ΓΙΑΝΝΗΣ Δ.ΛΥΡΑΣ: ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΑΥΤΗΣ.ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ.ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΑΥΤΗΣ.ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ.ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Συνεχίζουμε την καταγραφή της τοπικής μας ιστορίας, η οποία παραμένει σε πολλούς άγνωστη, μετά τη μεγάλη επισκεψιμότητα που είχε η ανάρτηση για το ιστορικό του Ανδρομονάστηρου. Θέλω να εκφράσω δημόσια τα συγχαρητηριά μου στον καθηγητή Πέτρο Θέμελη που συνεχίζει ακούραστος, την ολοκλήρωση των ανασκαφών, και το Mητροπολίτη Μεσσηνίας για τα έργα που γίνονται φέτος το καλοκαίρι, στο δρόμο που οδηγεί στα δύο μοναστήρια του Βουλκάνου καθώς και για τα έργα αναστήλωσης που έγιναν στο Ανδρομονάστηρο και Σαμαρίνα.
Η δημοτική αρχή έχει τώρα το λόγο να δημιουργήσει έναν τουριστικό οδηγό με θέμα το θρησκευτικό τουρισμό, περιηγητικά μονοπάτια, προβολή και διάσωση της Πολιτιστικής-Πολιτισμικής κληρονομιάς μας. Να πείσει την οργανωμένη πολιτεία, να γίνεται έξοδος, από τη νέα εθνική οδό,στην περιοχή Τσουκαλέικα-Αγιο Φλώρο, προς την Αρχαία Μεσσήνη, και να γίνουν έργα υποδομής στο δρόμο απο Μελιγαλά προς Αρχαία Μεσσήνη καθώς και από Λάμπαινα προς Αρχαία Μεσσήνη.Τέλος να γίνουν διαδημοτικές συνεργασίες σε πολιτιστικά θέματα, για να μάθουμε την τοπική μας ιστορία, γιατί η γνώση αυτής έχει την πιο μεγάλη αξία, καθώς και το Γνώθι Σαυτόν.

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΑΥΤΗΣ

1.Πρωτεύουσες.Από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα οι πρωτεύουσες στη Μεσσηνία ήταν:ΑΝΔΑΝΙΑ, ΑΡΗΝΗ, ΠΥΛΟΣ, ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟΣ, ΦΑΡΑΙ, ΙΘΩΜΗ, ΜΕΣΣΗΝΗ, ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ , ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΑΝΔΡΟΥΣΑ, ΜΕΘΩΝΗ, ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ, ΚΑΛΑΜΑΤΑ.

Στη Προδωρική Μεσσήνη οι βασιλείς ΠΟΛΥΚΑΩΝ και ΜΕΣΣΗΝΗ ιδρύουν το ναό του ΙΘΩΜΑΤΑ ΔΙΟΣ και τη πρωτεύουσα ΑΝΔΑΝΙΑ της Μεσσηνίας. Εδώ τελούνταν τα Μυστήρια της Ανδανίας, τα οποία είναι εντειχισμένα σε δύο μαρμάρινες πλάκες στο ναό του Αγίου Κωνσταντίνου,στο χωριό Κωνσταντίνους, τα οποία και έχουμε αναρτήσει στην ιστοσελίδα μου, την εποχή του Μνασίστρατου.Το 2011 έγινε στο Διαβολίτσι, στο θεατράκι, η παρουσίαση των μυστηρίων της Ανδανίας και το 2012 στο στάδιο του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης έγινε η εκδήλωση με τον τίτλο:Οι Μεσσήνιοι της Διασποράς από την αρχαιότητα, την οποία παρακολούθησαν δωρεάν χιλιάδες Μεσσήνιοι. Και οι δύο αυτές εκδηλώσεις είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα μου.

Στη Δωρική Μεσσήνη οι βασιλείς ΚΡΕΣΦΟΝΤΗΣ και ΜΕΡΟΠΗ και ο γυιός ΑΙΠΥΤΟΣ , ιδρύουν τη ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟ πρωτεύουσα της Μεσσηνίας.

Στα ΜΥΚΗΝΑΪΚΑ χρόνια ήταν από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ελλάδος,

2.Διαίρεση αρχαίας Μεσσηνίας.

