ΤΟ ΝΕΡΟ, ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ. ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΒΑΛΥΡΑ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

 Κάνοντας αποδελτίωση από το μοναδικό αρχείο της εφημερίδας "ΒΑΛΥΡΑ", για το νερό, διαπιστώνουμε , δράσεις, γεγονότα, καταστάσεις , τα οποία υπήρχαν, υπάρχουν, και θα υπάρχουν, στο χωριό μας . Για να τα θυμηθούν οι παλιότεροι και να τα γνωρίσουν οι νεώτεροι,  την  τοπική μας ιστορία, σε όλες τις εκφάνσεις του οικονομικού, κοινωνικού, πολεοδομικού, αγροτικού κ.λπ. βίου.

Η θεματική ενότητα με το νερό θα ολοκληρωθεί  με 2 ακόμη αναρτήσεις.

ΦΥΛΛΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΒΑΛΥΡΑΣ 61-117.

 Κάνω έκκληση να γίνει η ψηφιοποίησει της εφημερίδας "ΒΑΛΥΡΑ", αρκεί να μαζευτούμε τουλάχιστον 20 άτομα να καλύψουμε το κόστος, για να μην χαθεί και λησμονηθεί το είναι και τι γίγνεσθαι των 20 χρόνων του χωριού μας ΒΑΛΥΡΑ, εκτός και βρεθούν χορηγοί ή χορηγός.

Φύλλο 61. 

Επιστολή

Έχουμε μια γέφυρα λαιμητόμο που κάποτε εξυπηρετούσε κάρα. Ξέρουμε όλοι μας πόσοι αθώοι  οδηγοί έχουν χάσει τη ζωή τους και πόσα αυτοκίνητα έχουν καταστραφεί.

….Το έργο διευθέτησης του χειμάρρου Αγ. Δημητρίου προχωρεί με ρυθμό χελώνας.

….Η ολική σκληρότητα του νερού που πίνουμε είναι παραπάνω από τα επιτρεπτά  όρια που θέτει η ΕΟΚ.

….Δεν υπάρχει η λύση στου Τζούμη τη βρύση, τα πηγάδια και τα σούπερ-μάρκετ.

….Μερικοί ασυνείδητοι αδειάζουν τους βόθρους τους στους κήπους και τους υπονόμους. Πριν μέρες όργανο της τάξης ήταν αυτόπτης μάρτυρας πυρηνελουργίου  ο Μεσσηνιακός Καλαμάς.

 Απόβλητα Κουτέλα από Ζευγολαπιό.

Φύλλο 62-63 .    
  Ιδιοτροπία. Δημόσια έργα 88 :         

  Εδώ και 2 χρόνια έχει αρχίσει το έργο στο ρέμα Αγίου Δημητρίου. Το ρέμα θα γίνει δρόμος και θα πάρουν αξία τα οικόπεδα δεξιά και αριστερά.

Φύλλο 70-71 .  
    Μνήμες Ηθογραφίας . Το περίπτερο.

Το 1933 έφερε ο μακαρίτης ο πατέρας μου το περίπτερο για πρώτη φορά στη Βαλύρα… φεύγοντας από την πλατεία και κατεβαίνοντας προς του Λύρα το πηγάδι για να πάρουν  νερό οι νταρτουνέισες , τσιμπουκλούδες ,βρακούδες, μανιατέισες όλο αυτό το γυναικομάνι ,  έλυναν τις τσεμπέρες τους, έδεναν τα σαγόνια τους ψιθυρίζοντας «πάει ο θεός θα μας χάσει ,ήρθε η ώρα του Παπουλάκου γιατί πήρε η πριμαντόνα από το περίπτερο τσιγάρα και πήγε στο καφενείο του Γαλάνη και κάπνιζε με το μεγάλο ντεκολτέ γύρω από την ορχήστρα σκεπασμένη με λιόπανα».

Λαϊκές Παροιμίες :  Για να πλημμυρίσεις χαρά πρέπει να βρεθείς την ώρα που χαράζει κάτω από τα  αιωνόβια πλατάνια τις ιτιές και πικροδάφνες στον Κάκαβο.

Για να ξεκουραστείς και να πιεις νερό πρέπει να βρεθείς στην πέτρινη βρύση που χύνει το  πεντακάθαρο και κρυσταλλένιο νερό στου Τζούμη τη βρύση που βλέπεις τη Μεσσηνιακή πεδιάδα και το Μεσσηνιακό κάμπο.

Φύλλο  72-73 .  
Αγία Θεοδώρα στου Βάστα

…. Το σώμα της να γίνει ναός, τα μαλλιά της δέντρα και το αίμα της ποτάμι….

Η καταστροφή του περιβάλλοντος, το τίμημα του πολιτισμού μας.

Φύλλο 74-75. 
    Ο Μυλωνάς και τα Λυκοκάτζαρα

Φύλλο 76-77  .  
 Μια οικοτεχνία τσουκαλιών στη Βαλύρα που έσβησε. Ποιότητα ζωής και περιβαλλοντικοί προβληματισμοί.

Φύλλο  80-81 .  
 Το γεφύρι της Μαυροζούμενας.

Δίπλα υπάρχει ιπποκίνητο μαγκάνι και κανάλι που διοχέτευε τα νερά σε κτήματα καθώς και πηγάδι με  σγούρνα.  

Θησαυροί και Αράπηδες.

Το Γεφύρι της Μαυροζούμενας . Είναι πανάρχαιο έχει τρεις βραχίονες με δέκα κάμαρες . Τα βάθρα είναι πανάρχαια και υπάρχει επιγραφή .

Φύλλο  82-83.
  Μερομήνια.

Με την πρώτη ημέρα του Αυγούστου αρχίζουν οι προγνώσεις για τον καιρό. Ότι κάνει τη πρώτη μισή

 μέρα θα γίνετε Γενάρη και ότι κάνει την υπόλοιπη θα γίνει το Φλεβάρη. Η δεύτερη μέρα

 αντιστοιχεί  στον Μάρτη-Απρίλη. Έτσι προμαντεύουν από τις πρώτες 6 μέρες του Αυγούστου τους

 επόμενους 12  μήνες του νέου έτους. Αν ο ουρανός είναι καθαρός θα έχουμε μαλακό χειμώνα και αν έχει σύννεφα  θα κάνει βαρύ χειμώνα.

Φύλλο 84 –85. 
Μεγάλες πλημμύρες γκρέμισαν τα σπίτια παρασύρθηκαν τσουβάλια με ελιές γέμισαν πηγάδια  και παράκληση να μην ρίχνουν απόβλητα μπάζα στα ρέματα γιατί βουλώνουν και χάθηκαν 13 σπίτια , χωράφια .

Φύλλο 86-87. Λαογραφικά οι μήνες

Φύλλο 88-89. 
 Αναμνήσεις και συγκινήσεις

  Ο θεατρικός σύλλογος Βαλύρας το 1920

…. Κατασκευάσαμε 3 γεφύρια για διάβαση πεζών και τη διάνοιξη αύλακος από τον κεντρικό  αλευρόμυλο προς τον παλιόμυλο. Έτσι διοχετεύεται μεγαλύτερη ποσότητα νερού για τη λειτουργία  του νερόμυλου και το πότισμα των μπαξέδων και των χέρσων κτημάτων. Έτσι το Τζεφερεμινη πλημμύριζε ακόμα και στους δρόμους νερό. Λίγα μέτρα από το γεφύρι φτιάξαμε βρύση και οι διαβάτες έπιναν νερό (ήταν η βρύση Δαβίλλα που την πρόλαβα και εγώ). Ο θεατρικός σύλλογος είχε σκοπό να ανακατασκευάσει και το κεραμοποιείο ιδιοκτησία  Θεοδώρου Στ. Καρύδη με σκοπό να κατασκευάζουν τούβλα, κεραμίδια και σωλήνες που ήταν πριν από τη βρύση.

Το θεατρικό σύλλογο αποτελούσαν οι : 

Αναστάσιος Π. Κοντοπανάγος

Σπύρος Β. Χριστάκης

Δημήτριος Αν. Σιάγκρης

Αθανάσιος Στ. Μαυροειδής

Μίμης Αθ. Φείδας

Γεώργιος Στ. Δημόπουλος

Κωνσταντίνος Πολιτόπουλος

Δημήτριος Μιχ. Τσιάμης

Αθανάσιος Δ. Καρύδης

Γεώργιος Αγγελόπουλος

Ιωάννης Ν. Μπόβης

Λευκή Βασ. Λινάρδου

Ουρανία Δημ. Κοντοραή και ένας ράπτης από την Καλαμάτα με την κόρη του Ναυσικά  εγκατεστημένοι στην οικία Σταματοπούλου. Ένα από τα σπουδαιότερα έργα ήταν η Γκόλφω.

 Μια ανάμνηση που έλουζε το φως της αγάπης και τα συναισθήματα μας θέρμαιναν την καρδιά.

Φύλλο 92-94.  
     Η Βαλύρα στο δρόμο της ανάπτυξης

….Έγινε καθαρισμός του ρέματος παραπλεύρως του εργοστασίου ΒΟΤΡΗΣ που είχε μεταβληθεί  σε σκουπιδότοπο.

Τα έθιμα του Δωδεκαήμερου είναι η περίοδος από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι την  παραμονή των Φώτων.

Ο αγιασμός των νερών ο οποίος διακρίνεται σε μικρό και μεγάλο. Ο μικρός γίνεται την  Πρωτάγιαση  όπως λέει ο λαός την παραμονή των Φώτων. Ο παπάς παίρνει σβάρνα τα  σπίτια και τα μαγαζιά του χωριού και ρίχνουν τα κέρματα στο κουβαδάκι του αγιασμού  (αυτό έχει και τη σημασία αγιασμού του ίδιου του χρήματος).

    Από σήμερα ησυχάζει και ο κόσμος από τους φόβους για τα ζωτικά του

 Δωδεκαήμερου τους καλικάτζαρους φεύγουν. Τους έδιωξε η πρώτη εμφάνιση του παπά και της αγιαστούρας.

      Η νύχτα που θα ακολουθήσει θα είναι από τις πιο άγιες και καθαρές. Γι’ αυτό  οι παραδόσεις μιλούν για τα ουράνια που ανοίγουν τα μεσάνυχτα και όποιος προφτάσει  και ζητήσει κάτι γρήγορα από καρδιάς θα το έχει. Μετά τη λειτουργία γίνεται η  κατάδυση του Σταυρού και όπου το επιτρέπουν οι περιστάσεις γίνεται η κατάδυση  στη θάλασσα ποτάμι ή στη δεξαμενή. Μερικοί κολυμβητές ρίχνονται στο νερό για  να πιάσουν το σταυρό. Είναι ένα από τα γραφικότερα έθιμα η “κατάδυση”  του σταυρού στη θάλασσα την ημέρα των Φώτων. Άγιασμα  από το μεγάλο αγιασμό   θα φέρουν στα μάτια.

Οι  εκκλησιαζόμενοι   και πίνουν απ  αυτό  όλοι  ακόμα ραντίζουν  με ένα κλαδί ελιές ή βασιλικού  κάθε γωνιά του σπιτιού , τον κήπο ,τα χωράφια ,αμπέλια , ζώα , για να είναι όλο το χρόνο αγιασμένοι.

Πηρόν το όνομα τους από τη λατινική λέξη  καλένδες  όπως  έλεγαν οι ρωμαίοι τις πρωτομηνιές και που στη βυζαντινή εποχή συνήθιζαν να τις γιορτάζουν   και μάλιστα με μεγάλη  λαμπρότητα τις καλένδες  του Ιανουαρίου .

Φύλλο  98.

Η πολιτιστική  μας  παράδοση  και κληρονομία .στις  24-01-98  από ένθετο της καθημερινής  επτά ήμερες  είχε τεχνολογία  των αρχαίων ελλήνων  είναι συγκεκριμένη  στον ποταμό  Βαλύρα  τη γέφυρα του Νιοχωρίου  που είναι χρισμένη  προ Χριστού  και δυστυχώς  σήμερα   με το μπετό την έχουν  κάνει  κιτσαριό.

   Οι τρεις τελευταίοι   πρόεδροι   του χωριού  μας  δεν είχαν  την ευαισθησία  να βάλουν  τα μάρμαρα  στη θέση  τους  στη γέφυρα του  αγίου Αθανασίου   και ασχολούνται μόνο με την πλατεία  .

