ΝΕΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Πού έπαιρναν το λουτρό τους οι κάτοικοι της Αρχαίας Μεσσήνης; Πού συμποσιάζονταν οι πλούσιοι κάτοικοί της; Σε τι ελέγχους υποβάλλονταν οι έμποροι της πόλης; Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνουν νέα ευρήματα των ανασκαφών που συνεχίζουν ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης και οι συνεργάτες του στην Αρχαία Μεσσήνη…
Πριν λίγες ημέρες ο Πέτρος Θέμελης γιόρτασε τα γενέθλιά του. Γενέθλια τόσο για την επέτειο της γέννησής του όσο και για την επέτειο από την ανάληψη της διεύθυνσης του αρχαιολογικού έργου στη Μεσσήνη. Πέρασαν κιόλας 28 χρόνια από τότε που ο καθηγητής άκουσε τον γενικό γραμματέα της Αρχαιολογικής Εταιρίας, Γεώργιο Μυλωνά, να του προσφέρει τη διεύθυνση αυτού του έργου.Εκείνος ξαφνιάστηκε, τότε η Μεσσήνη ήταν θαμμένη στα χώματα και χαμένη στα βάτα. Δεν μπορούσε βέβαια να αρνηθεί μια τόσο τιμητική πρόταση αλλά δεν δίστασε ωστόσο να ζητήσει να υποστήριξη, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν του αρκούσε να έρχεται για 2-3 εβδομάδες το χρόνο, να σκάβει και μετά να ξαναθάβει αυτά που βρίσκει ή να τα αφήνει εκτεθειμένα.
Πράγματι ο Γεώργιος Μυλωνάς, με τις προσβάσεις του στην κυβέρνηση, πέτυχε το 1986 την ένταξη της Αρχαίας Μεσσήνης στα μεγάλα έργα πολιτισμού της χώρας, που ήταν η Βεργίνα, ο Μυστράς και η Δήλος.
Έτσι, όπως λέει ο ίδιος, οι ανασκαφικές εργασίες εξασφάλισαν χρηματοδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά προγράμματα, επιπλέον όμως «χτύπησα και πόρτες ιδιωτικές και κατάφερα να έχω χρηματοδοτήσεις ώστε να κάνω απευθείας αγορές κτημάτων. Οι κάτοικοι τότε με παρακαλούσαν να πουλήσουν τα κτήματά τους, τα είχαν χέρσα οι περισσότεροι, δεν τους ενδιέφεραν. Αγοράσαμε 400 στρέμματα περίπου στην πρώτη 5ετία. Αυτό μας άνοιξε νέους ορίζοντες».
Χρειάστηκε να περάσουν περίπου δέκα χρόνια ώστε το έργο του Πέτρου Θέμελη να αρχίσει να φαίνεται και να αποκαλύπτεται με εντυπωσιακό τρόπο η πόλη της Αρχαίας Μεσσήνης: «Είπα ότι πέτυχα στα δέκα χρόνια περίπου. Είχε αρχίσει να δείχνει το πράγμα. Καθώς αγόραζα γη έσκαβα κιόλας για να φέρω στην επιφάνεια τα μνημεία. Τότε κατάλαβα ότι αυτού του είδους τα μνημεία, των μεγάλων διαστάσεων, θα πρέπει να τα αναστηλώσεις, τα ίδια σου μιλάνε, σου λένε σήκωσέ με όρθιο, μη με αφήνεις στη λάσπη. Έτσι και έγινε… Σήμερα η Αρχαία Μεσσήνη έχει αναγνωριστεί, παγκοσμίως θα έλεγα, ως ένα έργο πρότυπο ως προς τη μορφή του και τη διαχείρισή του. Είναι ένας χώρος ανοιχτός, ελεύθερος, ποτέ δεν λέμε όχι να μπαίνει ο κόσμος, να φωτογραφίζει να μελετάει, να κάνει ό,τι θέλει, να παίζει θέατρο, να δίνει συναυλίες. Θα προσπαθήσω και θα το πετύχω νομίζω, αν όχι φέτος σίγουρα του χρόνου, να γίνουν εδώ εκθέσεις μοντέρνας τέχνης, ακόμη και εκθέσεις αγροτικών προϊόντων, με Μεσσηνιακά προϊόντα».
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
Το θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης είναι από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία αυτής της πόλης. Έχει μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Θέμελης, «μια ιδιαιτερότητα, είναι το μόνο θέατρο που το βλέπεις αμέσως από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου και μάλιστα από πάνω. Όλα τα άλλα θέατρα οι επισκέπτες τα βλέπουν από κάτω».
Φέτος στο θέατρο προστέθηκαν δύο ακόμη σειρές σε όλες τις κερκίδες και θα μπουν άλλες τρεις, τουλάχιστον, μέχρι το Φθινόπωρο.
Ο κ. Θέμελης τονίζει: «Είναι ένα μνημείο που τελικά κάνει τη διαφορά εδώ στη Μεσσήνη. Ήταν ένα τεράστιο θέατρο, περίπου τόσο μεγάλο όσο της Μεγαλόπολης. Στην πρώτη του φάση μπορούσε να περιλάβει 12.000 ανθρώπους καθιστούς. Εμείς θα αναστηλώσουμε περίπου όλο το κάτω κοίλος και θα έχουμε καθιστούς σε λίθινα καθίσματα γύρω στους 2.000 ανθρώπους. Και αν βάλουμε και πάγκους θα φτάσουμε περίπου στους 2.500».
Για την αναστήλωση του θεάτρου προσέφερε χρηματοδότηση το Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου.
Το θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης είναι από τα πιο εντυπωσιακά μνημεία αυτής της πόλης. Έχει μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Θέμελης, «μια ιδιαιτερότητα, είναι το μόνο θέατρο που το βλέπεις αμέσως από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου και μάλιστα από πάνω. Όλα τα άλλα θέατρα οι επισκέπτες τα βλέπουν από κάτω».
Φέτος στο θέατρο προστέθηκαν δύο ακόμη σειρές σε όλες τις κερκίδες και θα μπουν άλλες τρεις, τουλάχιστον, μέχρι το Φθινόπωρο.
Ο κ. Θέμελης τονίζει: «Είναι ένα μνημείο που τελικά κάνει τη διαφορά εδώ στη Μεσσήνη. Ήταν ένα τεράστιο θέατρο, περίπου τόσο μεγάλο όσο της Μεγαλόπολης. Στην πρώτη του φάση μπορούσε να περιλάβει 12.000 ανθρώπους καθιστούς. Εμείς θα αναστηλώσουμε περίπου όλο το κάτω κοίλος και θα έχουμε καθιστούς σε λίθινα καθίσματα γύρω στους 2.000 ανθρώπους. Και αν βάλουμε και πάγκους θα φτάσουμε περίπου στους 2.500».
Για την αναστήλωση του θεάτρου προσέφερε χρηματοδότηση το Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου.
Η ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΠΛΟΥΣΙΩΝ
Πριν από το θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης ο Πέτρος Θέμελης και οι συνεργάτες του ανασκάπτουν μια συνοικία πλουσίων. Συνήθως, σημειώνει ο καθηγητής, δίπλα στα θέατρα βρίσκεται μια συνοικία με σπίτια της αριστοκρατίας της εποχής. Στην Αρχαία Μεσσήνη δε κάτω από τα σπίτια αυτά βρίσκονται ερείπια σπιτιών της ελληνιστικής περιόδου.
Ο καθηγητής επισημαίνει ότι τα καλύτερα δωμάτια στα σπίτια αυτά λέγονταν ανδρώνες και εκεί οι άνδρες συμποσιάζονταν. Μάλιστα στα συμπόσια μπορούσαν να πάρουν μέρος εταίρες που ήταν μορφωμένες και συζητούσαν με τους άνδρες.
Φτάνοντας σε αυτή τη συνοικία ο επισκέπτης μπορεί πλέον να αντικρύσει ένα εντυπωσιακό πολύχρωμο ψηφιδωτό. Στο κέντρο μάλιστα φέρει την επιγραφή του δημιουργού του, που πρέπει να ήταν φημισμένος: «Παράμονος Αναγνόστης Εποίησε». Ψηφιδωτά έχουν και άλλα σπίτια της συνοικίας που φαίνεται ότι ήταν πάρα πολύ σημαντική και σε τοποθεσία πάνω από το θέατρο, την κρήνη της Αρσινόης, τη βόρεια στοά της Αγοράς, το Ασκληπιείο.
Πριν από το θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης ο Πέτρος Θέμελης και οι συνεργάτες του ανασκάπτουν μια συνοικία πλουσίων. Συνήθως, σημειώνει ο καθηγητής, δίπλα στα θέατρα βρίσκεται μια συνοικία με σπίτια της αριστοκρατίας της εποχής. Στην Αρχαία Μεσσήνη δε κάτω από τα σπίτια αυτά βρίσκονται ερείπια σπιτιών της ελληνιστικής περιόδου.
Ο καθηγητής επισημαίνει ότι τα καλύτερα δωμάτια στα σπίτια αυτά λέγονταν ανδρώνες και εκεί οι άνδρες συμποσιάζονταν. Μάλιστα στα συμπόσια μπορούσαν να πάρουν μέρος εταίρες που ήταν μορφωμένες και συζητούσαν με τους άνδρες.
Φτάνοντας σε αυτή τη συνοικία ο επισκέπτης μπορεί πλέον να αντικρύσει ένα εντυπωσιακό πολύχρωμο ψηφιδωτό. Στο κέντρο μάλιστα φέρει την επιγραφή του δημιουργού του, που πρέπει να ήταν φημισμένος: «Παράμονος Αναγνόστης Εποίησε». Ψηφιδωτά έχουν και άλλα σπίτια της συνοικίας που φαίνεται ότι ήταν πάρα πολύ σημαντική και σε τοποθεσία πάνω από το θέατρο, την κρήνη της Αρσινόης, τη βόρεια στοά της Αγοράς, το Ασκληπιείο.
ΤΑ ΡΩΜΑΪΚΑ ΛΟΥΤΡΑ
Εδώ και τρία χρόνια ο Πέτρος Θέμελης σκάβει την Αγορά της Αρχαίας Μεσσήνης, που ήταν απέραντη και με πολλά μνημεία. Ήδη έχει φέρει στο φως το ναό της Θεάς Μεσσάνας, την οποία τώρα στερεώνει, ενώ με χορηγίες από ιδιώτη θα σκάψει για να φέρει στο φως και τους άλλους τρεις ναούς που κατέγραψε ο Παυσανίας, του Ποσειδώνα, του Δία Σωτήρα και της Αφροδίτης.
Στην Αγορά όμως βρήκε συμπτωματικά και Ρωμαϊκά Λουτρά, ένα πολύ ενδιαφέρον μνημείο για τους επισκέπτες, που εντυπωσιάζονται από τα πύλινα κολωνάκια πάνω στα οποία στηριζόταν το πύλινο πάτωμα του λουτρού. Τα λουτρά ήταν υπόκαυστα, θερμαινόντουσαν με φωτιά που άναβε κάτω από το πύλινο πάτωμα.
Εδώ και τρία χρόνια ο Πέτρος Θέμελης σκάβει την Αγορά της Αρχαίας Μεσσήνης, που ήταν απέραντη και με πολλά μνημεία. Ήδη έχει φέρει στο φως το ναό της Θεάς Μεσσάνας, την οποία τώρα στερεώνει, ενώ με χορηγίες από ιδιώτη θα σκάψει για να φέρει στο φως και τους άλλους τρεις ναούς που κατέγραψε ο Παυσανίας, του Ποσειδώνα, του Δία Σωτήρα και της Αφροδίτης.
Στην Αγορά όμως βρήκε συμπτωματικά και Ρωμαϊκά Λουτρά, ένα πολύ ενδιαφέρον μνημείο για τους επισκέπτες, που εντυπωσιάζονται από τα πύλινα κολωνάκια πάνω στα οποία στηριζόταν το πύλινο πάτωμα του λουτρού. Τα λουτρά ήταν υπόκαυστα, θερμαινόντουσαν με φωτιά που άναβε κάτω από το πύλινο πάτωμα.
ΟΙ ΑΓΟΡΑΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
Η τεράστια Αγορά της Αρχαίας Μεσσήνης ήταν χώρος περιπάτου, επίδειξης, αναψυχής. Ήταν τοιχογραφημένη και περιλάμβανε εφτά κόγχες με αγάλματα. Στην ανατολική της άκρη βρέθηκε ένα ακόμη πολύ ενδιαφέρον εύρημα σε πολύ καλή κατάσταση. Πρόκειται για τρία μαρμάρινα τραπέζια με τα μέτρα της εποχής, στα οποία γινόταν ο αγορανομικός έλεγχος. Ο έλεγχος γινόταν με ειδικές πέτρινες κοιλότητες, διαφορετικού μεγέθους σε κάθε τραπέζι, άλλη για το κρασί, άλλη για το λάδι, άλλη για τα σιτηρά κ.λπ Ο αγορανομικός έλεγχος των εμπόρων γινόταν τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.
Η τεράστια Αγορά της Αρχαίας Μεσσήνης ήταν χώρος περιπάτου, επίδειξης, αναψυχής. Ήταν τοιχογραφημένη και περιλάμβανε εφτά κόγχες με αγάλματα. Στην ανατολική της άκρη βρέθηκε ένα ακόμη πολύ ενδιαφέρον εύρημα σε πολύ καλή κατάσταση. Πρόκειται για τρία μαρμάρινα τραπέζια με τα μέτρα της εποχής, στα οποία γινόταν ο αγορανομικός έλεγχος. Ο έλεγχος γινόταν με ειδικές πέτρινες κοιλότητες, διαφορετικού μεγέθους σε κάθε τραπέζι, άλλη για το κρασί, άλλη για το λάδι, άλλη για τα σιτηρά κ.λπ Ο αγορανομικός έλεγχος των εμπόρων γινόταν τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΦΛΑΒΙΩΝ
Επίσης στην Αγορά ο Πέτρος Θέμελης με τους συνεργάτες του βρήκαν βάθρα της αυτοκρατορικής οικογένειας των Φλαβίων, του Βεσπεσιανού, του γιου του Τίτου, του άλλου του γιου Δομιτιανού και της Σεβαστής, συζύγου του Δομιτιανού.
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι το βάθρο του αυτοκράτορα Δομιτιανού είναι κατεστραμμένο στην περιοχή της επιγραφής του ονόματος του, ενώ και στο βάθρο της Σεβαστής το όνομα του συζύγου της Δομιτιανού έχει σβηστεί με βίαιο τρόπο.
Ο καθηγητής εξηγεί ότι μετά θάνατον ο Δομιτιανός καταδικάστηκε από τη Σύγκλητο, λόγω της αυταρχικότητάς του, με την ποινή του σβησίματος της μνήμης του. Έτσι στην Αρχαία Μεσσήνη καθαιρέθηκε το άγαλμά του ενώ σκαλίστηκε και το όνομά του στο βάθρο, ώστε να μην υπάρχει, καθώς επίσης το ίδιο έγινε με το όνομά του στο βάθρο με το άγαλμα της συζύγου του!
Πάντως ο κ. Θέμελης σημειώνει ότι η αυτοκρατορική οικογένεια των Φλαβίων έδωσε βάρος στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας και χρηματοδότησε αποστραγγιστικά έργα, την αναδιανομή γαιών κ.λπ Τέτοια έργα πρέπει να έγιναν και στη Μεσσηνία, γι’ αυτό και η Μεσσήνη τους τίμησε. Πρόσθεσε ακόμη ότι ειδικά ο Δομιτιανός, παρ’ότι καταδικάστηκε μετά θάνατον από τη Σύγκλητο, ως αυτοκράτορας είχε θετικάά αποτελέσματα στον τομέα της οικονομίας, σε αντίθεση με τον πατέρα και τον αδελφό του Τίτο.
Επίσης στην Αγορά ο Πέτρος Θέμελης με τους συνεργάτες του βρήκαν βάθρα της αυτοκρατορικής οικογένειας των Φλαβίων, του Βεσπεσιανού, του γιου του Τίτου, του άλλου του γιου Δομιτιανού και της Σεβαστής, συζύγου του Δομιτιανού.
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι το βάθρο του αυτοκράτορα Δομιτιανού είναι κατεστραμμένο στην περιοχή της επιγραφής του ονόματος του, ενώ και στο βάθρο της Σεβαστής το όνομα του συζύγου της Δομιτιανού έχει σβηστεί με βίαιο τρόπο.
Ο καθηγητής εξηγεί ότι μετά θάνατον ο Δομιτιανός καταδικάστηκε από τη Σύγκλητο, λόγω της αυταρχικότητάς του, με την ποινή του σβησίματος της μνήμης του. Έτσι στην Αρχαία Μεσσήνη καθαιρέθηκε το άγαλμά του ενώ σκαλίστηκε και το όνομά του στο βάθρο, ώστε να μην υπάρχει, καθώς επίσης το ίδιο έγινε με το όνομά του στο βάθρο με το άγαλμα της συζύγου του!
Πάντως ο κ. Θέμελης σημειώνει ότι η αυτοκρατορική οικογένεια των Φλαβίων έδωσε βάρος στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας και χρηματοδότησε αποστραγγιστικά έργα, την αναδιανομή γαιών κ.λπ Τέτοια έργα πρέπει να έγιναν και στη Μεσσηνία, γι’ αυτό και η Μεσσήνη τους τίμησε. Πρόσθεσε ακόμη ότι ειδικά ο Δομιτιανός, παρ’ότι καταδικάστηκε μετά θάνατον από τη Σύγκλητο, ως αυτοκράτορας είχε θετικάά αποτελέσματα στον τομέα της οικονομίας, σε αντίθεση με τον πατέρα και τον αδελφό του Τίτο.
ΑΛΛΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Μια από τις μεγάλες εκκρεμότητες στην Αρχαία Μεσσήνη είναι η ανέγερση του νέου Μουσείου, θέμα που φαίνεται ότι διχάζει τα δύο χωριά της περιοχής. Ο Πέτρος Θέμελης σημειώνει πάντως ότι η χωροθέτησή του έχει γίνει και το κτήριο θα ανεγερθεί έξω από τον αρχαιολογικο χώρο, «πρέπει να γίνει έξω από τα τείχη, εκεί που δεν θα φαίνεται και εκεί που καταλήξουν οι τουρίστες μετά την ξενάγηση».
Φέτος γίνονται εργασίες στην Αγορά, στο Θέατρο, στη συνοικία του Θεάτρου αλλά και στα τείχη όπου αναστηλώνεται ένας πύργος μετά την εμβληματική Αρκαδική Πύλη.
Φέτος οι επισκέπτες θα δουν και έναν εντυπωσιακό κίονα, κοντά στην Αγορά, ύψους 10 μέτρων περίπου. Επάνω στον κίονα ήταν ένας μεγάλος χάλκινος ανδριάντας, που δεν έχει βρεθεί όμως.
Επίσης φέτος ολοκληρώθηκε η αναστήλωση του συνόλου της ανατολικής στοάς του Γυμνασίου, ενώ στο πρόγραμμα μπήκε και η ανακαίνιση της Παλαίστρας, με χρήματα που έχει προσφέρει ιδιώτης.
Των Πέτρου Τσώνη και Σταύρου Μαρτίνου
Μια από τις μεγάλες εκκρεμότητες στην Αρχαία Μεσσήνη είναι η ανέγερση του νέου Μουσείου, θέμα που φαίνεται ότι διχάζει τα δύο χωριά της περιοχής. Ο Πέτρος Θέμελης σημειώνει πάντως ότι η χωροθέτησή του έχει γίνει και το κτήριο θα ανεγερθεί έξω από τον αρχαιολογικο χώρο, «πρέπει να γίνει έξω από τα τείχη, εκεί που δεν θα φαίνεται και εκεί που καταλήξουν οι τουρίστες μετά την ξενάγηση».
Φέτος γίνονται εργασίες στην Αγορά, στο Θέατρο, στη συνοικία του Θεάτρου αλλά και στα τείχη όπου αναστηλώνεται ένας πύργος μετά την εμβληματική Αρκαδική Πύλη.
Φέτος οι επισκέπτες θα δουν και έναν εντυπωσιακό κίονα, κοντά στην Αγορά, ύψους 10 μέτρων περίπου. Επάνω στον κίονα ήταν ένας μεγάλος χάλκινος ανδριάντας, που δεν έχει βρεθεί όμως.
Επίσης φέτος ολοκληρώθηκε η αναστήλωση του συνόλου της ανατολικής στοάς του Γυμνασίου, ενώ στο πρόγραμμα μπήκε και η ανακαίνιση της Παλαίστρας, με χρήματα που έχει προσφέρει ιδιώτης.
Των Πέτρου Τσώνη και Σταύρου Μαρτίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου