Οι 4 Νερόμυλοι της Παλαιάς Καλαμάτας

Νίκος Ι. Ζερβής - Ιστορικά Θέματα από την Παλαιά Καλαμάτα

"Σου στέλνω ένα φύλλο από ένα τριαντάφυλλο της Μεσσηνίας, που μάζεψα δίπλα στον ατίθασο [Μεσσηνιακό] Κόλπο, που αγαπά τους ήρωες". (Ο Λώρενς Ντάρελ για την Καλαμάτα)

Σάββατο, 9 Απριλίου 2016

Οι Νερόμυλοι της Παλαιάς Καλαμάτας

Στην ηλικία που είμαι πρόλαβα τέσσερις νερόμυλους της Καλαμάτας, που κινούνταν με το νερό του χειμάρρου Νέδοντος, ακόμη και τους καλοκαιρινούς μήνες. Το νερό διοχετευόταν μέσω της ''αμπολής'', από τον γνωστό καταρράκτη του ποταμού, που σώζεται και σήμερα.

Οι νερόμυλοι που θυμάμαι:

1.­ Του Κουτίβα, στο τέρμα της οδού Νέδοντος, μετά τα ''Δεντράκια'', όπου και το ονομαστό ''Πηγάδι του Κουτίβα ''. Ο Μύλος λειτουργούσε ως την δεκαετία του 1950.

2.­ Του Μπαλή, στο τέλος της οδού Αρτέμιδος, απέναντι από του Κουτίβα. Λειτουργούσε ως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανήκε στον γενάρχη της, μετέπειτα, πολύ γνωστής οικογένειας Οδυσσέως Μπαλή με τον Οίκο Εξαγωγής αγροτικών προϊόντων.

3.­ Του Λύρα, στο τέρμα της οδού Ρουμελιώτου,απέναντι από τον Άγιο Κωνσταντίνο, στα Καλύβια

(σήμερα Ανθούπολη), που προβαλλόταν στον απέναντι λόφο, όπου πολυ παλαιότερα και το καταργημένο κοιμητήριο. Λειτουργούσε και μετά την Απελευθέρωση ως και τη δεκαετία του 1950. (βλπ. φωτογραφία μου του κτιρίου του Μύλου, του 1976, με τον μικρό γιό μου)

4.­ Του Σταματέλου, πίσω από το Ιερό του Αγιου Γεωργίου, στην οδό Ανδανείας. Λειτουργούσε ως τις αρχές της δεκαετίας του 1930, όπου έγινε διευθέτιση των οδών Ανδανείας και Αγίου Γεωργίου προς τη μάντρα του Νέδοντος.

Η γνωστή, στους τότε παροικούντες στις πιο πάνω συνοικίες, ''αμπολή'' μετέφερε το νερό από τους καταρράκτες του Νέδοντος στις ''φτερωτές'' των Νερόμυλων για την άλεση των δημητριακών δλδ. σιτάρι, κριθάρι και κούκλα (όπως αποκαλούνταν, στην περιοχή μας, ο αραβόσιτος, άλλως  καλαμπόκι). (Βλπ. Φωτογραφία του καταρράκτη σην δεκαετία του 1930, όπου και το τοτωνύμιο ''Λιθωμένο Φίδι '')

Το Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης του, Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ, δίνει την εξής ερμηνεία στη λέξη ''αμπολή" : ''αυλάκι με το οποίον διοχετεύεται νερό στο μύλο ή για πότισμα κήπων. Παράγεται από την αρχαία λέξη ''εμβολή''.