Καταστράφηκε  το Τζούμη  η βρύση  ,  καταστράφηκε  το καλντερίμι.    

Άρθρο  Γιάννη Λύρα

Ο μουσικός  ποιητής  Θάμυρις 

……… ο ανταγωνισμός  του Θάμυρη  με τις  μούσες  συνδέεται   με το όνομα Βαλύρα.

Φύλλο 98-99.

Λαιμητόμος   η γέφυρα  Βαλυρας  .Φορτηγό βυτιοφόρο  έπεσε στο ποτάμι .

.Φύλλο 100-101.
  Βλέπω-ακούω-σχολιάζω.

Βιβλική καταστροφή  στη  Βαλύρα  και στα χωριά της Ιθώμης προκάλεσε η πύρινη λαίλαπα

Ένα χρόνιο πρόβλημα  που απασχολεί  τους κάτοικους της Βαλύρας   και της ευρύτερης   περιοχής  είναι η διαχείριση του αργού άρδευσης  από τον  ΓΟΕΒ  .Η μέχρι τώρα διαχείριση  έχει καταλήξει το ΓΟΕΒ σε αδιέξοδο. Όμως δεν μπορούμε  να έχουμε  νερό υπό προθεσμία  .  Ευθύνη έχουμε και εμείς που ο καθένας προσπαθεί  να βολευτεί για φέτος  και θα πληρώσει 

αυτός τη μετάθεση στο μέλλον . Με άλλα λόγια  όλα  εδώ πληρώνονται.

Άλλη ιστορία και αυτή με τους ιδιοκτήτες των νεοϊδρυθέντων οικοπέδων στο  ρεύμα του Αγίου Αθανασίου που έχουν βαλθεί να μην ολοκληρωθεί το έργο είναι  αυτό που λένε “κάνεις καλό να βρίσκεις τον μπελά σου”.

Ελαιοτριβεία        Μεσσηνιακός λόγος  

                                118\29-8-91 σελ. 2

… Τα υδραυλικά πιεστήρια επινοήθηκαν το 1793 από τον Άγγλο μηχανουργό  Μπράχα Γιόζεφ και στην Ελλάδα εφαρμόστηκε η χρήση του πολύ αργότερα.

Σκοτώθηκε 28 χρόνος από τον Μπουρνάζι στη γέφυρα της Βαλύρας.

Δεκαπενταύγουστος στο “Βουλκάνο”

… Βαλύρα. Το ποτάμι της … Σ’ αυτό ο περήφανος και άτυχος μαζί Θάμυρις πέταγε τη λύρα του. Όταν πια  τυφλωμένος από τις μούσες για την αλαζονεία του. Ο δρόμος είναι πολύ βατός για το κάτω μοναστήρι  . ο ιδρώτας με το ανηφόρισα αρχίζει να τρέχει . το νιώθεις μάλιστα , σαν η αρμυρά που σου βρέχει στεγνωμένα χείλη ……… ύστερα από ώρα μια πηγή μια βρύση και ένας  πλάτανος . πόσο γνώριμη αυτή η εικόνα στον ελληνικό χώρο . κάπου θα υπάρχει νερό στα πλατάνια , και σ’ αυτές τις βρυσομάνες οι κουρασμένοι στρατοκόποι να ξεδιψούν . δεν υπάρχει πίλο μεγάλο Δώρο και αγαθό μαζί απ’ το κρύο νερό όταν μάλιστα καλοκαίρι καιρό το συναντάς στη στράτα σου .

τα πρώτα ελληνικά βιβλία σελ 4

Φύλλο 116 –117. 
 Η στάμνα. Ένας χωρικός πήγαινε με τη στάμνα να πάρει νερό από τα βουνά. Έβαλε τη στάμνα κάτω από τη βρύση χωρίς να την κρατά και η στάμνα έπεσε .

Το επανάλαβε πάλι και στάμνα ξανάπεσε .

Τότε θυμωμένος την άρπαξε και την έσπασε. Έτσι επιστρέφει  στο σπίτι χωρίς νερό.

Αργότερα όταν άρχισε να διψά σκέφτηκε πως δεν έφταιγε η στάμνα αλλά αυτός, αλλά τώρα πως θα πιει νερό .