ΓΙΑΝΝΗΣ Δ.ΛΥΡΑΣ: TA ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ, ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΚΑΡΤ-ΠΟΣΤΑΛ, ΤΟ 1900

Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου 2015

TA ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΙΔΕΡΕΝΙΑ ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ, ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΚΑΡΤ-ΠΟΣΤΑΛ, ΤΟ 1900

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΕΦΥΡΑ ΒΑΛΥΡΑΣ

(ΑΡΧΑΙΑ ΠΕΤΡΙΝΗ ΓΕΦΥΡΑ 369Π.Χ.-;;;;;-

ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ 1893-1944

ΞΥΛΙΝΗ(1944-47)-

ΤΣΙΜΕΝΤΕΝΙΑ 1953-έως σήμερα)

ΚΑΙ Η ΒΑΡΚΑ (1944-1953)

Από τα πρακτικά της κοινότητας Βαλύρας, στον τόμο 11 και στην πράξη 28 υπάρχει το αίτημα της κατασκευής της σημερινής τσιμεντένιας γέφυρας, στη Βαλύρα, στο ποτάμι της Μαυροζούμενας ΤΟΜΟΣ 11ος 4-6-1950 ΕΩΣ 4-2-1953 28.ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΕΦΥΡΑΣ

H δημοπράτηση της τσιμεντένιας γέφυρας έγινε στις 16-3-1954,στην Εφημερίδα των Διακυρήξεων, με προυπολογισμό 2.300.000 δραχμές.Η πληροφορία αυτή είναι του συνεργάτη Κυριάκου Γκλεζάκου, που ασχολείται με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, πού υπάρχει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας της Βαλύρας-βάρκα-τσιμεντένια γέφυρα. Η αρχαία πέτρινη γέφυρα στη Βαλύρα, (στη θέση της σημερινής τσιμεντένιας) κατασκευάστηκε από τον Επαμεινώνδα, μαζί με τις άλλες 6 (μια στον ποταμό Πάμμισο, κοντά στη Βαλτοκκλησιά που καταστράφηκε με τα έργα του αναδασμού, τη δεκαετία του ’70 και οι άλλες που βρίσκονται σε διάφoρες θέσεις του πουαμού Μαυροζούμενα). Η δημιουργία της σιδερένιας γέφυρας Βαλύρας oολοκληρώθηκε γύρω το 1893 από Ιταλούς τεχνίτες, οι οποίοι κατασκεύαζαν-συναρμολογούσαν τα σίδερα επιτόπου.

Η διαταγή από το συμμαχικό στρατό της Μέσης Ανατολής ήταν να ανατινάζονται όλες οι γέφυρες στην Ελλάδα. Η ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας Βαλύρας έγινε από ειδική ομάδα σαμποτέρ του ΕΛΑΣ της οποίας επιδεφαλής ήταν ο Νέζης. Οι κάτοικοι του χωριού λόγω επικοινωνίας με την πέρα μεριά (ελαιώνες, κτήματα, βοσκοτόπια) προσπάθησαν να αποτρέψουν την ανατίναξη. Δεν το κατόρθωσαν και η ανατίναξη έγινε. Έτσι διαγράφονταν έντονα ο κίνδυνος αντιποίνων από τη μεριά των Γερμανών.

Ο πρόεδρος της κοινότητας Γεώργιος Ματσούκας που είχε εκλεγεί επί εαμοκρατίας ειδοποιεί τους Γερμανούς στη διοίκηση Καλαμάτας με τον τηλέγραφο του σιδηροδρομικού σταθμού ότι πρόκειται να ανατιναχτεί η γέφυρα ενώ η ανατίναξη είχε γίνει. Η πράξη του αυτή έσωσε τη Βαλύρα από τα αντίποινα.

Τα ραδιόφωνα στην περίοδο της κατοχής ήταν σφραγισμένα και κόβοντας σύρματα από τον τηλέγραφο του σιδηροδρόμου και παίρνοντας ρεύμα από την πετρελαιομηχανή του ελαιοτριβείου Μακρή άκουγαν στο σπίτι του Σπυρόπουλου (το μαγαζί Ιθώμη) τα νέα για τους συμμάχους και τον αντιστασιακό αγώνα. Στο ποτάμι στην περιοχή του Μύλου υπήρχε ξύλινη γέφυρα την οποία είχαν φτιάσει οι Θανάσης Βίγκος, Θανάσης Μυλωνάς και Παναγιώτης Χριστάκης. Από τη γέφυρα αν την πέρασαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ. Λόγω κατοχής η οικογένεια Σφήκα έμενε στο σπιτάκι κοντά στο γοργόρεμα. Η οργάνωση του ΕΑΜ Βαλύρας ζήτησε λοστό. Οι ξένοι ΕΑΜίτες πήγαν στο Πλατύ και αφού κατέστρεψαν τη γέφυρα ήρθαν στη Βαλύρα. Οι μυλωνάδες που είχαν συνεννοηθεί με το τοπικό ΕΑΜ ειδοποίησαν το χωριό και τον Οκτώβρη του ’43 κόπηκε η γέφυρα. Στη συνέχεια την επιδιόρθωσαν βάζοντας ρέλλες και πλωτήρες γραμμής. Η ανατίναξη της γέφυρας έγινε το Φλεβάρη του ’44 μαζί με τις γέφυρες Θουρίας,Πλατύ, Διαβολιτσίου και Δεσύλλα. Οι τελευταίοι που πέρασαν από τη γέφυρα της Βαλύρας ήταν η γριά Φεφοπούλου με τα παιδιά της Φόντα και Αρετή παγαίνοντας στη μυλόλακα όπου είχαν τα πρόβατά τους. Η Βαλύρα σώθηκε γιατί ο Αναγνώστης Ξυδόπουλος (πατέρας του Γιάννη, Ανδρέα, και Ντίνας Ξυδοπούλου) και Γεώργιος Ματσούκας Ματσούκας ήταν φίλοι των Σχοινά - Περρωτή, που με τη γνωριμία και προσπάθεια τους απέφυγαν την αιματοχυσία. Η ξύλινη γέφυρα του Μύλου και η ξύλινη γέφυρα στου Καυκούλα παρασύρθηκαν από πλημμύρα πρωτοφανούς έντασης. Το νερό έφτασε μέχρι τα βαγένια του μύλου οι σταφίδες του μυλόλακκα είχαν σκεπαστεί από το νερό και η πλημμύρα παρέσυρε το μύλο και τη σιδηροδρομική γραμμή. Αυτό έγινε στις 26 προς 27/10. 1947. Η τσιμεντένια γέφυρα ολοκληρώθηκε, τον Οκτώβριο του 1953 και πέρασε το πρώτο αυτοκίνητο, όταν έγιναν τα εγκαίνια, από τον τότε υπουργό δημοσίων έργων και μετέπειτα πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Μετά την ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας η επικοινωνία γινόταν είτε από την ξύλινη γέφυρα, είτε από την βάρκα. Πλοηγοί της βάρκας αρχικά ήταν ο Κοιλάκος, αργότερα ο Θοδωράκης Καπότης, Χρίστος Ντουραμάκος και τελευταίος ήταν ο Γιώργος Γκομέσης (Μανιαδάκης). Η σιδερένια γέφυρα είχε γίνει καρτ-ποστάλ και την έχουν ζωγραφίσει οι βαλυραίοι Αλέκος Λιοντήρης και Ανδρέας Τσώνης. Το φωτογραφικό υλικό τεκμηριώνει το ιστορικό της γέφυρας της Βαλύρας Μεσσηνίας.

Τα απομεινάρια που έχουν πλέον απομείνει από τη μεταλλική γέφυρα τα έχουμε φωτογραφίσει, από τα οποία πολλά έχουν εξαφανιστεί από τη θέση τους και άλλα σώζονται. Τα δύο διαφορετικά σίδερα της γέφυρας υπάρχουν στην οικία Τσαγκάρη το οποία θα πρέπει να μπουν σε κάποιο μουσειακό χώρο ,καθώς και το παλιό τρακτέρ του συνεταιρισμού Βαλύρας που σαπίζει από τα καιρικά φαινόμενα, που είναι εκτεθειμένο.