1. ΑΝΘΕΙΑΣ ή ΘΟΥΡΙΑΣ

2. ΔΕΝΘΕΛΙΑΤΙΔΟΣ ή ΜΕΣΟΑΣ

3. ΙΘΩΜΗΣ και ΤΡΙΚΚΗΣ

4. ΥΑΜΕΙΑΣ

5. ΡΙΟΥ-ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ

6. ΠΥΛΟΥ-ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ

7. ΑΝΔΑΝΟΪΧΑΛΙΑΣ-ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟΥ

8. ΑΥΛΩΝΟΣ-ΔΩΡΙΟΥ

ΑΡΗΝΗΣ ή ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ

Το 1840 η Μεσσηνία είχε 5 επαρχίες: ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΜΕΣΣΗΝΗ ΠΥΛΙΑ, ΤΡΙΦΥΛΙΑ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑ με αντίστοιχες έδρες ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΜΕΣΣΗΝΗ, ΠΥΛΟ, ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ και ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑ. Είχαν αντίστοιχα δήμους :5, 6, 6, 8, 6. Η επαρχία Μεσσήνης είχε τους δήμους ΠΑΜΜΙΣΟΥ με έδρα το ΝΗΣΙ, ΕΥΑΣ με έδρα την ΑΝΔΡΟΥΣΑ, ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ με εδρα τον ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ, ΟΙΧΑΛΙΑΣ με έδρα το ΜΕΛΙΓΑΛΑ, ΙΘΩΜΗΣ με έδρα το ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΙ και την ΑΝΔΑΝΙΑ με έδρα το ΔΙΑΒΟΛΙΤΣΙ.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Το 431-404 γίνεται ο Πελοποννησιακός πόλεμος.

Με τη λήξη του πολέμου ετέθησαν οι όροι:

1. Αναγνώριση της ηγεμονίας της Σπάρτης.

2. Συμμαχία Αθηναίων και Σπαρτιατών.

3.Κατεδάφιση του τείχους των Αθηναίων.

4. Παράδοση των πλοίων και να κρατήσουν μόνο 12.

1. Επάνοδος ολιγαρχικών εξορίστων.

2. Κατάργηση της δημοκρατίας Αθηνών και συμμαχικών πόλεων.

3. Ιδρυση ολιγαρχίας και

4. Εκδίωξη επαναστατών Μεσσηνίων από όλη την Ελλάδα ως επικινδύνων και οι Λάκωνες-Αρκάδες και Ηλείοι ανακατέλαβαν ολόκληρη την Μεσσηνία. Οι Μεσσήνιοι απήλθαν από την Ελλάδα στα διάφορα παράλια της Μεσογείου Σικελία, Καλαυρία, Κύπρο, Κυρήνη , Καρχηδόνα, Αρσινόη , Φερενίκη , Μερόπη . Οι 3 τελευταίες πόλεις συνενώθηκαν και σχημάτισαν τη σημερινή ΤΡΙΠΟΛΗ της ΛΙΒΥΗΣ. Εκεί έκτισαν ακόμη τις πόλεις ΓΟΡΓΙΝ, ΛΕΠΤΙΝ, ΟΙΑΝ, ΣΥΒΟΤΑΝ και ΦΙΝΤΙΑΔΑ και στα ΚΑΝΑΡΙΑ νησιά την ΠΑΓΧΑΙΑ οπου το 315 Π.Χ.ΈΖΗΣΕ ο μεσσήνιος φιλόσοφος ΕΥΗΜΕΡΟΣ. Οι Μεσσήνιοι αναγράφονται ως ΜΕΣΣΑΝΙΟΙ. ΜΕΣΣΑΠΙΟΙ,ΜΕΘΑΝΙΟΙ, ΜΕΤΑΠΟΝΤΙΟΙ, ΣΙΚΕΛΙΩΤΑΙ, ΚΥΡΗΝΑΙΟΙ, ΙΩΝΕΣ, ΡΟΔΙΟΙ κ.λ.π.

*ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1375 Π.Χ.

*ΤΡΩΪΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1195-1185 Π.Χ.

*ΟΜΗΡΟΣ 950 Π.Χ.

Στα παραπάνω αυτά ιστορικά γεγονότα συμμετείχαν και ΜΕΣΣΗΝΙΟΙ και τα περιγράφει ο ΟΜΗΡΟΣ στην ΙΛΙΑΔΑ την οποία θα πρέπει να ξαναδιαβάσουμε με προσοχή για να μάθουμε την ιστορία των προγόνων μας.
Στο διαδίκτυο η Αστραία Λεωνίδου και Κλεονίκη Αρτεμίδου και συνεργάτες έχουν πολλές αναρτήσεις με τα Ομηρικά Έπη, και για όποιον ενδιαφέρεται μπορεί να κατανοήσει τα νοήματα του Ομήρου στα έργα του

Το 305 π.x. ο ΠΥΡΡΟΣ Α βασιλιάς ΑΛΒΑΝΙΑΣ –ΙΛΛΥΡΙΑΣ-ΔΑΛΜΑΤΟΚΡΟΑΤΟΣΛΑΒΙΑΣ , νίκησε όλους τους Έλληνες και παντρεύει την αδελφή του ΛΑΟΔΑΜΕΙΑ με τον ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΠΟΛΙΟΡΚΗΤΗ.

Οι πόλεις ΑΡΣΙΝΟΗ ,ΦΕΡΕΝΙΚΗ και ΜΕΡΟΠΗ συνενώθηκαν σχηματίζοντας τη σημερινή ΤΡΙΠΟΛΗ της ΛΙΒΥΗΣ και από εκεί οι Μεσσήνιοι πήγαν και πέρα από το ΓΙΒΛΑΤΑΡ στα ΚΑΝΑΡΙΑ ΝΗΣΙΑ.

· Στο ένθετο της Καθημερινής 26-1-2003 με τίτλο ¨ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΙΣΘΟΦΟΡΟΙ ΣΤΟ ΚΟΣΜΟ¨ περιγράφει για τους Έλληνες μισθοφόρους που είναι γραμμένα τα όνοματά τους στα κολοσσιαία αγάλματα του ΡΑΜΣΗ Β΄ τον 7-6 Π.Χ. , στο ναό ΑΜΠΟΥ ΣΙΜΠΕΛ.

· Στο έργο του Ξενοφώντα ¨ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΗ¨ περιγράφει την κάθοδο των μυρίων που ο Κύρος χρησιμοποίησε μισθοφόρους Έλληνες , κατά του αδελφού του πέρση ΑΡΤΑΞΕΡΞΗ και συμμετείχαν 7 στρατηγοί από τη Μεσσηνία.

· Στο περιοδικό ΑΒΑΤΟ τεύχος Ιανουαρίου 2003 περιγράφει τις αποικίες των αρχαίων Ελλήνων σε ΚΙΝΑ, ΙΑΠΩΝΙΑ ΠΟΛΥΝΗΣΙΑ και ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ.

Για την αρχαία Ιθώμη γίνεται λόγος από τον Ομηρο στην Ιλιάδα, με την αναφορά ότι κάποιοι κάτοικοι της με επικεφαλής τον Βασιλιά της Αρχαίας Ιθώμης Ποδαλείριο, έλαβαν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο : «Οι δ’ είχον Τρίκκην και Ιθώμην κλωμακόεσσαν, οι τείχον Οιχαλίην, πόλιν Ευρύτου Οιχαλίος, των αυθ’ ηγείσθην Ασκληπιού δύο παίδε, ιητήρ αγαθώ, Ποδαλείριος η δε Μαχάων, τοις δε τριήκοντα γλαφυραί νέες εστιχόωντο». (Ιλ. Β’ 729-733).

Ιχνη της αρχαίας πόλης δεν έχει φέρει στην επιφάνεια η αρχαιολογική σκαπάνη γι’ αυτό και η ακριβής θέση της δεν είναι απόλυτα τεκμηριωμένη. Ο ιστορικός και γεωγράφος Στράβων, επίσης αναφέρεται στην Ιθώμη και γράφει: «… την δε Ιθώμην ομωνύμως τη Μεσσηνιακή λεγομένων ου φασί δειν ούτως εκφέρειν, αλλά την πρώτην συλλαβήν αφαιρείν. Ούτω γαρ καλείσθαι πρότερον, νυν δε Θαμαί μετωνόμασθαι, χωρίον ερυμνόν και τω όντι κλωμακόεν, ιδρυμένον μεταξύ τεττάρων φρουρίων, ώσπερ εν παραπλεύρω κειμένων, Τρίκκης τε και Μητροπόλεως και Πελινναίου και Γόμφων». Δηλ. εξηγεί ότι η αρχαία Ιθώμη έχει στην εποχή του (στο τέλος της προχριστιανικής περιόδου ή λίγο μετά) πλέον μετονομασθεί σε Θαμές και βρίσκεται ανάμεσα σε 4 φρούρια – πόλεις που σχηματίζουν ένα τετράπλευρο, αποτελούμενο από την Τρίκκη, τη Μητρόπολη, το Πελινναίο και τους Γόμφους.

Η ονομασία Θαμές απαντάται χρονολογικά, πριν και αυτήν στον Στράβωνα, στο έργο του επικού ποιητή Ριανού, ο οποίος μνημονεύει τις Θαμιές σαν πόλη της Θεσσαλίας στον 3^ο αι. π.Χ. Η ύπαρξη της πόλης αυτήν την εποχή και με την ίδια ονομασία, επιβεβαιώνεται και από αρχαία επιγραφή (Μουσείο Βόλου) που βρέθηκε στο χωριό Φίλια της Καρδίτσας και αναγράφει τους όρους μιας συμφωνίας για την ίδρυση συμπολιτείας ανάμεσα στους Γόμφους και τις Θαμιές.

Ο ιστορικός Bruno Helly τοποθετεί την αρχαία πόλη στη θέση που σήμερα βρίσκεται το Φανάρι. Χαρακτηριστικά αναφέρει : «…Η Ιθώμη – Θαμιές ονομάζεται σήμερα Φανάρι και βρίσκεται σκαρφαλωμένο σε μία απότομη κορυφή, η οποία ξεχωρίζει στα βόρεια στην πρώτη πλάγια γραμμή της οροσειρά της Πίνδου. Η βορειοανατολική πλευρά ορθώνεται κατακόρυφα και σε ύψος 250 μ. από την πεδιάδα, η οποία απλώνεται στους πρόποδες της με μόνη εναλλαγή μερικές βαθμίδες ή στρογγυλές προεξοχές. Στα νότια, μια χαμηλή ράχη συνδέει το λόφο και το βουνό. Το σύγχρονο χωριό χτίστηκε στη νότια πλαγιά και δε φαίνεται καθόλου από την πεδιάδα από τον όγκο της κορυφής. Τα σπίτια κολλημένα και στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο, χωρίζονται μόνο με μερικές ταράτσες και με μικρά στενά και κατηφορικά δρομάκια, απρόσιτα στα αυτοκίνητα. Πολύ συχνά μπορεί να δει κανείς στις προσόψεις των σπιτιών, στους ασβεστωμένους τοίχους να ξεραίνονται πίτες από κοπριές με άχυρο, που χρησιμεύουν για καύσιμα. Τα δάση δε βρίσκονται ούτε στην πεδιάδα ούτε στις πλαγιές της Πίνδου, αλλά πολύ ψηλότερα, στους πρόποδες των απότομων βράχων της κορυφής του βουνού ή στις απομονωμένες κοιλάδες, οι οποίες συγκεντρώνουν τα νερά των πηγών.

Πάνω από τα τελευταία σπίτια του χωριού, μια μικρή χορταριασμένη πλαγιά χωρίζει το βυζαντινό φρούριο, το οποίο διακρίνεται από μακριά. Οι όμορφοι τοίχοι του και οι στρογγυλοί πύργοι του είναι ακόμα ανέπαφοι. Στους πλινθόκτιστους εσωτερικούς τοίχους μπορεί κανείς να αναγνωρίσει κομμάτια της αρχαιότητας. Αφού διαβεί την αψιδωτή εξώθυρα, βλέπει στην εσωτερική αυλή τα μεγάλα υπόγεια θολωτά οχυρά με δύο ξύλινα πατώματα, τα οποία χρησίμευαν στο στρατό. Λίγο πιο πέρα, στη δυτική πλαγιά, λιγάκι χαμηλότερα από το κάστρο, σε μια παλιά γειτονιά του οικισμού, που είναι σχεδόν εγκαταλειμμένη στις μέρες μας, ένα ξωκλήσι και το καμπαναριό του δεσπόζουν στην πλαγιά. Μερικά τεμάχια από ραβδωτούς κίονες και τμήματα από κιονόκρανα βρίσκονται διασκορπισμένα μέσα στο κήπο που περιβάλλει το εκκλησάκι.

Αυτό είναι το όμορφο τοπίο, στο οποίο αναγνωρίζουμε την αρχαία Ιθώμη, την οποία περιέγραψε μονολεκτικά ο Όμηρος στον κατάλογο με τα πλοία : ¨Οι δ’ είχον Τρίκκην και Ιθώμην κλωμακόεσσαν¨ (Ιλ. Β΄ 729) ¨οι κάτοικοι της Τρίκκης, εκείνης της δυσκολοδιάβατης Ιθώμης¨ που βρισκόταν όπως και της Οιχαλίας κάτω από την ηγεσία του Ποδαλίριου και του Μαχάωνα, των δύο δηλ. γιων του Ασκληπιού. Δεν έχουμε στη διάθεση μας ούτε ερείπια, τα οποία ίσως είναι θαμμένα κάτω από τα βυζαντινά κτίσματα ή κάτω από τα σπίτια, ούτε επιγραφές, ούτε νομίσματα…» (Το κείμενο από το Θεσσαλικό Ημερολόγιο 1986).

Η Ιθώμη ήταν ένα αρχαίο οχυρό στην περιοχή της Μεσσηνίας, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, στην κορυφή του ομώνυμου βουνού στην πλαγιά του οποίου είναι χτισμένο το σημερινό χωριό Μαυρομάτι.

Το οχυρό αποτελούνταν από αλλεπάληλες κορυφές και οχυρωμένα διάσελα. Διατηρούνται ερείπια του οχυρωματικού περιβόλου της. Οχυρωμένη ήταν και η από νότου πρόσβαση στην ακρόπολη. Στην ψηλότερη κορυφή (ύψος 800 μ. περίπου), βρίσκεται σήμερα το παλιό μοναστήρι της Παναγίας Βουλκάνου.. Ο χώρος εκεί είναι σχετικά ομαλός και εκτεταμένος ώστε θα μπορούσε να κατοικηθεί, αν και μόνο σε εξαιρετικά δυσμενείς περιστάσεις, λόγω της δύσκολης πρόσβασης (για τον ίδιο λόγο εγκαταλείφθηκε και η παλιά μονή Βουλκάνου, αργότερα). Στο μονοπάτι προς την κορυφή της Ιθώμης, έχουν παρατηρηθεί λείψανα υδαταγωγού και λαξεύματα στο βράχο, ίσως εκεί ήταν η κρήνη Κλεψύδρα που αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας (άλλοι υποστηρίζουν οτι η Κλεψύδρα είναι η σημερινή πηγή μέσα μέσα στο Μαυρομάτι).

Το βουνό ήταν αφιερωμένο στο Δία τον Ιθωμάτα, και στην κορυφή του υπήρχε ένα ιερό του με βωμό. Ο Παυσανίας αναφέρει πως οι Μεσσήνιοι διεκδικούσαν τη γέννηση και ανατροφή του Δία στον τόπο τους καθώς και οτι από την πηγή Κλεψύδρα έφερναν καθημερινά νερό στο ιερό της κορυφής. Εχει γίνει λόγος και για την ομοιότητα της λατρείας του Διός Ιθωμάτα με αυτή του αρκαδικού Λύκαιου Δία. Η ομοιότητα αυτή θυμίζει το περιστατικό που αναφέρει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, συγκεκριμένα την ανθρωποθυσία 300 αιχμαλώτων Λακεδαιμονίων, μεταξύ των οποίων ο βασιλιάς Θεόπομπος, από τον Μεσσήνιο επαναστάτη ήρωα Αριστομένη, κατά το Β' Μεσσηνιακό Πόλεμο.

Ιστορία

Το οχυρό της Ιθώμης έπαιξε σημαντικό ρόλο στον Α' Μεσσηνιακό Πόλεμο, προς τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ., ανάμεσα στη Μεσσηνία και τη Σπάρτη. Αποτέλεσε το τελευταίο προπύργιο των Μεσσηνίων και τελικά ισοπεδώθηκε μετά από ηρωική πολιορκία.

Τα επόμενα χρόνια η Ιθώμη κατείχε συμβολικό ρόλο στην καρδιά των υποδουλωμένων Μεσσηνίων. Έτσι, όταν επαναστάτησαν οι είλωτες το 468 π.Χ. (Γ' Μεσσηνιακός Πόλεμος), κατέφυγαν και πάλι στο μέρος αυτό, ξαναέχτισαν οχυρώσεις και αντιστάθηκαν από εκεί για μεγάλο διάστημα. Σταδιακά, οι Σπαρτιάτες έσφιξαν τον κλοιό γύρω από την Ιθώμη και, με μεγάλη δυσκολία και τη βοήθεια των συμμάχων τους, ανάγκασαν τους είλωτες να συνθηκολογήσουν, πιθανά το 459 π.Χ. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, οι πολιορκημένοι Μεσσήνιοι είλωτες έφυγαν ελεύθεροι μαζί με τις οικογένειές τους από την Πελοπόννησο και εγκαταστάθηκαν από τους Αθηναίους στη Ναύπακτο.

Το 369 π.Χ. ο Θηβαίος Επαμεινώνδας, μετά τη Μάχη των Λεύκτρων και την εισβολή του στη Λακωνία, απελευθέρωσε τη Μεσσηνία από τη σπαρτιατική επιρροή και επέλεξε τους πρόποδες του όρους Ιθώμη για να χτίσει μια νέα και μεγάλη πόλη, τη Μεσσήνη, η οποία έγινε η πρωτεύουσα των Μεσσηνίων.

Η Μεσσήνη είναι μια από τις σημαντικές σε μέγεθος, μορφή και διατήρηση πόλεις της αρχαιότητας, που έχει ακόμη πολλά να προσφέρει. Δεν διαθέτει μόνον ιερά και δημόσια οικοδομήματα, αλλά και οχυρώσεις επιβλητικές και κατοικίες και ταφικά μνημεία. Διαθέτει, εκτός των άλλων, το σπάνιο προνόμιο να μην έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από νεότερους οικισμούς και να βρίσκεται σε ένα κατ' εξοχήν μεσογειακό αλώβητο φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό αυτό περιβάλλον συνδυάζει την ορεινή μεγαλοπρέπεια των Δελφών και τη χαμηλή παραποτάμια γαλήνη της Ολυμπίας, με τον δεσπόζοντα γυμνό ασβεστολιθικό όγκο της Ιθώμης, όπου η ακρόπολη, και την χαμηλή εύφορη κοιλάδα γύρω από την αρχαία πόλη.

Ευτυχώς η επιλογή της νοτιοδυτικής Πελοποννήσου αποδείχτηκε επιτυχημένη καθώς ήταν από τις λίγες περιοχές σε ολόκληρη την Ελλάδα που είχε τέτοια ηλιοφάνεια την συγκεκριμένη μέρα!
Πριν από αρκετό καιρό είχε πέσει στα χέρια μου ένας χάρτης της Μεσσηνίας –εκδομένος από τον Δήμο Κορώνης- που απεικόνιζε κάποια αξιοθέατα που δεν γνώριζα. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στο κεντρικό –ορεινό- τμήμα του νομού. Αποφασίσαμε λοιπόν, να επισκεφτούμε κάποια από αυτά και ειδικότερα την Αρχαία Ιθώμη και την Μονή Βουλκάνου.

Η Αρχαία Ιθώμη είναι ίσως από τα πιο γνωστά αξιοθέατα της Μεσσηνίας. Αποτελεί την κληρονομιά της Αρχαίας Μεσσηνίας. Η πρόσβαση είναι εύκολη καθώς στο εθνικό δίκτυο Τρίπολης – Καλαμάτας υπάρχει σχετική σήμανση (απέχει γύρω στα 25χλμ. από αυτό).
Επιλέξαμε να ακολουθήσουμε την διαδρομή Μεσσήνη – Μελιγαλά – Λάμπαινα καθώς μας συνέφερε περισσότερο από το σημείο όπου διανυκτερεύσαμε. Παρόλα αυτά σας συστήνουμε να πάτε ακολουθώντας τον εθνικό δρόμο, ώστε να αποφύγετε τα χωριά που διασχίζει το δευτερεύον επαρχιακό δίκτυο. Στην Λάμπαινα στρίψαμε αριστερά και ακολουθώντας την ανηφορική, ερημική αλλά απολαυστική –ταυτόχρονα- διαδρομή φτάσαμε στην Αρσινόη. Το χωριό που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον αρχαιολογικό χώρο.
Το προσπεράσαμε. Συναντήσαμε το νεόκτιστο αρχαιολογικό μουσείο και στρίψαμε αριστερά ώστε να κατευθυνθούμε στην είσοδο της «Αρχαίας Μεσσήνης». Με έκπληξη διαπιστώσαμε πως η επίσκεψη στον χώρο είναι δωρεάν! Και μας έκανε εντύπωση καθώς τα εκθέματα βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση και είναι άξια επίσκεψης. Μπορώ να πω πως είναι από τους λίγους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα, όπου μπορείς να έχεις μια καλή εικόνα για το πώς ήταν τότε η αγορά, το θέατρο, τα προπύλαια, το στάδιο, το ηρώο, η παλαίστρα, κα. (για περισσότερες πληροφορίες: www.ancientmessene.gr)

Περιπλανηθήκαμε σε όλο το χώρο και ταξιδέψαμε με την φαντασία μας σε άλλες εποχές… Η ώρα όμως περνούσε και ο ζεστός ήλιος μας έκανε να αναζητήσουμε ένα σκιερό μέρος για να πιούμε ένα καφεδάκι. Το καταλληλότερο μέρος βρέθηκε σε έναν μικρό καφενείο στην κεντρική πλατεία της Αρσινόης με καταπληκτική θέα την αρχαία Ιθώμη.
Την ώρα του καφέ, βγάλαμε τους χάρτες και επιλέξαμε να επιστρέψουμε μέσω της διαδρομής που περνά από την Μονή Βουλκάνου (απέχει 3χλμ)
Με οδηγούς τις σχετικές πινακίδες οδηγήσαμε την ερημική διαδρομή που διασχίζει το όρος Ιθώμη. Σε απόσταση 2,5χλμ. από το χωριό βρίσκεται η Λακωνική Πύλη, ενώ προς την αντίθετη κατεύθυνση θα βρείτε την Μεσσηνιακή Πύλη. Η Λακωνική Πύλη δεν παρουσιάζει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αντίθεση με την Μεσσηνιακή.
Πλησιάζοντας την Μονή Βουλκάνου είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε την καταπληκτική πανοραμική θέα που προσφέρει η τοποθεσία. Επίσης δεν ήταν λίγες οι φορές που συναντήσαμε φίδια να διασχίζουν τον δρόμο… κάτι φυσιολογικό στην περιοχή.
Η Μονή Βουλκάνου είναι γνωστή στην Μεσσηνία. Στις 15 του Αυγούστου μαζεύει πλήθος πιστών που έρχονται από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Πέρα από αυτό, αξίζει τον κόπο να την επισκεφτεί κανείς, καθώς αφενός βρίσκεται κοντά στην αρχαία Ιθώμη, αφετέρου είναι σημείο που μπορεί κανείς να απολαύσει την θέα του «μεσσηνιακού κάμπου».
Πήραμε τον δρόμο της επιστροφής. Στο μυαλό μου ερχόταν η σκέψη: «…έχω έρθει πολλές φορές την Μεσσηνία, όμως κάθε φορά ανακαλύπτω μέρη που δεν έχω επισκεφτεί!»

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- Μεσσηνιακά τόμος 1968.

Μίμης Φερέτος ,εκδόσεις Αριστομένης.

- Παυσανίας, Μεσσηνιακά Ηλιακά Εκδοτική Αθηνών.

- Θ. Τσερπέ . Ιστορία της Μεσσηνίας 1952.

- Ιωνάς Κεφάλας . Ιστορία της Μεσσηνίας 1932.

- Γ.Α.Κ. Αθηνών.

- Εφημερίδα Βαλύρα.

- Αρχείο Μονής Καλτεzών.

- Αρχείο Γιάννη Λύρα.

- Θ. Μαργαρίτη .Η ιστορία της Σκάλας Μεσσηνίας

- Μεσσηνιακά τόμος Β. Μίμης Φερέτος 1968-70.

- Η Ελλάδα του ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

- Ιστορικαί αλήθειαι. ΑΘΑΝ. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ

Απογραφή του Νομού Μεθώνης υπό των Βενετών . Εθ. Ετ τόμος Β Αθήνα, 1887
Αρχείο Αγώνος 1821. Εκδόσις. Επιμέλεια. Βουλή των Ελλήνων. Αθήνα,1856
Γρηγοριάδου Αθαν. Ιστορικαί Αλήθειαι. Αθήνα, 1934
Μακρυγιάννη Ιωάννη. Αρχεία νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας. Αθήνα, 1907
Μητρώα Αγωνιστών Ελληνικής Επανάστασης. Εθνική Βιβλιοθήκη. Αθήνα, 1914.
Παπαρρηγοπουλος Κ. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Εκδ. Γ. Αθήνα, 1925

Πουκεβίλλ Φ. ελλάδος Περιηγήσεις. Παρίσι, 1827

Εκδοσεις Πατάκη
Αρχείο Χειρογράφων Εθνικής Βιβλιοθήκης Αθήνας
Ιστορία της Μεσσηνίας Θεοδώρου Μ. Τσερπέ. Αθήνα, 1952
Μεσσηνιακά τόμοι 2. 1968-1969-1970. Μιμη Φερέτου. Αθήνα
Γ.Α.Κ. Φάκελλοι Αριστείων. Μοναστηριακά. Αρχείο Όθωνος Θεάτρου 6. Αθήνα
Ενετικές απογραφές. 1689-1700
Εφημερίδα Βαλύρα
Θόδωρου Μαργαρίτη. Σκάλα της Μεσσηνίας. Ιστορία. Λαογραφία. Αθήνα
Γ.Α.Κ. Καλαμάτας
Αρχείο Κοινότητας Βαλύρας Μεσσηνίας
Αρχείο Δημοτικού Σχολείου Κοινότητας Βαλύρα

18.Απομνημονεύματα Κολοκοτρώνη

19.Περιοδικό μπουκέτο,Μάρτιος, Απρίλιος 1935

20. Η Ελλάδα του Καποδιστρια,Φρειδ.Τιρς,εκδ Τολίδη

21. Ο εμφύλιος ,Τάσου Βουρνα.

22.Ιστορία νεώτερη και συγχρονη,Βασ.Σφυρόερα, ΟΕΔΒ

23.Ιστορία νεώτερη και συγχρονη,Βασ Κρεμμυδα ΟΕΔΒ

24.Βιογραφικά αγωνιστών 1821 ,τόμοι Α,Β,Γ,Δ.Σωτ. Παπαδόπουλου

25.Το 21 και η αλήθεια του. Γιάννη Σκαρίμπα

26.Εφημ. Ελευθεροτυπία, Ιστορικά τεύχη 47,75,110 και 130

27.. Αμαρτωλές και ανίκανες ηγεσίες .Ντίνου Φερμάνη,Πειραιάς

28. Η καχεκτική δμοκρατία κόμματα και εκλογές ,1946-1967 Ηλιας Νικολακοπουλος

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ*

Στις 2-5-1911 κατετέθη στην βουλή Νομοσχέδιο περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων με τον νόμο ΔΝΖ/1912. Προκυρήχθηκαν εκλογές στις 4-11-1912 αλλά λόγω των βαλκανικών πολέμων αναβλήθηκαν με νόμο ΔΡ12/1912 και έγιναν στις 9-2-1914.Το 1915 καθορίστηκαν τα όρια της Κοινότητας Βαλύρας μεταξύ των όμορων κοινοτήτων :Χασάμπασα,Πλατύ, Σκάλας και Μαυρομματίου.Οι λόγοι των ορίων μεταξύ των νέων κοινοτήτων ήταν:

1^ον. Η αγροτική ασφάλεια από την υπηρεσία της αγροφυλακής και

2^ον. Για την καταβολή των διαφόρων κοινοτικών φόρων που κατέβαλαν στην κοινότητα οι ιδιοκτήτες.

*Υπάρχουν τα πρωτότυπα σε φωτοαντίγραφα και έχουμε γράψει τις περιλήψεις.
ΤΟ ΑΝΔΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