ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ .
Στο προσωπικό μου αρχείο έχω ένα αντίγραφο του δήμου Ιθώμης, το οποίο και αυτό βρέθηκε πεταμένο στα σκουπίδια μαζί με το τεχνικό πρόγραμμά του, το 2008.
Για λόγους καθαρά ενημερωτικούς τα φωτογράφισα και τα αναρτώ,γιατί είναι συλλεκτικό και έχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τα χωριά που το αποτελούσαν, δίνοντας αναφορά στην ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ και τα βυζαντινά της μνημεία.
Είναι κρίμα να μην υπάρχουν στις σχολικές βιβλιοθήκες για να έχουν γνώση της τοπικής ιστορίας.
Αρκετό υλικό υπάρχει επίσης στα φύλλα της ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΒΑΛΥΡΑ 1982-1997, η οποία πρέπει να ψηφιοποιηθεί και να διανεμηθεί σε στυκάκι στους απανταχού βαλυραίους εντός και εκτός Ελλάδος.
Η γνώση της ιστορίας μας και του πολιτισμού μας, οι διάφορες μεταβολές στην τοπική αυτοδιοίκηση μας δίνουν πολύ φως στο να γνωρίζουμε που βαδίζουμε και που πηγαίνουμε.
ΣΧΟΟΑΠ ΙΘΩΜΗΣ
ΣΧΕΔΙΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΑΝΟΙΚΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
|
i
|
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
|
iii
|
ΣΤΑΔΙΟ Α: ΑΝΑΛΥΣΗ
– ΔΙΑΓΝΩΣΗ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
|
|
Α.1 ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ
ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
|
1
|
Α.1.1 Θέση και βασικά χαρακτηριστικά
|
1
|
Α.1.1.1 Θέση – Έκταση - Γεωμορφολογία
|
1
|
Α.1.1.2 Ιστορία
|
3
|
Α.1.1.3 Διοικητική διάρθρωση
|
10
|
Α.1.1.4 Πληθυσμιακή εξέλιξη
|
11
|
Α.1.1.5 Οικονομική Φυσιογνωμία
|
11
|
Α.1.16 Προβλήματα
|
14
|
Α.1.17 Σχεδιασμός - Ανάπτυξη
|
15
|
Α.1.2 Χωροταξική ένταξη Δήμου – Ρόλος και
διασυνδέσεις
|
16
|
Α.2 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ
ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
|
18
|
Α.2.1 Πληθυσμιακή εξέλιξη και Δημογραφικά
στοιχεία
|
18
|
Α.2.1.1 Εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού 1951-2001
|
19
|
Α.2.1.2 Παραθεριστικός Πληθυσμός
|
29
|
Α.2.1.3 Σύνθεση πληθυσμού κατά φύλο, ηλικία,
επίπεδο εκπαίδευσης
|
29
|
Α.2.1.3.1 Σύνθεση κατά φύλο και ηλικία
|
29
|
Α.2.1.3.2 Μέγεθος νοικοκυριών
|
32
|
Α.2.1.3.3 Επίπεδο εκπαίδευσης
|
33
|
Α.2.1.4 Προσχολικός και μαθητικός πληθυσμός
|
34
|
Α.2.1.5 Πυκνότητα πληθυσμού
|
35
|
Α.2.2 Οικονομικές δραστηριότητες - Απασχόληση
- Ανεργία
|
36
|
Α.2.2.1 Οικονομικές Δραστηριότητες
|
36
|
Α.2.2.1.1 Πρωτογενής Τομέας
|
36
|
Α.2.2.1.2 Δευτερογενής Τομέας
|
43
|
Α.2.2.1.2 Τριτογενής Τομέας
|
50
|
Α.2.2.2 Απασχόληση, Οικονομικά ενεργός πληθυσμός -
Ανεργία
|
56
|
Α.2.2.2.1 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός - Ανεργία
|
56
|
Α.2.2.2.2 Διαχρονική εξέλιξη της απασχόλησης – απασχόληση
κατά τομέα
|
57
|
Α.2.2.3 Αναπτυξιακή προοπτική και δυνατότητες
|
59
|
Α.2.3 Βιοτικό Επίπεδο
|
61
|
Α.2.4 Επίπεδο διακυβέρνησης και συλλογική
δράση φορέων
|
63
|
Α.3. ΔΕΔΟΜΕΝΑ
ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
|
64
|
Α.3.1 Φυσικό Περιβάλλον
|
64
|
Α.3.1.1 Κλιματολογικά στοιχεία
|
64
|
Α.3.1.1.1 Γενικά
|
64
|
Α.3.1.2 Υδρογεωλογία
|
77
|
Α.3.1.2.1 Επιφανειακά ύδατα
|
77
|
Α.3.1.2.2 Υδρογραφικό δίκτυο
|
80
|
Α.3.1.2.2.1 Γενικά
|
80
|
Α.3.1.2.3 Υδρογραφικό δίκτυο Λεκανών Δωρίου – Άνω
Μεσσηνίας
|
88
|
Α.3.1.3 Αξιόλογα Οικοσυστήματα – Βλάστηση - Πανίδα
|
99
|
Α.3.1.3.1 Γενική περιγραφή οικοσυστημάτων, Χλωρίδα,
Βλάστηση, Οικοτόποι
|
99
|
Α.3.1.3.2 Βλάστηση της περιοχής
|
105
|
Α.3.1.3.3 Πανίδα
|
108
|
Α.3.1.4 Αξιόλογα και ευαίσθητα οικοσυστήματα
|
114
|
Α.3.1.5 Αξιολόγηση Κατάστασης Περιβάλλοντος
|
116
|
Α.3.1.5.1 Πηγές ρύπανσης
|
116
|
Α.3.1.5.2 Περιβαλλοντικά προβλήματα
|
117
|
Α.3.1.6 Θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας
|
119
|
Α.3.1.7 Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ)
|
120
|
Α.3.1.8 Περιγραφή και ανάλυση του φυσικού τοπίου
|
120
|
Α.3.1.8.1 Αξιολόγηση του Τοπίου σε σχέση με την
τοπογραφία
|
121
|
Α.3.1.8.2 Αξιολόγηση του Τοπίου σε σχέση με το ανάγλυφο
|
121
|
Α.3.1.8.3 Αξιολόγηση του Τοπίου σε σχέση με τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Πρασίνου
|
121
|
Α.3.2 Πολιτιστικό – Αρχιτεκτονικό – Ιστορικό
περιβάλλον
|
123
|
Α.3.2.1 Ιστορικό περιβάλλον
|
123
|
Α.3.2.2 Αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και αξιόλογα
κτίρια
|
140
|
Α.3.3 Χωροταξική Οργάνωση ΟΤΑ – Χρήσεις γης
|
146
|
Α.3.3.1 Οικιστικό Δίκτυο
|
146
|
Α.3.3.2 Χρήσεις γης
|
147
|
Α.3.3.2.1 Γενική διάταξη χρήσεων γης
|
147
|
Α.3.3.2.2 Χρήσεις εξωαστικού χώρου – Σημειακές χρήσεις
|
150
|
Α.3.3.2.3 Συγκρούσεις χρήσεων γης
|
151
|
Α.3.3.3 Τεχνική Υποδομή
|
152
|
Α.3.3.4 Θεσμικό Πλαίσιο Χωροταξικού και
Πολεοδομικού Σχεδιασμού και η εφαρμογή του στο Δήμο Ιθώμης
|
152
|
Α.3.3.4.1 Ο Ν. 2742 – Χωροταξικός Σχεδιασμός
|
152
|
Α.3.3.4.2 Ο Ν. 2508/97 Βιώσιμη Οικιστική Ανάπτυξη
|
153
|
Α.3.3.4.3 Υπουργικές Αποφάσεις (Υ.Α.) κατ’ επιταγή του
Ν. 2508/97
|
153
|
Α.3.4 Γεωλογική διερεύνηση ΟΤΑ – Ασφάλεια – Πυροπροστασία
|
154
|
Α.3.4.1 Εισαγωγή
|
154
|
Α.3.4.2 Γεωμορφολογία
|
156
|
Α.3.4.2.1 Η Γεωμορφολογία της ευρύτερης περιοχής
|
156
|
Α.3.4.3 Γεωλογία
|
159
|
Α.3.4.3.1 Γεωλογία της ευρύτερης περιοχής
|
159
|
Α.3.4.3.2 Γεωλογία της περιοχής μελέτης
|
160
|
Α.3.4.3.3 Τεκτονική - Νεοτεκτονική
|
164
|
Α.3.4.4 Υδρολογία - Υδρογεωλογία
|
168
|
Α.3.4.4.1 Υδρογεωλογική συμπεριφορά των λιθολογικών
ενοτήτων
|
170
|
Α.3.4.4.2 Υφιστάμενη κατάσταση ύδρευσης και προτάσεις
αξιοποίησης υδροφορίας
|
172
|
Α.3.4.4.3Εκτίμηση
τυχόν ρύπανσης των υδροφόρων οριζόντων
|
176
|
Α.3.4.4.4 Προτάσεις για τη διάθεση αποβλήτων οικισμών
|
177
|
Α.3.4.5 Στοιχεία Σεισμικότητας – Εδαφικής
Σεισμικής Επικινδυνότητας
|
179
|
Α.3.4.5.1 Τεχνικογεωλογικά χαρακτηριστικά και σεισμική
δραστηριότητα
|
188
|
Α.3.4.5.2 Συμπεριφορά των σχηματισμών στην σεισμική
δραστηριότητα
|
190
|
Α.3.4.6 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των
γεωλογικών σχηματισμών
|
195
|
Α.3.4.6.1 Μηχανική – Υδρογεωλογική συμπεριφορά των
λιθολογικών ενοτήτων
|
195
|
Α.3.4.7 Γεωλογική καταλληλότητα
|
198
|
Α.4 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ
|
200
|
Α.4.1 Χαρακτηριστικά οικισμών
|
200
|
Α.4.2 Κοινωνική Υποδομή και Διοικητικές
Υπηρεσίες
|
200
|
Α.4.3 Τεχνική Υποδομή
|
202
|
Α.4.3.1 Μεταφορική Υποδομή
|
202
|
Α.4.3.1.1 Ένταξη στα δίκτυα νομού / περιφέρειας
|
202
|
Α.4.3.2 Οδικό δίκτυο εντός του Δήμου
|
204
|
Α.4.3.3 Ύδρευση – Αποχέτευση - Απορρίμματα
|
205
|
Α.4.4 Θεσμικό Πλαίσιο
|
216
|
Α.4.4.1 Θεσμικό Πλαίσιο οικισμών
|
216
|
Α.4.4.1.1 Οικισμοί με σχέδιο πόλης
|
216
|
Α.4.4.1.2 Οικισμοί προϋφιστάμενοι του 1923 με σκαρίφημα
ορισμού των ορίων του
|
216
|
Α.4.4.1.3 Οικισμοί προϋφιστάμενοι του 1923 χωρίς
σκαρίφημα ορισμού ορίων
|
217
|
Α.4.4.1.4 Οικισμοί Στάσιμοι με καθορισμένο το κέντρο
του οικισμού
|
217
|
Α.4.4.1.5 Οριοθετημένοι οικισμοί με το Π.Δ. 24-*4-85
(ΦΕΚ 181Δ/3-5-85)
|
217
|
Α.4.5 Τάσεις οικιστικής ανάπτυξης
|
221
|
Α.4.5.1 Εκτίμηση της προσφοράς - Αξιολόγηση των υφιστάμενων οικιστικών
υποδοχέων και του οικιστικού αποθέματος
|
221
|
Α.4.5.2 Τιμές γης
|
222
|
Α.5 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ - ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
|
224
|
Α.5.1 Αξιολόγηση δεδομένων προγραμματικού
πλαισίου – Στόχοι και κατευθύνσεις ανωτέρων ή ειδικών (τομεακών) επιπέδων
σχεδιασμού του χώρου
|
224
|
Α.5.1.1 Χωροταξικός σχεδιασμός Περιφέρειας
Πελοποννήσου (Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.)
|
224
|
Α.5.1.2 Άλλες κατευθύνσεις (Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α. &
Ειδικά Πλαίσια για ΑΠΕ, Βιομηχανία και Τουρισμό)
|
231
|
Α.5.1.3 Βασικά δίκτυα υποδομής της περιοχής
μελέτης – Προγραμματισμένα – Εκτελούμενα Έργα
|
240
|
Α.5.2 Swot Analysis
|
258
|
Α.5.2.1 Εισαγωγή
|
258
|
Α.5.2.2 Πλεονεκτήματα
|
258
|
Α.5.2.2.1 Θέματα ανάπτυξης και οικονομίας
|
258
|
Α.5.2.2.2 Φυσικό περιβάλλον και φυσικοί πόροι
|
259
|
Α.5.2.2.3 Πολιτισμικό περιβάλλον
|
259
|
Α.5.2.2.4 Τεχνικές υποδομές
|
260
|
Α.5.2.2.5 Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και κοινωνικές
υποδομές
|
261
|
Α.5.2.3 Αδυναμίες
|
261
|
Α.5.2.3.1 Θέματα ανάπτυξης και οικονομίας
|
261
|
Α.5.2.3.2 Φυσικό περιβάλλον και φυσικοί πόροι
|
262
|
Α.5.2.3.3 Πολιτισμικό περιβάλλον
|
263
|
Α.5.2.3.4 Τεχνικές υποδομές
|
263
|
Α.5.2.3.5 Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και κοινωνικές
υποδομές
|
264
|
Α.5.2.4 Ευκαιρίες
|
265
|
Α.5.2.4.1 Θέματα ανάπτυξης και οικονομίας
|
265
|
Α.5.2.4.2 Φυσικό περιβάλλον και φυσικοί πόροι
|
266
|
Α.5.2.4.3 Πολιτισμικό περιβάλλον
|
266
|
Α.5.2.4.4 Τεχνικές υποδομές
|
267
|
Α.5.2.4.5 Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και κοινωνικές
υποδομές
|
267
|
Α.5.2.5 Απειλές
|
268
|
Α.5.2.5.1 Θέματα ανάπτυξης και οικονομίας
|
268
|
Α.5.2.5.2 Φυσικό περιβάλλον και φυσικοί πόροι
|
268
|
Α.5.2.5.3 Πολιτισμικό περιβάλλον
|
268
|
Α.5.2.5.4 Τεχνικές υποδομές
|
269
|
Α.5.2.5.5 Πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και κοινωνικές
υποδομές
|
269
|
Α.6 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ
ΜΕΓΕΘΗ – ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
|
270
|
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ
|
287
|
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Δήμος
Ιθώμης
Διαμέρισμα Πληθυσμός Έκταση
(Κοινότητες) (Απογραφή 1991) (σε
στρέμματα)
1.Αριστοδήμειο 368 10.478
2.Αρσινόη 241 6.952
3.Βαλύρα 1038 11.064
4.Ζερμπισίων 212 10.378
5.Κεφαλληνού 191 14.553
6.Λαμπαίνης 290 5.827
7.Μαυροματιού 405 22.356
Ιθώμης
8.Ρευματιάς 135 8.278
Σύνολο 2880 90.428
Με το Νόμο
Καποδίστρια το 1998 ιδρύθηκε ο Δήμος Ιθώμης με έδρα τη Βαλύρα. Δήμαρχος εξελέγη
ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, ιατρός από την Αρσινόη. Πρώτος πρόεδρος της
κοινότητας Βαλύρας ήταν ο ιατρός Γεώργιος Γεωργακόπουλος.
*Το 1846 ο Δήμος
είχε 2697 κατοίκους και 19 κοινότητες.
*Το 1850 ο Δήμος
είχε 2824 κατοίκους.
ΟΙΧΑΛΙΑΣ
ΔΗΜΟΣ (1841-1850)
Στις αρχές 1841 ως
Δήμαρχος υπηρετούσεν ο παλιός αξιωματικός του Αγώνος Αναγν. Σταθουλόπουλος, που
δεν έστεργε να γίνη τυφλό και άβουλο όργανο του Βαυαρικού καθεστώτος. Η
Κυβέρνησις προκήρυξε δημοτικές εκλογές, αλλά για να επιτύχη ευνοϊκό αποτέλεσμα
εξαπέλυσε και κύμα τρομοκρατίας με αντικειμενικό σκοπό δικό της και των πίσω
από αυτήν κρυπτομένων ξένων δυναστών του τόπου, (των Βαυαρών), να εξασφαλίσουν
περισσότερους δημάρχους για να μπορούν να επιβάλλουν στο λαό τις θελήσεις τους,
τις αντιλαϊκές. Τις μεθόδους αυτές ξεσκέπαζαν όσο μπορούσαν οι εφημερίδες της
πρωτευούσης, που είναι γεμάτες από διαμαρτυρίες εντίμων πολιτών και ελευθέρων
το φρόνημα, που δεν εννοούσαν να υποταχθούν αδιαμαρτύρητα στους Βαυαρούς και
τους ντόπιους συνεργάτες τους. Θα παραθέσωμεν αυτούσιο σχόλιο της ανεξάρτητης
και δημοκρατικής εφημερίδος για του «λόγου το αληθές». Έτσι ο «Αιών» κατήγγειλε
για την κατάστασι που είχε δημιουργηθή στην περιοχή Οιχαλίας.
«Ήρχισεν ήδη να
αναπτύσσεται ο φατριασμός εις την Μεσσηνίαν κατά τας δημαιρεσίας. Την
τρομοκράτησιν εμψυχώνει η χωροφυλακή κατ΄ εντολήν της διοικήσεως … Των λόγων
τούτων απόδειξις είναι η δημαιρεσία της Οιχαλίας κατά την οποίαν 25 δημόται
ημποδίσθησαν του να δώσωσι τας ψήφους των, ήτοι απεκλείσθησαν με την σπάθην της
εκείσε χωροφυλακής από τα πολιτικά των δικαιώματα μ΄ όλας τα φωνάς των, και μ΄
όλας τας εντόνους διαμαρτυρήσεις των γενομένας κατά πρόσωπον προς τον
παρευρεθέντα διοικητήν. Κατά της ανηκούστου ταύτης αδικίας εδόθη, νομίζομεν,
έγκλησις…». (Εφ. Αθ. «Αιών», αρ. φ. 236, 19 Φεβρ. 1841, σελ. 2α-β).
Και υπεβλήθη
πράγματι μήνυσις κατά των δραστών, η οποία όμως ουδέποτε εξεδικάσθη και τελικά
… παρεγράφη!.
Στα 1841-΄42 ήταν
δημαρχιακός πάρεδρος ο Βαλυραίος Παναγιώτης Μπόβης.
Στα 1846 ο πληθυσμός
του Δήμου κατά χωριά είχεν ως εξής:
Μελιγαλάς (έδρα)
κάτοικοι 426, Σολάκι 209, Τσαούση 240, Σπανοχώρι 190, Μούστα 88, Τόσκεσι 125,
Αλητσελεπή 193, Λουτρό 108, Φίλια 32, Δογατζήδες 35, Ρερέϊκα (Καλύβια) 35,
Σιάμου 100, Κατσαρού 453, Μπάλα (Πεύκο) 146, Τζεφερεμίν (Βαλύρα) 477, Σκάλα
364, Βελανιδιά 57, Αλειτούργι (Στενύκλαρος) 143, Ζευγολατιό 203, Ζέζα (Ανθούσα)
119, Μαγούλα 97.
Συνολικώς ο Δήμος
είχε 3940 κατοίκους (Ι. Δ. Σταματάκη: Χωρογρ. Πίναξ Έλλην. Αθ. 1846, σελ. 51).
Στα 1846 το δημοτικό
συμβούλιο Οιχαλίας απετελείτο από τους εξής παλαιούς αγωνιστάς του ΄21 και
δημοπροκρίτους: Παν. Δεληγιάννη, Θεόδ. Πουλόπουλο, Χριστόφορο Τράγο, Νικήτα Α.
Νιάρχο, Μήτρο Ντόγκα, Σταμ. Μυλωνά, Δ. Σταθόπουλο και Γ. Κατσιμπάρο.
Οι περισσότεροι από
αυτούς ήσαν εντελώς αγράμματοι και υπέγραφον γι΄ αυτούς ο Μιχαήλ ιερεύς
Βαλύρας.
Η σφραγίδα του Δήμου
ανέγραφε τις λέξεις: ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ.
Στις 11 Μαΐου 1844 ο
Αναγ. Σταθουλόπουλος ως δήμαρχος Οιχαλίας μαζί με το συνάδελφό του Ανας.
Οικονομίδη δήμαρχο Ανδανείας ηναγκάσθησαν να επιστρατεύσουν και κινητοποιήσουν
την «πολιτοφυλακή» τους για να εκδιώξουν από τις περιοχές τους του Αρκάδες
«υποστρατήγους» Ιω. Θ. Κολοκοτρώνη και Ν. Δεληγιάννη» που επέδραμαν με ενόπλους
τους για να ασκήσουν πίεσι και τρομοκρατήσουν τους εκλογείς για να ψηφίσουν
κυβερνητικούς υποψηφίους βουλευτάς. Ταυτόχρονα με προκήρυξί τους κάλεσαν τους
«επιδρομείς» να βγουν από τα όρια του Νομού Μεσσηνίας. Η προκήρυξις δημοσιεύεται
ανωτέρω στο λήμμα «Ανδανείας Δήμος» σελ. 249.
|
Τα
ορεινά χωριά του Δήμου Ιθώμης
Μέρος 11ο
1.Ρευματιά
(Λούμι): Η
πρώτη οικογένεια ήταν του Δημητράκη Νέζη που ήρθε από το Παλαιό - Λούμι
Γορτυνίας καταδιωκόμενη από τους Τούρκους γιατί η σύζυγός του για λόγους τιμής
σκότωσε το Μπέη της περιοχής. Με την απογραφή Pacifico είχε το 1689, 313
κατοίκους.
Υπάρχει το σπήλαιο “Ταμπούρι” μήκους 300 m με πολλούς σταλακτίτες.
Στην επανάσταση του 1821 πολέμησαν οι Κατζίας ή Σωτηρόπουλος Γεώργιος και ο
Κουτρουμπής Παναγιώτης ο οποίος διετέλεσε δημογέρων του χωριού του και ένορκος
στο Κακουργιοδικείο Τρίπολης.
2. Κεφαλληνού: Αναφέρεται στο
κατάλογο του Pacifico ως “Κεφαλονίτσι” πολεμιστές του 1821 ήταν οι: Κατσαρας
παναγιώτης, Σκρεπετός Κων/νος και Κορμάς Ηλίας ο οποίος ήταν οπλαρχηγός
Ανδρούσης. Εμυήθη στη φιλική εταιρεία από τον Παπαφλέσσα πριν τη μάχη του
Μανιακίου. Ο Βασίλειος Κ. Δαβίλας τίμησε το δικαστικό σώμα στα δύσκολα χρόνια
της κατοχής γιατί ήταν ανακριτής στην υπόθεση της κλοπής της Γερμανικής σημαίας
από τον ιερό βράχο της ακρόπολης που είχαν κλέψει οι Γλέζος - Σιάντος. Ο
Δικαστής τα Γκεστάμπο Τόϋμπελ είπε στους δικαστικούς. Αν δεν βρεθούν οι ένοχοι
θα το πληρώσει ο Αθηναϊκός λαός.
Ήταν συγγραφέας πολλών νομικών έργων και συνεργάτις του
περιοδικού “Θέμις”.
Ιδιοκτήτης των μεταλλείων της περιοχής ήταν ο Παπαδόπουλος
Ιωάννης. Το πούλησε το 1958.
3. Ζερμπίσια: Σλαβικό γυναικείο
όνομα "αλογοπούλαρο" ή Δερβίσια ή Ντερβίσια που σημαίνει “Παληκάρια”.
Έχουν βρεθεί Μεσσηνιακά, Βυζαντινά, Ρωμαϊκά νομίσματα και έγχρωμοι μελανόμορφοι
αμφορείς.
Αναβλύζει η πηγή “ΣΕΑ” που ποτίζει τους κήπους και
καλλιέργειες.
Το καλοκαίρι είναι ιδανικός παράδεισος και βγάζει τη καλύτερη
γεύση ντομάτας.
Ο Παναγιώτης Κλεφτογιάννης ήταν πρόκριτος και με πολλούς
Ζερμπισαίους έδρασαν κλεφταρματωλοί με το μπαϊράκι του θρυλικού Νιπλούλια.
Ο τελευταίος δήμαρχος Ιθώμης ήταν ο Ανδρέας Κλεφτόγιαννης,
ένθερμος υποστηρικτής του Ελευθερίου Βενιζέλου ο οποίος του απένειμε
αναμνηστικό μετάλλιο.
Ασχολήθηκε με τις μεταλευτικές επιχειρήσεις Μαγγανίου -
Πυρολουσίτη στην εταιρεία Σκαλιστήρη - Ηλιόπουλου μέχρι την κατοχή. Την
επιχείρηση ανατίναξαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ και επιστάτης ήταν ο Γιώργος
Βασιλόπουλος από τη Βαλύρα.
Οι Ζερμπισαίοι Γιαννάκης Λεβέντης, Αντώνιος Μπαρδάκης και
Παναγιώτης Κλεφτογιάννης πολέμησαν στην Κρήτη το 1897.
Το 1900 δημιουργήθηκε το γραμματοδιδασκαλείο.
Τα
ορεινά χωριά του Δήμου Ιθώμης
Μέρος 12Ο
4. Αρσινόη. Ο Λεύκιππος βασιλεύς
της κάτω Μεσσηνίας νυμφεύθη τη Λευκοθέα εγγονή του Ευρυτου Μελανέως και
απόχτησαν τρεις θυγατέρες: Φοίβης, Ιλάτιρα και Αρσινόη. Τις δύο πρώτες απήγαγαν
οι Κάστωρ και Πολυδεύκης την δε Αρσινόην απήγαγε ο του πατήρ Απόλλων και
μετέφερεν εις Ιθώμην κλιμακόεσσαν όπου και έλουσεν αυτήν εις την εκεί καλιρρόην
και κρυερήν πηγοκρήνην κειμένη επί την Νότια κλιτύων της Ιθώμης.
Εκ του Ασκληπιού και της Αρσινόης γεννήθηκαν οι Ασκληπιάδες
γιατροί Ποδαλείριος και Μαχαίονας που συμμετείχαν στη μάχη της Τροίας και οι
θυγατέρες Ακεσία, Ιασία, Αγλαΐα και Πανάκεια.
Κοντά στο Σιμίζα (Αρσινόη) είναι η Σαμαρίνα που την έχτισε η
αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 800 μ.Χ. ή ο Ανδρόνικος Β ο Παλαιολόγος
το 1200 μ.Χ.
Η λέξη Σιμίζα είναι Αρβανίτικη (κόλλησε σα μυίγα) Ο
περιηγητής Λικ ναφέρει ότι το χωριό ήταν καλύβες με τσοπάνηδες. Διέθετε
γεωργικό προμηθευτικό συνεταιρισμό, είχε πρόβλημα λυψειδρίας και ο τόπος είναι
ιδανικός για καλλιέργεια αμυγδαλιών.
Υπήρχαν μετακινήσεις 20 οικογενειών (τσοπάνηδων) στα ορεινά
της Αρκαδίας (ΑΤΕ 10). Από το Σιμίζα καταγόταν ο πολεμιστής του 1821 Κορμάς Ν.
5. Πετράλωνα. Έχει ενσωματωθεί στο
χωριό Μαυρομάτι πριν μερικά χρόνια. Εκεί βρίσκεται το Ανδρομονάστηρο η
Ανδρικομανάστητο. Ανοικοδομήθηκε το 12ο αιώνα επί αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου.
Ήταν καταφύγιο κλεφταρματωλών. Υπάρχει θολωτή πέτρινη γέφυρα που πρέπει να
περισωθεί από τη φθορά του χρόνου καθώς και το μοναστήρι.
Διέθετε γεωργικό πιστωτικό συνεταιρισμό.
6. Μαυρομάτι
Ιθώμης. Η
Ιθώμη είναι νύμφη του ομώνυμου όρους της Μεσσηνίας Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο
είχε ανατεθεί ν΄ αναθρέψει τον Δία όταν ήταν μωρό, μαζί με μια άλλη νύμφη που
λεγόταν Νέδα. Αυτές είχαν τη συνήθεια να τον λούζουν στην πηγή Κλεψύδρα, που
ήταν εκεί κοντά. Υπήρχε ένα ιερό του Δία Ιθωμάτα μέσα στο οποίο έφερναν για
ανάμνηση κάθε μέρα νερό από την Κλεψύδρα. Ο Δίας Ιθώμης έδινε χρησμούς.
Διέθετε Αγροτική Λαϊκή Τράπεζα, Γεωργικό πιστωτικό κέντρο,
γεωργικό προμηθευτικό συνεταιρισμό και σχολαρχείο (1924-1938). Το 1689 είχε 362
κατοίκους και το 1853 δημιουργήθηκε το δημοτικό σχολείο.
Το Μαυρομάτι ήταν έδρα του Δήμου Ιθώμης (θερινή από 20-4 /
9-11 ενώ καλοκαιρινή ήταν το Αριστοδήμειο ή Χασάμπασα).
* Το 1836 ήταν δήμαρχος ο πρόκριτος Γεωργ. Δ. Μπαλόπουλος
* Το 1855 διορίσθη δημαρχιακός πάρεδρος Ιθώμης ο Χριστόπουλος
Βασίλειος. Με αριθμό μητρώου 4760 πολέμησε το 1821 ο Κουβελάκης Ιωάννης.
* Το 1879 δήμαρχος Ιθώμης ήταν ο Πανουσόπουλος Λεωνίδας, το
1866, 1887 ο Θεοδωρόπουλος Δημήτριος και το 1870, 1874 ο Λυμπερόπουλος Λυμπέρης
γυιός του δημάρχου και βουλευτή Κώστα Αναγ. Λυμπερόπουλου. Ο Κλεφτόγιαννης
Αντρέας ήταν ο τελευταίος δήμαρχος Ιθώμης. Γεννήθηκε στα Ζερμπίσια το 1874 και
ήταν Βενιζελικός μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε το 1852. Στο επόμενο τα
πεδινά χωριά του Δήμου Ιθώμης Βουρνάζι, Αριστοδήμειο, Λάμπαινα και Βαλύρα (έδρα
δήμου). Στη συνέχεια Αρχαία Μεσσήνη, Μονές Βουλκάνου και ονόματα πολεμιστών του
1821 του δήμου Ιθώμης.
Τα πεδινά χωριά του
Δήμου Ιθώμης
7. Αριστοδήμειο και
Βουρνάζι: Στην περιοχή του Αριστοδημείου υπάρχουν τρεις τεχνητοί χωματόλοφοι.
