ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΙΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΛΥΡΑ.ΙΕΡΕΙΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΟ 1821

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

To 2005  στη βιβλιοθήκη της ιεράς  μητρόπολης Μεσσηνίας, αποδελτίωσα όλα τα ποιήματα του Ιωνά Κεφάλα, τα οποία έχω σε έντυπη και ψηφιακή μορφή. Όποιος ενδιαφέρεται μπορώ να  τα αντιγράψω σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή ,για να τα μελετήσει, καθώς και για άλλους 5 λαμπαινέους. Σε αυτήν την ανάρτηση  υπάρχει το ποίημα για τη Βαλύρα και οι ιερείς του νομού Μεσσηνίας.
Κάθε φορά θα αναρτούμε ποιήματα του Ιωνά Κεφάλα, μιας και μας άφησε πλούσιο έργο το οποίο πρέπει να προβληθεί, όπως και των άλλων 5 λαμπαινέων.
Καλή μελέτη για τη Βαλύρα μας που γράφει ο ΙΩΝΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΛΑΜΠΑΙΝΕΟΥ ΙΩΝΑ ΚΕΦΑΛΑ (1875-1957)

Νομικός ,δικηγόρος (πρωτοδίκης), ιστορικός, δημοσιογράφος,  ποιητής και προσωπικός φίλος του ΙΩΝΑ ΔΡΑΓΟΥΜΗ. Μετανάστευσε στην Αμερική το 1904 όταν πέθανε η μάννα του την οποία είδε στον ύπνο του και πήγε να την βρεί. Πήγε στο προξενείο του Παναμά και βρήκε ένα γράμμα που έγραφε: «Σε χαιρετώ μάδερ». Πήγε στη διεύθυνση,αλλα δεν βρήκε κανέναν, παραιτήθηκε και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1912. Συμμετείχε εθελοντής λοχαγός με τους ερυθροχιτώνες του Αλέξη Ρώμα  στον ηπειρωτικό αγώνα, στη μάχη του Δρίσκου (26-28\11-1912), όπου και διακρίθηκε. Εκεί σκοτώθηκε ο τότε βουλευτής ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ.

Ακολούθησε το δικαστικό κλάδο  και όταν υπηρετούσε στη Xαλκίδα , σε μια δίκη οι δικηγόροι του έκλεψαν τη δικογραφία και του έβαλαν πλαστή. Την ώρα της απόφασης είδε ότι δεν ήταν η πραγματική , διακόπτει τη δίκη  πάει στο γραφείο του και παίρνει ένα πιστόλι. Μετά από καυγά σκοτώνει τους 2 δικηγόρους (ο ένας λεγόταν Θέμελης και είχε συγγένεια με το μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο) και ο τρίτος του είπε ότι θα του παραδώσει τη δικογραφία,  αλλά δυστυχώς τον σκότωσε και αυτόν. Για να τον δικάσουν ,όπως έλεγε ο νόμος, έπρεπε να γίνουν τρία δικαστήρια. Αν στο πρώτο και δεύτερο δικαστήριο απαλλασσόταν, τότε θα αθωωνόταν. Στο τρίτο δικαστήριο πληρώθηκαν δικαστές και δικηγόροι  και τον δίκασαν 12 χρόνια,  χωρίς αναστολή και 4 χρόνια στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων του. Το 1925 ο υπουργός δικαιοσύνης ήθελε να φτιάξει τους νέους νόμους του  και τον το ενημέρωσε  ένας φίλος του στη φυλακή. Επειδή ήταν γλωσσομαθής,  ήξερε επτά γλώσσες και γνώριζε καλά τους γαλλικούς και αγγλικούς νόμους, τους ετοίμασε σε 20 ημέρες. Ο υπουργός του έστειλε αμέσως την απόλυση και είπε ότι δέχεται την απόλυση με την προϋπόθεση να γίνει μοναχός, στο μοναστήρι του Βουλκάνου. Ήταν πνευματικός αδελφός με τον πατέρα του Δημήτρη Πανουσόπουλου (ψηλού), Παναγιώτη, από το χωριό Αρσινόη του δήμου Ιθώμης

Έχει εκδώσει τον πρώτο τόμο της ιστορίας της Μεσσηνίας, το 1935 (σελίδες 352,26 κεφάλαια και περιέχει τον κατάλογο συνδρομητών (ονοματεπώνυμο, επάγγελμα, μόνιμη κατοικία).Είναι πολυταξιδεμένος στην Ελλάδα και το εξωτερικό και σε μια άτυχη στιγμή της καριέρας του έγινε δολοφόνος γιατί τα πρακτικά   του δικαστηρίου ήταν αντίθετα της δικής του απόφασης όπως αναφέραμε παραπάνω. Φυλακίστηκε και εκάρη μοναχός στη διάρκεια της κατοχής και απεσύρθη στην Ιερά Μονή Βουλκάνου.

 Έχει δημοσιευμένα ποιήματα γραμμένα από το 1892-1950 και πιστεύω ότι δεν είναι μόνο αυτά  και συγγράμματα του διδάσκονταν στη νομική Αθηνών.

  Από το 1931-1935 έχει δημοσιεύσει σε εφημερίδες των πόλεων Καλαμάτας ( Σημαία, Θάρρος, Μεσσηνία Λαοφωνή), Κυπαρισσίας (Νέος Ορίζοντας), Ανδρίτσαινας (Επίκουρο Απόλλωνα), Μεγαλόπολης (Αναγεννησιν) και Τρίπολης (Μωριάς).

   Στις εφημερίδες Θάρρος, Αύγουστος 1934 και  Μεσσηνία 1932, έχει αρθρογραφήσει για την Πύλο, στη Σημαία το 1933 έχει αρθρογραφήσει για την Μεγάλη Τάφρο (Ζέζα,Τσούκα, Σκάλα, Μελιγαλά  και ποταμό Τζαμή) και στο Θάρρος από 1-9\11\1932 έχει αρθρογραφήσει για την οροσειρά της Ιθώμης. Στα φύλλα 19, 20, 22 και 23 της εφημερίδας Σημαίας του μήνα Δεκεμβρίου,  το 1936 έχει αρθρογραφήσει σε συνέχειες με τίτλο: « ΟΙ ΜΕΣΣΗΝΙΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΆΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ» στο οποίο παραπέμπει και  ο Θόδωρος Μπρεδήμας στο βιβλίο του με τον ίδιο τίτλο  (σελίδες 25-26)

  Είχε πλούσιο αρχείο στο οποίο υπήρχε και ο δεύτερος τόμος της ιστορίας της Μεσσηνίας (ρωμαιοκρατία, βυζαντιοκρατία, σλαβοκρατία, φραγκοκρατία, βενετοκρατία και τουρκακρατία, το οποίο πιστεύω ότι θα βρεθεί για να μάθουμε το παρελθόν μας. και  δεν γνωρίζουμε αν είχε γράψει και τον τρίτο τόμο σχετικά με την επανάσταση του 1821

 Θα πρέπει ο δήμος Ιθώμης να επανεκδώσει τα ποιήματα του και να γίνει μια τιμητική εκδήλωση στη μνήμη και το έργο του.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ-ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ και ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΒΑΛΥΡΑ*

Ο πατέρας του Θάμυρη ήταν βασιλιάς της Συλιμβρίας , για αυτόν ομιλεί ο Ορφέας που ήταν γιός του Οιάγρου που εθεωρείτο και ποτάμιος θεός και ήταν γιός του Άρεως. Ο Ορφέας ανήκει στην οικογένεια του ¨Θάμυρη¨ και ήταν πρωτότυπη μορφή αοιδού και ποιητού. Η μητέρα του Μενιτίπη ήταν κόρη του Θάμυρη, έπαιζε λύρα και τα τραγούδια που ήταν ωραιότερα των σειρήνων. Ο Θάμυρης ο νεότερος αύξησε τις χορδές της λύρας κατά δύο και από εφτά έγιναν εννέα, για να παίζει γλυκύτερα στα πανηγύρια και μυστήρια των Καβείρων της Σαμοθράκης, στα Διονύσια, στα Ανδάνεια και Στενήκληρο που γίνονταν στο Δώριο. Στην τρίκογχη εννεάστοη γέφυρα οι μούσες τον τύφλωσαν επειδή έπαιζε και τραγουδούσε καλύτερα από αυτές. Τότε έπεσε η λύρα στο ποτάμι, βαϊ λύρα  (έχασα τη λύρα) και προήλθε το όνομα Βαλύρα. Στα λατινικά η λέξεις valis-e σημαίνει κοιλάδα.

Στο Βυζάντιο, στο χωριό Νεοχώριο κατοικούσε ο Θεόφιλος Μαυροζούμης με την γυναίκα του Ελένη. Στο γεφύρι, κάτω από τη βάση του αναγράφεται <ΕΚΠΡΕΩΘΗ ΤΟ ΔΗΟΦΙΡΙ ΤΗΣ ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΗΣ ΔΙΕΞΟΔΟΝ ΕΜΟΥ ΣΙΝΑΝ ΣΟΥΜΠΑΣΙ-ΟΥ ΚΑΡΙΤΕΝΟΥ>. Γι αυτό πήρε το όνομα Μαυροζούμενα . Άλλα ονόματα του ποταμού είναι Πύρνακας  και Πίρνατσας. Το γεφύρι αυτό πρέπει να προβληθεί μιάς και είναι από το 400 Π.Χ. και εκεί

 συνενώνονται οι ποταμοί Αμφίτας-ΛευκασίαςΧάραδρος (Τζαμής) και Ηλέκτρα. Τα ονόματα του χωριού μας με τη σειρά ήταν: ΒΑΛΥΡΑ ΑΓΡΙΛΗ, ΒΕΖΥΡΟΡΑΧΗ και ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΗ  ή ΤΖΑΦΕΡΕΜΙΝΗ

Στα λατινικά η λέξη valis-e σημαίνει κοιλάδα. Στο κρατίδιο ΑΝΔΟΡΑ μεταξύ ΓΑΛΙΑΣ-ΙΣΠΑΝΙΑΣ υπάρχει πόλη με το όνομα Βαλύρα καθώς και ποταμοί.  

* Εχει γράψει ο ΙΩΝΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ  ένα ποίημα  και το αφιερώνει στο δάσκαλο ΝΙΦΟΡΟ   του χωριού  ΒΑΛΥΡΑ.

-         Θάμυρις ή Θάμυρης*

      

-         Μυθικός μουσικός και αοιδός από τη Θράκη. Ήταν γιος του Φιλάμμωνα και της νύμφης Αργιόπης. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι ήταν γιος του Αιθλίου και εγγονός του Ενδυμίωνα. Μερικές φορές αναφέρεται σαν γιος της Μούσας Μελπομένης και άλλοτε σαν μητέρα του θεωρείται η Μούσα Ερατώ. Διδάχτηκε την τέχνη της μουσικής από τον ποιητή Λίνο και επινόησε το δώριο μουσικό τρόπο. Συναγωνίστηκε σε μουσικούς αγώνες με τις Μούσες. Τον νίκησαν και για την αλαζονεία του να συγκρουσθεί μαζί τους τον τύφλωσαν και του αφαίρεσαν τις μουσικές του ικανότητες. Ο Θάμυρις ενέπνευσε πολλούς ζωγράφους *που τον παρίσταναν τυφλό να κλαίει ή να τραγουδά μαζί με τις Μούσες, παίζοντας τη Λύρα του.

-             Ηφαίστεια Τ. 7 σελ. 194 - 301

-         *Τον ζωγράφισε και ο βαλυραίος Ανδρέας Τσώνης .

-        

-        

-         Ποιήμα του Γιάννη Δ. Λύρα στο συνέδριο της

-         Αλεξανδρούπολης 19-20 Νεμβρίου 2004 του Ι.ΕΝ. με τίτλο: Πολιτιστική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη που παρουσίασε το θέμα με τίτλο: Τα μνημεία του Δήμου Ιθώμης

-         Ο Θάμυρης ήταν μουσικός

-         Κάτοικος απ΄τη Θράκη

-         Και ήθελε διακαώς

-         Της μουσικής τη μάχη

-        

-         Οί Μούσες τον ετύφλωσαν

-         Και χάθηκε η λύρα

-         Βάί-βάϊ  η λύρα μου

-         Και έγινε Βαλύρα

-         H παλιά Βαλύρα ήταν στην Πέρα Μεριά, με την οποία δεν έχουν ασχοληθεί οι εκλεγμένεςς τοπικές ηγεσίες και εφορείες αρχαιοτήτων, παρά τις οχλήσεις που τους έχουν γίνει. Ας ελπίσουμε με το νέο καλλικρατικό δήμο Μεσσήνης και το νεοεκλεγέντα δήμαρχο Στάθη Αναστασόπουλο, και τη διευθύντρια αρχαιοτήτων Ξένια Αραπογιάννη, να δείξουν το αντίστοιχο ενδιαφέρον για αυτό το πολύ σημαντικό θέμα της πολιτιστικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της περιοχής μας.

-         Το Δήμο Δερρών κατά τη σύσταση του  τον απετελούσαν τα χωριά Σκάλα (έδρα) και Βαλύρα.  Δήμαρχος διορίστηκε ο παλαιός πρόκριτος και φιλικός Αναγ. Πουλόπουλος από τη Σκάλα  που στη διάρκεια του αγώνα διετέλεσε κατ’ επανάληψη δημογέροντας μέλος της Επαρχιακής Εφορίας Εμπλακίων, και πληρεξούσιος.

Εισπράκτορας διορίστηκε ο Γ. Νικολακόπουλος από τη Σκάλα.

-         Στις 8 Μαρτίου 1838 διορίστηκε εισπράκτορας ο παλαιός αγωνιστής από τη Βαλύρα Αναγν. Καρτερολιώτης.

-         Στα 1839 τα Βαυαρικά αποσπάσματα του Φέδερ «ημφάνισαν εξ ολοκλήρου τον Δήμον Δερρών ενεργούντα κατά των εξ εκείνων, οι οποίοι διαμένουν εις Μελιγαλά» διότι «ζωοτροφούν με πολύ ποικίλα φαγητά και δια να τρώγουν όρνιθας και γάλους, σκοτώνουν δε και χοίρους…»

-         Στα 1839- 40 δήμαρχος υπηρετούσε ο Βασίλης Λινάρδος από τη Βαλύρα και έδρα του Δήμου ήταν η Βαλύρα.

-         Κατά τον Μάιο του ίδιου χρόνου ο δήμαρχος Βασίλης Λινάρδος «δια των Εθνοφυλάκων του» κατόρθωσε να παγιώσει την τάξη και την ασφάλεια των κατοίκων της περιοχής του και να συλλάβει το ληστή Κουμπαρούλη.

-         Με το Β.Δ. της 17 Αυγούστου 1840 ο Δήμος Δερρών καταργήθηκε και τα δυό χωριά του υπήχθησαν στο Δήμο Οιχαλίας. Η Σκάλα δεν ορίσθηκε σαν έδρα του Δήμου Οιχαλίας.