ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Στις 26 Aυγούστου 2017 το πρωί ο Ανδρέας Τσέκος και Παναγιώτης Μαρούλης με τους οποίους συνεργαζόμαστε για την τοπική ιστορία της περιοχής μας κάναμε βινεοσκόπηση- περιήγηση-φωτογράφιση-ξενάγηση-συνέντευξη, στην περιοχή της Άνω Μεσσηνίας, για το νερόμυλο στη θέση Τρύφα μεταξύ των χωριών Φίλια - Δεσσύλα, τις αιωνόβιες ελιές στο Αγριλόβουνο που μια έχει περίμετρο 14-15 μέτρα.
Αργότερα θα βιντεοσκοπήσουμε τις εντοιχισμένες πλάκες των μυστηρίων της Ανδανίας στον άγιο Κωνσταντίνο στους Κωνσταντίνους, και στο παλιό πέτρινο λιοτρίβι, στον ερειπωμένο ναό άγιο Αθανάσιο, στη διαδρομή Καλλιρόη- στο Αλειτούργι, και άλλα μνημεία της περιοχής στην Άνω Μεσσηνία.
Oι τοπικοί φορείς, δήμος, αρχαιολογική υπηρεσία, υπουργείο πολιτισμού, πρέπει να διασώσουν, προβάλλουν, μαζί με τα άλλα τοπικά μνημεία της περιοχής και να είναι προσπελάσιμα σε επισκέπτες, περιηγητές, ιστοριοδίφες, αφού γίνουν έργα υποδομής και τοποθέτηση πινακίδων, γιατί πολλοί ντόπιοι ουτε καν γνωρίζουν την υπαρξή τους.
Ο νερόμυλος βρίσκεται στην περιοχή Τρύφα μεταξύ των χωριών Δεσσύλα-Φίλια ανάμεσα στους ποταμούς Τζαμή και Χάραδρο.
Η ελιά βρίσκεται στο ενδιάμεσο της διαδρομής Διαβολίτσι -Αγριλόβουνου, στο κτήμα Κάκαλου, νότια του ιερού ναού του Σωτήρος. Επειδή υπάρχουν 2 μονοπάτια και πολλοί μπερδεύονται και έχουν φύγει άπραγοι,θα πάρουν το μονοπάτι που οδηγεί προς τα ανατολικά συναντώντας το ναό, και στα 80 μέτρα νότια του ναού, υπάρχει η ελιά.Εκτός από αυτή υπάρχουν και άλλες με μικρότερη περίμετρο και η μια βρίσκεται δίπλα στο ναό του Σωτήρος.
Πρέπει ο δήμος Οιχαλίας να προτείνει να κηρυχτούν διατηρητέα μνημεία της φύσης και να προφυλαχθούν οι ελιές από τυχόν πυρκαγιές ή άλλα αίτια
Στη Προδωρική Μεσσήνη οι βασιλείς ΠΟΛΥΚΑΩΝ και ΜΕΣΣΗΝΗ ιδρύουν το ναό του ΙΘΩΜΑΤΑ ΔΙΟΣ και τη πρωτεύουσα ΑΝΔΑΝΙΑ της Μεσσηνίας. Εδώ τελούνταν τα Μυστήρια της Ανδανίας, τα οποία είναι εντειχισμένα σε δύο μαρμάρινες πλάκες στο ναό του Αγίου Κωνσταντίνου,στο χωριό Κωνσταντίνους, τα οποία και έχουμε αναρτήσει στην ιστοσελίδα μας, την εποχή του Μνασίστρατου. Το 2011 έγινε στο Διαβολίτσι, στο θεατράκι, η παρουσίαση των μυστηρίων της Ανδανίας και το 2012 στο στάδιο του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης έγινε η εκδήλωση με τον τίτλο :Οι Μεσσήνιοι της Διασποράς από την αρχαιότητα, την οποία παρακολούθησαν δωρεάν χιλιάδες Μεσσήνιοι. Και οι δύο αυτές εκδηλώσεις είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα μας.
Στη Δωρική Μεσσήνη οι βασιλείς ΚΡΕΣΦΟΝΤΗΣ και ΜΕΡΟΠΗ και ο γυιός ΑΙΠΥΤΟΣ , ιδρύουν τη ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟ (Αλειτούργι) πρωτεύουσα της Μεσσηνίας.
Στα ΜΥΚΗΝΑΪΚΑ χρόνια ήταν από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ελλάδος και ειδικά η περιοχή της Μάλθης, που στο χωριό Κόκλα υπάρχει ο καλύτερος επισκέψιμος θολωτός τάφος, ο οποίος δεν έχει προβληθεί, καθώς και η τοπική ιστορία της Άνω Μεσσηνίας.
Αρχικά επισκεφτήκαμε το καθαριστήριο των αδελφών Βλαχάκη και στη συνέχεια το νερόμυλο στη θέση Τρύφα, μεταξύ των χωριών Φίλια - Δεσσύλα.
Ο πρώτος ιδιοκτήτης στα νεώτερα χρόνια ήταν του Χρίστου Οικονομίδη, από Δεσύλλα. Όταν ο γιός του Γιώργος ήταν φαντάρος στην Μικρά Ασία, το 1918, είδε έναν νερόμυλο που λειτουργούσε με την κατακόρυφο φτερωτή. Πήρε τα σχέδια και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, τα έδειξε στον πατέρα του. Πήραν την απόφαση και πήγαν στον Πειραιά, έδωσαν παραγγελία σε μηχανουργείο, και έφτιασαν τη ρόδα με όλα τα εξαρτήματα και γρανάζια. Από τον Πειραιά με το τραίνο μετέφεραν όλα τα εξαρτήματα στο σταθμό, και από εκεί με κάρα στο νερόμυλο. Έγινε το μοντάρισμα της ρόδας και των εξαρτημάτων επί τόπου, και η τεχνολογία αυτή σήμερα, αποτελεί άξιο θαυμαστού στον επισκέπτη. Ο Γιώργος έχει τα παιδιά Κώστα και Ανδρέα που ζουν στο Δεσύλλα ,εγγόνια του Χρίστου. Το νερόμυλο κληρονόμησαν τα παιδιά του Χρίστου, τον οποίο πούλησαν στους νέους ιδιοκτήτες Σακελλαριάδη Παντελή και Βλαχάκη Ιωάννη.
Στο χωριό Φίλια λειτουργούσε και άλλος νερόμυλος ο οποίος ήταν στην ιδιοκτησία της οικογένειας Σπυρόπουλου. Τα αδέλφια Ιωάννης και Περικλής Βλαχάκης δούλευαν εκεί και ήρθαν πριν τη κατοχή, από το Δυρράχι Αρκαδίας, γιατί γνώριζαν την τέχνη του μυλωνά καθώς και ο Φίλιος-Λύρας, που ήλθαν στη Βαλύρα.. Ο Περικλής Βλαχάκηςέγινε ιδιοκτήτης του νερόμυλου στο Φίλια και ο αδελφός του Ιωάννης Βλαχάκης έγινε ιδιοκτήτης κατά το μισό του νερόμυλου στη θέση Τρύφα.
Ο νερόμυλος λειτουργούσε μέχρι το 1970,με τετραπλή δραστηριότητα. Λιοτρίβι, αλευρόμυλος νεροτριβή, και γεννήτρια με ιμάντες , για ηλεκτροφωτισμό της επιχείρησης και των σπιτιών στην περιοχή του νερόμυλου. Η γεννήτρια υπάρχει, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ηλεκτροφωτισμό,εφόσον γίνει μια καλή συντήρηση
. Ο Παντελής Σακελλαριάδης πούλησε το μεριδιό του στον Ιωάννη Βλαχάκη, το οποίο στη συνέχεια αγόρασε ο Γεώργιος Νίκας. Δούλεψαν μαζί για 2 χρόνια, και με τη δημιουργία των κυλινδρόμυλων ο μύλος σταμάτησε να λειτουργεί.
Το 1990 ο μύλος αγοράστηκε από τον Γιάννη Παναγιωτακόπουλο, για να τον κάνει μουσείο. Δεν το χάρηκε, γιατί του κόπηκε το νήμα της ζωής, το 2005. Τώρα ανήκει στα παιδιά του, 2 αγόρια και 2 κορίτσια.
Οι καμάρες του νερόμυλου φτιάχτηκαν την περίοδο της Ενετοκρατίας, και το νερό παροχετεύεται από τον ποταμό Τζαμή, ο οποίος χρησιμοποιείται από τα παιδιά του Κώστα Βλαχάκη, για την επιχείρηση καθαρισμού χαλιών-νεροτριβής, και λειτουργεί οικογενειακά, εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ το λιθάρι έξω από την επιχείρηση, μας θυμίζει το νερόμυλο, που λειτουργούσε.
ΤΟ ΔΙΒΑΡΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΧΝΗ.
Ο ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟΣ ΥΔΡΟΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΜΥΛΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΡΥΦΑ,ΜΕΤΑΞΥ ΦΙΛΙΑ-ΔΕΣΥΛΛΑ
