Το πόσιμο κολλαγόνο. Μαγικό ποτό ή παραμύθι;

Να απαντήσουμε πρώτα στο ερώτημα "τι είναι το κολλαγόνο";

Πρόκειται για μια ινώδη πρωτεΐνη που είναι πολύ κοινή σε όλα τα ζώα.  Βρίσκεται σε όλους τους ιστούς και τους δίνει στήριξη και ελαστικότητα.  Να ξεκαθαρίσουμε ότι όλες οι πρωτεΐνες (φυτικές ή ζωικές) αποτελούνται από αμινοξέα που είναι τα μικρότερα δομικά τους λιθαράκια.  Το κολλαγόνο είναι γνωστό από την αρχαιότητα και το χρησιμοποιούσαν για κόλλα απ’ όπου πήρε και το όνομα.  Οι παλιότεροι ίσως θυμούνται την ψαρόκολλα που δεν ήταν τίποτα άλλο από το υγρό που βγαίνει όταν βράζουμε τα ψάρια και όταν κρυώνει πήζει και κολλάει.  Κολλαγόνο τρώμε καθημερινά ενώ πολλές φορές μπορούμε και να το δούμε.  Κολλαγόνο είναι η ζελατίνα που σχηματίζεται γύρω από το ψημένο κοτόπουλο, κρέας, ψάρι, χταπόδι κλπ,  ενώ το κολλαγόνο είναι αυτό που μας στερεοποιεί την πηχτή.  Ας μην ξεχνάμε ότι ο ζελές φρούτων είναι και αυτός κολλαγόνο φτιαγμένο από ζωικούς ιστούς και δεν έχει καμιά σχέση με τα φρούτα.

(Η αντίστοιχη ένωση που έχουν τα φυτά είναι η πηκτίνη που κάνει τη μαρμελάδα να δένει). 

Τι συμβαίνει όταν τρώμε κολλαγόνο;  Φυσικά ότι συμβαίνει και όταν τρώμε οποιαδήποτε πρωτεΐνη, ζωική ή φυτική. Δηλαδή, πρώτα τη μασάμε και τη σπάμε μηχανικά σε μικρότερα κομμάτια.  Στη συνέχεια την καταπίνουμε όπου στο στομάχι δέχεται την επίδραση του υδροχλωρικού οξέως και της πεψίνης (ένα ένζυμο που υδρολύει τις πρωτεΐνες) με αποτέλεσμα τη μερική χημική υδρόλυσή της (χώνεψη) ενώ η πρωτεΐνη του γάλακτος, η καζεΐνη κροκιδώνεται  με την επίδραση της ρενίνης (έτσι πήζει το τυρί).

Σ’ αυτή τη φάση οι πρωτεΐνες έχουν κοπεί σε μικρότερες αλυσίδες αμινοξέων  που τα λέμε και πολυπεπτίδια ή ολιγοπεπτίδια (πολλοί, τα αμινοξέα τα λένε και πεπτίδια).  Αυτά στη συνέχεια, στο λεπτό έντερο, κόβονται σε ακόμα μικρότερα κομμάτια συνήθως σε μεμονωμένα αμινοξέα ενώ μερικά αμινοξέα παραμένουν συνδεμένα μεταξύ τους σε μικρότερες ομάδες ως ολιγοπεπτίδια.  Τα επιθηλιακά κύτταρα του λεπτού εντέρου έχουν την ικανότητα να απορροφούν μόνο μεμονωμένα αμινοξέα και σε ορισμένες περιπτώσεις και ολιγοπεπτίδια που αποτελούνται από μέχρι τέσσερα αμινοξέα.  Τα μεμονωμένα αμινοξέα θα περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος και θα φτάσουν στα κύτταρα που τα χρειάζονται για να φτιάξουν τις πρωτεΐνες τους.  Τα ολιγοπεπτίδια που απορροφώνται από τα επιθηλιακά κύτταρα θα διασπαστούν μέσα σ’ αυτά κύτταρα σε αμινοξέα και θα συμβεί ότι και στα άλλα αμινοξέα.

Όλες οι πρωτεΐνες σε όλους τους οργανισμούς παράγονται αποκλειστικά και μόνο από μεμονωμένα αμινοξέα και δεν έχει απολύτων καμιά σημασία αν αυτά τα αμινοξέα έχουν προέλθει από κολλαγόνο, γάλα, φασόλι ή ακόμα και μικροοργανισμό.

Στη διατροφή μας αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχουν οι πρώτες ύλες, δηλαδή όλα τα αμινοξέα για να μπορούν όλα τα κύτταρά μας να φτιάχνουν  τις πρωτεΐνες που τους χρειάζονται.

Επομένως αν νομίζουμε ότι έχει πρόβλημα το κολλαγόνο μας, καλό είναι να δούμε ένα γιατρό.  Αυτό που πρέπει να φροντίζουμε είναι να τρώμε λίγο απ’ όλα, όπως άλλωστε κάνουμε με την παραδοσιακή Ελληνική μας κουζίνα.  Και μην ξεχνάτε να πίνετε άφθονο σκέτο νερό, που είναι το μόνο ακίνδυνο αλλά και απαραίτητο για τον οργανισμό ποτό. 

Ο καλύτερος τρόπος φροντίδας του δέρματος είναι η καλή φυσική διατροφή, προστασία από τον ήλιο, ενυδάτωση με μια απλή ενυδατική κρέμα και κατανάλωση σκέτου νερού.

Στο κάτω - κάτω ένα φακελάκι ζελές στοιχίζει λιγότερο από €1 ενώ ένα μπουκαλάκι με πόσιμο κολλαγόνο έχει κάπου €40 και περιέχει την ίδια περίπου ποσότητα κολλαγόνου και δεν μυρίζει ψαρίλα, αφού τα περισσότερα από αυτά τα σκευάσματα παράγονται από ψάρια (δηλαδή .... ψαρόκολλα).

Τι είναι όμως οι κλινικές και άλλες μελέτες που αναφέρονται στις διαφημίσεις;

Αυτές όμως είναι πολύ αμφισβητήσιμες. Οι ίδιοι οι ερευνητές αναφέρουν ότι «φαίνεται ότι έχει θετικά αποτελέσματα η κατανάλωση…..» ενώ οι μελέτες που αναφέρουν είναι πρόχειρες και χωρίς επιστημονικότητα.  Εξάλλου είναι γνωστό ότι δεν μπορούν να γίνουν πειράματα με ανθρώπους.  Οι παρατηρήσεις σε μελέτες σε ανθρώπους αναφέρονται σε κάποιους που για κάποιο χρονικό διάστημα λάμβαναν «πόσιμο κολλαγόνο»  και κάποιους που λάμβαναν placebo (δηλαδή παρόμοιο ποτό, χωρίς όμως κολλαγόνο) και στη συνέχεια ερωτήθηκαν αν αισθάνθηκαν κάποια βελτίωση.  Πιστέψτε με, έχω αρκετά μεγάλη εμπειρία στο να κρίνω ερευνητικές εργασίες στον τομέα τηε Βιολογίας (μια δουλειά που κάνω εδώ και αρκετά χρόνια για λογαριασμό διεθνών επιστημονικών περιοδικών) και αυτές οι δημοσιεύσεις δεν θα "πέρναγαν" ποτέ από μια σωστή κρίση.

Και λίγο φροντιστήριο.

Τι είναι οι πρωτεΐνες.

(από το βιβλίο μου «Τι τρώμε. Ένας επιστήμονας στην κουζίνα μας». Εκδόσεις Έμβρυο. Αθήνα 2011).

Οι πρωτεΐνες είναι ουσίες πολύ διαδεδομένες στη φύση, που παράγονται αποκλειστικά και μόνο από τους ζωντανούς οργανισμούς.

Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από μικρότερες υπομονάδες τα αμινοξέα. Τα αμινοξέα είναι μόρια που βρίσκονται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς (φυτά, ζώα, μικροοργανισμούς) και αποτελούνται όλα από συνδυασμό ατόμων άνθρακα, οξυγόνου, υδρογόνου και αζώτου ενώ σε δυο απ’ αυτά, την κυστεΐνη και τη μεθιονίνη υπάρχει και θείο. Ο αριθμός των αμινοξέων από τα οποία αποτελούνται οι πρωτεΐνες είναι 20 (στον οργανισμό όμως υπάρχουν πολύ περισσότερα, περίπου 180). Από τα 20 αμινοξέα ο οργανισμός του ανθρώπου δεν μπορεί να συνθέσει τα 8, τα οποία είναι γνωστά ως απαραίτητα αμινοξέα και βρίσκονται στις πρωτεΐνες πρώτης τάξης οι οποίες κατά κανόνα είναι ζωικής προέλευσης. Εξαίρεση στον κανόνα αποτελεί η πρωτεΐνη από σόγια.

Τα αμινοξέα βρίσκονται στις πρωτεΐνες με συγκεκριμένη σειρά και φτιάχνουν μακριές αλυσίδες.

Ανάλογα με τον τρόπο που είναι διπλωμένη ή τυλιγμένη η πολυπεπτιδική αλυσίδα, οι πρωτεΐνες παίρνουν και διαφορετικά σχήματα που παίζουν ρόλο και στη

λειτουργία τους. Ανάλογα με το σχήμα τους οι πρωτεΐνες μπορεί να είναι:

Σφαιρίνες ή γλοβουλίνες οι οποίες αποτελούνται από αλυσίδες αμινοξέων (πολυπεπτιδικές αλυσίδες) που από τη φύση τους έχουν πολλές αναδιπλώσεις και θυμίζουν, ούτε λίγο ούτε πολύ άψητες ταλιατέλες.

Άλλες πρωτεΐνες μπορεί να έχουν άλλα σχήματα όπως σπειροειδή (σαν ελατήρια), ή επίπεδα (σαν τον ιστό της αράχνης). Πολλές όμως από τις πρωτεΐνες αποτελούνται από πολλές πολυπεπτιδικές αλυσίδες ενώ στο μόριό τους μπορεί να υπάρχει και ένα μη πρωτεϊνικό τμήμα. Μια από τις πιο γνωστές τέτοιες πρωτεΐνες είναι και η αιμοσφαιρίνη που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια, στο αίμα πολλών ζώων (θηλαστικά, πτηνά, ψάρια, κ.λπ.).

Ο ρόλος των πρωτεϊνών είναι είτε λειτουργικός είτε δομικός. Λειτουργικές πρωτεΐνες είναι για παράδειγμα τα ένζυμα ή οι πρωτεΐνες μεταφοράς, όπως η αιμοσφαιρίνη στο αίμα. Δομικές είναι πρωτεΐνες όπως η ακτίνη και μυοσίνη, συστατικά του κρέατος, η ελαστίνη και το κολλαγόνο, επίσης συστατικά του κρέατος αλλά και άλλων οργάνων όπως το έντερο και το δέρμα, στο οποίο όμως υπάρχει και η κερατίνη. Πρωτεϊνικής φύσης είναι ακόμα και ο χόνδρος.

Οι πρωτεΐνες είναι ουσίες που δεν αποθηκεύονται από τους οργανισμούς, ζωικούς ή φυτικούς, με μόνες εξαιρέσεις τις αναπαραγωγικές δομές όπως είναι τα αυγά στα ζώα και τα σπέρματα (σπόροι) στα φυτά π.χ. φασόλια, καλαμπόκι κ.λπ. Αυτό είναι που κάνει και αυτές τις δομές ιδιαίτερα θρεπτικές.

by Costas Fasseas