ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Χάρτης του 1487 από τη λατινική μετάφραση της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου, που περιέχει τους ανέμους και την πρωτοποριακή για την εποχή προοπτική της επιφάνειας της Γης.
ΠΟΛΥ ΠΡΙΝ ο άνθρωπος φτάσει στο Διάστημα για να παρατηρήσει τη Γη από μακριά, Έλληνες και Ρωμαίοι προσπάθησαν να συνειδητοποιήσουν το σχήμα και το μέγεθος του κόσμου. Οι προσεγγίσεις τους υπήρξαν διαφορετικές: οι Έλληνες μέτρησαν τον κόσμο με βάση τα άστρα, ενώ οι Ρωμαίοι με βάση τις χιλιομετρικές αποστάσεις των οδών τους.
Η έκθεση, που διοργανώνεται στο Institute for the Study of the Ancient World της Νέας Υόρκης, άνοιξε τις πύλες της την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2013 και θα διαρκέσει έως τις 5 Ιανουαρίου 2014.
Σε αυτή, ο κόσμος του Έλληνα γεωγράφου Στράβωνα (64 π.X.-24 μ.Χ.) ξεδιπλώνεται μπροστά στον επισκέπτη. «Η έκθεση επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς οι αρχαίοι αντιλαμβάνονταν τον χώρο και πώς τον απεικόνιζαν. Η γεωγραφία δεν είναι μόνο χάρτες, αξίζει να εξετάσουμε τη διανοητική διεργασία πίσω από αυτούς», λέει η Ρομπέρτα Κιμ, επικεφαλής της έκθεσης.
Ο Στράβων είναι ο πρώτος που με τα “Γεωγραφικά” του δημιούργησε τον πρώτο Παγκόσμιο Γεωγραφικό Άτλαντα, έργο ακριβές και ποιοτικό. Πριν από αυτόν, οι ανακαλύψεις του Αριστοτέλη στα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα γύρω από τις σεληνιακές εκλείψεις και τον ορίζοντα, προσφέρουν τις πρώτες ενδείξεις για τη σφαιρικότητα της Γης.
Ο Ερατοσθένης (276-194), που εργαζόταν στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, είναι αυτός που υπολόγισε το μέγεθος της Γης και κατασκεύασε ένα σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και μεσημβρινούς όπως το σημερινό.
Η Γη είναι σφαιρική
Ο Ερατοσθένης γνώριζε ότι η Γη είναι σφαιρική και υπολόγισε την περιφέρειά της σε 252.000 στάδια. Δεν ξέρουμε όμως την ακρίβεια της μέτρησης, καθώς δεν ξέρουμε ποιο είδος σταδίου χρησιμοποίησε. Αν πάντως χρησιμοποίησε το οδοιπορικό στάδιο (157,50 μέτρα) τότε την υπολόγισε σε 39.690 χιλιόμετρα που είναι αρκετά καλός υπολογισμός, με δεδομένο ότι σήμερα υπολογίζεται σε 40.007,86 χιλιόμετρα.
Έλληνες και Ρωμαίοι εντόπισαν τον Αρκτικό Κύκλο, το βόρειο εύκρατο ημισφαίριο, τον τροπικό του Καρκίνου και τον Νότιο Πόλο.
Ο σημαντικότερος πάντως από τους Έλληνες γεωγράφους είναι ο ερευνητής στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας του 2ου αιώνα μ.Χ. Κλαύδιος Πτολεμαίος. Δύο από τα συγγράμματά του, ένα περί αστρονομίας και ένα για τη γεωγραφία, μεταφράστηκαν στα λατινικά τον Μεσαίωνα, επηρεάζοντας καθοριστικά τη μετέπειτα ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα.
Αντίποδες = Αμερική
Η “Γεωγραφία” του Πτολεμαίου προσφέρει πλήθος στοιχείων για αρχαίους τόπους και πόλεις και επέτρεψε στους χαρτογράφους του Μεσαίωνα να σχεδιάσουν τον πρώτο σχεδόν σύγχρονο χάρτη. Η χαρτογραφική μέθοδος του Πτολεμαίου, γνωστή και ως Mappa Mundi (Παγκόσμιος Χάρτης), έγινε ο κανόνας για τους επόμενους δύο αιώνες.
Οι χάρτες αυτοί ήταν διακοσμημένοι με τα σύμβολα των οκτώ ανέμων, καθώς και με σύμβολα που παρέπεμπαν στον διαχωρισμό του Αριστοτέλη για τα πέντε θεμελιώδη στοιχεία: τη φωτιά, τη γη, το νερό, τον αέρα και τον αιθέρα.
Να σημειωθεί ότι όσοι από τους αρχαίους επιστήμονες και γεωγράφους δέχονταν την σφαιρικότητα της Γης, γνώριζαν για την ύπαρξη μιας αντίθετης διαμετρικά διακείμενης ηπείρου, την οποία ονόμαζαν “Αντίποδες της Γης”.
Για τους Αντίποδες είχε γράψει εκτενώς ο στωικός φιλόσοφος Κράτης από την Μάλλο της Κιλικίας, τον δεύτερο αιώνα π.Χ. Ο Κράτης ήταν από τους πρώτους που κατασκεύασε υδρόγειο σφαίρα, με σημειωμένη την ήπειρο που αποκαλούσε Αντίποδες (σχέδιο επάνω).
Αυτό και το γεγονός ότι ο Πτολεμαίος αντί να διατηρήσει την ακριβή εκτίμηση του Ερατοσθένη για το μέγεθος της Γης, προτίμησε δική του, πολύ μικρότερη εκδοχή, ενθάρρυναν τον Χριστόφορο Κολόμβο στην επιδίωξή του να ταξιδέψει προς δυσμάς αναζητώντας τη μυστηριώδη ήπειρο.
Πηγή: The New York Times
youmagazine
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου