Τα πηγάδια της Βαλύρας-Νοσταλγικές αναμνήσεις-Μια χούφτα νερό και πολύ αγάπη

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΒΑΛΥΡΑ ΙΘΩΜΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

ΤΚ 24002, ΤΗΛ.2724071016

Ο Καρπός του Έρωτα

Ένα μόριο οξυγόνου υδρογόνο αγαπούσε

Στα παράθυρα του πόνου στην καλή του τραγουδούσε:

«Ο πυρήνας μου για σένα ηλεκτρόνια σου τραβάει

και έτσι τώρα απεγνωσμένα το δικό σου αναζητάει.

Πρώτη μέρα που σε είδα σε ένα μόριο αμμωνίας

Δεν μου έδωσες ελπίδες και έτσι ζω στην αγωνία

Οξυγόνο αν μ’ αγαπήσεις, τότε πια θα ευτυχήσω

Μα μονάχο σαν μ’ αφήσεις

Στο νερό θα αυτοκτονήσω»!!!

ΔΕΣΠΟΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Σε πολλές τροπικές χώρες, άνθρωποι και ζώα δεν έχουν αρκετό νερό, με συνέπεια να πεθαίνουν από την έλλειψή του.

Το νερό μπορεί να αποτελέσει αιτία πολλών ασθενειών, όταν γίνεται διαχωρισμός του πόσιμου από το μολυσμένο το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Πολλές γεωργικές και βιομηχανικές δραστηριότητες αντλούν μεγάλες ποσότητες νερού και το επιστρέφουν μολυσμένο στη φύση. Έτσι το νερό γίνεται επικίνδυνο και μπορεί να προκάλεσε ασθένειες σε μεγάλους πληθυσμούς.

Το γλυκό νερό είναι ένας σπάνιος φυσικός πόρος καθώς αντιπροσωπεύει το 4% περίπου πολικών αποθεμάτων νερού της Γης. Όμως το 25% αυτής της μικρής ποσότητας είναι διαθέσιμο σαν πόσιμο.

Το νερό που βρίσκεται σε φυσικές υπόγειες δεξαμενές χρησιμοποιείται για την κάλυψη ποικίλων αναγκών, σε διάφορα σημεία του κόσμου. Έτσι το νερό λιγοστεύει.

Τα νερά των ποταμών χρησιμοποιούνται στη γεωργία και τη βιομηχανία. Η κακή διαχείρισή τους όμως, οδηγεί στην αποξήρανση πολλών ποταμών κάθε χρόνο.

Διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες μειώνουν την ικανότητα του εδάφους να απορροφά νερό. Έτσι, προκαλούνται πλημμύρες.

Η επιστημονική έρευνα είναι το μόνο μέσον για την κατανόηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων γι’ αυτό και πρέπει να αποτελεί την βάση κάθε περιβαλλοντικής πολιτικής.

Στη Βίβλο, στο έβδομο κεφάλαιο περί Εξόδου και στα εδάφια 21 έως 24 έχουμε την αρχαιότερη ίσως αναφορά στο φαινόμενο αυτό: «… και μετεβλήθησαν εις αίμα πάντα τα ύδατα του ποταμού και τα οψάρια τα εν τω ποταμώ ετελεύτησαν και ο ποταμός εβρώμισεν, ώσπερ οι Αιγύπτιοι δεν ηδύνατο να πίωσιν ύδωρ εκ του ποταμού και ήτο αίμα καθ’ όλην την γην της Αιγύπτου… και συνεπληρώθησαν επτά ημέραι, αφού ο Κύριος εκτύπησεν τον ποταμόν».

Νερό!

Που θανατώνεις τη φωτιά, ξεδιψάς τις γλώσσες, τα φυτά, τα ζώα, τα βουνά, καθαρίζεις ψυχές και σώματα, αναζητώντας το νερό της Στυγός, ονειρεύεσαι ταξίδια στην βροχή, στο ποτάμι, στα χιόνια, στα σύννεφα. Γίνεσαι παιχνίδι και αγίασμα στη ζωή και στο θάνατο. Γίνεσαι οξυγόνο και κατακλυσμός. Γίνεσαι κολυμβήθρα, φως, θεραπευτής. Έγινες ποίημα, μουσική, τραγούδι, χορός και πίνακας . Είσαι η ίδια η ζωή .

Έτσι

Το νερό, αντικείμενο λατρείας από τα πανάρχαια χρόνια, είναι σύμβολο μιας ατέλειωτης δυναμικής ροής και του ίδιου του σύμπαντος κόσμου.

Το νερό, είναι αστείρευτη πηγή ζωής και δύναμης. Ένα στοιχείο που εξασφαλίζει, την αθανασία. Το «Αθάνατο Νερό» ως πίστη ακόμη, φωλιάζει στα λαϊκά ένστικτα που είναι τα ίδια αρχέγονα ένστικτα, που κάποτε οδήγησαν στη λατρεία των ποταμών και των λιμνών. Στη λατρεία του Ποσειδώνα.

Το νερό, άπιαστο πάντα και λαγαρό, το σύμβολο της ζωής, η ίδια η ζωή, πρέπει να είναι για πάντα αντικείμενο της ανθρώπινης μέριμνας, για την αιώνια υπαρξή μας στη:

« Γη το γαλάζιο πλανήτη».

Πηγάδια Βαλύρας (100)

Στα πηγάδια, με τις φαγωμένες πέτρες στο στόμιο τους, από τις πολλές τριχιές, που σέρνονταν πάνω τους, για άντληση νερού με το μπουγέλο, μαθαίναμε όλα τα νέα του χωριού. Τα πηγάδια ήταν για όλους μας τόπος ψυχοθεραπείας, συνάντησης, σχολίων, κουτσομπολιού και λακριντί. Συντροφιά μας καθημερινή το μαγκάνι, ο μπουγέλος, το τσιγκέλι, η γούρνα , η λαήνα και τα δοχεία σε πλήρη δράση για την προμήθεια νερού απαραίτητου για τη λάτρα του σπιτιού, τα ζώα και τις διάφορες άλλες ανάγκες.

• 1.Είσοδο Βαλύρας από Σκάλα προς Λάμπαινα. (25)

Σαραντοπούλου, Λεούση, Πουλοπούλου, Νιονιού, Χριστοπούλου, Ηλιοπούλου, Τσαγκάρη (2), Θεοδωροπούλου, Σιάγκρη (2), Παπασαραντοπούλου, Δημοπούλου, Λιοντήρη, Σταυριανόπούλου, Βασιλόπουλου, Λινάρδου, Σταθά, Λάγιου ,Περιβολάρη, Καρτερολιώτη, Γεωργακοπούλου, Γκομέση, Παναϊτσα ,Θεοδωρόπουλου

• 2. Από ρέμμα Μπαλάνι προς Φερμάνι (18)
• Μακρή, Λινάρδου, Χριστάνη, Μπαλάνι, Μπάκα, Τσώνη, Σταθμού, Βότρυς, Καρύδη, Μπάκα, Γκομέση (3), Γεωργακοπούλου, Λαμπροπούλου, Τσώνη, ΛιοντήρηΘ., Τσαγκάρη Α
• 3. Από Άγιο Δημήτρη προς Πλατύ (30)Μπόβη, Τσάμη, Βασιλοπούλου, Σωτήροπούλου, Φειδά, Μπουρoλιά, Ματσούκα, Καρτερολίωτη, Γεωργακοπούλου, Λύρα, Μπαρακάρη, Ξυδοπούλου, Χριστάκη, Μανιάτη, Γρίβα, Καυκούλα, Μακρή, Μπότσικα, Μπακοβασίλως, Βίγκου, Μακρή, Γεωργακοπούλου, Αγρίλια, Βαλτοκλησιάς, Αγγελακοπούλου, Βίτσου, Καρύδη, Λινάρδου, Καρύδη, Μπότσικα.
• Από Άγιο Αθανάσιο προς Άγιο Νικόλαο (11)

Πουλογιάννη, Μακρή, Τσαγκάρη (2), Μπατάλια (3), Νικολοπούλου (2), Μπάκα, Μπουρίκα

• Ράχες

Πολύδωρου, Φειδά, Καρατζά (2), Μπόβη, Χριστάκη

• Ποτιστικά (4)

Καρυά, Κοινοτικό, Λεβέντη, Αργυροπούλου

• Από Πουλόπουλου προς δρόμο Πλατύ (12)

Μπουρίκα, Θεοδωρακοπούλου, Λινάρδου, Τσώνη, Σταυράνοπουλου, Γανιές, Βίγκου, Μπουζαλά, Σταυριανοπούλου, Καρτερολιώτη, Αμπελίσιο, Μπάκα

-Αγιος Νικόλαος (5) Νικολόπουλος, Μπάκας , Μπατάλιας(2) Τσαγκάρη

Πηγάδια με μάγγανο(5)Γεωργακόπουλου, Σιάγκρη, Τσαγκάρη, Νικολόπουλου, Λιοντήρη

• Βρύσες-πηγές

Ντελή, Τσαγκάρη, Τζούμη, Παναίτσα, Δαβίλα ,Κουρετείκα, Γοργορέμα, Γυφτορέμα, Μαντά, Πλατώνα

-Πηγάδια γύρω από την Γύρω από την πλατεία(9).Λύρα,Βασιλόπουλου,Σταυριανόπουλου,Λιοντήρη,Ματσούκα,Μπουρολιά,Μπότσικα, Καρτeρολιώτη ,Γεωργακόπουλου

• Πολλά από τα πηγάδια καταστράφηκαν, άλλα έγιναν βόθροι, αλλά είναι παροπλισμένα και ελάχιστα χρησιμεύουν για ύδρευση- άρδευση.
• Toυ Μπαλάνι το πηγάδι κατασκευάστηκε από τον Τζεφερεμίν Άγά
• Το Ξεροπήγαδο στο Μπιζάνι που δεν έβγαλε ποτέ νερό το 1888.
• Το πηγάδι του Λύρα κατασκευάστηκε το 1902.
• Το πηγάδι του Γεωργακόπουλου κατασκευάστηκε το 1906.

Ενημέρωση για το Φυσικό Πόρο , το Νερό

1. Συνέδρια-Ημερίδες: Έχουν το βασικό μειονέκτημα ότι όταν ασχολούνται με προβλήματα Κοινωνικού Χαρακτήρα π.χ. Νερό, πάσχουν όχι στην Επιστημονική, Τεχνική ή Πολιτική τεκμηρίωση, αλλά κύρια στον τομέα των προτάσεων και ακόμα περισσότερο στον Τομέα προβολής και διεκδίκησης της Λύσης του προβλήματος.
2. Η ελλιπής ή ανύπαρκτη αναφορά στα αίτια δημιουργίας ενός κοινωνικού προβλήματος, οδηγεί τις περισσότερες φορές σε λύσεις ή προτάσεις λύσεων, κοινωνικά ανισομερείς και πρακτικά βραχυπρόθεσμες και περιστασιακές.

Π.χ. η αποφυγή αναφοράς στους λόγους που οδήγησαν μια από τις πλουσιότερες περιοχές δηλαδή της Βόρειας Μεσσηνίας σε υδάτινο δυναμικό, στην τωρινή κατάσταση, θα μας οδηγήσει όχι μόνο σε ανισότιμη κατανομή του οικονομικού βάρους για την λύση αλλά και κυρίως σε μη μακροχρόνια λύση αφού δεν θα αίρονται τα αίτια (ασυδοσία γεωτρήσεων, κατασπατάληση νερού).

3. Αποτελεί, μεγάλο λάθος η απομόνωση του προβλήματος “Νερό”, σαν αυτοτελές ανεξάρτητο από άλλα Κοινωνικά Προβλήματα

Α) Περιβάλλον. Όλο και μεγαλύτερες ποσότητες Νερού μετατρέπονται σε ακατάλληλες και επικίνδυνες.

Β) Αύξηση της χρήσης.

Γ) Καταστροφή Δασών.

4. Παντελής έλλειψη κρατικής Πολιτικής Νερού εθνικού επιπέδου αλλά και τοπικού επιπέδου..

Α) στην αναγνώριση του σαν “Κοινωνικό Προϊόν”

B) στην Οικονομία του

Γ) στη Μεθόδευση της Γενικότερης Λύσης του Προβλήματος.

Θεσμικό Πλαίσιο

Κατά την άποψη της εισήγησης αυτής η Ελλάδα στερείται πρακτικά θεσμικού πλαισίου σχετικού με την υδατική πολιτική. Αν και με τον Ν. 1739\87 για πρώτη φορά έγιναν κάποια βήματα για δημιουργία θεσμικού πλαισίου διαχείρισης των υδατικών πόρων εν τούτοις η προσπάθεια αυτή μπορεί να θεωρηθεί από ελλιπής ως καταδικασμένη. Και τούτο γιατί ο Ν. 1739\87:

*Δεν έχει υλοποιηθεί πρακτικά, και για την εφαρμογή του απαιτούνται μια σειρά από επί μέρους θεσμικές ρυθμίσεις.

