ο Γεώργιος του βύθισε στη κοιλιά του το μαχαίρι ,ο δε φύλακας των Μαυρομιχαλαίων ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ που τον είχαν μυήσει πυροβόλησε ,αλλά αστόχησε.
Η 25η Μαρτίου θεσπίστηκε το 1938 από το βασιλιά Οθωνα επέτειος εορτασμού της εθνικής παλιγγενεσίας.
ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣΟ Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος,γνώστης 11 γλωσσών ήθελε να μάθει και τη 12η ,τη λατινική ξεκινά τις ύπουλες κινήσεις.Παροπλίζει,υπονομεύεικαι κατηγορεί τους οπλαρχηγούς αγωνιστές ως προδότες. Ο Ανδρούτσος πρόβλεψε ότι αυτοι οι καλαμαράδες.θα τους κόψουν μια μέρα το κεφάλι και βγήκε αληθινός.Με τον Αλή Πασά που ήταν Αλβανός και βρισκόταν συνεχως σε ρήξη με το παλάτι συνεργάστηκαν μαζί του οι Ανδρούτσος και Καραισκάκης.Οθάνατος του Καραισκάκη στις 22 Απριλίου 1827 ήταν σχεδιασμένος ή συμπτωματικός..Υπήρξε αραγε δάκτυλος των ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥ,ΚΟΧΡΑΝ και ΤΖΩΡΣ ,για να βγει από τη μέση ο ρουμελιώτης καπετάνιος και να περιοριστει το νέο κράτος στα όρια της Πελοποννήσου.Είχαν μπεί τα καπάκια μεταξύ ντόπιων και Αγγλων.Τις τύχες του κρατιδίου ανέλαβαν οι πολιτικοί.
15. Οδος σισηροδρομικού σταθμού
Πρώτη Αυγούστου λειτούργησε η γραμμή Βαλύρας-Καλαμάτας και πρώτη Οκτωβρίου η γραμμή Βαλύρα-Μελιγαλά.Στις 16-17 Φλεφάρη του 1944 οι Γερμανοί μάζεψαν τους Βαλυραίους και τους οδήγησαν στο σταθμό και το συχωριανό μας Κωστάκη Γεωργακόπουλο τον έντυσαν γυναίκα ,τους ξεγέλασε και έφυγε .Στο σταθμό ,την εποχή της μετανάστευσης υπήρχαν αμφίθυμα αισθήματα <για αυτούς που μένουν και για αυτους που φεύγουν> και ο Στέλιος Καζαντζιδης τραγουδησε <μέσα στο τραίνο Γερμανίας –Αθηνών> και πολλοί αλλοι για τη μετανάστευση που το μεταφορικό μσο ηταν ο μουτζουρης.Το 1947 αντάρτες από Αγιο Φλώρο-Τσουκαλέικα έκαψαν το σταθμό της Βαλύρας ,σε αντίποινα γιατι ήθελαν να καταλάβουν το αστυνομικό σταθμό Βαλύρας,κάποιος τους καρφωσε καιεπεφταν ριπές πυροβόλων όταν έρχονταν από το ρέμμα του βότρυς.
Το δημοτικό σχολείο της Βαλύρας διέθετε πολυβολείο με 3 παρατηρητήρια ,είχε σηραγγα με την αστυνομια και διαφυγή από το υπόγειο του σχολείου προς το μέρος του Σφήκα .Δυστυχώς καταστράφηκε ,όπως και πολλά αλλα.
16. Οδός Σόλωνος
Μεγάλος Αθηναίος νομοθέτης φιλόσοφος και ποιητής.(639-659Π.Χ.).Ήταν ένα από τους 7 σοφούς της Ελλάδας.Αναμόρφωσε τους κοινωνικούς πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς και προετοίμασε το μεγαλείο της Αθηναικής Δημοκρατίας.Τα νομοθετικά του έργα ήταν:α)κατάργησε τη διαίρεση των πολιτών ανάλογα με τη καταγωγή τους και η διαίρεση έγινε με βάση τα εισοδηματά τους που διακρίνονται σε πεντακοσιομέδιμνους ,ιππείς, ζευγίτες,θήτες.β)Με τη σεισάχθεια,εξάλειψε τα χρέηγ)ιδρυσε την εκκλησία του δήμου δ)ίδρυσε τη βουλή των τετρακοσίων ε)Καθόρισε τον αριθμό των αρχόντων σε 9.Ίδρυσε την Ηλιαία που της αποτεκούσαν 600 δικαστές.Οι νόμοι γράφτηκαν σε στήλες οι οποίες στρέφονταν γύρω από άξονα και ονομάστηκαν αξύνες ή κύρβεις και θεωρείται ο πατέρας του αστικού δικαίου.Στο βασιλιά των Σάρδεων Κροίσο είπε μηδένα προ του τέλους μακάριζε.Έγραψε πολλες ελεγείες που ονομάστηκαν γνωμικά επειδή είχαν πολλές γνώμες.Μερικά από αυτά είναι:Άρχεσθαι μαθων άρχειν επιστήσει.Μη κακοίς ομιλει.Ηδονήν φεύγε ήτις λύπην τίκτει.Δικαιοσύνην ασκείν έργω τε λόγω τε.
Ο Σόλων αναδείχθηκε μετριοπαθής και συντηρητικός και απέβλεψε στο συμβισασμό της ατιστοκρατίας και των ασθενεστέρων οικονομικά τάξεωντων συμφερόντων
17. Οδός Αριστομένους
Ήρωας του Β Μεσσηνιακού πολέμου με εξαιρετική ανδρεία και σπουδαία διπλωματική ικανότητα τον 7οςαιώνα π.Χ. Στον αγώνα ενεντίον των Σπαρτιατών συνένωσε με συμμαχία Αργείους και Αρκάδες νικήθηκε στη Μεγάκη Τάφρο έφυγε στο οχυρό ΕΙΡΑ υπερασπίζοντας τη πόλη Μεσσήνη για 11 χρόνια.Σε μια προσπάθεια διαδυγής του πιάστηκε αιχμάλωτος και ρίχτηκε στο ΚΑΙΑΔΑ , αλλά συγκρατήθηκε στα φτερά ενός αετού και βγήκε από τον Καιάδα με τη βοήθεια μιας αλεπούς.Ξαναγύρισε στην Είρα ,προδόθηκαν τα σχεδιά του στους Σπαρτιάτες οι οποίοι κατέστραψαν και πάλι τη Μεσσήνη.Το 666Π.Χ. πέθανε στη Ρόδο..Υπάρχει παράδοση ότι ήταν επικός ποιητής ,αλλά από το έργο του δεν σώθηκε τίποτε..Υπαρχει με τη τελευταία διοικητική διαίρεση της Ελλάδος του 1997 στη Μεσσηνία δήμος Αριστομένη που τον αποτελούν 11 δημοτικά διαμερίσματα.
Πολλοί σύλλογοι Μεσσηνίων στην Αμερική και σε διαφορα μέρη της Ελλαδος έχουν το ονομα <ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ>
18. Οδός Αγίου Αθανασίου
Ο Αγιος Αθανάσιος είναι ο καθεδρικός ναός της Βαλύρας. Ακριβή χρονολογία θεμελίωσης και αποπεράτωσης του ναού αυτού δεν έχουμε. Από τις εικόνες όμως του τέμπλου που είναι υπογγεγραμμένες από τους αγιογράφους εκ Ζακύνθου Ιωάννη και ΓεώργιοΤαμβάκη, εισηγητή της Επτανησιακήςσχολής στην αγιογραφία και τη ζωγραφική, βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι ο ναός κτίστηκε πριν το 1850 ,όπως και άλλοι ενοριακοί ναοί των γύρω χωριών. Ορυθμός του ναού είναι τρίκλητος βασιλική μετά τρούλο. Εντυπωσιακή τελειότητα παρουσιάζει η μεσαία καμάρα οπου με τον τρούλο σχηματίζει τέλειο σταυρό.Ανυπολόγιστης αξίας είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο ,έργο των αδελφών Ασημακόπουλου από τον Ακοβο της Αρκαδίας .Εχει μία κεντρική είσοδο και δυο πλευρικές.Χωρίζεται κέθατα και οριζόντια σε 9 μέρη.Οι 10 κάθετες ξυλόγλυπτες κολόνε ,εχουν η κάθε μια από 4 ξυλογλυπτες αγιογραφήσεις .Υπάρχουν 56 αγιογραφήσειςκαι αρκετά ξυλόγλυπτα πρόσωπα. Ηταν και στο ναο Γαρδικίου που κάηκε. Από πληροφορίες των απογόνων Τσαγκάρη ,χρειάστηκαν 10 χρόνια για να ολοκληρωθεί το ξυλόγλυπτο τέμπλο που είναι μοναδικής τεχνοτροπίας στην Ελλάδα και χρειάζενται συντήρηση όπως και ο ναός από τους σεισμούς που υπέστη στις 19-9- 1986.Τα νερά της κολυμβήθρας πέφτουν σε πηγάδι βάθους 12 μέτρωνΤο ρολόϊ στο καμπαναριό ,είναι δωρεά των μεταναστών στην Αμερική της οικογένειας Ξενοφώντα Μανιάτη.Είχε 3 μάσκουλα μοναδικά στην Ελλάδα τά οποία ο Δημήτριος Μπατάλιας γέμιζε με κεραμίδι και –μπαρουτι και βάζοντας φυτίλι τα έσκαγε ανήμερα της ανάστασης κάθε χρόνο ,ένα έθιμο που πρέπει να επανέλθει.Υπάρχει το πρωτόκολο παραλαβής παράδοσης των ναών της Βαλύρας του πατέραμου που ήταν επίτροπος για περίπου 30 χρόνια.
Πρώτη σειρά .Αγιογραφίες προφητών
Δεύτερη σειρά.Ξυλόγλυπτεςμορφές
Τρίτη σειρά 9 αγιογραφίες αγίων
Τέταρτη σειρα. Ξυλόγλυπτοι άγγελο
Πέμπτη σειρά. 9 αγιογραφίες προφητών.
