Η ΔΙΑΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΜΙΑΣ ΠΛΑΣΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ SALVATOR DALI 1938 Albright-Knox Art Gallery, Buffalo, N.Y.,(SIMULACRA SIMULATION) (ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΕΙΣ Η ΦΥΛΑΚΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ
Ο Μποντριγιάρ στο Simulacra αναφέρεται στις σημασίες και στους συμβολισμούς του πολιτισμού και των μέσων ενημέρωσης που κατασκευάζουν την καθημερινή μας πραγματικότητα.
Οι κοινωνίες έχουν εμποτιστεί με “ομοιώματα” και οι ζωές μας έχουν τόσο κορεστεί με τις δομές της που το νόημα έχει χαθεί και είναι απείρως μεταβλητό. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται η “μετάπτωση των Simulacra Διανύουμε την περίοδο της “προσομοίωσης” στην οποία η παραγωγή αντικαθίσταται από τα MME, τους υπολογιστές, την επεξεργασία της πληροφορίας, και την οργάνωση της κοινωνίας σύμφωνα με κώδικες και μοντέλα εξομοίωσης .
Η κυριαρχία των μηνυμάτων από τα ΜΜΕ και η σημειολογία διαποτίζει το κοινωνικό ιστό, με αποτέλεσμα τα μηνύματα και τα νοήματα να ισοπεδώνονται σε μια ουδέτερη ροή πληροφόρησης, ψυχαγωγίας διασκέδασης διαφήμισης και πολιτικής.
Ο φιλόσοφος υποστηρίζει γενικά ότι στον σύγχρονο πολιτισμό δεν είναι πλέον δυνατόν (ή θεμιτό) να ξεχωρίσουμε το «πραγματικό» από την απομίμηση του, ή το αντίγραφο του πραγματικού
Στα έργα του «Η καταναλωτική κοινωνία», «Ο καθρέφτης της παραγωγής», «Η έκταση της επικοινωνίας»– ο Μποντριγιάρ μιλώντας για την απόλυτη, καταλυτική κυριαρχία των εμπορευμάτων,ανέπτυξε επιχειρήματα για την αυξανόμενη εξουσία του «αντικειμένου» πάνω στο «υποκείμενο» στη σύγχρονη κοινωνία και για τον τρόπο με τον οποίο η διαμαρτυρία και η αντίσταση απορροφούνται όλο και περισσότερο από το ίδιο «σύστημα» .
Στο βιβλίο του “Η Καταναλωτική Κοινωνία” (2000),όπως και στο “το σύστημα των αντικειμένων”,μας εξηγεί ότι η ταξινόμησης εννοιών και των σημείων οργανώνεται στην καταναλωτική κοινωνία, μέσα από την οποία καταλαβαίνουμε σήμερα τον κόσμο, και το πώς και τι καταναλώνουμε είναι αυτό που σε τελική ανάλυση κωδικοποιεί συμπεριφορές και κοινωνικές ομάδες.
Δηλαδή οι δραστηριότητες και το στιλ κατανάλωσης παίζουν τον πρωταρχικό πολλές φορές ρόλο για να προσδιοριστούν οι αξίες των πραγμάτων που αποτελούν τον κόσμο γύρω μας και οι σχέσεις μεταξύ τους, αλλά επίσης για να προσδιοριστεί η ταυτότητα ενός ανθρώπου.
Η κατανάλωση στις σύγχρονες κοινωνίες δεν έχει χρηστική ή ανταλλακτική αξία, αλλά αντιπροσωπεύει ένα σημειολογικό κώδικα, μέσω του οποίου ο καταναλωτής κατασκευάζει την προσωπική του ταυτότητα.
Ολη αυτή η κυριαρχία της απομίμησης πάνω στο αυθεντικό και η τακτική νοθείας που εφαρμόζει η βιομηχανία της κατανάλωσης, πουλώντας μας τα πάντα, αναπαράγουν αυταπατημένους μιας συσκευασμένης χαράς.
Η αφθονία των πλούσιων κοινωνιών συνδέεται με την σπατάλη και μερικοί μίλησαν για τον «πολιτισμό του σκουπιδοτενεκέ». Η σπατάλη θεωρείται κάτι σαν τρέλλα, παράνοια, δυσλειτουργία του ενστίκτου, που κάνει τον άνθρωπο να καίει τα αποθέματά του και να θέτει τις συνθήκες διαβίωσης του σε κίνδυνο με μία εντελώς ανορθολογική τακτική. Ανέκαθεν οι κοινωνίες σπαταλούσαν, διασπάθιζαν, ξόδευαν , για τον απλό λόγο στην καταναλώση του περισσεύματος, του περιττού, το άτομο όπως και η κοινωνία νοιώθουν όχι μόνο ότι υπάρχουν αλλά και ότι ζούν.
Οι ήρωες αντικαταστάθηκαν από τους ήρωες της κατανάλωσης. Οι παραδειγματικοί βίοι των «self made men” , βεντέτες του σινεμά, του αθλητισμού, πριγκίπων και πριγκιπισσών, , παπάδων, βασιλέων, νεόπλουτων, διεθνών φεουδαρχών, κοντολογίς των μεγάλων σπάταλων, που τα περιοδικά τους δείχνουν στην καθημερινή τους «απλότητα». Όλοι αυτοί οι δεινόσαυροι τροφοδοτούν τα χρονικά των εφημερίδων και της τηλεόρασης, και βλέπουμε να εξυμνείται η υπερβολή τους και η δυνατότητα τερατωδών δαπανών ,και εκπληρώνουν μία πολύ επακριβή κοινωνική λειτουργία με την εξουσιοδότηση από ολόκληρο το κοινωνικό σώμα
ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΛΟΥΣ, ΑΧΡΗΣΤΗΣ, ΑΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΕΤΡΗΣ ΖΩΗΣ.
Ο Γάλλος φιλόσοφος μας αναλύει πως η αναγκαιότητα του Κιτς έχει, εκτός από «βιομηχανική» καταγωγή, και ισχυρότατες ψυχολογικές ρίζες και το συνδέει και με τα τουριστικά θέρετρα. Το χαρακτηρίζει αντικείμενο-σκουπίδι, που λειτουργεί κατά κύριο λόγο ως σουβενίρ, : «Στην αισθητική της ομορφιάς και της αυθεντικότητας, το Kitsch αντιπροτείνει την αισθητική της προσομοίωσης: παντού αναπαράγει αντικείμενα μικρότερα ή μεγαλύτερα από τη ζωή, μιμείται υλικά, μαϊμουδίζει μορφές ή τις συνδυάζει ανάρμοστα, επαναλαμβάνει τη μόδα χωρίς να έχει υπάρξει μέρος της εμπειρίας της μόδας».
Ο Αντόρνο γράφει ότι οι άνθρωποι «ανομολόγητα υποπτεύονται ότι η ζωή τους θα τους γίνει πια εντελώς αφόρητη, αν πάψουν να είναι προσκολλημένοι σε ικανοποιήσεις, οι οποίες είναι ανύπαρκτες» (“Σύνοψη της πολιτιστικής βιομηχανίας”.
Στο βιβλίο του “The System of Objects”, εξετάζει το σχέση του μαζικού καταναλωτισμού με την εκρηκτική εξάπλωση των καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών. Για τον ίδιον , ο άνθρωπος μέσα στη καταναλωτική κοινωνία αντιμετωπίζει έναν κόσμο αντικειμένων και σημείων, τα οποία ελκύουν παραπλανούν και μερικές φορές ελέγχουν την αντίληψη, την σκέψη και την συμπεριφορά του.
Η αλλοτρίωση, η ομογενοποίηση και η εκμετάλλευση ,μάστιγες των σύγχρονων κοινωνιών ευθύνονται για το πρόβλημα της «πραγματοποίησης»: τα ανθρώπινα όντα (τα «υποκείμενα) σταδιακά χάνουν την ελευθερία και τον αυτοκαθορισμό τους, καταλήγοντας να κυριαρχούνται από τα πράγματα τις τεχνολογίες, τα εμπορεύματα, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τα «αντικείμενα».
Ο Μποντριγιάρ με το διορατικό του πνεύμα προχώρησε λίγο πιο πέρα αυτή την κριτική μέσω της σημειολογίας, περιγράφοντας τους τρόπους με τους οποίους τα αντικείμενα έχουν αναλάβει την πλήρη εξουσία, δημιουργώντας ένα σύμπαν αυταπάτης και φαντασιώσεων και αυτό σημαίνει το «τέλους του ατόμου» ,σημαίνει πλέον την ολοκληρωτική ήττα της ανθρώπινης υποκειμενικότητας. (SIMULACRA SIMULATION).
bout these ads Στον σύγχρονο πολιτισμό δεν είναι πλέον δυνατόν να ξεχωρίσουμε το «πραγματικό» από την απομίμηση του, ή το αντίγραφο του πραγματικού, λέει ο Μποντριγιαρ στο βιβλίο του και μιλά για σύμβολα, σήματα,και ότι η ανθρώπινη εμπειρία είναι μια προσομοίωση της πραγματικότητας. Επιπλέον, αυτά τα ομοιώματα δεν είναι απλώς διαμεσολαβήσεις της πραγματικότητας, δεν βασίζονται σε αυτή απλά κρύβουν ότι η πραγματικότητα είναι άσχετη με την τρέχουσα αντίληψη της ζωής μας.
Διανύουμε την περίοδο της “προσομοίωσης” στην οποία η παραγωγή αντικαθίσταται από τα MME, τους υπολογιστές, την επεξεργασία της πληροφορίας, και την οργάνωση της κοινωνίας σύμφωνα με κώδικες και μοντέλα εξομοίωσης .
Ο Φιλόσοφος ισχυρίζεται ότι στην κοινωνία της κατανάλωσης και των ΜΜΕ, οι άνθρωποι είναι παγιδευμένοι στο παιχνίδι των εικόνων, των θεαμάτων και τον ομοιωμάτων και ότι έχουν όλο και μικρότερη σχέση με μια εξωτερική «πραγματικότητα». Περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο τα εμπορεύματα, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και οι τεχνολογίες παρέχουν ένα σύμπαν αυταπάτης και φαντασίωσης, όπου ο άνθρωπος κυριεύεται εξ ολοκλήρου από τις καταναλωτικές αξίες, ενώ παράλληλα γίνεται μόνιμος «πλοηγός» στους κόσμους του κυβερνοχώρου.
Μια επερχόμενη ολοκληρωτική ήττα της ανθρώπινης υποκειμενικότητας από τον κόσμο των αντικειμένων.
Σε αυτήν την άκρως ανησυχητική και καινοφανή κατάσταση, το βάθος, η ουσία και η πραγματικότητα συνεχώς απομακρύνονται και μαζί με την τελική εξαφάνισή τους, χάνεται επίσης και η δυνατότητα κάθε δυνατής αντίδρασης. Στην ουσία, πρόκειται για μία εποχή στην οποία οι μάζες ζητούν θέαμα και όχι νόημα και ακολούθως βουλιάζουν μέσα σε μια σιωπηλή πλειονότητα που σημαίνει «το τέλος του κοινωνικού».
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΣΜΟ ΑΠΛΗΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
Σε μια ψηφιακή εποχή, η ιστορία έχει φτάσει σε ένα τέρμα καθώς η πραγματικότητα έχει πια χαθεί μέσα στις απειράριθμες εικόνες με το ανθρώπινο είδος ήδη να προετοιμάζεται για να αντικατασταθεί, τρόπον τινά, από την εικονική του ύπαρξη- από έναν καταιγισμό εικόνων που θα μιλούν από μόνες τους…
Είναι η εποχή της μετανεωτερικότητας, η εποχή των “ομοιωμάτων”, όπου οι διακρίσεις και οι διαφορές μεταξύ τάξεων, πολιτικών ιδεολογιών, πολιτιστικών μορφών , πραγματικότητας και ψεύτικου, δεν έχουν και μεγάλη σημασία, μιας και η ίδια η κοινωνία στο σύνολο της χαρακτηρίζεται από μια ακατάπαυστη ροή αδιαφοροποίητων εικόνων και σημείων.
Δεν το συνειδητοποιούμε, αλλά ήδη αναπαράγουμε ιδανικά, εικόνες, όνειρα που εφεξής βρίσκονται πίσω μας και που εμείς οφείλουμε να αναπαράγουμε με ένα είδος μοιραίας αδιαφορίας. Η αναπαραγωγή είναι αποτέλεσμα της έλλειψης της δυναμικής του καινούργιου, παρότι οτιδήποτε καινούργιο θεωρείται εκ προοιμίου εχθρικό για τον πολίτη. H ιδέα της προόδου έχει εκλείψει, αλλά η πρόοδος συνεχίζεται. Η ιδέα του πλούτου που υπο-τείνει την παραγωγή έχει εκλείψει, η παραγωγή όμως προχωράει. Η ιδέα του πολιτικού έχει εκλείψει, όμως το πολιτικό παιχνίδι συνεχίζεται με μια κρυφή αδιαφορία για το ίδιο το διακύβευμά του.
ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΠΛΕΟΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ έχουμε ζήσει κάθε όργιο απελευθέρωσης. Συνεχίζουμε ωστόσο προς την ίδια κατεύθυνση, παρότι γνωρίζουμε ότι κατευθυνόμαστε στο κενό, στήνοντας σκηνικά προσομοίωσης.
Η «δολοφονία της πραγματικότητας είναι το τέλειο έγκλημα και το σπουδαιότερο γεγονός της σύγχρονης ιστορίας», όπου οι μάζες καταρρέουν «μέσα σε μια σιωπηλή πλειονότητα» που σημαίνει «το τέλος του κοινωνικού». Η κοινωνική θεωρία χάνει το ίδιο της το αντικείμενο (αφού τα νοήματα, οι κοινωνικές τάξεις, η διαφορά καταρρέουν επίσης) αλλά και η ριζοσπαστική πολιτική χάνει το υποκείμενο και την παρεμβατική δράση της
Δυνατό πνεύμα, ο Μποντριγιάρ πάλεψε για την αναζήτηση της ελευθερίας του πνεύματος , ωστόσο δεν έχει αναπτύξει , ,καμία θεωρία ταξικής ή ομαδικής εξέγερσης, η πολιτικής οργάνωσης, αγώνα ή στρατηγικής. θεωρεί ότι το να είναι κανείς μηδενιστής και αρνητικά προσκείμενος απέναντι στο σύστημα- είναι αναποτελεσματικό , αφού σε κάθε αντίσταση απέναντι του, το σύστημα αντιπαραθέτει τον δικό του μηχανισμό εξουδετέρωσης.
Οι σημερινές δομές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές έχουν τη δύναμη και τον τρόπο να ενσωματώσουν μέσα τους τα πάντα ακόμη και αυτούς που αντιστέκονται .
Ο χάκερ πρωταγωνιστής Νίο (Κιάνου Ριβς) κρύβει το λαθραίο λογισμικό του μέσα σ’ ένα βιβλίο του φιλοσόφου, και ο αντάρτης Μορφέας προφέρει κάποια στιγμή την πιο διάσημη ρήση του Μποντριγιάρ: «Καλωσορίσατε στην έρημο του πραγματικού».