Πιστεύεται ότι ο ένας από τους τρεις είναι ο τάφος του Αριστόδημου ο οποίος από
απελπισία, τύψεις και πόνο σκότωσε την κόρη του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε
γιατί οι Μεσσήνιοι δεν απελευθερώθηκαν από τους Σπαρτιάτες. Υπάρχει διατηρητέο
κτίσμα με εντοιχισμένα πιθάρια, πολεμίστρες, καμάρες και θόλους. Ο Ιμπραήμ στο
κτίσμα αυτό το 1825 είχε στήσει το στρατηγείο του που ήταν το κονάκι του
τοπάρχη Χασάν Πασά. Διέθετε γεωργικό πιστωτικό συνεταιρισμό. Ήταν η χειμερινή
έδρα του δήμου Ιθώμης (14/11-19/4). Ήταν από τα πρώτα χωριά που ξεσηκώθηκαν
κατά των Τούρκων το 1821 με επικεφαλής τους Παπατσωναίους και τον Αναγνώστη
Λυμπερόπουλο.
Το Βουρνάζι
ενσωματώθηκε στο Αριστοδήδειο (πρώην Χασάμπασα) και υπάρχει το εκκλησάκι Άγιος
Νικόλαος (3ο μ.Χ. αιώνα).
8. Λάμπαινα (Λέζι).
Τοπάρχης ήταν ο Αλεξ-Αγάς και το όνομα κληρονόμησαν σαν παρατσούκλι η
οικογένεια Παπαγεωργίου (σόϊ της μάννας μου) επειδή έμενε στο σπίτι τους.
Αρχικά κατοίκησαν
στην περιοχή «κλήμεντι» και στη συνέχεια «στο σφακοβούνι» το οποίο είχε πολλούς
σκορπιούς. Για τρίτη φορά ρίζωσαν στο κάτω χωριό. Ο Ιερομόναχος Ιωνάς Κεφάλας
έγραψε την ιστορία της Μεσσηνίας και ένα ποίημα με τίτλο «το πώς προήλθε το
όνομα του ποταμού και του χωριού Βαλύρα». Διέθετε λαϊκή τράπεζα και είχε
αποστειρωτήριο σύκων. Είχε μετακινήσεις 10 οικογενειών με αιγοπρόβατα στα
ορεινά της Αρκαδίας.
9. Βαλύρα
(Τζεφερεμίνι). Το όνομα δόθηκε από το προομηρικό μουσικό Θάμυρη (Β ραψωδία
Ιλιάδα 594-605) φημισμένο για την ομορφιά, τραγούδι και λύρα του θέλησε να
συναγωνιστεί τις μούσες, έχασε τυφλώθηκε και πέταξε τη λύρα του. Έχει γράψει γι
αυτό ο Ιωνάς Κεφαλάς και το αφιερώνει στο Βαλυραίο δάσκαλο Νιφόρο. Το όνομα Τζεφερεμίνι
αναφέρεται στο γνωστό Ενετικό κατάλογο του Pacifico το 1690 και ήταν ένα από τα 68 χωριά
της Ανδρούσας. Η θέση της Βαλύρας ταυτίζεται με την ιστορία της αρχαίας
Μεσσήνης, είχε γεωργικό ταμείο, αγροτικό ταμείο, αγροτική λαϊκή τράπεζα, λαϊκή
τράπεζα, Αγροτικό συνεταιρισμό. Αγροτολέσχη, Ελληνικό σχολείο και σύνδεσμο
αγροφυλακής.
Το 1836 τα χωριά
Σκάλα – Βαλύρα αποτελούσαν το Δήμο Δερών. Δήμαρχος ήταν ο Αναγνώστης
Πουλόπουλος και το 1839-40 ο Βασίλης Λινάρδος.
Το 1841-50 η Βαλύρα
ανήκε στο Δήμο Οιχαλίας και πάρεδρις το 1841-2 ήταν ο Παν. Μπόβης. Ο δήμος είχε
21 χωριά και υπόγραψε από τη Βαλύρα ο Ιερεύς Μιχαήλ (αγράμματος). Το 1998 με το
«Νόμο Καποδίστρια» είναι η έδρα του Δήμου Ιθώμης και με πρώτο δήμαρχο το
Γιαννακόπουλο Κων/νο, από την Αρσινόη (Σιμίζα).
Ο ενοριακός ναός
Άγιος Αθανάσιος διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο. Οι ναοί Αγία Παρασκευή, Άγιος
Νικόλαος, Άγιος Ιωάννης και Παναΐτσα, είναι ναοί από τον 9ο –11ο
μ.Χ. αιώνα.
Υπάρχει η «Δέση» για
άρδευση του χωριού και λειτουργία μύλων. Είχε ηλεκτροφωτισμό από το 1927.
Σώζεται το κονάκι του Τζεφέρ Αγά το οποίο πρέπει να συντηρηθεί γιατί σύντομα θα
καταστραφεί. Την περιοχή ρήμαξαν οι φωτιές το 1998 και 1981.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου