Διοικητικές μεταβολές απο το 1828-2010
Του ιστοριοδίφη Γιάννη Δ. Λύρα
Η οργάνωση των κοινοτήτων 1828-1831
Η πολιτικη οργάνωση της κοινωνίας στην Ελλάδα βασίστηκε στην οικογένεια. Οι οικογένειες συνδέονται με δεσμούς αίματος και δεσμούς αμοιβαίων συμφερόντων.Για να φροντίζουν τις υποθέσεις τους , όλα τα μέλη της κοινότητας συγκεντρώνονται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Μάρτη για να εκλέξουν τους δημογέροντες ,δικαστές που το ονομά τους αναφέρεται στα ποήματα του Ομήρου. Αρχίζουν με την εκφώνηση της έκθεσης των Δημογερόντων για τη διοίκηση της περασμένης χρονιάς και κάνουν έπειτα τον έλεγχο των λογαριασμών.Μετά προτείνονται στην συνέλευση αποφάσεις που πρέπει να εφαρμοστούν την επόμενη χρονιά και τελειώνουν με την επικύρωση των δημογερόντων στο λειτουργημά τους ή την αλλαγή τους.Οι παραιτηθέντες προτείνουν άλλους τους οποίους η κοινότητα έχει το δικαίωμα να απορρίψει ή να ζητήσει άλλους υποψηφίους.Ο αριθμός των δημογερόντων ποικίλει ανάλογα με τις ανάγκες της κοινότητας. Διαλέγουν 1 για τα χωριά και 3 για τις πόλεις, οι οποίοι μοιράζονται την εποπτεία και τον έλεγχο της τοπικής εξουσίας, την αγορανομία και τα κοινοτικά έσοδα.{Μ. Μοσχοβάκη. Το δημόσιο δίκαιο στην Τουρκοκρατία Αθήνα 1884}.Οι δημογέροντες ή κοτσαμπάσηδες παραδίνανε στους Τούρκους τα ποσά που τους ζητούσαν και δεν τους ενδιέφερε για τα ποσά που έμεναν στους κοτσαμπάσηδες. Συχνά δημιουργούνταν αναταραχές ,φόνοι και εξόντωση χωριών και οικογενειών όταν δεν τα εβρισκαν στη μοιρασιά..Η λαϊκη διοίκηση των κοινοτήτων μετατράπηκε σε μια κυβερνητική μηχανή που τη κινούσε το χέρι του αρχηγού του κράτους.Κάθε χρόνο οι εκλεγμένοι δημογέροντες ελεγχαν την αστυνομία ,τα τελωνεία και ολη τη διοίκηση,με ένα ληξίαρχο που φύλαγε τις διαθήκες και τα συμφωνητικά των οικογενειών και του εμπορίου.Οι δημογέροντες είχαν στη διαθεσή τους 30 ενόπλους και έπαιρναν ο καθένας 2 γρόσια την ημέρα.Οι δημογέροντες ήταν υποχρεωμένοι όπως και τα μέλη των επιτροπών να κάνουν απολογισμό της διαχειρισής τους , που ήταν σχεδόν φανταστικός, με αποτέλεσμα να γεννηθούν και να πληθύνουν τα κακά ,οι διασπαθίσεις και καταπιέσεις ,επειδή οι κακοί δημογέροντες έκαναν πολλές φορές του κεφαλιού τους ,ικανοποιώντας τα πάθη και την απληστία τους.Τα χωριά,μοναστήρια κωμοπόλεις και πόλεις πρέπει να συνενωθούν σε διιαμερίσματα ή διοικήσεις και αυτές με τη σειρά τους σε επαρχίες.Όπως κάθε διοίκηση έχει επίσκοπο και νομάρχη ετσι και η επαρχία θα έχει έναν αρχιεπίσκοπο και έναν έπαρχο ή κυβερνήτη , με ένα συμβούλιο διοριζόμενο και μισθοδοτούμενο από την κυβέρνηση και ένα στρατιωτικό κυβερνήτη. Οι νομάρχες θα υπάγονται στον έπαρχο και οι δημογέροντες στον νομάρχη. Με ένα διάταγμα στιις 9 Φεβρουαρίου του 1830 εκχωρησε για ταμεία των επαρχιών 7 διαφορετικούς φόρους (Φ. Τίρς. Τομ Α σελ.188-9 ) τους οποίους θα χρησιμοποιούσαν για την επιδιόρθωση εκκλησιών, σχολείων, νοσοκομείων δημοσείων κτιρίων, υδραγωγείων μύλων,καναλιών γεφυρών δρόμων κ.λ.π
1ος φόρος. 5 λεπτά για κάθε πρόβατο ,κατσίκι και αρνί. 20 λεπτά για χοίρους και άλλα μεγάλα ζώα.Εξαιρούνται τα ζώα που ηταν για μεταφορές και όργωμα.
2ος φόρος. 5% για εισοδήματα από σπίτια –καταστήματα
3ος φόρος. 3 φοίνικες το μήνα για εμπόρους κρασιών-ποτών.
4ος φόρος. 9% στα ενοίκια πανδοχείων καφενείων και χανίων , ενώ ο ιδιοκτήτης 9% στο ποσό που έπαιρνε από το ακίνητο.
5ος φόρος. 20 λεπτά ανα χιλιάδα τούβλα από ιδίωτη και 40 λεπτά από δημόσια επιχείρηση.4 λεπτά ανα στατήρα ασβέστη και 10 λεπτά για το γύψο.
6ος φόρος. 2-8 φοίνικες το μήνα για κάθε ψαρόβαρκα και
7ος φόρος. 1-4 φοίνικες για οτιδήποτε φορτίο μεταφερόταν στην αγορά για πούλημα.
Τα χρήματα από τους φόρους των εισοδημάτων ξόδευε η κυβέρνηση για τις ανάγκες ολόκληρου του έθνους ,αλλά ελάχιστα ξαναγύριζαν στη πηγή για να εξυπηρετηθούν οι οποιεσδήποτε ανάγκες των τοπικών κοινωνιών των επαρχιών. Η είσπραξη φόρων από φοροεισπράκτορες και η προσωπική εργασία διατηρήθηκε στις κοινότητες μέχρι τη δεκαετία του 1970..Επιβάλλεται η συνένωση των επαρχιών σε μια κεντρική εξουσία για να πατάσσονταιοι καταχρήσεις και για τις παρανομίες θα πρέπει να υπάρχει μια γενική ανώτατη εξεταστική επιτροπή η ονομαζομένη γερουσία , που θα αποτελείται από 2 συμβούλια και το ένα θα εκλέγεται από το κυβερνήτη και το άλλο από το λαό . Η εκλογή θα γινόταν σε κάθε επαρχία από ολους του δημογέροντες των χωριών ,πόλεων και διοικήσεων.Οι 16 έπαρχοι ηταν ασχετοι με τις τοπικές υποθέσεις και είχαν στη διαθεσή τους μια υπαλληλία απαθή ,αμαθή και αδιάφορη.Φυλάκιζαν πολλές φορές τους φοροεισπράκτορες οσοι δεν μπορούσαν να εξοφλήσουν στην κυβέρνηση την τιμή της δεκάτης . Επίσης η κυβέρνηση κατείχε ολους σχεδόν τους μύλους γιατί ηταν η κύρια πηγή εσόδων. Υπολογίζεται ότι από τους 6000 μύλους το κράτος είχε τους 5500.
Οι εθνικές γιορτές περιελάμβαναν την 1η ημέρα αφιερώματα σε εκείνους που σκοτώθηκαν αγωνιζόμενοι για την ελευθερία στην πατρίδα, την 2η για παρελάσεις και γεμναστικές επιδείξεις , την 3η για αρματοδρομίες και ιπποδρομίες και οι υπόλοιπες σε λυρικά έργα χωρωδίες, τραγωδίες και κωμωδίες.
Φρ. Τίρς. Η εποχή του Καποδιστρια 1828-1831 . Τόμοι Α,Β. Εκδ. ΤΟΛΙΔΗ.
O Δήμος Ιθώμης το 1998 με το νόμο Καποδίστρια
Διαμέρισμα Πληθυσμός Έκταση
(Κοινότητες) (Απογραφή 1991) (σε στρέμματα)
1.Αριστοδήμειο 368 10.478
2.Αρσινόη 241 6.952
3.Βαλύρα 1038 11.064
4.Ζερμπισίων 212 10.378
5.Κεφαλληνού 191 14.553
6.Λαμπαίνης 290 5.827
7.Μαυρομμάτι 405 22.356
8.Ρεμματιάς 135 8.278
Σύνολο 2880 90.428
Με το Νόμο Καποδίστρια το 1998 ιδρύθηκε ο Δήμος Ιθώμης με έδρα τη Βαλύρα. Δήμαρχος εξελέγη ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, ιατρός από την Αρσινόη. Πρώτος πρόεδρος της κοινότητας Βαλύρας μετά την κατάργηση των δήμων το 1912, ήταν ο ιατρός Γεώργιος Γεωργακόπουλος.
*Το 1846 ο Δήμος είχε 2697 κατοίκους και 19 κοινότητες.
*Το 1850 ο Δήμος είχε 2824 κατοίκους.
ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΘΩΜΗΣ το 1998 με το νόμο << Καποδίστρια >>
1.Ρεμματιά (Λούμι): Η πρώτη οικογένεια ήταν του Δημητράκη Νέζη που ήρθε από το Παλαιό - Λούμι Γορτυνίας καταδιωκόμενη από τους Τούρκους γιατί η σύζυγός του για λόγους τιμής σκότωσε το Μπέη της περιοχής. Με την απογραφή Pacifico είχε το 1689, 313 κατοίκους.Στη Ρεμματιά άνήκει και ο οικισμος Χρύσοβα.
Υπάρχει το σπήλαιο “Ταμπούρι” μήκους 300 m με πολλούς σταλακτίτες. Στην επανάσταση του 1821 πολέμησαν οι Κατζίας ή Σωτηρόπουλος Γεώργιος και ο Κουτρουμπής Παναγιώτης ο οποίος διετέλεσε δημογέρων του χωριού του και ένορκος στο Κακουργιοδικείο Τρίπολης.
2. Κεφαλινού: Αναφέρεται στο κατάλογο του Pacifico ως “Κεφαλονίτσι” πολεμιστές του 1821 ήταν οι: Κατσάρας παναγιώτης, Σκρεπετός Κων/νος και Κορμάς Ηλίας ο οποίος ήταν οπλαρχηγός Ανδρούσης. Εμυήθη στη φιλική εταιρεία από τον Παπαφλέσσα πριν τη μάχη του Μανιακίου. Ο Βασίλειος Κ. Δαβίλας τίμησε το δικαστικό σώμα στα δύσκολα χρόνια της κατοχής γιατί ήταν ανακριτής στην υπόθεση της κλοπής της Γερμανικής σημαίας από τον ιερό βράχο της ακρόπολης που είχαν κλέψει οι Γλέζος - Σιάντος. Ο Δικαστής τα Γκεστάμπο Τόϋμπελ είπε στους δικαστικούς. Αν δεν βρεθούν οι ένοχοι θα το πληρώσει ο Αθηναϊκός λαός.
Ήταν συγγραφέας πολλών νομικών έργων και συνεργάτις του περιοδικού “Θέμις”.
Ιδιοκτήτης των μεταλλείων της περιοχής ήταν ο Παπαδόπουλος Ιωάννης. Το πούλησε το 1958.
3. Ζερμπίσια: Σλαβικό γυναικείο όνομα "αλογοπούλαρο" ή Δερβίσια ή Ντερβίσια που σημαίνει “Παληκάρια”. Έχουν βρεθεί Μεσσηνιακά, Βυζαντινά, Ρωμαϊκά νομίσματα και έγχρωμοι μελανόμορφοι αμφορείς.
Αναβλύζει η πηγή “ΣΕΑ” που ποτίζει τους κήπους και καλλιέργειες.
Το καλοκαίρι είναι ιδανικός παράδεισος και βγάζει τη καλύτερη γεύση ντομάτας.
Ο Παναγιώτης Κλεφτογιάννης ήταν πρόκριτος και πολλοί Ζερμπισαίοι έδρασαν ως κλεφταρματωλοί με το μπαϊράκι του θρυλικού Νικολούλια.
Ο δήμαρχος Ιθώμης Ανδρέας Κλεφτόγιαννης ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Ελευθερίου Βενιζέλου ο οποίος του απένειμε αναμνηστικό μετάλλιο.
Ασχολήθηκε με τις μεταλευτικές επιχειρήσεις Μαγγανίου - Πυρολουσίτη στην εταιρεία Σκαλιστήρη - Ηλιόπουλου μέχρι την κατοχή. Την επιχείρηση ανατίναξαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ και επιστάτης ήταν ο Γιώργος Βασιλόπουλος από τη Βαλύρα.
Οι Ζερμπισαίοι Γιαννάκης Λεβέντης, Αντώνιος Μπαρδάκης και Παναγιώτης Κλεφτογιάννης πολέμησαν στην Κρήτη το 1897.
Το 1900 δημιουργήθηκε το γραμματοδιδασκαλείο.
4. Αρσινόη. Ο Λεύκιππος βασιλεύς της κάτω Μεσσηνίας νυμφεύθη τη Λευκοθέα εγγονή του Ευρυτου Μελανέως και απόχτησαν τρεις θυγατέρες: Φοίβης, Ιλάτιρα και Αρσινόη. Τις δύο πρώτες απήγαγαν οι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Την Αρσινόην απήγαγε ο πατήρ του Απόλλων και τηνμετέφερε εις Ιθώμην κλιμακόεσσαν όπου και έλουσεν αυτήν εις την εκεί καλιρρόην και κρυερήν πηγοκρήνην κειμένη επί την Νότια κλιτύων της Ιθώμης.
Εκ του Ασκληπιού και της Αρσινόης γεννήθηκαν οι Ασκληπιάδες γιατροί Ποδαλείριος και Μαχαίονας που συμμετείχαν στη μάχη της Τροίας και οι θυγατέρες Ακεσία, Ιασία, Αγλαΐα και Πανάκεια.
Κοντά στο Σιμίζα (Αρσινόη) είναι η Σαμαρίνα που την έχτισε η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 800 μ.Χ. ή ο Ανδρόνικος Β ο Παλαιολόγος το 1200 μ.Χ.
Η λέξη Σιμίζα είναι Αρβανίτικη που σημαίνει κόλλησε σα μυίγα Ο περιηγητής Λικ αναφέρει ότι το χωριό ήταν καλύβες με τσοπάνηδες. Διέθετε γεωργικό προμηθευτικό συνεταιρισμό, είχε πρόβλημα λυψειδρίας και ο τόπος είναι ιδανικός για καλλιέργεια αμυγδαλιών.
Υπήρχαν μετακινήσεις 20 οικογενειών (τσοπάνηδων) στα ορεινά της Αρκαδίας (ΑΤΕ 10). Από το Σιμίζα καταγόταν ο πολεμιστής του 1821 Κορμάς Ν.
5. Πετράλωνα. Έχει ενσωματωθεί στο χωριό Μαυρομμάτι πριν μερικά χρόνια. Εκεί βρίσκεται το Ανδρομονάστηρο η Ανδρικομανάστητο. Ανοικοδομήθηκε το 12ο αιώνα επί αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Ήταν καταφύγιο κλεφταρματωλών. Υπάρχει θολωτή πέτρινη γέφυρα που πρέπει να περισωθεί από τη φθορά του χρόνου καθώς και το μοναστήρι.
Διέθετε γεωργικό πιστωτικό συνεταιρισμό.
6. Μαυρομμάτι Ιθώμης. Η Ιθώμη είναι νύμφη του ομώνυμου όρους της Μεσσηνίας Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο είχε ανατεθεί ν΄ αναθρέψει τον Δία όταν ήταν μωρό, μαζί με μια άλλη νύμφη που λεγόταν Νέδα. Αυτές είχαν τη συνήθεια να τον λούζουν στην πηγή Κλεψύδρα, που ήταν εκεί κοντά. Υπήρχε ένα ιερό του Δία Ιθωμάτα μέσα στο οποίο έφερναν για ανάμνηση κάθε μέρα νερό από την Κλεψύδρα. Ο Δίας Ιθώμης έδινε χρησμούς.
Διέθετε Αγροτική Λαϊκή Τράπεζα, Γεωργικό πιστωτικό κέντρο, γεωργικό προμηθευτικό συνεταιρισμό και σχολαρχείο (1924-1938). Το 1689 είχε 362 κατοίκους και το 1853 δημιουργήθηκε το δημοτικό σχολείο.
Το Μαυρομάτι ήταν έδρα του Δήμου Ιθώμης (θερινή από 20-4 / 9-11 ενώ καλοκαιρινή ήταν το Αριστοδήμειο ή Χασάμπασα).
* Το 1836 ήταν δήμαρχος ο πρόκριτος Γεωργ. Δ. Μπαλόπουλος
* Το 1855 διορίσθη δημαρχιακός πάρεδρος Ιθώμης ο Χριστόπουλος Βασίλειος. Με αριθμό μητρώου 4760 πολέμησε το 1821 ο Κουβελάκης Ιωάννης.
* Το 1879 δήμαρχος Ιθώμης ήταν ο Πανουσόπουλος Λεωνίδας, το 1866, 1887 ο Θεοδωρόπουλος Δημήτριος και το 1870, 1874 ο Λυμπερόπουλος Λυμπέρης γυιός του δημάρχου και βουλευτή Κώστα Αναγ. Λυμπερόπουλου. Ο Κλεφτόγιαννης Αντρέας ήταν ο τελευταίος εκλεγμένος δήμαρχος Ιθώμης. Γεννήθηκε στα Ζερμπίσια το 1874 και ήταν Βενιζελικός μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε το 1852.
Τα πεδινά χωριά του Δήμου Ιθώμης
7. Αριστοδήμειο και Βουρνάζι: Στην περιοχή του Αριστοδημείου υπάρχουν τρεις τεχνητοί χωματόλοφοι. Πιστεύεται ότι ο ένας από τους τρεις είναι ο τάφος του Αριστόδημου ο οποίος από απελπισία, τύψεις και πόνο σκότωσε την κόρη του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε γιατί οι Μεσσήνιοι δεν απελευθερώθηκαν από τους Σπαρτιάτες. Υπάρχει διατηρητέο κτίσμα με εντοιχισμένα πιθάρια, πολεμίστρες, καμάρες και θόλους. Ο Ιμπραήμ στο κτίσμα αυτό το 1825 είχε στήσει το στρατηγείο του που ήταν το κονάκι του τοπάρχη Χασάν Πασά. Διέθετε γεωργικό πιστωτικό συνεταιρισμό. Ήταν η χειμερινή έδρα του δήμου Ιθώμης (14/11-19/4). Ήταν από τα πρώτα χωριά που ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων το 1821 με επικεφαλής τους Παπατσωναίους και τον Αναγνώστη Λυμπερόπουλο.
Το Βουρνάζι ενσωματώθηκε στο Αριστοδήδειο (πρώην Χασάμπασα) και υπάρχει το εκκλησάκι Άγιος Νικόλαος (3ο μ.Χ. αιώνα).
8. Λάμπαινα (Λέζι). Τοπάρχης ήταν ο Αλεζ-Αγάς και το όνομα κληρονόμησαν σαν παρατσούκλι η οικογένεια Παπαγεωργίου (σόϊ της μάννας μου) επειδή έμενε στο σπίτι τους.
Αρχικά κατοίκησαν στην περιοχή «κλήμεντι» και στη συνέχεια «στο σφακοβούνι» το οποίο είχε πολλούς σκορπιούς. Για τρίτη φορά ρίζωσαν στο κάτω χωριό. Ο Ιερομόναχος Ιωνάς Κεφάλας είχε καταγωγή το Λέζι ,έγραψε την ιστορία της Μεσσηνίας και ένα από τα ποίηματά του είχε τίτλο «το πώς προήλθε το όνομα του ποταμού και του χωριού Βαλύρα». Διέθετε λαϊκή τράπεζα και είχε αποστειρωτήριο σύκων. Είχε μετακινήσεις 10 οικογενειών με αιγοπρόβατα στα ορεινά της Αρκαδίας.
9. Βαλύρα (Τζεφερεμίνι). Το όνομα δόθηκε από το προομηρικό μουσικό Θάμυρη (Β ραψωδία Ιλιάδα 594-605) φημισμένο για την ομορφιά, τραγούδι και λύρα του θέλησε να συναγωνιστεί τις μούσες, έχασε τυφλώθηκε και πέταξε τη λύρα του. Έχει γράψει γι αυτό ο Ιωνάς Κεφαλάς και το αφιερώνει στο Βαλυραίο δάσκαλο Νιφόρο. Το όνομα Τζεφερεμίνι αναφέρεται στο γνωστό Ενετικό κατάλογο του Pacifico το 1690 και ήταν ένα από τα 68 χωριά της Ανδρούσας. Η θέση της Βαλύρας ταυτίζεται με την ιστορία της αρχαίας Μεσσήνης, είχε γεωργικό ταμείο, αγροτικό ταμείο, αγροτική λαϊκή τράπεζα, λαϊκή τράπεζα, Αγροτικό συνεταιρισμό. Αγροτολέσχη, Ελληνικό σχολείο και σύνδεσμο αγροφυλακής.
Το 1836 τα χωριά Σκάλα – Βαλύρα αποτελούσαν το Δήμο Δερών. Δήμαρχος ήταν ο Αναγνώστης Πουλόπουλος και το 1839-40 ο Βασίλης Λινάρδος.
Το 1841-50 η Βαλύρα ανήκε στο Δήμο Οιχαλίας και πάρεδρις το 1841-2 ήταν ο Παν. Μπόβης. Ο δήμος είχε 21 χωριά και υπόγραψε από τη Βαλύρα ο Ιερεύς Μιχαήλ (αγράμματος). Το 1998 με το «Νόμο Καποδίστρια» είναι η έδρα του Δήμου Ιθώμης και με πρώτο δήμαρχο το Γιαννακόπουλο Κων/νο, από την Αρσινόη (Σιμίζα).
Ο ενοριακός ναός Άγιος Αθανάσιος διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο.Οι πολυέλαιοι ήταν δωρεά του ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ ΛΥΡΑ , που ήταν αδελφός του πατέρα μουκαι είχε εργοστάσιο πορσελάνης στη Μασσαλία της Γαλλίας . Είχε παντρευτεί τη Βάλια με την οποία απόχτησε 3 παιδιά και ήταν ανηψιά της Σοφίας η οποία είχε παντρευτεί τον ΣΛΗΜΑΝ. Οι ναοί Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Ιωάννης και Παναΐτσα, είναι ναοί από τον 9ο –11ο μ.Χ. αιώνα.
Υπάρχει η «Δέση» για άρδευση του χωριού και λειτουργία μύλων. Είχε ηλεκτροφωτισμό από το 1927. Σώζεται το κονάκι του Τζεφέρ Αγά το οποίο πρέπει να συντηρηθεί γιατί σύντομα θα καταστραφεί. Την περιοχή ρήμαξαν οι φωτιές το 1998 και 1981.
Σκάλα. Τη θέση της Σκάλας κατείχε το χωριό Ισθμός το οποίο αναφέρει ο Ηρόδοτος (θ. 35). Ο περιηγητής Παυσανίας το αναφέρει έμμεσα από τον Μεσσήνιο βασιλέα Ίσθμιο. Η Σκάλα ήταν όχθη λίμνης.
Οι σπουδαιότεροι πρόκριτοι του χωριού ήταν οι Αναγνώστης και Θεόδωρος Πουλόπουλος και Καλόγερος Νικολακόπουλος. Στην τοποθεσία του ανεμόμυλου βρίσκεται η παλουκόραχη όπου στα χρόνια της Τουρκικής Σκλαβιάς παλούκωσαν και το Γιάννη Καρακίτσο φίλο του Θόδωρου Κολοκοτρώνη.
Οι αδελφοί Μήτρος, Γαλάνης και Πιέρος Τσιλίκας παιδιά του Γεωργίου Τσιλίκα* πριν κηρυχθεί η επανάσταση σκότωσαν τρεις Τούρκους, έσπασαν τις αποθήκες και μοίρασαν τα προϊόντα που είχαν φορολογηθεί από τη Δεκάτη. Ο Γιάννης Καρακίτσος και Δημ. Δρούλιας συνέλαβαν τον Τούρκο Ταχυδρόμο από Τρίπολη και του πήραν την έγγραφη διαταγή που έλεγε να πιάσουν πολλούς Έλληνες ομήρους γιατί γνώριζαν ότι επρόκειτο να γίνει επανάσταση. Ο Κοτσαμπάσης της Σκάλας Πουλόπουλος τους είπε να τον αφήσουν ελεύθερο για να μην του χαλάσουν οι Τούρκοι το σπίτι. Στη Σκάλα συναντήθηκαν οι Παπαφλέσσας – Κολοκοτρώνης και έκαναν γνωστή την προκήρυξή τους λέγοντας ότι: Η ώρα έφθασε και το στάδιο δόξας και ελευθερίας ηνοίχθη, (το αφηγείται και ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του προτρέποντάς τους να σύρουν και πολιορκήσουν τα κάστρα και σας προφθάνω με τρεις χιλιάδες στρατήγημα και έριξα 3 μπαταρίες για να ακούσει ο κόσμος. Το 1825 οι Γεώργιος Κουντουριώτης και Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος όρισαν σταθμό διοίκησης και στρατηγείων τη Σκάλα για ν΄ αντιμετωπίσουν τον Ιμπραήμ. Η Σκάλα μαζί με τη Βαλύρα αποτελούσαν το Δήμο Δερρών. Από τη Σκάλα ήταν ο Δημ. Αθ. Κάβουρας αντιπρόεδρος της Γερουσίας. Στη Γερμανική κατοχή το χωριό καταστράφηκε. Λειτουργεί εργαστήριο κεραμικής των αδελφών Κόμη.
*Απόγονοι των Τσιλικαίων στη Βαλύρα είναι οι :
Ιουστίνη Τσιλίκα γεν. το 1875 . Πήγε στη μονή καλογραιών στον Αγιο Κων\νο το 1890 και εγινε μοναχή το 1904. Ο Ιωάννης Τσιλίκας του Δημητρίου ηταν εθελοντής Μακεδονομάχος και ο αδελφός του Γεώργιος το 1905 εγκαταστάθηκε στηΒαλύρα .Ηρθε δυο φορές σε γαμο απόχτησε συνολικα 9 παιδιά και ασχολήθηκε με τη γεωργία και το εμπόριο. Απεβίωσε στις 26-10-1961 σε ηλικία 86 ετων . Η πρωτη του γυναίκα ηταν η Ιωάννα Μακρή με την οποία απόχτησε τα παιδιά Ηλία ,Κώστα Θανάση και Σταυρούλα. Η δεύτερη γυναίκα του ηταν το γένος Καμαρινού από τον Αγριλοκαι αππόχτησε τα παιδιά Σταύρο.Δημητράκη ,Γιάννη, Μαρία και Ευαγγελία. Ο Σταύρος ήταν ο τελευταίος αγροφ’υλακας του χωριού και ο Θανάσης είχε το κάρο που το κληρονόμησε ο γιός του Γιάννης
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Ο Μακρυγιάννης* με τον οξύτατο πολιτικό του λόγο μας περιγράφει για τους βαβαροκράτες που έφερε μαζί του ο Οθωνας στην Ελλάδα. Αυτείνοι αφεντάδες μας και μείς ειλωτές τους . Πήραν τα καλλίτερα υποστατικά ,τις καλλίτερες θέσες, τους σπιτότοπους ,στα υπουργεία βαρείς μιστούς. Δανείζουν τα χρηματά τους 2 και 3% το μήνα , παίρνουν υποθήκες – σ’ ένα χρόνο και λιγότερον κάνει 10 και το παίρνει 1 ,γίναν ολοι διοχτήτες.Κριταί αύτείνοι, αφεντάδες αυτείνοι, οπου να πάνε οι Ελληνες ολο ξυλιές τρώνε. Η φτώχεια άξηνε,λίγο φταίξιμο να κάνει ο αγωνιστής, χάψη. Άλλος επι ζωγής, άλλος κόψιμον με την τζελοτίνα……γιόμωσαν οι χάψες του κράτους.Να δώσετε εις τους απλούς 50 στρέμματα γης και κατ’ αναλογία να πάτε μέχρι το βαθμό του χιλίαρχου,γιατί τα μοναστήρια κατέχουν το 1\4 του ελληνικού εδάφους.Η ελέω Θεού μοναρχία που επιβλήθηκε στη χώρα από τις προστάτιδες δυνάμεις , στεριώνει πιο πολύ τις φεουδαρχικές δυνάμεις στην εξουσία.Μας κατάργησαν την τοπική αυτοδιοίκηση και μας εφάρμοσαν τα συστήματα του βαβαρικού φεουδαρχισμού. Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 ειχε πρωταγωνιστη το Μακρυγιάννη που υποχρέωσε τον Οθωνα να παραχωρήσει σύνταγμα και να αντικαταστήσει τους βαβαροκράτες στις διάφορες θέσεις που κατείχαν από Ελλήνες.
Δεν ήθελα χρήματα και βιό
Ήθελα σύνταμα για την πατρίδα μου
Να κυβερνηθεί με νόμους
κι’ όχι με το ¨ετζι θέλω¨΄.
*Το κείμενο είναι όπως το έγραψε ο Μακρυγιάννης.
Λόγος του θρόνου του βασιλιά ΓΕΩΡΓΙΟΥ του Α΄
Συνεδρία της 11ης Αυγούστου του 1875
Συντάκτης ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ-Πρωθυπουργός.
Απαιτών ως απαραίτητον προσόν των καλουμένων παρ’ εμού
Εις τη κυβέρνησην του τόπου την δηλωμένην προς αυτούς
Εμπιστοσύνην της πλειοψηφείας των αντιπροσώπων του εθνους
Απεκδέχομαι ινα η βουλή καθιστά εφικτήν την ύπαρξην του προσόντος τούτου,
Ου ανευ αποβαίνει αδύνατος η εναρμόνιος λειτουργία του πολιτεύματος
Γεωγραφική,Διοικητική και Πληθυσμιακή εξέλιξη της Ελλάδος 1821-1971
Χωριά 1879 1889 1896 1907 1920 1928 1940 1951 1961 1971
Μαυραμμάτι 362 426 486 497 709 723 755 743 627 467
Χασάμπασα 310 389 316 392 767 852 852 864 735 512
Βουρνάζι 262 323 330 367 - - - - - -
Ζερμπίσια 187 215 252 244 302 384 350 356 375 272
Κεφαλληνού 362 382 352 431 480 480 470 464 401 286
Λάμπαινα 368 402 400 434 482 530 548 552 530 427
Ρεμματιά 313 279 261 319 316 288 294 285 286 177
Χρύσοβα 62 87 126 132 119 122 124 103 54 19
Σιμίζα 179 229 238 311 357 374 348 436 385 286
Πετράλωνα - - - 139 117 130 163 191 177 119
Κοχύλιο - - - - 170 167 192 168 146 102
Μονή Βουλκάνου 44 53 32 37 26 15 13 53 18 4
Βαλύρα 822 1088 1161 1256 1169 1375 1515 1514 1461 1120
Εθνικό κέντρο κοινωνικών ερευνών
Εξελίξεις του πληθυσμού των αγροτικών περιοχών της Ελλάδος 1920-1981
Μιχαήλ Χουλιαράκης
ΑΘΗΝΑ 1988
Γεωγραφική,Διοικητική και Πληθυσμιακή εξέλιξη της Ελλάδος 1821-1971
Α 1. Τόμος πρώτος. Μέρος Πρώτο
Α2. Τόμος πρώτος. Μέρος Δεύτερο
Β Τόμος 1912-1944
Γ Τόμος 1945-1971
Μιχαήλ Χουλιαράκης
ΦΥΛΛΟ 83 ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΡΑΤΙΚΉΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ 1830
Η Πελοπόννησος διαιρείται στη Ρωμανία, Αχαϊα, Μεσσηνία και Λακωνία . Η Μεσσηνία χωρίζεται όπως δείχνει ο παρακάτω πίνακας.
Περιοχή Κατοικημένα χωριά Αφανισμένα χωριά Μοναστήρια Οικoγένειες Ψυχές Στρέμματα
Νεόκαστρο 25 4 -- 512 2068 683456
Μεθώνη 51 3 2 664 2679 331313
Κορώνη 62 6 2 1127 4295 1314592
Ανδρούσα 66 10 3 1600 6642 1314592
Καλαμάτα 24 2 5 1228 4801 307072
Λεοντάρι 60 14 2 1257 4981 797328
Καρύταινα 124 15 5 3080 12207 2125584
Φανάρι 64 6 5 1458 6268 1142672
Αρκαδιά 88 12 6 2562 10222 1432336
Στα αρχεία και τις βιβλιοθήκες της Βενετίας υπάρχει πλούσιο υλικό για την ιστορία της Πελοπονήσου για τος αριθμό και τα ονόματα των επαρχιών territori, τα γεωγραφικά οριά τους ,ο πληθυσμός και η πυκνοτητά του καθώς και σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση και τη λειτουργία της διοίκησης της βενετικής κυριαρχίας.Στην απογραφή του προνοητή του Grimani η Πελοπόννησος είχε 176884 κατοίκους. Οι βενετοί τους καζάδες που ηταν επι τουρκοκρατίας τους ονόμασαν territoriο. Η διοικητική διαίρεση αντικατόπτριζε τη κοινωνική και χωροταξική πραγματικότητα της εποχής. Χώρισαν την Πελοπόννησο σε 4 μεγάλες επαρχίες (provincie) Ρωμανία, Αχαϊα, Μεσσηνία και Λακωνία αρχικά και μετά σε 7 ,(Κορώνη,Γαστούνη και Μάνη)
Η πυκνότητα του πληθυσμού της Πελοποννήσου μεταξύ των ετών 1700-1940 που εχει έκταση 21049 Κm2 ήταν.
ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ανα Κm2
1700 176844 8,4
1821 400000* 19
1829 336366** 16
1839 439749 20,9
1879 715708 34
1907 727298 44
1940 1169559 55,6
*, ** . Στοιχεία κατ’ εκτίμηση.
ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ 1951-1954-1959-1964
Με το νομοσχέδιο που είχε ψηφιστεί τον Ιούλιο του 1950, καταργήθηκε η άμεση εκλογή του δημάρχου που ίσχυε από το 1864 (με μοναδική εξαίρεση τις δημοτικές εκλογές του 1925) και θεσπίστηκε η εμμεση εκλογή του και μάλιστα ανα διετία, από ένα διευρυμένο όργανο το οποίο αποτελούσαν το σύνολο των δημοτικών συμβούλων και από ισάριθμους αναπληρωματικούς τους.Για την εκλογή του δημοτικού συμβουλίου καθιερώθηκε ένα μικτό σύστημα το οποίο ηταν πλειοψηφικό για οσους υποψηφίους είχαν την απολυτη πλειοψηφία των εγκύρων και αναλογικά μεταξύ ολων των συνδυασμών για τις υπολοιπες αδιάθετες εδρες. Προβλεπόταν επίσης ότι ο ψηφοφόρος είχε την δυνατότητα ανάμιξης υποψηφίων από διαφορετικούς συνδυασμούς.
1954 (21-28 ΝΟΕΜΒΡΊΟΥ)
Η κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού του Αλ. Παπάγου μετέβαλλε το εκλογικό σύστημα των δημοτικών εκλογών,καθιερώνοντας την άμεση εκλογή του δημάρχου σε δυο γύρους.Δήμαρχος εκλεγόταν από τον 1ο γύρο ο σχετικός πλειοψηφίσας εφ’ οσον ξεπερνούσε το 40% των εγκύρων ψηφοδελτίων ,ενώ αν κανείς υποψήφιος δεν συγκέντρωνε το ποσοστό αυτό ,η εκλογή επαναλαμβανόταν την επόμενη Κυριακή και σε αυτήν συμμετείχαν οι δυο πρώτοι συνδυασμοί. Ο συνδυασμός του δημάρχου εξασφάλιζε αυτοδικαίως τα 3\4 των εδρών του δημοτικού συμβουλίου.
Εκλογές 1959
Οι εκλογές έπρεπε να γίνουν το 1958 και αναβλλήθηκαν με το ν.δ. 3831\22-8-1958 και ένα μήνα πριν την προκηρυξή τους τροποποιήθηκε το εκλογικό σύστημα που είχε καθιερώσει το ν.δ.2888\1954. Το νέο εκλογικό σύστημα ν.3938\21-2-1959 προέβλεπε την αναλογική εκλογή των δημοτικών συμβούλων και επανέφερε την αμεση εκλογή του δημάρχου από το δημοτικό συμβούλιο με φανερή ψηφοφορία. Ανμετα από 3 ψηφοφορίες μία την πρώτη Κυριακή και 2 διαδοχικές την επόμενη δεν συγκέντρωνε την πλειοψηφία των παρόντων ,δήμαρχος εκλεγόταν αυτόματα ο πλειοψηφίσας δημοτικός σύμβουλος του πλειοψηφίσαντος συνδυασμού.
Δημοτικές εκλογές στις 5-7-1964
Οι δημοτικές εκλογές επρεπε να γίνουν το 1963 ,αναβλήθηκαν εν οψει των βουλευτικών εκλογών με βάση το ν.4322\1963 αρ.12. Με το ν. 4337\8-5-1964 το εκλογικό σύστημα διατηρήθηκε ως προς την αναλογική σύνθασε του δημοτικού συμβουλίου και οποιος είχε κάτω από 10% ,δεν είχε εκπροσώπηση στο δημοτικό συμβούλιο.Καθιερώθηκε η άμεση εκλογή του δημάρχου αν είχε την απόλυτη πλειοψηφία ,ή συγκέντρωνε πάνω από 40%των εγκύρων ψηφοδελτίων . Για τις υπόλοιπες περιπτώσεις διατηρήθηκε η έμμεση εκλογή από το δημοτικό συμβούλιο με φανερή ψηφοφορία, αλλά μεταξύ των 2 πρώτων κατά σειρά συνδυασμών των υποψηφίων δημάρχων.
Νόμοι 1980,1984,1986,1994 και 1997
Με το νόμο 1065\1980 έγιναν ρυθμίσεις για τη συγχώνευση δήμων και κοινοτήτων που απέβλεπαν στη δημιουργία βιώσιμων μονάδων ΟΤΑ , με κύριο στόχο την ουσιαστική συμμετοχή τους στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Με το άρθρο 12 του νόμου 1416\1984 περί τροποποίησης και συμπλήρωσης της δημοτικής και κοινοτικής νομοθεσίας για την ενίσχυση της αποκέντρωσης και την ενδυνάμωση της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Με το νέο οργανισμό δήμο ή κοινότητα που προκύπτει από την ένωση θεσπίζονται τα παρακάτω κίνητρα.
1.Αν το σύνολο από τις συνενώσεις ανέλθη πάνω από 2500 κατοίκους ,αναγνωρίζεται σε δήμο με προεδρικό διάταγμα.
2. Η ένωση δήμου με κοινότητα αποτελεί δήμο ανεξάρτητα του πληθυσμού του.
3. Οι δήμοι –κοινότητες που προκύπτουν από ενώσεις και έχουν πληθυσμό μέχρι 10000 ,παίρνουν διπλάσια οικονομική ενίσχυση.
4. Οι δήμοι πάνω από 10000 κατοίκους παίρνουν διπλάσια οικονομική ενίσχυση ,συν και για τους επιπλέον των 10000 παίρνουν την κανονική οικονομική ενίσχυση.
5.Αν από την ένωση εχει πληθυσμό μέχρι 1000 , η οικονομική ενίσχυση πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των ΟΤΑ που ενώθηκαν . Στις περιπτώσεις 3,4,5, το μισό τουλάχιστον ποσό της οικονομικής ενίσχυσης διατίθεται υποχρεωτικά για την εκτέλεση εργων.
6. Στους νέους ΟΤΑ από ενώσεις χορηγούνται ατομικά δάνεια από το υπουργείο εσωτερικών.
7.Οι οφειλές από δάνεια διαγράφονται σε ΟΤΑ που ενώθηκαν από το υπουργείο εσωτερικών ,όταν έχουν πληθυσμό πάνω από 10000.
8.Σε κάθε νέο ΟΤΑ εκλέγεται πρόεδρος από κάθε κοινότητα που ενώνεται σε νέο δήμο ή κοινότητα.
Σύμφωνα με προεδρικό διάταγμα δημιουργούνται 18 συμβούλια περιοχής. Η κοινότητα ΒΑΛΥΡΑ μετέχει στην 6η εδαφική περιφέρεια που την αποτελούν:Δήμος Μελιγαλά,Ανθούσα,Βαλύρα ,Μήλα, Νεοχώριο, Κατσαρού, Πεύκο, Καλύβια,Ζευγολατιό,Οιχαλία ,Ζερμπίσια, Σκάλα,Μαυρομμάτι,Αρσινόη,Τσουκαλέϊκα ,Σολάκι .Σιάμου,Μερόπη ,Μαγούλα,Στενύκληρο,Καλλιρόη,Πολίχνη ,Λουτρό, Κεφαλληνού και Ρεμματια.
Με το νόμο 1622\1986 η Μεσσηνία χωρίζεται σε 40 γεωγραφικές ενότητες .Μια από τις ενότητες είναι οι κοινότητες ΒΑΛΥΡΑ,ΣΚΑΛΑ,ΛΑΜΠΑΙΝΑ και ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΕΙΟ.Μέχρι το 1997 ηταν ο τελευταίος χρόνος προαιρετικών συνενώσεων και το 1998 θα είναι υποχρεωτικές οι συνενώσεις.Μέχρι τις αρχές Μαϊου του 1996 από τις 5560 κοινότητες που υπήρχαν όταν ψηφίστηκαν οι νόμοι 1416\85 και 1622\86 μόνο 104 νέοι ΟΤΑ δημιουργήθηκαν από τη συνένωση 326 κοινοτήτων και ο λόγος ηταν απλός .Κάποιοι πρόεδροι θα εχαναν το αξιωμά τους.Στην Ελλάδα μέχρι το 1994 ο αριθμός των ΟΤΑ ήταν 5924 ( 359 δήμοι και 5565 κοινότητες ) και υπήρξαν πολλές αντιδράσεις από αιρετούς και κατοίκους στις συνενώσεις των ΟΤΑ .Το σύνδρομο του τοπικισμού πρέπει να εκλείψει προκειμένου οι νέοι ΟΤΑ να συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη μιάς και είναι απαραίτητη η πολιτικοδιοικητική μεταβολή της χώρας μας.
Υπέρ των αναγκαστικών συνενώσεων δήμων και κοινοτήτων τάχθηκαν οι εκπρόσωποι των ΟΤΑ στο συνέδριιο της ΚΕΔΚΕ ,στο Ηράκλειο της Κρήτης, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και του υπουργού εσωτερικών ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Σε κάθε χωριό που ηταν έδρα κοινότητας με πληθυσμο εως 500 κατοικους θα υπάρχει 3μελές τοπικό συμβούλιο και πάνω από 500 5μελές.Στο 3μελές ο ενας σύμβουλος θα είναι από το ψηφοδέλτιο του δημάρχου και ο 2ος θα είναι ο πλειοψηφών χωριανός στο ψηφοδέλτιο της αντιπολίτευσης .Επικεφαλής του τριμελούς η πενταμελούς συμβουλίου θα είναι ο δημαρχιακός πάρεδρος δηλαδή ο 1ος σε σταυρούς χωριανός από ψηφοδέλτιο του δημάρχου .Ο νέος θεσμός των συμβουλίων περιοχής βασίστηκε στο αρθρο 48 του νόμου 2218\1994.
Στις 24-5-1997 στη ΒΑΛΥΡΑ ημέρα Σάββατο και ωρα 830 μμ πραγματοποιήθηκε ανοιχτή λαϊκή συνέλευση για το θέμα των συνενώσεων και εκδόθηκε ψήφισμα με αποδέκτες τους πολιτικούς παράγοντες που συμμετείχαν στη διοικητική διαίρεση του νομού.Τη Τετάρτη 28 Μαϊου οι κάτοικοι της Βαλυρας απείχαν από κάθε παραγωγική δραστηριότητα .Εβγαλαν μαύρες σημαίες και έγραψαν σε πανώ το σύνθημα ¨όχι σε καπελωμένες συνενώσεις ¨ και στις 1130 πμ δεκάδες αυτοκίνητα έφτασαν στην ΚΑΛΑΜΑΤΑ ,αποκλείοντας τη νότια είσοδο του διοικητηρίου της νομαρχίας Μεσσηνίας .Συναντήθηκαν επίσης με τον πρόεδρο της ΤΕΔΚ ΧΡΗΣΤΟ ΜΑΛΑΠΑΝΗ , ο οποίος τους είπε ότι σε εκτακτο συνέδριο που θα γίνει την Κυριακή, θα καταγραφούν οι διαφωνίες.
Η επιτροπή πρωτοβουλίας για τη συνένωση δήμων και κοινοτήτων παρουσίασε μια μελέτη η οποία ηταν αρκετα ελλιπής γιατί τα σοβορά ατού που ειχε η κοινότητα δεν ειχαν καταγραφεί (δήμος Δερών ,ελληνικό σχολείο, εδρα αγροφυλακής ,εδρα χωροφυλακής ,συνεταιρισμός κλπ).Η αντιπαλότητα της έδρας οδήγησε το ΚΑΣ να δώσει αρνητική απάντηση για την αφή της φλόγας στα 14α ΙΘΩΜΑΙΑ.Το θέμα των συνενώσεων συζητήθηκε και στην Αθήνα την Τετάρτη από τους Βαλυραίους σε ανοιχτή συνέλευση –συγκέντρωση στις 2-7-1997 και εκδόθηκε το ψήφισμα
¨Ναι στον υπο δημιουργία δημο ΙΘΩΜΗΣ ,διεκδικούμε δικαιωματικά την εδρα του δήμου,όχι στις μεθοδεύσεις και τη καταστρατήγηση του νόμου.
Στις 5-9- στις 19 και 10 μμ, λίγο πρίν την μεγαλειώδη στιγμή της ανακοίνωσης για την ανάθεση των ολυμπιακών αγώνων του 2004 στην ΑΘΗΝΑ ,ανακοινώθηκε ότι διοικητική εδρα του δήμου ΙΘΩΜΗΣ είναι η Βαλύρα.
Τον Αυγουστο εγινε πάλι ανοιχτή λαϊκή συνεύλεση ολων των κατοικων της Βαλύρας και πάρθηκαν οι παρακάτω αποφάσεις :Υπόμνημα στο υπουργείο εσωτερικών ,κατάθεση εκλογικών βιβλιαρίων ,παραίτηση και κλείσιμο κοινοτικού συμβουλίου,κατάκηψη της γραμμής του τραίνου και διαμαρτυρία στο υπουργείο εσωτερικών.Ακολουθούν 12 υπογραφές της επιτροπής αγώνα της Βαλύρας.Το σχέδιο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ανέδειξε 2 νέους δήμους ΙΘΩΜΗΣ* έναν στην ΜΕΣΣΗΝΙΑ και έναν στην ΚΑΡΔΙΤΣΑ.Υπάρχουν στους 2 νομούς τα κοινά ονόματα Πάμισος,Νέδα,Οιχαλία Τρίκκη, Ασκληπιός,Μαχάων κλπ.που χρειάζονται ιστορική μελέτη.
*Υπήρχε και το 1833 η ίδια ονομασία των δήμων
Ο δήμος Ιθώμης ιδρύθηκε το 1833 και το 1836 περιελάμβανε 6 χωριά. Το 1840 ενσωματώθηκαν στο δήμο Ιθώμης οι καταργηθέντες δήμοι Βελύρας και Υάμειας.Λειτούργησε μέχρι το 1911. Είχε χειμερινή εδρα το Μαυρομμάτι και καλοκαιρινή το Χασάμπασα. Από τον «Οδηγό της Ελλάδος» 1910-11 του Ν. Γ. ΙΓΓΛΕΣΗ ο δήμος Ιθώμης ήταν Β τάξης με 7060 κατοίκους και δήμαρχος ηταν ο Γ. Παρίσης. Εδρα ήταν το Μαυρομμάτι με 497 κατοίκους. Στο δήμο ανήκαν τα χωριά Βασιλικό κατ. 58, Βουρνάζι κατ.367, Δαλακλή 98, Δράϊνα 367, Ζαγάραινα 244, Ζερμπίσια 244, Καλογερόραχη 239 ,Κάστρο 70, Κεφαλληνού 431, Κλήμα 165, Λακκακούκια 146, Λέζι 434, Λούμι 319, Μαγγανιακό 382, Μάνεσι 204, Μήλα 390, Νεοχώριο 490, Πεντιά 665, Πετράλωνα 139, Σαρδελέϊκα 22,Σιάμαρι 307, Σιμίζα 311,Τσιχλέϊκα 38, Χασάμπασα 392 και Χρύσοβα 132. Γραμματοδιδάσκαλείο λειτουργούσε στα χωριά Ζερμπίσια, Καλογερόραχη ,Κεφαλληνού, Λούμι, Μαγγανιακό ,Μάνεσι , Μήλα , Νεοχώριο και δημοτικό σχολείο αρρένων στα χωριά Ποντιά και Χασάμπασα. Στο Μαυρομμάτι λειτουργούσε και δημοτικό σχολείο θηλέων.Ο πληθυσμός του δήμου Ιθώμης τα έτη 1848-1991 ήταν.
ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
1848 2823
1849 2846
1850 2824
1851 2781
1852 2753
1853 3734
1854 3758
1855 3139
1856 2813
1861 3734
1870 3848
1879 4819
1889 5468
1896 6124
1907 7068
1991 2880
Το 1994 καθιερώθηκε ο θεσμός του αιρετού νομάρχη (2ος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης) με ταυτόχρονη δημιουργία του περιφερειάρχη (3ος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης), ο οποίος είναι κυβερνητικό πρόσωπο.
Επειδή σήμερα η τοπική αυτοδιοίκηση αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα το Δεκέμβριο του 1997 ψηφίστηκε το πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας» με σκοπό την κατάργηση και συνένωση κοινοτήτων δημιουργώντας τους νέους 900 δήμους και 133 κοινότητες.
Ο νέος δήμος Ιθώμης με έδρα τη Βαλύρα, προήλθε από τις συνενώσεις των κοινοτήτων:
Αριστοδημείου, Αρσινόης, Βαλύρας , Ζερμπίσιων, Κεφαλληνού, Λαμπαίνης, Μαυρομματίου και Ρευματιάς.
Οι υπάρχοντες δήμοι στη Ελλάδα ήταν 434 ,οι κοινότητες 5343 και 12.548 οικισμούς.
Ο νομός Μεσσηνίας είχε 8 δήμους, 272 κοινότητες και 496 οικισμούς. Διαιρείται σε 4 επαρχίες ( Μεσσήνης, Καλαμάτας, Πυλίας, Κυπαρισσίας) και με το νόμο Καποδίστρια γίνονται 29 δήμοι και 2 κοινότητες. Διοικητικά η Βαλύρα ανήκει στην επαρχία Μεσσήνης
ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 1835-2002
Οι δημοτικές εκλογές εγιναν τα ετη:
1835,1837,1841,1847,1850,1853,1855,1857,1861,1866,1870,1874,1879,1883,
1887,1891,1895,1899,1903,1907,1911.Στις 2-5-1911 κατετέθη στην βουλή Νομοσχέδιο περί συστάσεως δήμων και κοινοτήτων με τον νόμο ΔΝΖ/1912. Προ
κυρήχθηκαν εκλογές στις 4-11-1912 αλλά λόγω των βαλκανικών πολέμων αναβλήθηκαν με νόμο ΔΡ12/1912 και έγιναν στις 9-2-1914.Οι δεύτερες δημοτικές
εκλογές αναβλήθηκαν 3 φορές λόγω του Ά Παγκοσμίου πολέμου και μικρασιατικής εκστρατείας και έγιναν στις 25-10-1925.Το 1929 έγιναν οι τρίτες κοινο
τικές εκλογές όπου ψήφισαν για πρώτη φορά οι εγράμματες γυναίκες. Οι τέταρτες έγι
ναν στις 11-2-1934. Μεσολάβησε η ΕΑΜική περίοδος και μετά από 17 χρόνια στις
5-4-51 διενεργήθηκαν οι νέες δημοτικές και κοινοτικές εκλογές ,στις οποίες
είχαν δικαίωμα ψήφου και οι γυναίκες χωρίς ποριοριστικούς ορους ,όπως εγιναν
και το 1934,οπότε αποκαταστάθηκε η τάξη και ομαλότητα στην χώρα την οποία
κατέλυσε η χούντα των συνταγματαρχών 1967-1974.Στη συνέχεια στη περίοδο
της Γ Ελληνικής δημοκρατίας τον Μάρτιο του 1975 έγιναν οι πρώτες ελεύθε
ρες κοινοτικές και δημοτικές εκλογές. Ακολουθούν οι εκλογές 1978,1982 (17-10),
1986 (12-10),1990 (14-10), 1994 (16-10 ) όπου έχουμε για πρώτη φορά τον αιρετό νο
μάρχη και δημιουργείται ο 3ος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης του περιφερειά
ρχη που είναι κυβερνητικό πρόσωπο .
Το 1998 έγιναν οι νέες κοινοτικές δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές με το νο
μο <ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ>.Στην εφημερίδα ΒΑΛΥΡΑ στα φύλλα 2,3,37,82-83,84-85,
127-28,125-26,και 101, 102 και 103 υπάρχουν αναλυτικά τα αποτελέσματα
των δημοτικών και κοινοτικών εκλογών από το 1975-1998.
Στις εκλογές του 1998 που έγιναν στις 11-10 οι εγγεγραμμένοι ήταν 4451 και ψήφισαν 2824. Βρέθηκαν 164 άκυρα και 4 λευκά. Ο ΚΩΝ. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ του συνδυασμού <ενότητα> έλαβε 1561 ψήφους και ποσοστό 58,6% και εκλέγεται δήμαρχος από την πρώτη Κυριακή . Ο ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΑΡΤΕΡΟΛΙΩΤΗΣ του συνδυασμού,<ανεξάρτητη κίνηση Ιθωμιτων > έλαβε 810 ψήφους και ποσοστό 30,54% και ο ΣΠΗΛΙΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ του συνδυασμού <δημοτική ανάπτυξη> 281 ψήφους και ποσοστό 10,6% .
Στις 13 και στις 20/10/2002 έγιναν οι νέες νομαρχιακές,δημοτικές και κοινοτικές εκλογές.
__~1.JPG)