Εκτη σειρά.Ξυλόγλυπτοι άγγελοι –γιρλάντεςκαι στη μέση το μάτι του Θεού
Εβδομη σειρά.19 αγιογραφίες από το βιο του ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΎ.Πάνω από ολες τις εικόνες υπάρχει ξυλόγλυπτη συνεχόμενη κορνίζα.
Ογδοη σειρά. 5 αγιογραφίες αγίων
Εννατη σειρά. Δυο δράκοντες και στημέση ο σταυρός
Υπάρχουν ξυλόγλυπτες κολώνες στις σειρές 1,2,3,7 και 8.Στη σειρά 3 η κάθε κολώνα έχει από 4 ξυλόγλυπτα πρόσωπα αγίων.
Το εσωτερικό του ναού περιέχει 6 κολώνες που στηρίζουν τη στέγη και συνδέονται με μετταλικές λάμες για να απορροφούν τους κραδασμούς που προκαλούν οι σεισμοί.
Ο Σιαγκρόγιαννης ( πατέρας του Αλέξη και Θανάση Σιάγκρη) και ο Νικος Γεωργακόπουλος πατέρας του Γιώργη (Πλατσάρα) γεννήθηκαν την ίδια ημέρα ,βαπτιστηκαν στην ιδια κολυμβήθρα αραβωνιάστηκαν-παντρεύτηκαν την ιδια ημέρα παίρνοντας και οι δυο γυναίκες από το Χασάμπασα και πέθαναν την ιδια ήμέρα.
Οι Εφημέριοι του ναου κατά χρονολογική σειρά είναι
19.Οδός Αγίου Δημητρίου
Ο ρυθμός είναι απλή βασιλική. Ηταν μετόχι της μονής ΑΜΥΑΛΩΝ ,της επαρχίας Γορτυνίας και περιήλθε στη κοινότητα της Βαλύρας μετά τη διάλυση της μονής αυτής.
Ο άγιος μεγαλομάρτυρας Δημήτριος ο μυροβλήτης ήταν αξιωματικός του Ρωμαϊκού στρατού και πέθανε με λογχισμό, στη Θεσσαλονίκη, στα χρόνια του Μαξιμιανού. Είναι πολιούχος της Θεσσαλονίκης και προς τιμήν του γίνονται τα Δημήτρια.
19.Οδός Αγίας Τριάδας*
Ο ναός είναι σταυροειδής μετά τρούλου με θαυμάσια θέα προς το ποτάμι Μαυροζούμενα, το Βουλκάνο και τις καταπρασινες παραποτάμιες εκτάσεις και ελαιώνες της ΠεραΜεριάς και Τσούκας. Δεν έχει καμιά αναλογία και συμμετρία ,αλλά έχει μια θαυμάσια και αξιοπερίεργη ακουστική.Ο ναός αυτός κτίστηκε με έξοδα των βαλυραίων οικογενειών ΛΥΡΑ-ΚΑΡΥΔΗ και ο πατέρας μου Δημήτριος ήταν για περίπου 30 χρόνια επίτροπος στην εκκλησία έχοντας φωτοτυπημένα τα πρωτοκολλα παραλαβής παράδοσης των διαφόρων αντικειμένων των ναών.
Οι αλλοι ναοί της Βαλύρας είναι:Ο αρχαίος ναός του Αγισηλάου,Αγία Παρασκευή,Παναίτσα,Αγιάννης,Αγιονικόλας,Αγιοβλάσσης Αγιος Πέτρος, Αγιος Ηλίας, Αγιος Κων\νος.Βαλτοκκλησιά και το κοιμητήριο του χωριού Αγιος Γεώργιος.
* Ο σύλλογος των Βαλυραίων της Αθήνας έχει το όνομα <ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ>.Ιδρύθηκε το 1982 και διατηρείται στα χαρτιά όταν εκλεισε η εφημερίδα <ΒΑΛΥΡΑ> ΤΟ 1999.Το 1982 δημιουργήθηκε και ο φιλοπροοδευτικός σύλλογος <ΘΑΜΥΡΙΣ>.
Στις πρώτες αρχαιρεσίες που εγιναν στο τέλος μαρτίου του 1982 το νέο διοικητικό συμβούλιο αποτελούσαν οι:
Βασίλης Κόνιαρης ,πρόεδρος
Παναγιώτης Αδαμόπουλος ,αντιπρόεδρος
Αρτεμις Τσάμη ,γραμματέας
Ηλίας Θεοδωρακόπουλος ,ταμίας και
Χρίστος Παπαγεωργίου-Γρηγόρης Μπουρολιάς ,μέλη.
Ο σύλλογος στεγάστηκε δωρεάν στο διαμέρισμα του 5ου ορόφου στην οδό Αισχύλου 27, προσφορά του Ηλία Κόνιαρη. Μαζί με τον αδελφό του Βασίλη εκαναν δωρεάν και το οικόπεδο οπου στεγάστηκε η κοινότητα σε ιδιόκτητο πλέον κτίριο
Η ημέρα της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ ,50 ημέρες μετά το πάσχα, είναι μεγάλη γιορτή της χριστιανικής Εκκλησίας σε ανάμνηση της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους.Κατά την πεντηκοστή ημέρα μετά την ανάσταση του Κυρίου ,σύμφωνα με τη γραφή άφνω εκ του ουρανού ήχος ώσπερ φερομένηςεγένετο πνοής βιαίας επλήσθησαν ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΑΓΙΟΥ, ΚΑΙ ΉΡΞΑΤΟ ΛΑΛΕΊΝ ετέραις γλώσσες.Μάρτυρες του θαύματος υπήρξαν οι Ιουδαίοι της Ιερουσαλήμ καθώς και οσοι από άλλες εθνότητες κατοικούσαν εκεί: Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται, και οι κατοικούντες την Μεσσοποταμίαν,Ιουδαίαν Τε και Καππαδοκία,Πόντον και την Ασίαν,Φρυγίαν Τε και Παμφυλία, Αιγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην και οι επιδημούντες Ρωμαίοι,Ιουδαίοι Τε και προσήλυτοι Κρήτες και Αραβες.
Αυτοί άκουσαν τους Αποστόλους να μιλούν και να κηρυττουν στη γλωσσα τους ,τα μεγαλεία του Θεού.
ΤΟΠΟΝΥΜΙΑ ΒΑΛΥΡΑΣ (με τα ορια τους)
ΣΙΟΡΙΖΑ. Από Μπαρακάρη μέχρι Κουρετέΐκα
ΠΛΑΤΩΝΑ. Από πάνω Μούλκι μέχρι ρέμα Σουβάλας
ΣΟΥΒΑΛΑ. Από ρέμα Σουβάλας μέχρι παληομυλο
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΑ Τα χτήματα πάνω από το δρόμο που δόθηκαν σε ακτήμονες Βαλυραίους το 1953 από τη μοναστηριακή περιουσια της Ιεράς Μονής Βουλκάνου
ΤΟΥΡΛΕΣ Θυμιου Γκομέση μέχτι Φώτη Ηλιόπουλου
ΓΥΦΤΟΡΕΜΑΤΑ Από Μαργαρίτα Χριστάκη μεχρι το οριο του μοναστηριιου και τη μέση της Πλατώνας
ΓΕΩΡΓΟΡΕΜΑ Από Θύμιιου Γκομέση μέχρι Σφήκα
ΜΥΛΟΛΑΚΑΣ Από Καπότη Θόδωρουμέχρι Θεοφίλενας
ΧΟΥΝΕΣ Από Λυρα Θανάση μέχρι Φώτη Ηλιόπουλου
ΣΤΕΦΑΝΙΑ Από Νίκου Μέρμηγκα μέχρι Νικου Μαρινόπουλου
ΣΠΗΛΙΕΣ Από αγιο Λιά –γοργόρεμα-Μαρινόπουλου
ΑΗ ΛΙΑΣ Γύρω από τονΑγιο Λιά
ΑΡΑΠΗΣ Μεταξύ γύρας- αγιου Λιά- σπηλιάς-Παναίτσας
ΓΥΡΕΣ Από ποτάμι μέχρι αράπη
ΜΑΛΤΟΧΕΡΙΣΟ Από αμπελισιο πηγάδι μέχρι Γρηγόρη ΑΑλεξανδρόπουλου
ΣΑΣΑΝΕΑ Πηγάδι Ερρίκου Λινάρδου
ΑΓΡΙΛΙΑ Από Αγγελακόπουλου μέχρι Αλεξανδρόπουλου σταφιδα
ΛΑΧΙΔΕΣ Ή ΛΑΧΝΟΙ Κατω άπο το δρόμο προς το Πλατύ
ΡΩΜΕΙΚΟ Δημητρακόπουλου στάνη
ΑΓΙΑΝΝΗΔΕΣ Γύρω από τοον Αγιάννη
ΞΙΦΑΡΕΣ Μεταξύ Αγιάννη –Αγιου ΠΈΤΡΟΥ
Σέλικο Γύρω από τον αγιο Πέτρο
ΚΟΥΒΕΛΙΑ Στο σύνορο Λαμπαινας –Βαλύρας ,ρέμμα-γέφυρα
ΒΑΜΠΑΚΙΑ Από σασανέα προς κάμπο
ΓΑΝΙΕΣ Από Μπεζεστένι μέχρι Βίγκου πηγάδι
ΠΑΛΗΟΜΥΛΟΣ Γύρω από το μύλο
ΠΙΣΟΚΟΛΑ Γύρω από το πηγάδι του Αγγελόπουλου
ΛΙΝΑΡΔΟΥ ΠΗΓΑΔΙ -ΚΑΒΡΟΓΑΔΕΣ Γύρω από το πηγάδι του Λινάρδου
ΒΛΑΧΟΠΟΡΟ Μετά τα αλωνάκια
ΞΕΡΙΚΑ Από Βίτσου μέχρι γραμμή Χασάμπασα
ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ Στα σύνορα με το Πλατύ κοντα στη σιδερένια γέφυρα
ΤΟΥΛΟΠΙΑ Κώστα Φεφόπουλου πηγάδι
ΝΤΑΡΑ Χτήμα Λάκη Μπόβη
ΠΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ Το κτήμα του Πουλόγιαννη
ΕΥΚΑΛΥΠΤΟΙ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ. Κοντά στη βαλτοκλησιά
ΜΠΑΤΑΚΙΑ
ΓΛΑΡΕΣ Από Φερμάνη-Πουλόγιαννη μέχρι το παλιό βάλτο σταΣκαλεικα
ΒΑΛΤΟΚΚΛΗΣΙΑ Γύρω από την εκκλησιά
ΠΟΤΙΣΤΙΚΑ Από Καρύδη-Αγία Τριάδα
ΠΕΡΑ ΜΕΡΙΑ Η περιοχή μετά το ποτάμι
ΚΑΜΠΟΣ Ηπεριοχή στο Πάμμισο
ΡΑΧΕΣ Πάνω από το ΜΠΙΖΆΝΙ
ΤΣΟΥΚΑ Το σύνορο Σκάλας –Βαλύρας- ΖΈΣΑ
ΒΕΖΥΡΟΡΑΧΗ Ηπεριοχή γύρω από το καλοκαιρινο μύλο
ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ Από βεζυρόραχη-ξελότζα Μπάκα
ΑΡΜΑΚΑΣ
ΣΕΛΙΚΟ Γύρω από τον Αγιο Πέτρο
ΒΑΡΙΚΑ Από Ηλία Μπουρίκα –γήπεδο-μέχρι Μαρινέϊκα
ΣΑΣΑΝΕΑ
ΟΧΤΟΙ Από Σταύρου Τσιλίκα γανιάΓεωργόπουλου Παναγιώτη-
ΓΑΝΙΕΣ
ΑΛΩΝΑΚΙΑ Από Ερρίκου Λινάρδου –θΘανάση Λιοντήρη
ΑΡΜΥΡΕΣ Από Μαρινοπουλου μέχρι Βαλτοκλησιά
ΛΑΧΙΔΕΣ Από την ασφαλτο από κάτω μέχρι τα γροθάρια του Τάσου Σπληλιώτη
ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΕΣ Από Λεωνίδα Μπαλντοπουλου-ορια Σκάλας
Τα τοπονύμια του χωριού μας εχουν ρίζες Σλαύικες Άρβανίτικες,Λατινικές ,Τουρκικές.Ένα από τα τοπονύμια η λέξη "ΜΟΥΛΚΙΑ¨ που ύπάρχει στο χάρτη πάνω άριστερά ειναι τουρκικής προέλευσης με μεγάλη ίστορική σημασία η οποία περιγράφεται παρακάτω.Στη τουρκοκρατία τρία ήταν τα είδη της κατοχής γης.Τα τσιφλίκια που ήταν στρατιωτικές εκτ΄άσεις,τα μούλκια που ήταν ατομικές ιδιοκτησίες και τα βατούφια που ηταν εκτάσεις μοναστηριών ή κοινωνικών ιδρυμάτψν.
Σουβάλα= Ισχυρό κύμα
Σουβαλ ή Σουβάλαι Φίδι που τυλίγεται σένα σώμα
Μπιζάνι = περιοχή με μικρές ελιές που παράγουν λάδι ή ομάδα ανθρώπων που έχουν κυριεύσει και ελέγχουν μια περιοχή.
Τσούκα = Υψηλή γυμνή βουνοκορφήή καραφλή κορυφή λόφου
Σιόριζα= Η πέρδικα
ΛΕΞΙΚΟ ΑΛΒΑΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΤΟ 1984
ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΠΟΝΥΜΙΩΝ
ΤΖΟΥΜΗ=ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ
ΑΡΜΥΡΕΣ= ΑΛΜΥΡΟ ΕΔΑφΟΣ
ΒΑΛΤΟΣ=ΕΛΟΣ
ΒΛΑΧΟΠΟΡΟ=ΠΕΡΑΣΜΑ ΒΛΑΧΩΝ
ΓΑΝΙΕΣ=ΓΟΝΙΜΟ ΕΔΑφΟΣ
ΡΩΜΕΪΚΟ= ΚΤΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΟΥΒΕΛΙΑ= ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΥ ΕΊΧΕ ΜΕΛΙΣΣΙΑ
ΔΕΔΗ= ΦΡΑΓΜΑ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ
ΜΠΑΤΑΚΙΑ ΤΟΠΟΙ ΚΑΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ
ΛΑΧΝΟΙ=ΔΙΑΝΟΜΗ ΓΑΙΩΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821.ΤΑ ΜΟΙΡΑΣΕ Ο ΚΟΤΣΑΜΠΑΣΗΣ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΥΡΑΙΟΥΣ ΠΟΥ ΤΟΥ ΚΗΡΥΞΑΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΩΝ ΗΤΑΝ ΟΙ ΛΥΡΑΣ,ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΠΟΥΡΙΚΑ-ΚΑΡΥΔΟΙ-ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΑΙΟΙ-ΓΕΩΡΓΟΠΛΑΙΟΙ
ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ=ΤΟ ΟΡΙΟ ΠΛΑΤΥ-ΒΑΛΥΡΑΣ ΟΠΥ ΚΑΛΙΕΡΓΟΥΣΑΝ ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ
ΧΑΝΙΑ =ΠΑΛΑΙΑ ΧΑΝΙΑ ΣΕ 3 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ ΚΑΙ ΛΑΜΠΑΙΝΑ
ΤΟΥΡΛΕΣ= 4 ΛΟφΙΣΚΟΙ ,ΤΩΡΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ,ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕς ΠΟΥ ΤΙΣ ΕΧΩ ΣΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΟΥ
ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ= ΤΟΠΟΣ ΚΑΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΠΟ ΖΑΡΖΑΒΑΤΙΚΑ
ΜΟΥΛΚΙΑ =ΚΤΗΜΑΤΑ ΣΕ ΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΑΜΑΡΑΚΙ =ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΪΤΣΑ ΠΟΥ ΥΠΗΡΧΕ ΑΓΡΟΤΟΣΠΙΤΟ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟ ΠΗΓΑΔΙ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΚΟΜΗ
ΑΓΡΙΛΙΑ= ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΑΓΡΙΛ ΑΓΑ
ΓΟΡΓΟΡΕΜΑ=ΓΡΗΓΟΡΟ ΡΕΜΜΑ ΔΙΠΛΑ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ,ΠΟΥ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΑΡΧΑΙΟΥ ΓΕΦΥΡΙΟΥ
ΓΚΡΕΜΙΝΑ=ΑΠΟΤΟΜΗ ΚΛΙΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ,ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΜΟΥΛΚΙΑ
ΚΑΚΑΒΟΣ =ΛΙΜΝΗ ΣΤΗ ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΚΑΚΑΒΙ=ΚΑΖΑΝΙ
ΚΑΒΡΟΓΑΔΕΣ=ΣΥΣΚΟΛΟΣ ΤΟΠΟΣ ΓΙΑ ΣΚΑΨΙΜΟ
ΛΙΜΝΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ=ΕΚΕΙ ΠΝΙΓΗΚΕ Ο ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ,ΣΤΑ ΠΟΤΙΣΤΙΚΑ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΑ=ΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΟΔΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΕ ΑΚΤΗΜΟΝΕΣ ΒΑΛΥΡΑΙΟΥΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Σε Φόντο μαύρο
Χαμένα όνειρα
Νιάτα φευγάτα μου
Χρόνια που φλόγιζαν
Ανησυχίες.
Παλιές μου θύμησες
Μείναν στη στράτα μου
Μόνο ασπρόμαυρες
Φωτογραφίες.
Γκρίζα προβάλουνε
Μες στο χειμώνα μου
Πόθοι μου άχαροι
Φιλοδοξίες.
Κάθε σελίδα μου
Πληγές και δάκρυα
Και ασταμάτητες
Μελαγχολίες.
Παναγιώτης Αδαμόπουλος
Από την έκθεση
"Μαθητικές μνήμες εξήντα χρόνων 1905-1965"
στη Βαλύρα στις 16-8-1997
Ένα τραγούδι από τα παλιά
Θελ'τε ν' ακούσετε βιολιά, λαγούτα και κλαρίνα;
Περάστε απ' το Μελιγαλά και απ' Τζεφερεμίνι.
Κι εκεί θ' ακούσετε βιολιά, λαγούτα και κλαρίνα.
Χορεύει η Γαλανή μπροστά μαζί με τον καλό της
Με δυο μαντήλια στο λαιμό και τέσσερα στο χέρι
Και απ' το πολύ το κούνημα και απ' τη φαντασιά της
Εκόπη τ' αργυρό κουμπί και εφάνη ό,τι εφάνη.
Κείνο δεν ήταν μάλαμα κι άλλοι το λεν ασήμι.
Άλλοι το λένε μάλαμα κι άλλοι το λεν' ασήμι.
Παρά της κόρης το στηθί που λάμπει σαν ασήμι
Κι ο Δήμος χαμογέλασε κι Γαλανή πικράθη.
Σκύψε καλέ και πάρε το και δωσ' μου το κουμπί μου
Και άντε για να φύγουμε στον τόπο μας να πάμε.
(Από την ανέκδοτη συλλογή δημοτικών τραγουδιών της Μεσσηνίας λαογράφου κ. Ιφιγένειας Γκότση, η οποία το έχει καταγράψει όπως το άκουγε, στη μικρή της ηλικία, να το τραγουδούν οι γέροντες στον Αετό και στην Κυπαρισσία, σε γάμους και πανηγύρια).