*Δεν αντιμετωπίζει την μονιμότερη και κυρίαρχη αδυναμία του υφιστάμενου εθιμικού συστήματος διαχείρισης του νερού, δηλαδή διατηρεί το πνεύμα της ιδιοκτησίας στο νερό και με τον τρόπο αυτόν αυτοαναιρείται η φιλοσοφία του.

*Προβλέπει την σύσταση κεντρικού επιτελικού οργάνου το οποίο, χωρίς τη συμμετοχή ειδικών και εκπροσώπων των αρμοδίων κοινονικοεπιστημονικών φορέων, είναι βέβαιο ότι – αν συσταθεί- θα μετατραπεί σε γραφειοκρατικό όργανο, ένα από τα πολλά και διάφορα που συνεδριάζουν καθημερινά εντός του μικρού δακτυλίου του λεκανοπεδίου.

Φορείς που ασκούν Εθιμική Υδατική Πολιτική

Ανεξάρτητα από το βαθμό αξιοπιστίας του θεσμικού πλαισίου οι φορείς που ασκούν (και θα ασκούν) αυτή την Εθιμική Πολιτική Διαχείρησης των Υδατικών Πόρων είναι:

Η ΔΕΗ για την ενεργειακή χρήση του νερού. Αλλωστε η ένοια του νερού ως κοινωνικού αγαθού υλοποιείται στη χώρα με την κατ’ έθιμον πρωτερεότητα της χρήσης του για ενεργειακούς σκοπούς, χαρακτηριστικό των αναπτυσόμενων χωρών(14^th biennial conference on water pollution research and control- jully 1988, brighton U.K.-VOL.V, P.89)

Το υπουργείο γεωργίας για την αρδευτική χρήση του νερού.

Ο ιδιωτικός τομέας είτε για έμμεση χρήση στη παραγωγική δραστηριότητα, είτε για εμπορία . στο ζήτημα αυτό πρέπει να παρατηρηθεί ότι με την κάλυψη του υφιστάμενου ιδιοκτησιακού καθεστώτος .

ΤΟ ΝΕΡΟ

Το νερό είναι ένα από τα βασικά στοιχεία της δημιουργίας, του κόσμου και της ζωής. Πάντοτε υπήρξε αντικείμενο μελέτης και έρευνας και από επιστημονικής και από θρησκευτικής και από φιλοσοφικής και από ιστορικής – μυθολογικής πλευράς .Είναι βασικό αίτιο τόσων και τόσων λαϊκών παραδόσεων όχι μόνο του Ελληνικού λαού αλλά όλων των λαών της οικουμένης.

Το νερό είναι η πρώτη ουσία, η πρώτη πηγή ζωής αφού απ’ αυτό ξεπηδά η ζωή. Το κείμενο της Αγίας Γραφής, αν και γράφτηκε πριν από 3.500 χρόνια περίπου, έχει ξεκάθαρη θέση για το θέμα αυτό : « Και είπεν ο Θεός. Εξαγαγέτω τα ύδατα ερπετά ψυχών ζωσών και πετεινά πετούμενα επί της γης, κατά το στερέωμα του ουρανού. Και εγένετο ούτως. Και εποίησεν ο Θεός τα κήτη τα μεγάλα και πάσαν ψυχήν ζώων ερπετών, ά εξήγαγε τα ύδατα…. και είδεν ο Θεός ότι καλά.»( Γένεσις Α! 19 – 21).

Μας εντυπωσιάζει το γεγονός , που όταν γίνεται αναφορά στο νερό, γίνεται σε πληθυντικό αριθμό. « Τα ύδατα ». Πιθανότατα η ιδιαιτερότητα αυτή οφείλεται στο γεγονός της πολυμορφίας που εμφανίζεται το νερό στη φύση. Ορμητικοί χείμαρροι, λιμνάζοντα νερά, ταραγμένη θάλασσα, δροσερές πηγές, βροχή, πάγος, χιόνι κ.λ.π.

Σαν σύμβολο κοσμογονίας και δημιουργίας το νερό αποτελεί την ουσία εκείνη που είναι γεμάτη από ιερή, μαγική, θεραπευτική και αναγεννητική ικανότητα. Χάρη σ’ αυτές του τις ιδιότητες, το νερό πάντοτε έπαιζε και παίζει πρωτεύοντα ρόλο σε όλες τις θρησκείες σαν στοιχείο καθαρμού, εξαγνισμού και αναγέννησης. Η κατάδυση στο νερό συμβολίζει τη καταστροφή του κακού, τη κάθαρση και την αναγέννηση.

Δεν είναι παράδοξο ότι και η Αγία Γραφή, αλλά και οι μυθολογίες των λαών αναφέρονται σε γεγονότα κατακλυσμών. Ο κατακλυσμός είναι συγχρόνως καταστροφή αλλά και κάθαρση ενός κακού κόσμου. Θα πρέπει να αναφερθούμε στο σημείο αυτό στη βασική διαφορά των αιτίων του κατακλυσμού όπως εξιστορείται στη Παλαιά Διαθήκη, από τα αίτια των κατακλυσμών που αναφέρονται στις μυθολογίες των λαών. Αιτία του κατακλυσμού στην εποχή του Νώε, σύμφωνα με την Αγία Γραφή ήταν η αμαρτία του ανθρώπου. Υπεύθυνος για τη καταστροφή δεν είναι ο Θεός αλλά ο άνθρωπος. Η αγάπη όμως του Θεού δεν πρόκειται ποτέ να τον εγκαταλείψει. Αντίθετα, σύμφωνα με την αρχαία Ελληνική μυθολογία αιτία του κατακλυσμού ήταν ο θυμός του Δία εναντίον του Προμηθέα που έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους. Επίσης στο έπος του Γκιλγκαμές που βρέθηκε στα ερείπια της αρχαίας Νινευή, αιτία του κατακλυσμού ήταν η εκδίκηση που ζητούσαν οι Θεοί επειδή οι άνθρωποι έκαναν φασαρία και δεν τους άφηναν να κοιμηθούν.

Στις ειδωλολατρικές και στις άλλες πολυθεϊστικές θρησκείες, έχουμε τη λατρεία του νερού στο πρόσωπο συγκεκριμένων θεοτήτων. Έτσι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τον Ποσειδώνα από τους δώδεκα μεγάλους θεούς αλλά και τον Νηρέα, τον Πρωτέα, τον Γλαύκο, τον Τρίτωνα, τις Σειρήνες, τις Ναϊάδες, τις Νύμφες κ.λ.π. Οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχαν τον Νεπτούνους, οι Σκανδιναβοί τον Όεγκιν. Στον Ινδουισμό έχουν τον Βαρούνα και θεοποίησαν τα ποτάμια Ινδό και Γάγγη.

Στην εργασία μας αυτή θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε την επιρροή του νερού σε κάποιες από τις παραδόσεις του αρχαίου Ελληνικού κόσμου, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του λαού μας σχετικά με το νερό και τέλος τη χρήση του νερού και τη σημασία που έχει αυτή, στο τελετουργικό ιδιαίτερα της χριστιανικής θρησκείας.

Α. Στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, και στις νεοελληνικές παραδόσεις.

Το νερό παντού και πάντα είχε συνδεθεί με ένα πλήθος παραδόσεων, δοξασιών και δεισιδαιμονιών που είχαν άμεση σχέση με τη πανάρχαια λατρεία του.

Στους αρχαίους Έλληνες το νερό θεωρείτο ιερό και ενίσχυε τον όρκο.Είναι γνωστός ο όρκος της θεάς Ήρας που έκανε στο όνομα του νερού της Στυγός. Στο τελετουργικό του όρκου αυτού, βλέπουμε τη μεγαλοπρέπεια και τη σπουδαιότητα του όρκου, αλλά και τη δύναμη που παίρνει αυτός από τη δύναμη και την ορμητικότητα του νερού.

Εάν η Ήρα έλεγε ψέματα θα καταδικαζόταν από τα νερά της Στυγός. Στο μαντείο των Δελφών, οι ιερείς είχαν διασώσει και διατηρήσει αφ’ ενός μεν τις δοξασίες για τις φοβερές δυνάμεις που κρύβονταν στα νερά της Στυγός και μάλιστα όσον αφορά τη θεία κρίση, αφ’ εταίρου δε είχαν συνδέσει τις ιδιότητες αυτές με εξαγνιστικές και καθαρτικές τελετές. Σύμφωνα με τη μυθολογία, το νερό της Στυγός ήταν νερό Ουράνιο από το οποίο γεννήθηκαν και προήλθαν όλα τα γήινα νερά, οι θάλασσες, τα ποτάμια ,τα πηγάδια, οι πηγές κ.λ.π. για το λόγο δε αυτό, σχεδόν παντού ήταν αντικείμενο λατρείας και μάλιστα συνδεδεμένο με τον όρκο. Υπήρχαν μάλιστα ποτάμια τα οποία είχαν την ονομασία « Όρκος », όπως ο ποταμός Όρκος στη Βιθυνία, καθώς επίσης και ο ποταμός Όρκος κοντά στον Ορχομενό της Βοιωτίας.

Μια από τις βασικότερες ιδιότητες των ουράνιων νερών της Στυγός ήταν η αθανασία. Η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτις, βαφτίζει το γιό της στα νερά της Στυγός και τον κάνει αθάνατο, με μόνο τρωτό σημείο του σώματος του τον αστράγαλο γιατί υποχρεωτικά από κάπου έπρεπε να τον πιάνει και έτσι ούτε και ο Αχιλλέας ήταν εξ ολοκλήρου αθάνατος. Κανείς όμως άνθρωπος δεν κατάφερε να γίνει αθάνατος χρησιμοποιώντας το νερό της Στυγός, διότι σύμφωνα με τη μυθολογία κανείς δεν γνώριζε τη συγκεκριμένη ημέρα, ώρα και στιγμή που θα έπρεπε να πιει από το νερό της Στυγός, ή να κολυμπήσει σ’ αυτό.

Στην αρχαία Ελληνική λατρεία ήταν παλαιότατο έθιμο να γίνονται θυσίες και να ρίπτονται δώρα σε πηγές, ποτάμια κ.λ.π. Άλλη βασική θεραπευτική ιδιότητα του νερού ήταν η αποκατάσταση της γυναικείας γονιμότητας και η αντιμετώπιση της στειρότητας.

Και στη νεοελληνική παράδοση έχουμε παρόμοιες δοξασίες που αποτελούν, μπορούμε να πούμε, συνέχεια των αρχαιοελληνικών παραδόσεων. Το «αθάνατο νερό» της αρχαίας μυθολογίας , είναι το ίδιο και έχει παρεμφερείς ιδιότητες με το «αθάνατο νερό» των νεοελληνικών παραδόσεων, στις οποίες έχει την ίδια καταστρεπτική δύναμη, αλλά και τις ίδιες ζωοποιές ικανότητες .Στα παραμύθια το νερό αυτό το φυλάει ή δράκοντας ή λιοντάρι ( κρηνοφύλαξ = φυλάει τη κρήνη – βρύση ).

Γι’ αυτό άλλωστε βλέπουμε σε πολλές περιπτώσεις να έχουν φιλοτεχνηθεί βρύσες, σιντριβάνια, κρουνοί κλπ κατά τέτοιο τρόπο ώστε το νερό να τρέχει από το στόμα δρακόντων λιονταριών και άλλων τέτοιων φοβερών μυθικών ή πραγματικών ζώων.

Στη μυθολογία μας ο βασιλιάς των Αθηναίων Κάδμος σκοτώνει ένα τέτοιο θηρίο και έτσι οι Αθηναίοι μπορούν και παίρνουν νερό.

Στη Χριστιανική παράδοση ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει τον δράκο δίπλα στη πηγή που φύλαγε, και γλιτώνει την βασιλοπούλα που προοριζόταν για τροφή του.

Στα παραμύθια μας, αλλά και στα παραμύθια άλλων λαών γίνεται πολλές φορές κεντρική ιδέα, η προσπάθεια του ήρωα του παραμυθιού να βρει το «αθάνατο νερό» για χάρη της αγαπημένης του πεντάμορφης.

Στη νεοελληνική μας παράδοση έχουμε επίσης το «αμίλητο νερό». Αλλού ονομάζεται άκριτο, άλαλο, ασύντυχο, βουβό κ.λ.π.

Είναι το νερό το οποίο μεταφέρεται, συνήθως πρωί, χωρίς αυτός που το μεταφέρει να πει λέξη, πιθανόν διότι δεν πρέπει να ταραχθεί το στοιχειό του νερού που υπάρχει σ’ αυτό, και έτσι να αποβεί ωφέλιμο σ’ αυτόν που θα το χρησιμοποιήσει. Το νερό αυτό χρησιμοποιείται για μαγικούς και μαντικούς σκοπούς .

Έτσι τη παραμονή το βράδυ της γιορτής της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που γιορτάζεται στις 24 Ιουνίου και είναι η γιορτή αυτή γνωστή και με την ονομασία Ιωάννου του Κληδόνου, καθώς και των γιορτών των απόκρεω και των Αγίων Θεοδώρων, οι ανύπανδρες κοπέλες χρησιμοποιούν το «αμίλητο νερό» για να ονειρευτούν αυτόν που θα παντρευτούν.

Κλήδονας, ή Κληδών κατά τους αρχαίους Έλληνες, ήταν μια λέξη ή μια απομονωμένη φράση, μέσα από την οποία κάποιος προσπαθούσε να μαντέψει το μέλλον. Στη βυζαντινή εποχή το ρήμα κληδονίζομαι , είχε και τη σημασία : προσκαλώ τους νεκρούς, κατά τη τελετή νεκρομαντείας. Ο Μιχαήλ Ψελλός λέει ότι Κληδών είναι η πρόσκληση πονηρών δαιμόνων.

Στις μεταγενέστερες εποχές, όπως και σήμερα Κλήδονας σημαίνει το να προσπαθεί κάποιος να μάθει το μέλλον του ερμηνεύοντας κάποια σημάδια.

Οπωσδήποτε, τη παλιά τουλάχιστον εποχή, θα υπήρχε στενός συσχετισμός των εκδηλώσεων αυτών, με το «θερινό ηλιοστάσιο», όταν δηλαδή ο Ήλιος βρίσκεται σε τέτοια απόσταση από τη γη ώστε έχουμε τις μεγαλύτερες ημέρες του χρόνου, διότι ίσως πίστευαν ότι τέτοιες μέρες είναι κατάλληλες για να μαντέψουν το μέλλον.

Η διαδικασία είναι η εξής : Τη παραμονή της γιορτής της γέννησης του Αγίου Ιωάννου, ένα αγόρι που έχει στη ζωή και τους δυο γονείς του, γεμίζει ένα δοχείο με αμίλητο νερό που έχει πάρει από τρεις πηγές ή από τρεις βρύσες. Στη συνέχεια οι κοπέλες ρίχνουν μέσα στο δοχείο αυτό από ένα δικό τους αντικείμενο, δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, ή οτιδήποτε άλλο. Έπειτα το ίδιο αγόρι κλειδώνει με κλειδαριές το δοχείο αυτό, και όλοι μαζί τραγουδούν :

« Κλειδώσετε τον Κλήδονα, τ’ Άγιου Γιαννιού τη χάρη

κι όποιος έν καλορίζικος, πρωί θα ξ ενεφάνει. ( δηλαδή θα φανερωθεί)».

Κατόπιν το σκεπάζουν με ένα κόκκινο πανί και όλη τη νύχτα το αφήνουν έξω για να « αστρονομιστεί».Την άλλη μέρα το πρωί, με την ανατολή του Ήλιου, το παιδί που κλείδωσε το Κλήδονα, τον ξεκλειδώνει, ενώ όλοι τραγουδούν :

« Ανοίγουμε το Κλήδονα με τ’ Άϊ Γιαννιού τη χάρη

κι’ όποιος έχει καλό ριζικό σήμερα να το πάρει.».

Το πόσο αναγκαίο είναι το νερό στη ζωή μας δεν χρειάζεται καν να το αναφέρουμε. Βεβαίως όπως και για πολλά άλλα πράγματα αντιλαμβανόμαστε την πραγματική του αξία, όταν αρχίζει και μας λείπει. Όλοι μας γνωρίζουμε και καταλαβαίνουμε τι θα συμβεί αν για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν βρέξει. Όλος ο βιολογικός κύκλος διαταράσσεται. Τα ποτάμια και οι πηγές στερεύουν. Το φυτικό βασίλειο, η χλωρίδα, υποφέρει και στο τέλος οδηγείται στη ξηρασία.

Τα ζώα και τα πουλιά με αγωνία αναζητούν τροφή και νερό. Ο άνθρωπος προσπαθεί να δώσει λύσεις στα τόσα προβλήματα που φέρνει η λειψυδρία. Πείνα, δίψα, επιδημίες κ.λ.π και ίσως μόνο τότε αναλογίζεται τις καταστροφές που έχει προκαλέσει στο φυσικό περιβάλλον με τις ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις του.

Ο πιστός άνθρωπος αν και γνωρίζει την αμαρτωλότητά του στηρίζει πάντοτε τις ελπίδες του στον Πανάγαθο Θεό, οποίος είναι ο δημιουργός και ο ρυθμιστής της άριστης λειτουργίας της φύσης και ως εκ τούτου και της βροχής.

Έτσι παρακαλεί τον Θεό, αφού τον συγχωρήσει για τις αμαρτίες του, να ακούσει την προσευχή του, όπως άκουσε τον προφήτη Ηλία και έστειλε βροχή μετά από τρία χρόνια ανομβρίας. « Ηλίας λόγω υετόν…… ουρανόθεν κατάγει. Διό αιτούμεν, Αυτού πρεσβείαις Οικτίρμον κατάπεμψον, υετούς υδάτων τη γη Σου ουρανόθεν. ».

Επίσης παρακαλεί τον Θεόν να παρέμβει και να τον σώσει όπως έκανε στη Παλαιά Διαθήκη όταν σταμάτησε τον κατακλυσμό « …και επήγαγες πνεύμα επί την γην και εκόπασεν το ύδωρ και τον Νώε και τα μετ’ αυτού ζώα διετήρησας…..».

Παρακαλεί τον Θεό να του συμπαρασταθεί, όπως πολλές φορές συμπαραστάθηκε στους Ισραηλίτες . Στο πέρασμα της Ερυθράς θάλασσας και του Ιορδάνη ποταμού, στη θαυματουργική μεταβολή του πικρού νερού σε πόσιμο μέσα στην έρημο, όταν, επίσης στην έρημο, από τον βράχο έβγαλε νερό και ξεδίψασαν οι Ιουδαίοι κ.λ.π.γ) Ως γαρ εκείνης οι μαστοί, γάλακτος απορούντες , θάνατον προσφέρουσι τω βρέφει, ούτω και η γη , τας αύλακας αυτής αμοίρους υγρότητος προβαλλομένη, μαρασμόν εμποεί τη χλόη και φθοράν τοις γεννήμασιν αυτής φέρει και λιμόν ημίν απειλεί και θάνατον .

Ο γαρ εκ της ξηρότητος καύσων, καθάπερ τις διακαής πυρετός, τα βλαστήματα μαράνας, αφανισμόν προμηνύει των γεννημάτων αυτής….» που σημαίνει:

“…Nα η γη στέκεται εδώ μπροστά σαν μάνα που δεν έχει πλέον γάλα στο στήθος της. Όπως ακριβώς αυτό το στέρφο στήθος, (αντί για ζωή) το θάνατο προσφέρει στο βρέφος, έτσι ακριβώς και η γη δείχνοντας μας τα υδροφόρα αυλάκια της χωρίς ίχνος υγρασίας, έχει σαν αποτέλεσμα να ξεραίνεται το χορτάρι, να καταστρέφονται τα γεννήματα και να μας απειλεί με πείνα και με θάνατο.

Διότι ο ανυπόφορος καύσωνας, εξ αιτίας της ξηρασίας, είναι, όπως ακριβώς (για τον άνθρωπο) ο βασανιστικός πυρετός , αφού οδήγησε σε μαρασμό τα τρυφερά βλαστάρια, προμηνύει παντελή καταστροφή όλης της σοδειάς. ”

( Ακόμα Κύριε λυπήσου ) και τα ζώα της γης και πρόσφερε σε μας ψωμί για να φάμε, και χορτάρι για τα ζώα… ”. Και πιο κάτω, «… Ίδε την συντριβήν και σπλαγχνίσθητι. …. Ίδε τους στεναγμούς των πενήτων. Ίδε την άωρον ηλικίαν των νηπίων, τη σφοδροτάτη δίψη πιεζομένην. Ίδε την των ακάκων βρεφών κάκωσιν. …. Ίδε τους τω χρόνω προβεβηκότας, και τους νέους. …». Δηλαδή . “ … Κοίταξε ( Κύριε ) την μετάνοιά μας και λυπήσου μας. …Πρόσεξε τους στεναγμούς των φτωχών. Κοίταξε την άγουρη (πολύ μικρή) ηλικία των νηπίων, που βασανίζονται

από τη μεγάλη δίψα. Κοίταξε τη ταλαιπωρία των άκακων βρεφών. Πρόσεξε και αυτούς που τα χρόνια τους έχουν περάσει (τους γέροντες), αλλά και τους νέους.… ”

Οι συγγραφείς της ιερής αυτής ακολουθίας έχουν άριστη γνώση της φυσικής ανακύκλωσης του νερού. Της εξάτμισης του νερού, του πώς δημιουργούνται τα σύννεφα, και πάλι πώς τα σύννεφα μετατρέπονται σε βροχή. Στο πέμπτο τροπάριο,

της τέταρτης ωδής, του « ικετηρίου κανόνος εις τον φιλάνθρωπον Κύριον », όπως επιγράφεται, ο οποίος έχει ακροστιχίδα «Δίδου υετόν τη γη διψώση Σώτερ.», διαβάζουμε. « Νεφέλας ο ανάγων Κύριε, εξ εσχάτου της γης βουλήσει, και αστραπάς φαίνειν τε, του βρέχειν επί πάσαν κτίσιν, αυτός ως φιλάνθρωπος ευδόκησον, του καταπέμψαι άνωθεν τη γη υετόν.». Δηλαδή “ Συ Κύριε που με τη θέλησή σου δημιουργείς (σηκώνεις) τα σύννεφα από τα πέρατα της γης και φωτίζουν οι αστραπές για να πέφτει η βροχή σε όλη τη κτίση, σαν φιλάνθρωπος που είσαι, αποφάσισε να στείλεις στη γη βροχή από ψηλά.”,να δείξουν ότι τα νερά της βροχής δεν είναι πάντοτε ευλογία για τον άνθρωπο, αφού πολλές φορές μπορεί να μεταβληθούν σε κατάρα και καταστροφή. Έτσι ζητάμε από τον πανάγαθο Θεό ανέμους επωφελείς και ευκράτους ( ήπιους, μέτριους ). Βροχές Πιαινούσας ( που θα προσφέρουν λίπανση ). Όμβρον ( βροχή) , ευλογίας, αγαθότητος, ειρηνικόν. Ύδωρ ζωογόνον και καθαρόν. Υετόν ( βροχή), αγαθόν, ειρηνικόν, ωριμότατον και δαψιλέστατον (πλουσιοπάροχο, άφθονο). Υετούς (βροχές), ετήσιους και καρποφόρους . κ.λ.π.

Ευχή επί ορύξει φρέατος.

Αναφέραμε και πιο πάνω , ότι τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των ανθρώπων προς τον Θεό ήταν ισχυρότερη και άφηναν στα χέρια του Θεού τα ζητήματά τους και τις αγωνίες τους, δεν υπήρχε καμιά σημαντική προσπάθειά τους που να μην επικαλεστούν τη βοήθεια του Θεού μέσω του ιερέα. Το ίδιο ακριβώς έκαναν και όταν ήσαν υποχρεωμένοι να ψάξουν για υπόγεια νερά ανοίγοντας πηγάδια, όταν δεν υπήρχαν τρεχούμενα νερά στη περιοχή τους. Και για τη περίπτωση αυτή η Εκκλησία μας έχει τη κατάλληλη ευχή με την οποία παρακαλεί τον Θεό να ανταμείψει τον κόπο και την αγωνία των ανθρώπων, και όπως τότε στην έρημο πρόσφερε στους Ισραηλίτες νερό μέσα από τον άνυδρο βράχο, έτσι και τώρα να χαρίσει στους ενδιαφερομένους νερό « διειδές τε και πότιμον, άφθονον μεν εις χρείαν, αβλαβές δε προς απόλαυσιν.». Δηλαδή “ και διαφανές (ξάστερο) και πόσιμο, άφθονο μεν για να μπορούν να κάνουν τις δουλειές τους, υγιεινό δε για να το απολαμβάνουν.”.

Έτσι υπάρχουν ευχές « ει συμβεί τι μιαρόν οιονδήποτε εμπεσείν εις φρέαρ ύδατος ». Σε περίπτωση, δηλαδή που πέσει κάτι ακάθαρτο και μολύνει το πόσιμο νερό.

Περί της υδραντλικής μηχανής Νόριας

Προς άντλησιν του αναγκαιούντος ύδατος δια το πότισμα των κήπων μεταχειρίχοντο, και εις πολλά ακόμη μέρη της ανατολής μεταχειρίζονται μέχρι σήμερον, τα πασίγνωστα και ογκοδέστατα ξύλινα μαγκανοπήγαδα, τα έχοντα κάδους εκ σανίδων, ή εκ πηλού (κανάτια).

Ο εκ της προστριβής και κλαυθμηρός ήχος, ον εκπέμπει το από της εποχής του Χέοπος και των Φαραώ της Αιγύπτου εφευρεθέν τούτον εργαλείον, παρόμοιος με τον μυκηθμόν της πεινώσης τίγρεως προβάλλει την ακοήν παντός ανθρώπου προτού να πλισιάση εις τον κήπον εντός του οποίου ευρίσκεται το μαγκανοπήγαδον.

Κατ’ ουδέν θα έβλαπτε, βεβαίως, η απαισία αυτή μουσική, εάν ήτο το μόνον ελάττωμα των ξύλινων μαγκανοπήγαδων, και εάν η προξενούσα αυτήν προστριβή των ξύλινων μαγκανοπηγάδων δεν εδαπάνα ματαίως την δύναμιν του κινούντος την μηχαν΄ταύτην ίππου’ δυστυχώς όμως και ο ισχυρότερος όμως ίππος απαυδεί και φθείρεται προς άντλησιν ελαχίστης ποσότητος ύδατος, και τα ξύλινα τεμάχια του γαρύζοντος τούτου μαγκανοπηγάδου πίπτουσιν ως οδόντες γραίας τραγωδίστριας φορολογούντες κατ’ έτος τον ιδιοκτήτην τοιούτου του εργαλείου δι’ 100 ή και 200 δραχμών χάριν επισκευής, μετά τινα δε έτη το παν γίνεται κόνις.

Ένεκα της αληθούς ταύτης ιστορίας του μαγκανοπηγάδου, και εις Αθήνας και εις πολλά άλλας πόλεις της Ελλάδος και Τουρκίας, αντεκατεστάθει το πανάρχαιον τούτον γεωργικόν εργαλείον δια της προ τινών χρόνων υδραντλικής μηχανής της καλούμενης Νορίας (Noria), ήτις προς τα άλλα αυτής πλεονεκτήματα, κατέχει το έκτον μόλις του χώρου όπερ κατείχε το μυκώμενον μαγκανοπήγαδον.

--«Και που να έυρωμεν τας μηχανάς της Νορίας, κύριε συγγραφεύ των γεωπονικών, με ερωτώσιν οι αναγνώστες μου, εξ Ευρώπης δια να πληρώσωμεν βαρείς ναύλους; Και εάν πάθωσί τι τις θέλει μας τας επισκευάζει;»

Τας μηχανάς της Νορίας κατασκευάζει, κύριοί μου, το εν Πειραιεί σιδηρουργικόν εργοστάσιον του κυρίου Γ. Βασιλειάδου, εκ χυτού και σφυρήλατου σιδήρου, δεν έχουσιν δε αύται κανέν μέρος ξύλινον εκτός μόνου του μοχλού δι’ ου ο ίππος στρέφει αυτάς. Χάριν των αναγνωστών μου των αγνοούντων ταύτην την οφελιμωτάτην υδραντλικήν μηχανήν παραθέτω ενταύθα την εικόνα αυτής και προτρέπω του ιδιοκτήτας κήπων, ή γαιών ποτιστικών, εν αις υπάρχουσιν φρέατα άφθονον αναβλύζοντα ύδωρ, να προτιμήσωσι τούτο το πολλού λόγου άξιον εργαλείον από τα ξύλινα μαγξανοπήγαδα’ διότι εφάπαξ εξοδεύοντες ποσόν τι χρημάτων αποκτώσι μηχανήν διαρκή και στερεάν, απαλλαττόμενοι πάσης άλλης μερίμνης και δαπάνης, καθ’ α μαρτυρούσι και κηρύττουσιν οι μέχρι τούδε εφαρμόσαντες αυτήν εις τους εν Αθήναις και Πειραιεί και αλλαχού κειμένους κήπους των.

Δια της μηχανής ταύτης ολόκληρος η δύναμις του ίππου δαπανάται προς άντλησιν ύδατος. Το βάθος του φρέατος, η χωριτικότης των κάδων, ο αριθμός αυτών, και η δύναμις του ίππου, τα πάντα υπολογίσθησαν και εσχετίσθησαν μετ’ ακριβείας μαθηματικής ως ο εις το τέλος του αρθριδίου τούτου πίναξ διαλαμβάνει.

Ιδού δε και μικρά τις περιληπτική του τρόπου καθ’ ον κινείται και ενεργεί η Νορία.

Ίππος μετρίας δυνάμεως, αλλ’ υγιής, ανέτως κινεί αυτήν, ποιών ανά παν λεπτόν της ώρας τέσσαρας στροφάς, ήτοι διακοσίας τεσσαράκοντα στροφάς εις εκάστην ώραν. Περιστρεφόμενος δε περί την μηχανήν ο ίππος μεταδίδει δια του μοχλού την περιστροφική κίνηση εις τον κάθετο άξονα και εις τον επ’ αυτού κωνικόν οδοντωτό τροχόν, ούτινος οι οδόντες συμπλεκομένοι μετά των οδόντων ετέρου τροχού κειμένου επί του οριζοντίου άξονος, μεταδίδουσι και εις αυτόν την περιστροφικήν κίνησην. Επί του άξονος τούτου καίται το τύμπανον το οποίον στρεφόμενον συμπαρασύρει την άλυσσον την φέρουσαν τους κάδους, οίτινες πλήρεις ύδατος άμα ανέλθωσιν εις το ανώτατον σημείον εκκενούνται εντός των επτά κοιλοτήτων του τύμπανου, και εξ αυτών, δι’ οπών καιμένων επί της εξωτερικής πλακός, εξέρχεται το ύδωρ και χύνεται εντός λεκάνης, εκείθεν δε δια πηλίνων σωλίνων, ή κτιστών αυλάκων μετοχεύεται εις την δεξαμενήν.

Οι κάδοι εισί κατασκευασμένοι εκ χονδρού ελάσματος ψευδαργύρου (τζίγκου), φέρουσιν δε πάντες περί το στόμιον αυτών, εις τας δύο πλευράς, και εις τον πυθμένα λωρίδα σιδηρού ελάσματος δια περισσότεραν στερεότητα. Εις τον πυθμένα εκάστου κάδου υπάρχουσι δύω μικραί οπαί δι’ ων εξέρχεται ο περιεχόμενος εντός αυτού αήρ όταν ούτος βυθίζεται εν τω υδάτι όπως πληρωθή, ανερχομένων δε των κάδων, οίτινες συνδέονται δι’ ισχυράς αλύσσου εκ σφυρηλάτου σιδήρου, το ύδωρ ρέει δια των δύο τούτων οπών από του ενός κάδου εντός του αμέσως κάτωθεν τούτου κειμένου, ώστε πάντες οι ανερχόμενοι κάδοι εισί πλήρεις ύδατος, πάντες δε οι κατερχόμενοι κενοί.

Πάντα τα προστριβόμενα μέρη της μηχανής Νορίας εισί κατασκευασμένα δια τορνευμένου σφυρηλάτου σιδήρου και ορειχάλκου, και επομένως δεν υπόκεινται εις την εκ της προστριβής φθοράν’ αρκεί τα μέρη ταύτα να αλείφωνται δι’ ελαίου ή λίπους’ όπερ είναι φόρος ελάχιστος και συνήθης προς συντήρησιν πάσης ενεργούσης μηχανής.

Εν τω εργοστασίω του κυρίου Βασιλειάδου ευρίσκονται δύο μεγέθη της Νορίας. Εκ τούτων αι μεν του πρώτου μεγέθους τιμώνται δραχμάς 875 άνευ των κάδων, ως έκαστος τιμάται δρ. 6,50 μετά της δεούσης αυτοίς σιδηράς αλύσσου. Αι δε του δευτέρου μεγέθους τιμώνται δραχ. 600 και έκαστος κάδος αυτών μετά της αλύσσου δρ. 5,50 και κινούνται δι’ ενός Όνου.

Ο κάτωθεν πίναξ δεικνύει το ποσόν του αντλούμένου καθ’ εκάστην ώραν ύδατος αναλόγως του βάθους του φρέατος, της χωρητικότητας των κάδων και του μεγέθους της μηχανής. Εξ ιδίας δε αντιλήψεως εβεβαιώθην και πληροφορώ πάντα ενδιαφερόμενον, ότι οι σημειούμενοι αριθμοί είναι ακριβείς.

ΝΟΡΙΑ Α’ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΔΡ. 875				ΝΟΡΙΑ Β’ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΔΡ. 600
Βάθος φρέατος	Ποσόν αντλ. Ύδατος δι’ ενός ίππου εκάστην ώραν.	Ποσόν απαιτούμενων κάδων.	Χωρητικότης καδων.	Βάθος φρέατος	Ποσόν αντλ. Ύδατος δι’ ενός ίππου εκάστην ώραν.	Ποσόν απαιτούμενων κάδων.	Χωρητικότης καδων.
Μέτρα	Οκάδες		Οκάδες	Μέτρα	Οκάδες		Οκάδες
4	20,100	24	16	4	15,000	30	12
6	13,300	32	10	6	10,000	40	8
8	10,000	42	8	8	7,000	52	6
10	8,000	50	6	10	6,000	63	5
12	6,700	60	5	12	5,000	72	4
14	5,700	68	4	14	4,250	86	3

Από το βιβλίο του Α. Οικονομίδου 1872

Μηχανές τύπου Νόρια στη Βαλύρα λειτουργούσαν : Στα Γκομεσέικα του γιατρού Γεωργακόπουλου, στο εξοχικό κέντρο του Τσαγκάρη που είναι καλυμμένο με τσιμέντο, στο κτήμα του Σιαγκρή, κοντά στο δημοτικό σχολείο Βαλύρας (υπάρχει φωτογραφία),στο αυλάκι στο κτήμα του Λιοντήρη που υπήρχε και υπόστεγο και στο Μπουζαλά (υπάρχει φωτογραφία), κοντά στο χειμερινό μύλο.

Από το αρχείο της εφημερίδας Βαλύρας

Φύλο 42-43

Λευκή συμφορά. Μεγάλες καταστροφές στην Μεσσηνία απ’ τη χιονοστιβάδα κυρίως στα κηπευτικά, σταφίδες, ελιές, αμπέλια, ξινά και πολλά αποκλεισμένα χωριά και προπάντων πρόβατα θερμοκήπια, 110 αγρότες Βαλυραίοι δήλωσαν ζημιές.

Λαογραφικά. Πώς δημιουργήθηκε το ξεροπήγαδο στο Μπιζάνι της Βαλύρας. Αναστάσιος Καρύδης

Φύλλο 80-81

Δίπλα στο αυλάκι υπάρχει ιπποκίνητο μαγκάνι και κανάλι που διοχέτευε τα νερά σε κτήματα καθώς και πηγάδι με γούρνα. Αυτά ήταν οι μηχανές νόρια του γιατρού Γεωργακόπουλου στα Γκομεσέικα και Λιοντήρη στα Ποτιστικά.

Φύλλο 116 –117

Η στάμνα.

Ένας χωρικός πήγαινε με τη στάμνα να πάρει νερό από τα βουνά. Έβαλε τη στάμνα κάτω από τη βρύση χωρίς να την κρατά και η στάμνα έπεσε .

Το επανάλαβε πάλι και στάμνα ξανάπεσε .

Τότε θυμωμένος την άρπαξε και την έσπασε. Έτσι επιστρέφει στο σπίτι χωρίς νερό.

Αργότερα όταν άρχισε να διψά σκέφτηκε πως δεν έφταιγε η στάμνα αλλά αυτός αλλά, και πως θα πιει νερό.

Φύλλο 97

Γιατί λέμε σιγά μη στάζει η ουρά του γαιδάρου στο πηγάδι.

Υπήρχε ένα μοναδικό πηγάδι , όπου υδρευόταν όλο το χωριό .

Κάποια νύχτα όμως και καθώς το πηγάδι είχε μείνει ξεσκέπαστο, έπεσε μέσα ένας γάιδαρος και έμεινε εκεί όλη τη νύχτα . Σαν ξημέρωσε η μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι χωριανοί οργάνωσαν τον απεγκλωβισμό του . Την ώρα που ο γάιδαρος είχε φτάσει στο στόμιο του πηγαδιού ένας χωριανός που στεκόταν δίπλα πετάχτηκε και παρατήρησε .

Προσέξτε παιδιά μη στάξει μέσα στο πηγάδι η ουρά του γαιδάρου και μας χαλάσει το νερό .

Δεν τον πείραζε το γεγονός ότι ο γάιδαρος ήταν ολόκληρος βουτηγμένος μέσα στο νερό , και τον πείραζε μόνο το στάξιμο της ουράς του . Έτσι έμεινε η φράση που χρησιμοποιείται με τη μεταφορική σημασία σε πλήθος και σημερινές περιπτώσεις .

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΒΑΛΥΡΑΣ-13 ΤΟΜΟΙ 1914-1963

ΤΡΙΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ 1925-1933

ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΒΑΛΥΡΑΣ

ΤΟΜΟΣ 5^ος

^{6-12-1925 ΕΩΣ 18-5-1930}

^{Πράξη 35.ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΦΡΕΑΤΟΣ-ΣΥΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΨΗΦΙΣΗ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΗΣ}

ΤΟΜΟΣ 6^ος

^{8-6-1930 evs 21-5-1934}

^{Πράξη 105.ΨΗΦΙΣΗ ΓΙΑ ΕΚΒΑΝΘΥΣΗ ΦΡΕΑΤΟΣ ΠΑΝΥΓΗΡΕΩΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΠΕΡΑ ΜΕΡΙΑ ΗΛΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ}