ΔΕΥΤΕΡΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΣΕ 4 ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΣΚΑΛΑ-ΠΗΔΗΜΑ-ΑΓΡΙΛΟΣ-ΠΟΛΙΑΝΗ-ΑΝΩ ΑΜΦΕΙΑ- ΑΝΘΕΙΑ-ΑΙΠΕΙΑ-ΑΙΘΕΑ-ΜΙΚΡΟΜΑΝΗ-ΣΠΕΡΧΟΓΕΙΑ-ΚΑΛΑΜΑΤΑ

21-3. Αγία Κυριακή- Ερειπωμένος ναός Κάστρου Πηδήματος-Παυσολύπη. Στην εθνική οδό Τρίπολη –Καλαμάτα στρίβουμε αριστερά στην είσοδο του χωριού Πηδήματος.  Στα 900 μέτρα συναντάμε επιγραφή που αναφέρει το ναό, στρίβουμε αριστερά σε χωματόδρομο  και στα 50 μέτρα  βρίσκεται ο ναός της αγίας Κυριακής.
Εσωτερικά είναι γεμάτη  τοιχογραφίες. Επιστρέφοντας και πηγαίνοντας προς το χωριό Πήδημα συναντάμε το αντλιοστάσιο που προμηθεύει νερό την Καλαμάτα. Απέναντι έχει μονοπάτι που οδηγεί στο Κάστρο των Παλαιολόγων και στην είσοδο υπάρχει ο ερειπωμένος ναός. Το μονοπάτι καθάρισε το 2009 η αρχαιολογική υπηρεσία Καλαμάτας. Από εκεί ψηλά η θέα είναι μαγευτική. Έχει οπτική  επικοινωνία με το Βουλκάνο, τις πηγές του ποταμού Άρι και τους παλιούς νερόμυλους και νεροτριβές, που ήταν παλιά ιδιοκτησία του Κολοκοτρώνη  τους οποίους αργότερα έδωσε προίκα, στην κόρη του όταν παντρεύτηκε το στρατηγό Μανέτα. Τώρα οι μύλοι είναι ιδιοκτησίας του Παναγιώτη Δημόπουλου, που στο χώρο διατηρεί εστιατόριο με γευστικά τοπικά προϊόντα. Πηγαίνοντας προς Άγριλο, ανατολικά του κάστρου του Πηδήματος υπάρχει ο ερειπωμένος ναός της Παυσολύπης και ανεβαίνοντας στην κορυφή απολαμβάνεις τη Μακαρία Πεδιάδα, τη φύση και το μαγευτικό τοπίο της περιοχής.

Στη νέα διάνοιξη της εθνικής οδού λίγα μέτρα μετά τη στροφή προς το Πήδημα, βρέθηκαν αρχαία τα οποία και μελετούν τα έτη 2010-11.

23-27. Χαλεβού-Υπαπαντή- Άγιος Σπυρίδων- Άγιος Χαράλαμπος, Άγριλος. Συνεχίζοντας τη διαδρομή Πήδημα- Άγριλος, στην πλατεία του Πηδήματος, στρίβουμε δεξιά προς Άγριλο. Φτάνοντας στο χωριό Άγριλο, στην έξοδο του, απέναντι στο βουνά υπάρχουν 4 ναοί από τους οποίους οι 3 είναι βυζαντινοί. Η Υπαπαντή είναι πλούσια σε τοιχογραφίες και ο Άγιος Χαράλαμπος είναι πλούσιος σε κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Η θέα είναι μαγευτική. Στο χωριό υπάρχουν κατεστραμμένα πολλά παλιά σπίτια με καμάρες τα οποία θα πρέπει να επισκευαστούν και διασωθούν.

Στη διαδρομή Άγριλος- Πολιανή, πριν το γεφύρι στρίβουμε δεξιά στο χωματόδρομο και μετά από 100 μέτρα στρίβουμε αριστερά. Ακολουθώντας το χωματόδρομο στα 500 μέτρα συναντάμε τη Χαλεβού, η οποία έχει ανακαινιστεί πρόσφατα, με κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στον ΄Αγριλο υπάρχει σε πλήρη εγκατάλειψη λιοτρίβι με όλο τον εξοπλισμό του

28-31.Τίμιος Σταυρός, Κοίμηση Θεοτόκου, Άγιος Παντελεήμων, Παλιά Μοναστήρια Πολιανής. Συνεχίζουμε τη διαδρομή Αγρίλου - Πολιανής. Στην είσοδο της Πολιανής μας υποδέχεται η προτομή του Παπαφλέσσα. Στην πλατεία του χωριού υπάρχουν οι 4 εκκλησίες, που έχουν επισκευαστεί και έχουν αλλοιωθεί τα χαρακτηριστικά τους. Δίπλα από τις 2 εκκλησίες βρίσκεται το ερειπωμένο σπίτι του Παπαφλέσσα. Οι τοπικοί και πολιτικοί άρχοντες έχουν υποσχεθεί πολλά «θα» για την επισκευή του. Η Πολιανή έχει προέλθει από την λαϊκή έκφραση «Πολλοί Ναοί» ή από το σλαβικό Πολάνιουμ που σημαίνει επίπεδη επιφάνεια. Υπάρχουν στο χωριό 72 ναοί από τους οποίους λειτουργούν οι 30. Μετά την Πολιανή είναι το χωριό Δυρράχι, γενέτειρα του Παναγιώτη Κεφάλα ο  οποίος σκοτώθηκε στο Μανιάκι και είχε στρατιώτη τον παππού μου Λύρα Αθανάσιο με πολλούς άλλους βαλυραίους και από άλλα μεσσηνιακά χωριά, στοιχεία που έχω βρει από τα γενικά αρχεία του κράτους. Οι αδελφοί Πελεκάση επαναλειτούργησαν το νερόμυλο και με το όνομα αυτό υπήρχε πατριάρχης στην βυζαντινή αυτοκρατορία

32-43. Άνω Άμφεια, Μικρομάνη, Αιθαία, Αίπεια, Άνθεια και Αντικάλαμος. Αγιάννης, Αγιάννης, Άγιοι Ανάργυροι, Κοίμηση Θεοτόκου, Κοίμηση Θεοτόκου, Άγιος Γεώργιος, Αγιος Νικόλαος, Καθολικό Μονής Ελληνικών, Άγιος Μερκούριος, Άγιος Δημήτριος, Αγιάννης Σκρούμπεης. Γυρνώντας πίσω από την Πολιανή συναντάμε πριν τη σπηλαιώδη εκκλησία, τον Αγιάννη στον οποίο υπάρχουν κατακόμβες. Φτάνοντας στην Άνω Άμφεια, στο παλιό άσυλο υπάρχει ο Αγιάννης. Πηγαίνοντας προς Κάτω Άμφεια και φθάνοντας στο γήπεδο, πίσω ακριβώς υπάρχει η Παναίτσα με τοιχογραφίες στο ιερό, επισκευαζόμενη, αλλά παραποιημένα τα βυζαντινά της στοιχεία. Επιστρέφοντας πίσω και  βγαίνοντας από το χωριό στη διαδρομή Άμφεια-Καλαμάτα υπάρχει πινακίδα που οδηγεί σε χωματόδρομο ο οποίος καταλήγει στο σπηλαιώδη ναό Άγιοι Ανάργυροι  με πλούσιες τοιχογραφίες, σε απόσταση 1200 μέτρα. Συνεχίζοντας τη διαδρομή φτάνουμε στη Θουρία και μετά τα φανάρια φτάνουμε στην πλατεία της Μικρομάνης που είναι  στην πλατεία του χωριού η κοίμηση της Θεοτόκου, μετόχι της μεγίστης Λαύρας του αγίου Όρους. Δυτικά του ενοριακού ναού στα 100 μέτρα υπάρχει το βυζαντινό κτίσμα, ο ναός του Σωτήρος Στο χωριό Αιθαία στα 900 μέτρα από το κεντρικό δρόμο υπάρχει ο βυζαντινός ναός Άγιος Δημήτριος και από άλλη διαδρομή στα  300 μέτρα ο αγιος Μερκούριος. Η υπόδειξη έγινε το καλοκαίρι του 2009 από το Δημήτριο Φατούρο. Γυρνώντας πίσω συναντάμε το χωριό Αίπεια  υπάρχουν οι ναοί Άγιος Γεώργιος δεξιά της διαδρομής, 30 μέτρα από το δρόμο. Περνώντας από το σπίτι του Φατούρου και πηγαίνοντας προς το νεκροταφείο, βορειοανατολικά υπάρχει ο ναός της Παναγίτσας. Δίπλα από την εκκλησία αυτή η κυρία Ξένια Αραπογιάννη, διευθύντρια της εφορείας αρχαιοτήτων Καλαμάτας κάνει με την ομάδα της, τις ανασκαφικές της έρευνες.  Στα 50 μέτρα προς Τρίπολη, στρίβουμε αριστερά στη θέση Γεράνεια βρίσκεται ο ναός του αγίου Νικολάου, με χαρακτηριστικά γοτθικά στοιχεία, σε απόσταση 150 μέτρα από την εθνική οδό. Στην ΄Ανθεια παίρνουμε το δρόμο προς το μοναστήρι που συναντάμε τη μονή Ελληνικών με το καθολικό. Επιστρέφοντας πίσω στη διαδρομή προς Τρίπολη, αριστερά  ο χωματόδρομος οδηγεί στα Ρωμαϊκά Λουτρά. Στην περιοχή υπάρχουν πινακίδες με θολωτούς και Μυκηναϊκούς τάφους και Μυκηναϊκή νεκρόπολη. Οι πόλεις Άνθεια, Αμφεια, Αίπεια ήταν από τις 7 πόλεις που έδινε ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα αν παντρευόταν μια από τις 3 κόρες τους (Ιλιάδα Ραψωδία Ι, στίχοι 144-155). Κοντά το νοσοκομείο Καλαμάτας μεταξύ των χωριών Αντικάλαμου-Σπερχογείας υπάρχει ο Αγιάννης Σκρούμπεης, σπηλαιόβιος ναός.

 Στη διαδρομή Μικρομάνη-Αρις, φτάνουμε στο φράγμα του Παμμίσου, και κάθε καλοκαίρι γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις.

44-51. Καλαμάτα-Άνω Βέργα. Άγιοι Απόστολοι, Μονή Καλογραιών, Άγιος Δημήτριος, άγιος Χαράλαμπος, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Χαράλαμπος, αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος. Στην πλατεία της Καλαμάτας βρίσκονται οι άγιοι Απόστολοι. Εδώ έγινε η δοξολογία της κήρυξης της επανάστασης του 1821 από τους οπλαρχηγούς Κολοκοτρώνη- Παπαφλέσσα-Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ανατολικά της Υπαπαντής βρίσκεται η Μονή Καλογραιών που συνεχίζεται η παράδοση της ύφανσης του μεταξιού. Στη βόρεια πλευρά εξωτερικά και νότια υπάρχουν κεραμοπλαστικά και ιδεογράμματα. Ανατολικά του μοναστηριού υπάρχει το κοιμητήριο, στο οποίο βρίσκεται ο βυζαντινός ναός Άγιος Χαράλαμπος.

Στη διαδρομή Καλαμάτας –Σπάρτης, μετά τη λαχαναγορά, στην ανηφόρα αριστερά υπάρχει το δημοτικό σχολείο. Ανατολικά του δημοτικού σχολείου στη θέση «Τούρλες» υπάρχει ο βυζαντινός ναός άγιος Δημήτριος. Εκεί ήταν η  ακρόπολη, το σημερινό κάστρο της Καλαμάτας της αρχαίας πόλης Φαραί. Το 1204 ο Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος Α  ανακαίνισε και το έδωσε προίκα στην κόρη του Ισαβέλλα (Ιζαμπώ). Επιστρέφοντας πίσω προς λαχαναγορά ,στρίβουμε δεξιά προς Κουταλά και μετά το άσυλο υπάρχει ο σοφατισμένος ναός του Προφήτη Ηλία με πλούσιες τοιχογραφίες. Στα 500 μέτρα προς το χωριό Κουταλά υπάρχει ο σπηλαιώδης ναός του αγίου Χαραλάμπους. Στην άνω Βέργα υπάρχουν 2 βυζαντινοί ναοί η αγία Παρασκευή και άγιος Νικόλαος.

Είναι ερευνητική  εργασία πρωτογενούς υλικού που συνιστά αντικείμενο έρευνας από ειδικούς και  με σκοπό τη διοργάνωση σεμιναρίων ,συνεδρίων, εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, διαλέξεων και εκδηλώσεων, με στόχο τη βιωματική  μάθηση και γνώση.
Η όλη προσπάθεια ξεκίνησε το 2000, τιμήθηκε και βραβεύτηκε από το υπουργείο πολιτισμού  και μέρος της εργασίας του παρουσιάστηκε στα δυο πανελλήνια συνέδρια, το 2008 στην Αθήνα στο Γκάζι που το διοργάνωσε η Ένωση Ελλήνων Φυσικών και το 2010 στο τέταρτο συνέδριο Μεσσηνιακών σπουδών, στην Καλαμάτα.