Πόνος και Λύτρωση
-Πήρα το τηλεγράφημα
Που έστειλες στα ξένα
Να ‘ρθω κοντά σου γρήγορα
Για να με δεις και μένα
-Έρχομαι μάνα ,έρχομαι
Πήρα τ’ αεροπλάνο
Φόρτωσα στις βαλίτσες μου
Το πόνο το μεγάλο
-Σε δύο ώρες έφθασα
Μέσα στην αγκαλιά σου
Με φίλησες ,μ’ ευχήθηκες
Και γέλασε η καρδιά σου
-Σταγόνες δάκρυα κύλησαν
Απ’ τη γλυκιά ματιά σου
Π’ αντίκρυσες τους αετούς
Τα πέντε τα παίδια σου
-Τους συγγενείς και χωριανούς
Είχες όλους μπροστά σου
Μα το καντήλι έσβηνε
Που είχες πολύ κοντά σου
-Σαν πεταλούδα πέταξες
Ψηλά στον ουρανό
Με ημερομηνία λήξεως
Αυτόν τον αριθμό
24-9-1997
Στη μνήμη της μάνας μου
Η κόρη σου Ιωάννα Λύρα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μια δυνατή ψυχική ανάγκη, ένα δέσιμο με μια απέραντη αγάπη, σεβασμό και ένα ηθικό χρέος, στη γη που γεννήθηκα, στη γη που γνώρισα το φως και τις συγκινήσεις της παιδικής και νεανικής μου ζωής, με ώθησαν στην καταγραφή αυτή, στην οποία ο μελετητής ή αναγνώστης βρήκε απαντήσεις των ερωτημάτων που σχετίζονται με το χωριό μας
ΒΑΛΥΡΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ.
Προτιμώ να είμαι χρήσιμος παρά ευχάριστος προτάσσοντας το συμφέρον του τόπου ,διακδικώντας με τίμια μέσα την εμπιστοσύνη του λαού και να προσδέσουμε στο λειτουργημά μας κύροας,αξιοπιστία και καταξίωση.
ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣΝΙΑΡΧΟΣ,ΚΟΥΡΕΤΑΣ και ΚΑΜΑΡΙΝΟΣ από ΜΠΑΛΛΑ
ΤΡΑΓΟΣ και ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ από ΚΑΤΣΑΡΟΥ
ΑΔΕΛΦΟΙ ΡΕΡΑΙΟΙ από ΚΑΛΥΒΙΑ
ΚΡΙΜΠΑΣ,ΜΑΡΤΑΚΛΗΣ,ΝΤΑΛΑΧΑΝΗΣ,ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ,ΚΩΣΤΟΛΙΑΣ και ΚΟΜΙΝΗΣ από ΜΕΡΟΠΗ
ΜΗΤΡΑΚΑΣ,ΡΙΖΟΣ,ΠΡΟΥΝΤΖΟΣ,ΛΑΠΙΩΤΗΣ από ΟΙΧΑΛΙΑ
ΛΙΑΡΟΣ ΝΤΑΒΡΑΒΤΑΣ,ΜΠΑΡΑΜΠΟΣ και ΜΑΥΡΑΝΔΡΑΣ από ΛΟΥΤΡΟ
ΠΙΚΟΥΛΑΣ και ΣΟΥΛΙΜΙΩΤΗΣ (ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ) από ΖΕΥΓΟΛΑΤΙΟ
ΜΑΡΜΑΡΑΣ από ΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙ
ΠΕΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ από ΜΑΓΟΥΛΑ
ΚΙΡΚΙΛΗΣ ,ΔΗΜΑΡΑΣ,ΜΑΚΡΗΣ,ΜΠΟΥΤΟΣ ΔΟΡΚΟΦΥΚΗΣ,ΔΕΛΙΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΛΙΩΝΗΣ και ΦΩΤΟΣ από ΜΕΛΙΓΑΛΑ.
ΛΥΡΑΣ ΦΕΙΔΑΣ,ΞΥΔΗΣ ή ΞΥΔΟΠΟΥΛΟΣ και ΦΕΡΜΑΝΗΣ από ΒΑΛΥΡΑ
ΧΟΝΔΡΟΣ ,ΤΣΙΛΙΚΑΣ,ΚΑΒΟΥΡΑΣ και ΛΑΤΖΟΥΝΗΣ από ΣΚΑΛΑ
ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΑΝΙΑΣΠΑΠΑΓΚΟΝΟΣ,ΠΕΤΡΟΒΑΣ,ΓΚΟΤΣΗΣ,ΔΙΑΜΑΝΤΗΣκαι ΣΟΥΡΛΗΣ από ΓΑΡΑΤΝΤΖΑ
ΛΑΡΔΑΣ ,ΧΕΙΛΑΣ,ΞΙΦΑΡΑΣ και ΧΟΥΡΔΟΥΠΗΣ (πρακτικός γιατρός) από ΤΡΥΦΑ
ΜΠΟΥΝΤΟΣ και ΣΙΟΥΤΗΣ από ΣΑΝΔΑΝΙ
ΜΠΕΛΝΤΕΚΟΣ και ΔΡΑΒΟΛΙΑΡΗΣ από ΜΠΟΥΓΑ
ΜΠΟΥΡΑΣ,ΚΟΝΙΔΗΣ και ΚΑΠΠΟΣ από ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΣ
*Ο ΣΠΥΡΟΣ ΤΑΣΣΙΟΠΟΥΛΟΣ ΙΑΤΡΟΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ –ΙΣΤΟΡΙΟΔΙΦΗΣ συνέταξε το παραπάνω κατάλογο «ΕΘΝΙΚΟ ΨΥΧΟΚΕΡΙ»,χωρίς πλήρη στοιχεία (μόνο επώνυμο-χωριό),για να φωτίζει αιώνια τη μνήμη τους.
Η μάχη της Βέργας –Αλμυρού δημοσιεύτηκε στο Μεσσηνιακό λόγο σε 4 συνέχειες 1,8,15 και 22 Ιουλίου 1999
ΠΕΤΡΟΜΠΕΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ 1765-1848Ηταν ο τελευταίος ηγεμόνας της ΜΑΝΗΣ ,μέλος της φιλικής εταιρείας και ένας από τους στρατιωτικούς ηγέτες της επανάστασης του 1821.Πίστευε στη συμπαράσταση του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ , στον αγώνα των ΕΛΛΗΝΩΝ. Στις 23 Μαρτίου του 1821 κήρυξε την έναρξη της επανάστασης είσβάλλοντας με τους μανιάτες στην ΚΑΛΑΜΑΤΑ. Ονομάστηκε αρχιστράγος ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ,εκλέχτηκε πρόεδρος στην ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΓΕΡΟΥΣΙΑ στην μονή ΚΑΛΤΕΖΩΝ,υπήρξε ένας από τους τρεις προέδρους του ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ και προσπάθησε να εξομαλύνει τις σχέσεις στρατιωτικών και κοτζαμπάσηδων. Δέχτηκε το ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ σαν εθνάρχη και όταν διαπίστωσε τον παραγκωνισμό των ΜΑΝΙΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΙΝΆ ,ΤΟΥ ΈΚΑΝΕ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΜΕ ΑΠΟΤΈΛΕΣΜΑ ΝΑ ΦΥΛΑΚΙΣΤΕΊ ΜΈΧΡΙ ΤΟ 1832 . Ο γιος και αδερφός του σκότωσαν το ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ στον ΑΓΙΟ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ στο ΝΑΥΠΛΙΟ στις 27-9-1831.Το 1833 έχουμε τον ερχομό του ΟΘΩΝΑ ,τη φυλάκιση του ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ στο ΙΤΣ ΚΑΛΕ της ΑΚΡΟΝΑΥΠΛΙΑΣ ΓΙΑΤΊ ΚΑΤΗΓΟΡΉΘΗΚΕ ΩΣ ΠΡΟΔΌΤΗΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΏΣΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ. ΤΟ 1834 Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΑΠΟΥΤΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΝ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ .ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥΣ ΓΡΙΝΤΖΑΛΗ-ΜΗΤΡΟΠΕΤΡΟΒΑ-ΤΖΑΜΑΛΗ ΚΑΙ ΤΟ 1835Ο ΟΘΩΝΑΣ ΕΔΩΣΕ ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ.Δυο δικαστές οι Πολυζωϊδης και Τερτσέτης δεν υπογράψαν την καταδίκη στον ήρωα της επανάστασης ΚΟΛΟΚΟΤΡΏΝΗ.
Κατά τη βασιλεία του ΟΘΩΝΑ ο ΠΕΤΡΌΜΠΕΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ έγινε σύμβουλος επικρατείας και γερουσιαστής το 1843
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΙΜΗΛΙΟΤο εθνικό κειμήλιο περιέχει την ιστορική προκήρυξη- διακήρυξη-προειδοποίηση του ΠΕΤΡΟΜΠΕΗ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ που απευθύνεται στις Ευρωπαϊκές αυλές εκ μέρους του φιλογενούς αρχιστράτηγου των στρατευμάτων εκ του σπαρτιατικού στρατοπέδου Καλαμάτας και επ’ ονόματι του αυτομάτως συγκροτηθέντος πολιτικο-στρατιωτικού σώματος, ως κυβερνητικού οργανισμού της ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗΣ ΣΥΓΚΛΗΤΟΥ ,ενώπιον της οποίας ανεγνώσθη και ενεκρίθη στην Καλαμάτα διακήρυξη περί των δικαιωμάτων των Ελλήνων έναντι των Οθωμανών την 23ην Μαρτίου 1821 ημέρα γιορτής ,δοξολογίας και πανηγυριού ενόπλων και λαού, με πολεμικές ιαχές και πρόχειρα φονικά όπλα, καριοφίλια, μαχαίρια και δρεπάνια στα χέρια τους, παρόντων 24 ιερέων και ιερομονάχων με άγιες εικόνες και ντυμένων με τις επίσημες ιερατικές τους στολές τους.
Η 23η Μαρτίου είναι η γνήσια χωρίς μύθους και θρύλους πρώτη οργανωμένη αποτελεσματική στρατιωτική επέτειος στη κύρια ΕΛΛΑΔΑ που είχε πανελλήνια και παγκόσμια απήχηση επειδή έπεσε η Καλαμάτα στα χέρια των Ελλήνων, μια από τις μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου και αιχμαλωτίστηκαν 300 τούρκοι, καταλύοντας έτσι την τουρκική εξουσία.
Η πόλη της Καλαμάτας είχε περικυκλωθεί από την 20η Μαρτίου και ήταν αδύνατη η επικοινωνία της με τη ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ και κάστρα Μεθώνης-Κορώνης και Ναβαρίνου. Από δυσμάς βορρά και ανατολάς την είχαν περικυκλώσει οι ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑΣ-ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ και ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ. Για τον τούρκο βοεβόδα ΑΡΝΑΟΥΤΟΓΛΟΥ ηταν η μόνη διέξοδος προς τα νότια. Η Μάνη ηταν μόνιμο κέντρο της φιλικής εταιρείας από το 1818 ,στην ηγεμονία του Πετρόμπεη .Από το 1770 ήταν ανεξάρτητο ηπειρωτικό κράτος υπαγόμενο στο ναύαρχο Αιγαίου ΚΑΠΟΥΔΑΝ ΠΑΣΑ και όχι στο ΜΟΡΑ ΒΑΛΕΣΗ της Τριπολιτσάς. Επικεφαλής ήταν ο Πετρόμπεης με 2000 ενόπλους ως αρχιστράτηγος των Σπαρτιατικών δυνάμεων. Μαζί του συστρατεύθηκαν και αλλοι στρατηγοί της Μάνης εγκαταλείποντας τις παλιές τους έχθρες .Μαζί τους ενώθηκαν ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑΣ- ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ- ΚΕΦΑΛΑΣ- ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ- ΜΗΤΡΟΠΕΤΡΟΒΑΣ και ΓΚΡΙΤΖΑΛΗΣ για να είναι κοινή και συντονισμένη προσπάθεια. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Κολοκοτρώνης που κρατούσε μακρυά ράβδο χωρίς όπλο φορώντας ερυθρό ένδυμα του αξιωματικού των επτανησιακών ταγμάτων.Η συμμετοχή του Κολοκοτρώνη δεν ήταν και τόσο σημαντική στην απελευθέρωση της Καλαμάτας όπως περιγράφουν ορισμένοι ιστορικοί ιδιαίτερα όταν οι ιστοριογράφοι κυριαρχούνται από έντονα συναισθήματα συμπάθειας ή αντιπάθειας. Η άνοδος του Κολοκοτρώνη υπήρξε ανοδική από τη μάχη των Δερβενακίων που κατέστρεψε το ΔΡΑΜΑΛΗ και ολόκληρη τη στρατιά του το 1822.
Στη συνέλευση των ΚΑΛΤΕΖΩΝ που έγινε στις 26-5-1821 ο Κολοκοτρώνης δεν παραβρέθηκε , ενώ ο ΠΕΤΡΟΜΠΕΗΣ αναγνωρίστηκε πρόεδρος της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗΣ ΓΕΡΟΥΣΙΑΣ και αρχιστράτηγος της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ και αργότερα πρόεδρος του εκτελεστικού με αντιπρόεδρο τον Κολοκοτρώνη. Τόσο ο Πετρόμπεης όσο και ο Κολοκοτρώνης μετά την άφιξη του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ αναγνώρισαν ως αρχηγό αυτόν.
Το Β.Δ. του 1947 για την 23η Μαρτίου διατυπώθηκε ως εξής:
Επιθυμούντες όπως η επέτειος της 23ης Μαρτίου καθ’ ην η πόλις των ΚΑΛΑΜΩΝ απετίναξε πρώτη τον τουρκικόν ζυγόν εορτάζεται ως εμπρέπει εις το ιστορικό τούτο γεγονός προτάσσει του ημετέρου επι των εσωτερικών υπουργού, αποφασίσαμε και διατάσσουμε:
1.Την 23η Μαρτίου θα εορτάζεται ως τοπική εορτή, η επέτειος της απελευθέρωσης των ΚΑΛΑΜΩΝ.
2. Κατά ταύτη θα τελείται είς τον εν Καλάμαις ιστορικό φραγκικοβυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων δοξολογία εις ανάμνηση της ιστορικής ημέρας και επιμνημόσυνες δεήσεις υπέρ των ηρώων της ελευθερίας.
Το πρωτότυπο κείμενο βρέθηκε το 1967 και φυλάσσεται στα κρατικά αρχεία του ΛΟΝΔΙΝΟΥ (φακ, ΖΑΚΥΝΘΟΥ αριθ. 2 ). Το κείμενο αναφέρεται στις Ελληνικές αρχές και παραδόσεις και περικλείει σε συντομία τις φιλοσοφικές φιλελεύθερες ιδέες ισότητας και δικαιοσύνης. Το κείμενο απασχόλησε ιστορικούς και λόγιους του εικοστού αιώνα ,γιατί είχε δημοσιευτεί στην ελληνική εφημερίδα ΣΑΛΛΠΙΓΞ (έτος 1ο, φύλλο Γ,20 Αυγούστου 1821 την πρώτη ελληνική εφημερίδα της νεώτερης Ελλάδος) και το κείμενο ήταν παραποιημένο καθώς και η ημερομηνία. Η σύνταξη έγινε από τον ΙΩΑΝΝΗ ΛΟΓΟΘΕΤΗ επίσημο γραμματέα του Πετρόμπεη από τις ΓΚΑΪΤΣΕΣ ΑΒΙΑΣ. Σπούδασε στη σχολή της ΔΗΜΗΤΣΑΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ 1812-1815ΉΤΑΝ ΓΡΑΜΜΑΤΈΑΣ ΤΟΥ Θεοδωρόμπεη ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ.
Απεδείχθη και επικυρούται με την αποκαλυφθείσα επιστολή στα κρατικά αρχεία του Λονδίνου διακήρυξη εκπεμφθείσης εκ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ την 23ην του μηνός Μαρτίου 1821 ότι πρώτη μεγάλη πόλη στον οθωμανικό χώρο απελευθερωθείσα από τον οθωμανικό ζυγό και κυριευθείσα υπό οργανωμένου στρατού κατά τον επαναστατικό αγώνα του 21 είναι η ΚΑΛΑΜΑΤΑ. Η απαίτηση είναι να επιστραφεί το εθνικό κειμήλιο στην Καλαμάτα και να το απαιτήσουν οι δήμαρχοι ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ-ΣΠΑΡΤΗΣ, οι βουλευτές Μεσσηνίας-Λακωνίας και το υπουργείο εξωτερικών
Όταν ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ διαίρεσε την ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ σε τμήματα, διόρισε διοικητές με τον τίτλο του εκτάκτου επιτρόπου. Οι Μανιάτες οπλαρχηγοί έφεραν δυσκολίες , γιατί ήθελαν τη Μάνη δικό τους σπίτι διαχωρισμένο από την υπόλοιπη Ελλάδα. Κλήθηκε στην Αίγινα ο Γεώργιος γιος του Πετρόμπεη ότι θα πείσει τους οπλαρχηγούς και επειδή δεν τα κατάφερε ,κλείστηκε ο πατέρας του Πετρόμπεης στη φυλακή. Η μαυρομιχάλενα παρακάλεσε τον Ρικόρδ με σκοπό να πείσει τον κυβερνήτη να συμφιλιωθεί με το γιο της Πετρόμπεη. Παρά τη μεσολάβηση, ο γιος ΓΕΩΡΓΙΟΣ και αδελφός ΚΩΝ\ΝΟΣ, πλούσια ντυμένοι περίμεναν τον ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, στις 27-9-1831, ημέρα Κυριακή έξω από το ναό του αγίου Σπυρίδωνα. Ο Κων\νος υποκλίθηκε με βαθύ χαιρετισμό και σεβασμό έριξε βαρύ το αριστερό του χέρι στο τραχηλό του και σήκωσε με το δεξί δίκαννο πιστόλι προς το κεφάλι λέγοντας: Κι εγώ κακά χερόβολα και συ κακά δεμάτια.Τον πυροβόλησε δυο φορές ταυτόχρονα πίσω από το αυτί και ο Γεώργιος του βύθισε στη κοιλιά του το μαχαίρι ,ο δε φύλακας των Μαυρομιχαλαίων ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ που τον είχαν μυήσει πυροβόλησε ,αλλά αστόχησε.
Η 25η Μαρτίου θεσπίστηκε το 1938 από το βασιλιά Οθωνα επέτειος εορτασμού της εθνικής παλιγγενεσίας.
ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣΟ Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος,γνώστης 11 γλωσσών ήθελε να μάθει και τη 12η ,τη λατινική ξεκινά τις ύπουλες κινήσεις.Παροπλίζει,υπονομεύεικαι κατηγορεί τους οπλαρχηγούς αγωνιστές ως προδότες. Ο Ανδρούτσος πρόβλεψε ότι αυτοι οι καλαμαράδες.θα τους κόψουν μια μέρα το κεφάλι και βγήκε αληθινός.Με τον Αλή Πασά που ήταν Αλβανός και βρισκόταν συνεχως σε ρήξη με το παλάτι συνεργάστηκαν μαζί του οι Ανδρούτσος και Καραισκάκης.Οθάνατος του Καραισκάκη στις 22 Απριλίου 1827 ήταν σχεδιασμένος ή συμπτωματικός..Υπήρξε αραγε δάκτυλος των ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΥ,ΚΟΧΡΑΝ και ΤΖΩΡΣ ,για να βγει από τη μέση ο ρουμελιώτης καπετάνιος και να περιοριστει το νέο κράτος στα όρια της Πελοποννήσου.Είχαν μπεί τα καπάκια μεταξύ ντόπιων και Αγγλων.Τις τύχες του κρατιδίου ανέλαβαν οι πολιτικοί.
15. Οδος σισηροδρομικού σταθμού
Πρώτη Αυγούστου λειτούργησε η γραμμή Βαλύρας-Καλαμάτας και πρώτη Οκτωβρίου η γραμμή Βαλύρα-Μελιγαλά.Στις 16-17 Φλεφάρη του 1944 οι Γερμανοί μάζεψαν τους Βαλυραίους και τους οδήγησαν στο σταθμό και το συχωριανό μας Κωστάκη Γεωργακόπουλο τον έντυσαν γυναίκα ,τους ξεγέλασε και έφυγε .Στο σταθμό ,την εποχή της μετανάστευσης υπήρχαν αμφίθυμα αισθήματα <για αυτούς που μένουν και για αυτους που φεύγουν> και ο Στέλιος Καζαντζιδης τραγουδησε <μέσα στο τραίνο Γερμανίας –Αθηνών> και πολλοί αλλοι για τη μετανάστευση που το μεταφορικό μσο ηταν ο μουτζουρης.Το 1947 αντάρτες από Αγιο Φλώρο-Τσουκαλέικα έκαψαν το σταθμό της Βαλύρας ,σε αντίποινα γιατι ήθελαν να καταλάβουν το αστυνομικό σταθμό Βαλύρας,κάποιος τους καρφωσε καιεπεφταν ριπές πυροβόλων όταν έρχονταν από το ρέμμα του βότρυς.
Το δημοτικό σχολείο της Βαλύρας διέθετε πολυβολείο με 3 παρατηρητήρια ,είχε σηραγγα με την αστυνομια και διαφυγή από το υπόγειο του σχολείου προς το μέρος του Σφήκα .Δυστυχώς καταστράφηκε ,όπως και πολλά αλλα.
16. Οδός Σόλωνος
Μεγάλος Αθηναίος νομοθέτης φιλόσοφος και ποιητής.(639-659Π.Χ.).Ήταν ένα από τους 7 σοφούς της Ελλάδας.Αναμόρφωσε τους κοινωνικούς πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς και προετοίμασε το μεγαλείο της Αθηναικής Δημοκρατίας.Τα νομοθετικά του έργα ήταν:α)κατάργησε τη διαίρεση των πολιτών ανάλογα με τη καταγωγή τους και η διαίρεση έγινε με βάση τα εισοδηματά τους που διακρίνονται σε πεντακοσιομέδιμνους ,ιππείς, ζευγίτες,θήτες.β)Με τη σεισάχθεια,εξάλειψε τα χρέηγ)ιδρυσε την εκκλησία του δήμου δ)ίδρυσε τη βουλή των τετρακοσίων ε)Καθόρισε τον αριθμό των αρχόντων σε 9.Ίδρυσε την Ηλιαία που της αποτεκούσαν 600 δικαστές.Οι νόμοι γράφτηκαν σε στήλες οι οποίες στρέφονταν γύρω από άξονα και ονομάστηκαν αξύνες ή κύρβεις και θεωρείται ο πατέρας του αστικού δικαίου.Στο βασιλιά των Σάρδεων Κροίσο είπε μηδένα προ του τέλους μακάριζε.Έγραψε πολλες ελεγείες που ονομάστηκαν γνωμικά επειδή είχαν πολλές γνώμες.Μερικά από αυτά είναι:Άρχεσθαι μαθων άρχειν επιστήσει.Μη κακοίς ομιλει.Ηδονήν φεύγε ήτις λύπην τίκτει.Δικαιοσύνην ασκείν έργω τε λόγω τε.
Ο Σόλων αναδείχθηκε μετριοπαθής και συντηρητικός και απέβλεψε στο συμβισασμό της ατιστοκρατίας και των ασθενεστέρων οικονομικά τάξεωντων συμφερόντων
17. Οδός Αριστομένους
Ήρωας του Β Μεσσηνιακού πολέμου με εξαιρετική ανδρεία και σπουδαία διπλωματική ικανότητα τον 7οςαιώνα π.Χ. Στον αγώνα ενεντίον των Σπαρτιατών συνένωσε με συμμαχία Αργείους και Αρκάδες νικήθηκε στη Μεγάκη Τάφρο έφυγε στο οχυρό ΕΙΡΑ υπερασπίζοντας τη πόλη Μεσσήνη για 11 χρόνια.Σε μια προσπάθεια διαδυγής του πιάστηκε αιχμάλωτος και ρίχτηκε στο ΚΑΙΑΔΑ , αλλά συγκρατήθηκε στα φτερά ενός αετού και βγήκε από τον Καιάδα με τη βοήθεια μιας αλεπούς.Ξαναγύρισε στην Είρα ,προδόθηκαν τα σχεδιά του στους Σπαρτιάτες οι οποίοι κατέστραψαν και πάλι τη Μεσσήνη.Το 666Π.Χ. πέθανε στη Ρόδο..Υπάρχει παράδοση ότι ήταν επικός ποιητής ,αλλά από το έργο του δεν σώθηκε τίποτε..Υπαρχει με τη τελευταία διοικητική διαίρεση της Ελλάδος του 1997 στη Μεσσηνία δήμος Αριστομένη που τον αποτελούν 11 δημοτικά διαμερίσματα.
Πολλοί σύλλογοι Μεσσηνίων στην Αμερική και σε διαφορα μέρη της Ελλαδος έχουν το ονομα <ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ>
18. Οδός Αγίου Αθανασίου
Ο Αγιος Αθανάσιος είναι ο καθεδρικός ναός της Βαλύρας. Ακριβή χρονολογία θεμελίωσης και αποπεράτωσης του ναού αυτού δεν έχουμε. Από τις εικόνες όμως του τέμπλου που είναι υπογγεγραμμένες από τους αγιογράφους εκ Ζακύνθου Ιωάννη και ΓεώργιοΤαμβάκη, εισηγητή της Επτανησιακήςσχολής στην αγιογραφία και τη ζωγραφική, βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι ο ναός κτίστηκε πριν το 1850 ,όπως και άλλοι ενοριακοί ναοί των γύρω χωριών. Ορυθμός του ναού είναι τρίκλητος βασιλική μετά τρούλο. Εντυπωσιακή τελειότητα παρουσιάζει η μεσαία καμάρα οπου με τον τρούλο σχηματίζει τέλειο σταυρό.Ανυπολόγιστης αξίας είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο ,έργο των αδελφών Ασημακόπουλου από τον Ακοβο της Αρκαδίας .Εχει μία κεντρική είσοδο και δυο πλευρικές.Χωρίζεται κέθατα και οριζόντια σε 9 μέρη.Οι 10 κάθετες ξυλόγλυπτες κολόνε ,εχουν η κάθε μια από 4 ξυλογλυπτες αγιογραφήσεις .Υπάρχουν 56 αγιογραφήσειςκαι αρκετά ξυλόγλυπτα πρόσωπα. Ηταν και στο ναο Γαρδικίου που κάηκε. Από πληροφορίες των απογόνων Τσαγκάρη ,χρειάστηκαν 10 χρόνια για να ολοκληρωθεί το ξυλόγλυπτο τέμπλο που είναι μοναδικής τεχνοτροπίας στην Ελλάδα και χρειάζενται συντήρηση όπως και ο ναός από τους σεισμούς που υπέστη στις 19-9- 1986.Τα νερά της κολυμβήθρας πέφτουν σε πηγάδι βάθους 12 μέτρωνΤο ρολόϊ στο καμπαναριό ,είναι δωρεά των μεταναστών στην Αμερική της οικογένειας Ξενοφώντα Μανιάτη.Είχε 3 μάσκουλα μοναδικά στην Ελλάδα τά οποία ο Δημήτριος Μπατάλιας γέμιζε με κεραμίδι και –μπαρουτι και βάζοντας φυτίλι τα έσκαγε ανήμερα της ανάστασης κάθε χρόνο ,ένα έθιμο που πρέπει να επανέλθει.Υπάρχει το πρωτόκολο παραλαβής παράδοσης των ναών της Βαλύρας του πατέραμου που ήταν επίτροπος για περίπου 30 χρόνια.
Πρώτη σειρά .Αγιογραφίες προφητών
Δεύτερη σειρά.Ξυλόγλυπτεςμορφές
Τρίτη σειρά 9 αγιογραφίες αγίων
Τέταρτη σειρα. Ξυλόγλυπτοι άγγελο
Πέμπτη σειρά. 9 αγιογραφίες προφητών.
Εκτη σειρά.Ξυλόγλυπτοι άγγελοι –γιρλάντεςκαι στη μέση το μάτι του Θεού
Εβδομη σειρά.19 αγιογραφίες από το βιο του ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΎ.Πάνω από ολες τις εικόνες υπάρχει ξυλόγλυπτη συνεχόμενη κορνίζα.
Ογδοη σειρά. 5 αγιογραφίες αγίων
Εννατη σειρά. Δυο δράκοντες και στημέση ο σταυρός
Υπάρχουν ξυλόγλυπτες κολώνες στις σειρές 1,2,3,7 και 8.Στη σειρά 3 η κάθε κολώνα έχει από 4 ξυλόγλυπτα πρόσωπα αγίων.
Το εσωτερικό του ναού περιέχει 6 κολώνες που στηρίζουν τη στέγη και συνδέονται με μετταλικές λάμες για να απορροφούν τους κραδασμούς που προκαλούν οι σεισμοί.
Ο Σιαγκρόγιαννης ( πατέρας του Αλέξη και Θανάση Σιάγκρη) και ο Νικος Γεωργακόπουλος πατέρας του Γιώργη (Πλατσάρα) γεννήθηκαν την ίδια ημέρα ,βαπτιστηκαν στην ιδια κολυμβήθρα αραβωνιάστηκαν-παντρεύτηκαν την ιδια ημέρα παίρνοντας και οι δυο γυναίκες από το Χασάμπασα και πέθαναν την ιδια ήμέρα.
Οι Εφημέριοι του ναου κατά χρονολογική σειρά είναι
19.Οδός Αγίου Δημητρίου
Ο ρυθμός είναι απλή βασιλική. Ηταν μετόχι της μονής ΑΜΥΑΛΩΝ ,της επαρχίας Γορτυνίας και περιήλθε στη κοινότητα της Βαλύρας μετά τη διάλυση της μονής αυτής.
Ο άγιος μεγαλομάρτυρας Δημήτριος ο μυροβλήτης ήταν αξιωματικός του Ρωμαϊκού στρατού και πέθανε με λογχισμό, στη Θεσσαλονίκη, στα χρόνια του Μαξιμιανού. Είναι πολιούχος της Θεσσαλονίκης και προς τιμήν του γίνονται τα Δημήτρια.
19.Οδός Αγίας Τριάδας*
Ο ναός είναι σταυροειδής μετά τρούλου με θαυμάσια θέα προς το ποτάμι Μαυροζούμενα, το Βουλκάνο και τις καταπρασινες παραποτάμιες εκτάσεις και ελαιώνες της ΠεραΜεριάς και Τσούκας. Δεν έχει καμιά αναλογία και συμμετρία ,αλλά έχει μια θαυμάσια και αξιοπερίεργη ακουστική.Ο ναός αυτός κτίστηκε με έξοδα των βαλυραίων οικογενειών ΛΥΡΑ-ΚΑΡΥΔΗ και ο πατέρας μου Δημήτριος ήταν για περίπου 30 χρόνια επίτροπος στην εκκλησία έχοντας φωτοτυπημένα τα πρωτοκολλα παραλαβής παράδοσης των διαφόρων αντικειμένων των ναών.
Οι αλλοι ναοί της Βαλύρας είναι:Ο αρχαίος ναός του Αγισηλάου,Αγία Παρασκευή,Παναίτσα,Αγιάννης,Αγιονικόλας,Αγιοβλάσσης Αγιος Πέτρος, Αγιος Ηλίας, Αγιος Κων\νος.Βαλτοκκλησιά και το κοιμητήριο του χωριού Αγιος Γεώργιος.
* Ο σύλλογος των Βαλυραίων της Αθήνας έχει το όνομα <ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ>.Ιδρύθηκε το 1982 και διατηρείται στα χαρτιά όταν εκλεισε η εφημερίδα <ΒΑΛΥΡΑ> ΤΟ 1999.Το 1982 δημιουργήθηκε και ο φιλοπροοδευτικός σύλλογος <ΘΑΜΥΡΙΣ>.
Στις πρώτες αρχαιρεσίες που εγιναν στο τέλος μαρτίου του 1982 το νέο διοικητικό συμβούλιο αποτελούσαν οι:
Βασίλης Κόνιαρης ,πρόεδρος
Παναγιώτης Αδαμόπουλος ,αντιπρόεδρος
Αρτεμις Τσάμη ,γραμματέας
Ηλίας Θεοδωρακόπουλος ,ταμίας και
Χρίστος Παπαγεωργίου-Γρηγόρης Μπουρολιάς ,μέλη.
Ο σύλλογος στεγάστηκε δωρεάν στο διαμέρισμα του 5ου ορόφου στην οδό Αισχύλου 27, προσφορά του Ηλία Κόνιαρη. Μαζί με τον αδελφό του Βασίλη εκαναν δωρεάν και το οικόπεδο οπου στεγάστηκε η κοινότητα σε ιδιόκτητο πλέον κτίριο
Η ημέρα της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ ,50 ημέρες μετά το πάσχα, είναι μεγάλη γιορτή της χριστιανικής Εκκλησίας σε ανάμνηση της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους.Κατά την πεντηκοστή ημέρα μετά την ανάσταση του Κυρίου ,σύμφωνα με τη γραφή άφνω εκ του ουρανού ήχος ώσπερ φερομένηςεγένετο πνοής βιαίας επλήσθησαν ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΑΓΙΟΥ, ΚΑΙ ΉΡΞΑΤΟ ΛΑΛΕΊΝ ετέραις γλώσσες.Μάρτυρες του θαύματος υπήρξαν οι Ιουδαίοι της Ιερουσαλήμ καθώς και οσοι από άλλες εθνότητες κατοικούσαν εκεί: Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται, και οι κατοικούντες την Μεσσοποταμίαν,Ιουδαίαν Τε και Καππαδοκία,Πόντον και την Ασίαν,Φρυγίαν Τε και Παμφυλία, Αιγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην και οι επιδημούντες Ρωμαίοι,Ιουδαίοι Τε και προσήλυτοι Κρήτες και Αραβες.
Αυτοί άκουσαν τους Αποστόλους να μιλούν και να κηρυττουν στη γλωσσα τους ,τα μεγαλεία του Θεού.
ΤΟΠΟΝΥΜΙΑ ΒΑΛΥΡΑΣ (με τα ορια τους)
ΣΙΟΡΙΖΑ. Από Μπαρακάρη μέχρι Κουρετέΐκα
ΠΛΑΤΩΝΑ. Από πάνω Μούλκι μέχρι ρέμα Σουβάλας
ΣΟΥΒΑΛΑ. Από ρέμα Σουβάλας μέχρι παληομυλο
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΑ Τα χτήματα πάνω από το δρόμο που δόθηκαν σε ακτήμονες Βαλυραίους το 1953 από τη μοναστηριακή περιουσια της Ιεράς Μονής Βουλκάνου
ΤΟΥΡΛΕΣ Θυμιου Γκομέση μέχτι Φώτη Ηλιόπουλου
ΓΥΦΤΟΡΕΜΑΤΑ Από Μαργαρίτα Χριστάκη μεχρι το οριο του μοναστηριιου και τη μέση της Πλατώνας
ΓΕΩΡΓΟΡΕΜΑ Από Θύμιιου Γκομέση μέχρι Σφήκα
ΜΥΛΟΛΑΚΑΣ Από Καπότη Θόδωρουμέχρι Θεοφίλενας
ΧΟΥΝΕΣ Από Λυρα Θανάση μέχρι Φώτη Ηλιόπουλου
ΣΤΕΦΑΝΙΑ Από Νίκου Μέρμηγκα μέχρι Νικου Μαρινόπουλου
ΣΠΗΛΙΕΣ Από αγιο Λιά –γοργόρεμα-Μαρινόπουλου
ΑΗ ΛΙΑΣ Γύρω από τονΑγιο Λιά
ΑΡΑΠΗΣ Μεταξύ γύρας- αγιου Λιά- σπηλιάς-Παναίτσας
ΓΥΡΕΣ Από ποτάμι μέχρι αράπη
ΜΑΛΤΟΧΕΡΙΣΟ Από αμπελισιο πηγάδι μέχρι Γρηγόρη ΑΑλεξανδρόπουλου
ΣΑΣΑΝΕΑ Πηγάδι Ερρίκου Λινάρδου
ΑΓΡΙΛΙΑ Από Αγγελακόπουλου μέχρι Αλεξανδρόπουλου σταφιδα
ΛΑΧΙΔΕΣ Ή ΛΑΧΝΟΙ Κατω άπο το δρόμο προς το Πλατύ
ΡΩΜΕΙΚΟ Δημητρακόπουλου στάνη
ΑΓΙΑΝΝΗΔΕΣ Γύρω από τοον Αγιάννη
ΞΙΦΑΡΕΣ Μεταξύ Αγιάννη –Αγιου ΠΈΤΡΟΥ
Σέλικο Γύρω από τον αγιο Πέτρο
ΚΟΥΒΕΛΙΑ Στο σύνορο Λαμπαινας –Βαλύρας ,ρέμμα-γέφυρα
ΒΑΜΠΑΚΙΑ Από σασανέα προς κάμπο
ΓΑΝΙΕΣ Από Μπεζεστένι μέχρι Βίγκου πηγάδι
ΠΑΛΗΟΜΥΛΟΣ Γύρω από το μύλο
ΠΙΣΟΚΟΛΑ Γύρω από το πηγάδι του Αγγελόπουλου
ΛΙΝΑΡΔΟΥ ΠΗΓΑΔΙ -ΚΑΒΡΟΓΑΔΕΣ Γύρω από το πηγάδι του Λινάρδου
ΒΛΑΧΟΠΟΡΟ Μετά τα αλωνάκια
ΞΕΡΙΚΑ Από Βίτσου μέχρι γραμμή Χασάμπασα
ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ Στα σύνορα με το Πλατύ κοντα στη σιδερένια γέφυρα
ΤΟΥΛΟΠΙΑ Κώστα Φεφόπουλου πηγάδι
ΝΤΑΡΑ Χτήμα Λάκη Μπόβη
ΠΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ Το κτήμα του Πουλόγιαννη
ΕΥΚΑΛΥΠΤΟΙ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ. Κοντά στη βαλτοκλησιά
ΜΠΑΤΑΚΙΑ
ΓΛΑΡΕΣ Από Φερμάνη-Πουλόγιαννη μέχρι το παλιό βάλτο σταΣκαλεικα
ΒΑΛΤΟΚΚΛΗΣΙΑ Γύρω από την εκκλησιά
ΠΟΤΙΣΤΙΚΑ Από Καρύδη-Αγία Τριάδα
ΠΕΡΑ ΜΕΡΙΑ Η περιοχή μετά το ποτάμι
ΚΑΜΠΟΣ Ηπεριοχή στο Πάμμισο
ΡΑΧΕΣ Πάνω από το ΜΠΙΖΆΝΙ
ΤΣΟΥΚΑ Το σύνορο Σκάλας –Βαλύρας- ΖΈΣΑ
ΒΕΖΥΡΟΡΑΧΗ Ηπεριοχή γύρω από το καλοκαιρινο μύλο
ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ Από βεζυρόραχη-ξελότζα Μπάκα
ΑΡΜΑΚΑΣ
ΣΕΛΙΚΟ Γύρω από τον Αγιο Πέτρο
ΒΑΡΙΚΑ Από Ηλία Μπουρίκα –γήπεδο-μέχρι Μαρινέϊκα
ΣΑΣΑΝΕΑ
ΟΧΤΟΙ Από Σταύρου Τσιλίκα γανιάΓεωργόπουλου Παναγιώτη-
ΓΑΝΙΕΣ
ΑΛΩΝΑΚΙΑ Από Ερρίκου Λινάρδου –θΘανάση Λιοντήρη
ΑΡΜΥΡΕΣ Από Μαρινοπουλου μέχρι Βαλτοκλησιά
ΛΑΧΙΔΕΣ Από την ασφαλτο από κάτω μέχρι τα γροθάρια του Τάσου Σπληλιώτη
ΚΑΤΣΙΛΙΕΡΕΣ Από Λεωνίδα Μπαλντοπουλου-ορια Σκάλας
Τα τοπονύμια του χωριού μας εχουν ρίζες Σλαύικες Άρβανίτικες,Λατινικές ,Τουρκικές.Ένα από τα τοπονύμια η λέξη "ΜΟΥΛΚΙΑ¨ που ύπάρχει στο χάρτη πάνω άριστερά ειναι τουρκικής προέλευσης με μεγάλη ίστορική σημασία η οποία περιγράφεται παρακάτω.Στη τουρκοκρατία τρία ήταν τα είδη της κατοχής γης.Τα τσιφλίκια που ήταν στρατιωτικές εκτ΄άσεις,τα μούλκια που ήταν ατομικές ιδιοκτησίες και τα βατούφια που ηταν εκτάσεις μοναστηριών ή κοινωνικών ιδρυμάτψν.
Σουβάλα= Ισχυρό κύμα
Σουβαλ ή Σουβάλαι Φίδι που τυλίγεται σένα σώμα
Μπιζάνι = περιοχή με μικρές ελιές που παράγουν λάδι ή ομάδα ανθρώπων που έχουν κυριεύσει και ελέγχουν μια περιοχή.
Τσούκα = Υψηλή γυμνή βουνοκορφήή καραφλή κορυφή λόφου
Σιόριζα= Η πέρδικα
ΛΕΞΙΚΟ ΑΛΒΑΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΤΟ 1984
ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΠΟΝΥΜΙΩΝ
ΤΖΟΥΜΗ=ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ
ΑΡΜΥΡΕΣ= ΑΛΜΥΡΟ ΕΔΑφΟΣ
ΒΑΛΤΟΣ=ΕΛΟΣ
ΒΛΑΧΟΠΟΡΟ=ΠΕΡΑΣΜΑ ΒΛΑΧΩΝ
ΓΑΝΙΕΣ=ΓΟΝΙΜΟ ΕΔΑφΟΣ
ΡΩΜΕΪΚΟ= ΚΤΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΟΥΒΕΛΙΑ= ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΥ ΕΊΧΕ ΜΕΛΙΣΣΙΑ
ΔΕΔΗ= ΦΡΑΓΜΑ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ
ΜΠΑΤΑΚΙΑ ΤΟΠΟΙ ΚΑΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ
ΛΑΧΝΟΙ=ΔΙΑΝΟΜΗ ΓΑΙΩΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821.ΤΑ ΜΟΙΡΑΣΕ Ο ΚΟΤΣΑΜΠΑΣΗΣ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΥΡΑΙΟΥΣ ΠΟΥ ΤΟΥ ΚΗΡΥΞΑΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΩΝ ΗΤΑΝ ΟΙ ΛΥΡΑΣ,ΑΔΕΛΦΟΙ ΜΠΟΥΡΙΚΑ-ΚΑΡΥΔΟΙ-ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΑΙΟΙ-ΓΕΩΡΓΟΠΛΑΙΟΙ
ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ=ΤΟ ΟΡΙΟ ΠΛΑΤΥ-ΒΑΛΥΡΑΣ ΟΠΥ ΚΑΛΙΕΡΓΟΥΣΑΝ ΑΓΓΙΝΑΡΕΣ
ΧΑΝΙΑ =ΠΑΛΑΙΑ ΧΑΝΙΑ ΣΕ 3 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ ΚΑΙ ΛΑΜΠΑΙΝΑ
ΤΟΥΡΛΕΣ= 4 ΛΟφΙΣΚΟΙ ,ΤΩΡΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ,ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕς ΠΟΥ ΤΙΣ ΕΧΩ ΣΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΜΟΥ
ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ= ΤΟΠΟΣ ΚΑΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΠΟ ΖΑΡΖΑΒΑΤΙΚΑ
ΜΟΥΛΚΙΑ =ΚΤΗΜΑΤΑ ΣΕ ΙΔΙΩΤΕΣ ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΑΜΑΡΑΚΙ =ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΪΤΣΑ ΠΟΥ ΥΠΗΡΧΕ ΑΓΡΟΤΟΣΠΙΤΟ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟ ΠΗΓΑΔΙ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΚΟΜΗ
ΑΓΡΙΛΙΑ= ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΑΓΡΙΛ ΑΓΑ
ΓΟΡΓΟΡΕΜΑ=ΓΡΗΓΟΡΟ ΡΕΜΜΑ ΔΙΠΛΑ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ,ΠΟΥ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΑΡΧΑΙΟΥ ΓΕΦΥΡΙΟΥ
ΓΚΡΕΜΙΝΑ=ΑΠΟΤΟΜΗ ΚΛΙΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ,ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΜΟΥΛΚΙΑ
ΚΑΚΑΒΟΣ =ΛΙΜΝΗ ΣΤΗ ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΚΑΚΑΒΙ=ΚΑΖΑΝΙ
ΚΑΒΡΟΓΑΔΕΣ=ΣΥΣΚΟΛΟΣ ΤΟΠΟΣ ΓΙΑ ΣΚΑΨΙΜΟ
ΛΙΜΝΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ=ΕΚΕΙ ΠΝΙΓΗΚΕ Ο ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ,ΣΤΑ ΠΟΤΙΣΤΙΚΑ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΑ=ΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΟΔΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΕ ΑΚΤΗΜΟΝΕΣ ΒΑΛΥΡΑΙΟΥΣ
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Σε Φόντο μαύρο
Χαμένα όνειρα
Νιάτα φευγάτα μου
Χρόνια που φλόγιζαν
Ανησυχίες.
Παλιές μου θύμησες
Μείναν στη στράτα μου
Μόνο ασπρόμαυρες
Φωτογραφίες.
Γκρίζα προβάλουνε
Μες στο χειμώνα μου
Πόθοι μου άχαροι
Φιλοδοξίες.
Κάθε σελίδα μου
Πληγές και δάκρυα
Και ασταμάτητες
Μελαγχολίες.
Παναγιώτης Αδαμόπουλος
Από την έκθεση
"Μαθητικές μνήμες εξήντα χρόνων 1905-1965"
στη Βαλύρα στις 16-8-1997
Ένα τραγούδι από τα παλιά
Θελ'τε ν' ακούσετε βιολιά, λαγούτα και κλαρίνα;
Περάστε απ' το Μελιγαλά και απ' Τζεφερεμίνι.
Κι εκεί θ' ακούσετε βιολιά, λαγούτα και κλαρίνα.
Χορεύει η Γαλανή μπροστά μαζί με τον καλό της
Με δυο μαντήλια στο λαιμό και τέσσερα στο χέρι
Και απ' το πολύ το κούνημα και απ' τη φαντασιά της
Εκόπη τ' αργυρό κουμπί και εφάνη ό,τι εφάνη.
Κείνο δεν ήταν μάλαμα κι άλλοι το λεν ασήμι.
Άλλοι το λένε μάλαμα κι άλλοι το λεν' ασήμι.
Παρά της κόρης το στηθί που λάμπει σαν ασήμι
Κι ο Δήμος χαμογέλασε κι Γαλανή πικράθη.
Σκύψε καλέ και πάρε το και δωσ' μου το κουμπί μου
Και άντε για να φύγουμε στον τόπο μας να πάμε.
(Από την ανέκδοτη συλλογή δημοτικών τραγουδιών της Μεσσηνίας λαογράφου κ. Ιφιγένειας Γκότση, η οποία το έχει καταγράψει όπως το άκουγε, στη μικρή της ηλικία, να το τραγουδούν οι γέροντες στον Αετό και στην Κυπαρισσία, σε γάμους και πανηγύρια).
Πόνος και Λύτρωση
-Πήρα το τηλεγράφημα
Που έστειλες στα ξένα
Να ‘ρθω κοντά σου γρήγορα
Για να με δεις και μένα
-Έρχομαι μάνα ,έρχομαι
Πήρα τ’ αεροπλάνο
Φόρτωσα στις βαλίτσες μου
Το πόνο το μεγάλο
-Σε δύο ώρες έφθασα
Μέσα στην αγκαλιά σου
Με φίλησες ,μ’ ευχήθηκες
Και γέλασε η καρδιά σου
-Σταγόνες δάκρυα κύλησαν
Απ’ τη γλυκιά ματιά σου
Π’ αντίκρυσες τους αετούς
Τα πέντε τα παίδια σου
-Τους συγγενείς και χωριανούς
Είχες όλους μπροστά σου
Μα το καντήλι έσβηνε
Που είχες πολύ κοντά σου
-Σαν πεταλούδα πέταξες
Ψηλά στον ουρανό
Με ημερομηνία λήξεως
Αυτόν τον αριθμό
24-9-1997
Στη μνήμη της μάνας μου
Η κόρη σου Ιωάννα Λύρα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μια δυνατή ψυχική ανάγκη, ένα δέσιμο με μια απέραντη αγάπη, σεβασμό και ένα ηθικό χρέος, στη γη που γεννήθηκα, στη γη που γνώρισα το φως και τις συγκινήσεις της παιδικής και νεανικής μου ζωής, με ώθησαν στην καταγραφή αυτή, στην οποία ο μελετητής ή αναγνώστης βρήκε απαντήσεις των ερωτημάτων που σχετίζονται με το χωριό μας
ΒΑΛΥΡΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ.
Προτιμώ να είμαι χρήσιμος παρά ευχάριστος προτάσσοντας το συμφέρον του τόπου ,διακδικώντας με τίμια μέσα την εμπιστοσύνη του λαού και να προσδέσουμε στο λειτουργημά μας κύροας,αξιοπιστία και καταξίωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου