Όλοι μας έχουμε παιδικές αναμνήσεις από το Ψυχοσάββατο στο χωριό μας. Και ποιος δεν θυμάται τη γιαγιά ή τη μητέρα του και τις γειτόνισσες, που ετοίμαζαν το σπερνό, όπως το έλεγαν.
Καθώς προετοίμαζα τη διακόσμηση του δίσκου και έβραζα τα κόλλυβα για να τα πάω στην εκκλησία στον Εσπερινό της Παρασκευής, στις 18 Ιουνίου, θυμήθηκα ένα πολύ ωραίο ποίημα για το Ψυχοσάββατο του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη . Ένας πατέρας ψάχνει την όμορφη κόρη του που την πήρε άδικα, μέσα από την αγκαλιά του ο Χάρος και θρηνεί. Ρωτάει απεγνωσμένα που μπορεί να τη συναντήσει και του απαντούν:
Απόψε οι πεθαμένοι
μεγάλη έχουνε γιορτή
και βγαίνουν στολισμένοι
νιόνυφοι απ΄τα μνήματα
μεσ τ΄άσπρα σάβανά τους
να φαν τα κόλλυβά τους!
Γι αυτό ξεκίνησα από χθες για να προετοιμάσω τα κόλλυβα, όχι μόνο για τον Μπαρμπαλιά και τη φίλη μου Ειρήνη, αλλά και για όλους που είναι πλέον ξεχασμένοι στο κοιμητήριο του Αι Γιώργη στη Βαλύρα, ώστε να λάβουν από ένα πυρί, έναν κόκκο σιταριού από εμάς τους απογόνους τους. Αν αδυνατείτε να φτιάξετε κόλλυβα, τουλάχιστον αφήστε στην εκκλησία μία λίστα με τα ονόματά τους, υπέρ αναπαύσεως και/ή ένα πρόσφορο.
Όμως, υπάρχει και η ευχάριστη πλευρά του Ψυχοσάββατου, όπως μας την περιγράφει ο ιστοριοδίφης , καθ. Ιωάννης Λύρας:
Σαν σήμερα, απόσπασμα από το κείμενό του καθ. Γιάννη Λύρα "παιδικές αναμνήσεις":
“Το Ψυχοσάββατο την αράζαμε στην πόρτα του νεκροταφείου ή σεργιανούσαμε στα μονοπάτια του νεκροταφείου, ανάμεσα στους τάφους όπου τότε οι περισσότεροι συγγενείς που είχαν δικούς τους θαμμένους σ’ αυτό, κάνανε τρισάγιο στον τάφο του ζητώντας συγχώρεση για τα αμαρτήματα του αποθανόντος. Ο παπάς του νεκροταφείου δεν προλάβαινε να πάει από τάφο σε τάφο για να πει την παράκληση και την ευχή, παίρνοντας το αναγκαίο ρεγάλο. Κάθε οικογένεια που είχε νεκρό ετοίμαζε στο σπίτι τον στολισμένο δίσκο με τα κόλλυβα, ένα νόστιμο, και δυσεύρετο σε άλλες περιπτώσεις, γλυκό. Πλησίαζες την πενθούσα χήρα κι έλεγες σεμνά
«Να σχωρεθούν τα πεθαμένα σας!»
Εκείνη μ’ ένα κουτάλι σου έδινε στη χούφτα μια κουταλιά. Τις πρώτες τις τρώγαμε κατευθείαν, αλλά μετά από πέντε έξι τις αποθηκεύαμε σε πρόχειρα σακουλάκια χωνιά από κομμάτια παλαιών εφημερίδων για αργότερα. Στον περίγυρό μας δεν υπήρξαν περιπτώσεις δηλητηριάσεων, που σε άλλους χώρους συχνά σημειώθηκαν.
Μεταξύ μας δεν ανταλλάσσαμε κακίες. Η ατμόσφαιρα του νεκροταφείου, τα κλάματα των συγγενών, δεν άφηναν χώρο για τρέλες ή άλλες ακατάλληλες συμπεριφορές. Το μόνο που αποτολμούσαμε ήταν ο μεταξύ μας σχολιασμός για το ποιας χήρας είναι τα πιο νόστιμα κόλλυβα και ποιας τα χειρότερα. Ήταν μια καλή ευκαιρία να γλυκαθεί το στοματάκι μας. Κάτι που σήμερα δεν το συναντάς. Η σημερινή αφθονία έχει καταργήσει τέτοιου είδους ελλείψεις, αλλά και χαρές”!
Ο μεγαλοδύναμος Θεός ας αναπαύσει τις ψυχές αυτών που έφυγαν και άφησαν πίσω τους εμάς για να τους θυμόμαστε. Είθε να μειωθούν οι θάνατοι και τα ατυχήματα, που παρουσιάζουν μεγάλη συχνότητα στο χωριό μας κατά τα τελευταία χρόνια. Αυτές τις τόσο σημαντικές μέρες, όπως είναι το Ψυχοσάββατο, η Πεντηκοστή και της Αγίας Τριάδος, με κατάνυξη ψυχής ας προσευχόμαστε όλοι μας υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων μας και υπέρ υγείας των ζώντων.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου