Ομηρική Άνθεια: Ένα σπουδαίο Μυκηναϊκό κέντρο.Γράφει ο Αριστομένης ο Μεσσήνιος

 Η λοφοσειρά "Ελληνικά", που εκτείνεται σε μήκος 1 χλμ. περίπου παράλληλα προς τον άξονα του δημόσιου δρόμου Τρίπολης-Καλαμάτας, βρίσκεται σε δεσπόζουσα θέση στην κοιλάδα του Παμίσου, ανατολικά των κοινοτήτων Αιπείας- Ανθείας και 11 χλμ. περίπου ΒΔ της Καλαμάτας.
 Στην λοφοσειρά έχουν ανασκαφεί εκτεταμένα Μυκηναϊκά νεκροταφεία (Μεσοελλαδικοί τύμβοι, -2200, ένας Βασιλικού μεγέθους Θολωτός τάφος, -1600, και συστάδα 25 μνημειωδών θαλαμωτών τάφων, -1400.
 Το εντυπωσιακό αυτό ταφικό σύνολο, που απέδωσε πλούσια και σπουδαία ευρήματα, ταυτίζετε με την Ομηρική ΑΝΘΕΙΑ και υπήρξε ένα πολυάνθρωπο και σημαντικό κέντρο της Προϊστορικής εποχής στην γη της Μεσσηνίας.

Η έφορη Μεσσηνιακή πεδιάδα όπως φαίνεται από την λοφοσειρά του "Ελληνικού".
 Εδώ υπήρχε η Άνθεια, ένα πλούσιο Μυκηναϊκό κέντρο.

 Από την «έρευνα επιφανείας» των αρχαιολόγων στη θέση αυτή βρέθηκαν θραύσματα από οψιδιανό λίθο, που δείχνουν ότι η περιοχή των "Ελληνικών" ήταν κατοικημένη από την τελική Νεολιθική εποχή. Προφανός υπήρχε επικοινωνία με τη νήσο Μήλο από την ο­ποία προερχόταν ο οψιανός λίθος, το ηφαιστειογενές πέτρωμα, του οποίου τις λεπίδες χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι  για την παραγωγή κοπτικών εργαλείων.
Ομηρική Άνθεια:
 Η Μυκηναϊκή πόλη Άνθεια αναφέρετε στα Ομηρικά έπη σαν μία από τις επτά πολυάνθρωπες πόλεις που προσφέρει ο Αγαμέμνων στον Αχιλλέα. Περιγράφετε ως μια πλούσια πόλη, με μεγάλα βοσκοτόπια και τους κατοίκους να έχουν πολλά πρόβατα και βόδια.
 Η Μυκηναϊκή Άνθεια έχει ταυτιστεί με τον λόφου του Ελληνικού, μερικά χιλιόμετρα βόρεια της Καλαμάτας. Η θέση εποπτεύει τον έφορο κάμπο της Μεσσηνίας και εδώ βρέθηκε εκτεταμένο νεκροταφείο ( Πρωτοελλαδικοί τύμβοι, θολωτός τάφος και θαλαμωτοί τάφοι) που είναι μνημειώδης σε μέγεθος και ποιότητα κατασκευής. Τα ευρήματα είναι εξίσου εντυπωσιακά και δείχνουν ότι εδώ υπήρξε σημαντικό Προϊστορικό κέντρο. 
 Η ζωή στην Άνθεια συνεχίστηκε μέχρι και το -700 περίπου όταν καταλαμβάνετε από τος Σπαρτιάτες μετά το τέλος του Α΄ Πελοποννησιακού πολέμου, οπότε μετονομάζετε σε Θουρία
Τοπογραφία αρχαιολογικού χώρου:
 Το ύψωμα Ελληνικά ευρίσκεται ανατολικώς του χωρίου Αίπεια, της κοινότητας Ανθείας, της επαρχίας Καλαμών. Το βόρειο άκρο του, καλούμενον Παλαιόκαστρον, αποτελούσε την ακρόπολη της αρχαίας Θουρίας και απέχει τρία (3) χιλιόμετρα βορείως του σημερινού χωρίου Θουρία.
 Στο ύψωμα αυτό έχουν αναφερθεί περίπου είκοσι πέντε (25) θαλαμωτοί τάφοι που χρονολογούνται στα -1400 έως -1200 και βρίσκονται νοτίως του Παλαιοκάστρου.
 Εκτός από τους θαλαμωτούς τάφους, έχει ανασκαφεί και ο θολωτός τάφος της Αιπείας – Άνθειας. Ο τάφος ευρίσκεται περίπου 600 μ. δυτικώς των θαλαμωτών, κατά την δυτική κλιτύ των Ελληνικών, και μάλιστα σε πολύ χαμηλό σημείο εν σχέσει προς την ακρόπολη της κλασικής Θουρίας και τις συστάδες των θαλαμωτών τάφων. Το σημείο, στο οποίο ευρίσκεται ο τάφος, έχει εξαιρετική θέα προς την πεδιάδα του Άριος και περαιτέρω νοτιώτερον προς τον Μεσσηνιακό κόλπο.
 Ανατολικά του Μυκηναϊκού νεκροταφείο έχουν ανασκαφεί ταφικοί τύμβοι της Μεσοελλαδικής εποχής,-2200.

Σχέδιο του R.H. Simpson, ancient Thouria.
Με σταυρούς σημειώ­νεται στη θέση Α, στα βόρεια της Αιθαίας και στην πηγή Πισώβρυση (Pisovrysi Spring) η ύ­παρξη οστράκων (θραύσματα πήλινων αγγεί­ων) της Πρωτοελλαδικής Εποχής -3000/ - 2000.
Επίσης, η ύπαρξη οστράκων της ίδιας εποχής και στη θέση Β γύρω από τον πυλώνα της ΔΕΗ. 
Και οι δύο αυτές αρχαιολογικές θέσεις βρίσκονται ανάμεσα στην Αιθαία (Ντελήμεμη) και στην Αίπεια (Φαρμίσι).  
Βορειότερα και στη θέση C (Myc. Site) σημειώ­νονται με το γράμμα Χ τα μυκηναϊκά όστρακα της περιοχής, ενώ στα δυτικά βρίσκεται ο θολωτός τάφος.

 Ακόμα βορειότερα σημειώνονται οι θέσεις με τα όστρακα της ίδιας χρονικής πε­ριόδου και οι τρεις συστάδες των θαλαμωτών τάφων (chamber tombs) της Υστεροελλαδικής ή Μυκηναϊκής Εποχής.
Τύμβοι, θέση Καστρούλια:
 Η θέση Καστρούλια ευρίσκεται πλησίον του δημοτικού διαμερίσματος Κάτω Αμφείας, του Δήμου Θουρίας, σε ύψωμα Α-ΒΑ της νεκρόπολης των Ελληνικών, από την οποία χωρίζεται διαμέσου του ποταμού Ξερίλα. 
 Στο ύψωμα αυτό ανεσκάφησαν  από την ΛΗ ΕΠΚΑ Καλαμάτας, δύο ταφικοί τύμβοι, οι οποίοι χρονολογούνται στην ΜΕ Ι περίοδο, -2200.
 Μεταξύ των ευρημάτων, τα οποία συνόδευαν την ασύλητη γυναικεία ταφή στον Τύμβο ΙΙ, αναφέρομε χαρακτηριστικώς τους τέσσαρες μικρούς χάλκινους διπλούς πελέκεις, οι οποίοι μάλιστα διασώζουν και τμήμα του σκοινιού, με το οποίο συνδέονταν μεταξύ τους σε κάθετη σειρά, ώστε να φοριούνται ως περίαπτο. Σημειώνομε εδώ ότι και η συλημένη κεντρική ταφή του τύμβου Ι έφερε χάλκινους πελέκεις ως περίαπτο, δεν έχει όμως ακόμη ολοκληρωθεί η συντήρηση και η μελέτη τους.
 Μεταξύ των κεραμεικών ευρημάτων της ασύλητης γυναικείας ταφής 2 του τύμβου ΙΙ, αξίζει να επισημάνομε τον μεγάλο ασκό με θαυμάσια αμαυρόχρωμη διακόσμηση, αγγείο πιθανόν εισηγμένο από την ευρύτερη περιοχή της Αίγινας και τέλος, την πρόχου με οριζόντιες πλαστικές ραβδώσεις στον ώμο, ίσως εισηγμένη από την Μεσαρά Κρήτης.
Η υπόλοιπη κεραμεική αποτελείται από χαρακτηριστικά ΜΕ τεφρά μινύεια αγγεία, όπως δίωτους δικωνικούς σκύφους, δέπατα αμφικύπελλα, κανθάρους και πυριατήριο με εγχάρακτη και στικτή διακόσμηση. Επίσης, από την ίδια ταφή προέρχονται δύο πήλινα σφονδύλια με εγχάρακτη διακόσμηση. Στον ίδιο τύμβο, η ανδρική ταφή 3 συνοδευόταν από χάλκινο μαχαίρι και μικρό χάλκινο εγχειρίδιο, καθώς και πέντε αγγεία της πρώιμης ΜΕ περιόδου.

 Ο τύμβος ΙΙ περιείχε τρεις (3) μεμονωμένους ενταφιασμούς: η ταφή 1 ανήκε σε παιδί, η ταφή 2 σε γυναίκα και η ταφή 3 σε άνδρα. Σύμφωνα με τον Rambach, πρόκειται πιθανόν για τα μέλη της ιδίας οικογενείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ταφές 2 και 3 συνοδεύονταν από πλούσια κτερίσματα, γεγονός σπάνιο μεταξύ των πρώιμων ΜΕ ταφών σε τύμβους και αποτελούν τις πιο πλούσιες ταφές της ΜΕ Ι-ΙΙ περιόδου, τις οποίες γνωρίζομε έως τώρα από την Μεσσηνία. 
  Και οι δύο τύμβοι Ι και ΙΙ χρονολογούνται στην ΜΕ Ι περιόδο, ενώ η χρήση τους φαίνεται να περιορίζεται αποκλειστικώς στην χρονική αυτή περίοδο, καθώς δεν διαπιστώθηκαν ίχνη ενταφιασμών στις επόμενες εποχές.

Θολωτός τάφος:
Εκτός από τους θαλαμωτούς τάφους, έχει ανασκαφεί και ο θολωτός τάφος της Αιπείας – Άνθειας. Ο τάφος ευρίσκεται περίπου 600 μ. δυτικώς των θαλαμωτών, κατά την δυτική κλιτύ των Ελληνικών, και μάλιστα σε πολύ χαμηλό σημείο εν σχέσει προς την ακρόπολη της κλασικής Θουρίας και τις συστάδες των θαλαμωτών τάφων. Το σημείο, στο οποίο ευρίσκεται ο τάφος, έχει εξαιρετική θέα προς την πεδιάδα του Άριος και περαιτέρω νοτιώτερον προς τον Μεσσηνιακό κόλπο.

 Τον θολωτό τάφο ερεύνησε αρχικώς ο καθηγητής Γ.Σ. Κορρές κατά τα έτη 1984- 1988 και, εν συνεχεία, ανέσκαψε πλήρως ο Α. Λιάγκουρας.
 Θεωρείται ο καλύτερα κτισμένος θολωτός τάφος της ΝΔ. Πελοποννήσου, μαζί με τον θολωτό τάφο 1 της Περιστεριάς και χρονολογείτε στα -1600.

 Ο μεγάλων διαστάσεων θάλαμος διαμέτρου 10,50μ. σώζεται σε μέγιστο ύψος 10,25μ. Μολονότι ο τάφος είχε συληθεί ήδη από την αρχαιότητα, τα ευρήματα της ανασκαφής ήταν εξαιρετικά πλούσια: χρυσά κοσμήματα και χρυσοί σφραγιδοδακτύλιοι, πιθαμφορείς ανακτορικού ρυθμού και αγγεία με πλούσια διακόσμηση, περίτεχνα μικροαντικείμενα από ελεφαντοστούν και άλλες πολύτιμες ύλες. 

Χρυσά κοσμήματα των Προϊστορικών κατοίκων της Άνθειας:
Αριστερά: Δεκαέξι χρυσές ψήφοι περιδεραίου με φυτικά θέματα.
Δεξιά: Χρυσό περιδέραιο, αποτελούμενο από είκοσι μία χρυσές ψήφους, που ανήκουν στον τύπο φύλλο κισσού με πρόσθετα τρίγωνα

Από τά ευρήματα των θαλαμωτών και θολωτού τάφου, -1600 έως -1200.
Αριστερά: Απιόσχημο σκεύος από οφίτη λίθο με πρόσθετο λαιμό και πώμα. Αγγείο τελετουργικό ή αντικείμενο κύρους. 
Μέσον: Οπισθότμητη πρόχους, αγγείο για τη μεταφορά υγρών.
 Δεξιά: Φλασκή, αγγείο αποθήκευσης και μεταφοράς υγρών 

Θαλαμωτοί τάφοι:
 Στο ύψωμα αυτό έχουν αναφερθεί περίπου είκοσι πέντε (25) θαλαμωτοί τάφοι, οι οποίοι ευρίσκονται νοτίως του Παλαιοκάστρου. Οι περισσότεροι τάφοι ανήκουν στην ΥΕΙΙΙ περίοδο, -1400 έως -1200.
 Το νεκροταφείο αυτό είναι το μεγαλύτερο στο είδος του στο Μεσσηνιακό χώρο μετά από αυτό των Βολιμιδιών της Χώρας και σε συνάρτηση με τον ηγεμονικό και πλούσιο σε ευρήματα θολωτό τάφο της "Ράχης", ανήκε σε εκτεταμένη και σπουδαία μυκηναϊκή πόλη.

 Οι θαλαμωτοί ή θαλαμοειδείς τάφοι οφείλουν το χαρακτηρισμό τους στο γεγονός ότι το κύριο γνώρισμα τους είναι ο ταφικός «θάλαμος», στο δάπεδο ή σε ταφικό λάκκο του οποίου το­ποθετούνταν οι ταφές και όχι σε θόλο, όπως στους θολωτούς. Οι διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά είδη των ταφικών μνημείων είναι ότι οι θολωτοί τάφοι είναι χτιστοί, ενώ οι θαλαμωτοί σκαλισμένοι σε μαλακά πετρώμα­τα βράχων ή λόφων που βρίσκονταν κοντά στους οικισμούς.

 Ως προς την κατασκευή τους, οι θαλαμωτοί τάφοι των Ελληνικών ξεχωρίζουν από τους λοιπούς της Μεσσηνίας για τις, κατά κανόνα, μεγάλες διαστάσεις, τη μνη­μειώδη αρχιτεκτονική μορφή και ορισμένες ιδιομορφίες τους στην όλη δομή τους. Ορισμένες από αυτές είναι οι δίρριχτες οροφές, οι πλευρικοί θάλαμοι (που βρίσκονται αριστερά ή δεξιά ή και πίσω από τον κεντρικό θάλαμο) και τα λαξευ­τά θρανία (πεζούλια).

 Σε δύο περιπτώσεις (τάφοι 6 και 13) υπάρχουν ίχνη αποτυπωμάτων που φανερώνουν τη χρήση ξύλινων ταφικών κλινών (φορείων) τα οποία χρησιμοποιούνταν κατά την μεταφορά και την απόθεση των νεκρών στο δάπεδο, τα ο­ποία σχημάτισαν αυτά κατά την απόθεση και παραμονή τους. Ξεχωριστή είναι ο τάφος 13 λόγου της διακοσμημένης πρόσοψής του.

 Ως προς τη διαδικασία του ενταφιασμού σε περίπτωση που οι οικείοι του νεκρού επιθυμούσαν να παραμείνει απείρα­χτη η προηγούμενη ταφή, δίπλα σε πλευρικό τοίχωμα της θόλου ή του κεντρι­κού θαλάμου των θαλαμωτών τάφων, άνοιγαν έναν πλευρικό θάλαμο. Αλλιώς μάζευαν τα οστά του προηγούμενου νεκρού και τα κτερίσματά του και τα απόθεταν σε διπλανό ταφικό λάκκο στο δάπεδο του θαλάμου.

Τα περίφημα χρυσά δακτυλίδια από τους θαλαμωτούς τάφους της Άνθειας, -1400 έως -1200.
Αριστερά: Χρυσό δαχτυλίδι, με ανάγλυφη παράσταση άρματος, που σύρεται από γρύπες. Πάνω του στέκονται δύο ανθώπινες μορφές, οι οποίες κρατούν τα ηνία. Ανάμεσα στα πόδια των γρυπών και πάνω από τα φτερά τους απεικονίζονται δύο φοινικόδεντρα. Μπροστά από τους γρύπες υπάρχει άλλο δέντρο που έχει έξι μεγάλα φύλλα με οδοντωτό περίγραμμα, θέμα εμπνευσμένο από τη μινωική Κρήτη. Δεξιά: Χρυσός σφραγιστικός δακτύλιος, με φυσιοκρατική σκηνή

Ιστορικοί χρόνοι και Αρχαία Θουρία:
Οι κατακτητές Λακεδαιμόνιοι εγκαταστάθηκαν στον τόπο κατά το τελευταίο τέταρτο του -8ου αιώνα και φαίνεται ότι από τότε το νέο όνομα «Θουρία», άρχισε να εκτοπίζει το Μυκηναϊκό τοπωνύμιο.
 Στην κλασική εποχή η Θουρία έγινε «περίοικος» πόλη, καθώς οι Μεσσήνιοι κάτοικοί της, που υπήρξαν έμπιστοι των Λακεδαιμονίων απολάμβαναν κάποιων προνομίων έναντι των άλλων Μεσσηνίων υποτελών. 

 Στο σεισμό του -464 οι κάτοικοι της πόλης προσπάθησαν να αποδεσμευθούν από τους Σπαρτιάτες και αφού προσεταιρίστηκαν τους Μεσσηνίους είλωτες κατέφυγαν και οχυρώθηκαν στην Ιθώμη. Όμως ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Μεσσηνία και να μεταφερθούν στη Ναύπακτο με τη βοήθεια των Αθηναίων.

Άποψη των τειχών της αρχαίας Θουρίας των Κλασσικών- Ελληνιστικών χρόνων

 Μετά την ίδρυση της Μεσσήνης, η Θουρία αποτέλεσε μέλος της ελεύθερης Μεσσηνιακής πολιτείας. Μάλιστα σε ένα σημαντικό ψήφισμα γραμμένο σε οπισθόγραφη στήλη που βρέθηκε στην πόλη, γίνεται διευθέτηση των συνόρων της με τη Μεγαλόπολη, υπό τη διαιτησία της Πάτρας. Η στήλη, που χρονολογείται γύρω στο -180, εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας στην Καλαμάτα.
Στα -182 η Θουρία μαζί με τις Φαρές και την Αβία αποσπάσθηκαν από τη Μεσσήνη και προσαρτήθηκαν ως ανεξάρτητες πόλεις στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. 

 Μετά τη ναυμαχία του Ακτίου -31, ο Αύγουστος υπήγαγε τη Θουρία και πάλι στην κατοχή των Λακεδαιμονίων της Σπάρτης, ως τιμωρία, επειδή οι Μεσσήνιοι είχαν πάρει το μέρος του αντιπάλου του Αντωνίου.
 Κατά την εποχή του Τιβερίου, -25 , όταν έγινε επαναοριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Μεσσηνίας και Λακωνίας, πιθανόν να αποδόθηκε και πάλι στους Μεσσήνιους μαζί με την περιοχή των Φαρών.

  Όμως νομίσματα της Θουρίας, που κόπηκαν επί των πρώτων Σεβήρων, +193 έως +217, φέρουν τα αρχικά γράμματα των Λακεδαιμονίων, εμφανίζοντας τους Θουρεάτες ως Λακεδαίμονες.
 Όταν ο περιηγητής Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή (+2ος αι.), ανέφερε ότι η πόλη από «ψηλά» είχε μεταφερθεί και εξαπλωθεί προς τα δυτικά, στις υπώρειες του λόφου. Τα επιβλητικά ερείπια των ρωμαϊκών θερμών στη θέση «Λουτρά», που σώζονται σε μεγάλο ύψος και σε άριστη κατάσταση διατήρησης στην περιοχή αυτή, επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες του περιηγητή.
 Στην πόλη υπήρχαν πολλά ιερά , φαίνεται όμως ότι η Αθηνά ήταν ιδιαίτερα τιμώμενη θεότητα, αφού ο ιερέας της ήταν ο επώνυμος αξιωματούχος της πόλης. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι σε νομίσματα των Θουρεατών της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής απεικονίζεται η Αθηνά με κράνος, δόρυ στο αριστερό και φιάλη στο δεξί χέρι.
Ασκληπείο Θουρίας: 
 Οι εξαιρετικά κοπιώδεις ανασκαφές έφεραν στο φως τα ερείπια ενός λαμπρού ιερού, στη δυτική πλαγιά του λόφου της αρχαίας πόλης, εκτός των τειχών. Τα αρχαία οικοδομήματα βρίσκονταν κάτω από τεράστιες επιχώσεις, που είχαν κατολισθήσει από ψηλότερα.
 Το σπουδαιότερο από τα οικοδομήματα ήταν ο δωρικός ναός, κτισμένος στο κεντρικότερο σημείο, στην καρδιά του ιερού.Η καλή κατάσταση διατήρησης του μνημείου μάς επέτρεψε να αποκτήσομε πλήρη εικόνα του οικοδομήματος και να διαπιστώσουμε τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του, που τον καθιστούν μοναδικό.
 Σύμφωνα με τις αναθηματικές επιγραφές που υπήρχαν σε δύο από τις στήλες, πληροφορηθήκαμε ότι γονείς αφιέρωσαν τα αγάλματα των παιδιών τους στον Ασκληπιό και την Υγεία.

Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στον σύνδεσμο:
 Ασκληπείο Αρχαίας Θουρίας
Σχετικά με την Αρχαία Θουρία μπορείτε να επισκεφτείτε τον επίσημο ιστότοπο των ανασκαφών:
Ανασκαφή Αρχαίας Θουρίας
 Η ακρόπολη της κλασικής εποχής δεν εγκαταλείφθηκε πλήρως και συνέχισε να κατοικείται στους αυτοκρατορικούς χρόνους, στο μεσαίωνα και στην τουρκοκρατία.

Προγονολατρεία: 
Βόρεια της ακρόπολης της Θουρίας βρέθηκαν τάφοι της Ελληνιστικής περιόδου και πιθανόν εκεί να βρίσκεται το νεκραταφείο της εποχής αυτής.
 Οι θαλαμωτοί τάφοι της Άνθειας χρησιμοποιήθηκαν και στους Γεωμετρικούς χρόνους, -1000 έως -700 ενώ κάποιοι απ΄αυτούς πιθανόν να χρησιμοποιήθηκαν και ως κατοικίες στους ελληνιστικούς χρόνους.

 Στον θολωτό τάφο βρέθηκαν ευρήματα όπως αναθεματικά πλακίδια αλλά και σκεύη πόσεως που πιθανότατα σχετίζονται με την τέλεση προγονοατρείας ή ηρωολατρείας κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, -323 και μετά. 
Ευρήματα του θολωτού τάφου που σχετίζονται με τελετές προγονολατρείας ή ηρωολατρείας
Δεξιά επάνω:Αφιερωματικό πλακίδιο με παράσταση νεκρόδειπνου  του -4ου αιώνα
Δεξιά κάτω: Κρατήρας  του -8ου αιώνα
Κάτω: Αφιερωματικά πλακίδια -4ος αιώνας

Εξάχαλκο νόμισμα του Νομισματοκοπείου της Αρχαίας Θουρίας του -6ου έως -4ου όταν άρχοντας ήτανε ο ΝΙΚΩΝΥΜΟΣ. Από την μιά μεριά φέρει τον Δία στεφανωμένο και από την άλλη την Αθηνά που κρατά με το δεξί χέρι δόρυ και ακουμπάει το αριστερό πάνω στην ασπίδα της. Υπάρχει επίσης δίπλα της στεφάνι από σιτηρά, τα αρχικά ΘΟΥ και το όνομα του αρχοντα ΝΙΚΩΝΥΜΟΣ.

Αριστερά: Πιθαμφορέας του Θολωτού τάφου, με παραστάσεις οχτάσχημων ασπίδων, -1600.
Μέσον: Πιθαμφορέας με σχηματοποιημένη φυτική διακόσμηση. θολωτός τάφος, -16ος έως  -15ος αι.
Δεξιά: Γυναικεία ειδώλια και ένα ομοίωμα σκεύους ή άνθους. Θαλαμωτοί τάφοι, -14ος έως -13ος αι.

Αριστερά: Χρυσή ωτογλυφίδα με κοκκιδωτή διακόσμηση. Εξαιρετικό δείγμα μυκηναϊκής μικροτεχνίας. Θολωτός τάφος -16ος αι.
Μέσον: Έξι χρυσές ψήφοι, κόσμημα. Θαλαμωτοί τάφοι, -14ος αι.
Δεξιά: Χρυσό περιδέραιο, αποτελούμενο από σαράντα τέσσερις ακέραιες χρυσές ψήφους σε σχήμα ρόδακα. Οι ρόδακες είναι οκτάφυλλοι και διάτρητοι από διπλή λεπτή οπή, -14ος αι.

Άνθεια: Η είσοδος του θολωτού τάφου

ΠΗΓΗ: Αριστομένης ο Μεσσήνιος