Η πολιτιστική κληρονομιά της Πελεκανάδας Μεσσηνίας

Του Γιάννη Δ. Λύρα εκπαιδευτικού
Αγαπητοί συνδημότες, αγαπητοί προσκεκλημένοι,

Αισθάνομαι χαρά και συγκίνηση και εκφράζω τις ευχαριστίες μου, γιατί βρίσκομαι μαζί σας και θα μοιραστούμε μαζί ευχάριστες αναμνήσεις και συγκινήσεις, τιμώντας σήμερα εδώ στο βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Βασιλείου, τη θρησκευτική εορτή της Ανάληψης.Ανάληψη σύμφωνα με την χριστιανική θρησκεία ονομάζεται η άνοδος του Χριστού στους ουρανούς, σαράντα μέρες μετά την ανάσταση, και εξαφανίστηκε από τους μαθητές του, περπατώντας πάνω στα κύματα της θάλασσας. Η ανάληψη αποτελεί σημαντική γιορτή του χριστιανισμού.Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους μαθητές, την επαγγελία του Αγίου Πνεύματος, βεβαιωθέντων αυτών δια της ευλογίας, ότι συ ει ο θεός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.Με συγκινεί πολύ το ψάξιμο στο παρελθόν, αυτή η αναδίφηση, σε πράγματα και πρόσωπα του παρελθόντος χρόνου. Είναι τα προγονικά μας , είναι οι ρίζες μας, το από πού και από πότε. Ένιωσα όλες τις συγκινήσεις: Χαρά, έκπληξη, αγωνία, περιέργεια, συμπάθεια, πόνο, θαυμασμό, αλλά και νοσταλγία, πολύ νοσταλγία.Σκοπός της σημερινής εκδήλωσης είναι να διασωθεί-επισκευασθεί , το παλιό κτήριο του ιερού ναού Αγίου Βασιλείου, το γεφύρι του «Αντρειωμένου», το κάστρο της Πελεκανάδας και ότι άλλο αρχαίο κτίσμα υπάρχει στην περιοχή, και να προβληθούν στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Αργότερα να δημιουργηθεί και σύλλογος φίλων της πολιτιστικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Πελεκανάδας και να συνεισφέρει ο καθένας μας ανάλογα, για να γίνει το όνειρο πραγματικότητα.Να αναδείξουμε τη μοναδικοτητά μας-στον πολιτισμό- τα μοναδικά μνημεία που διαθέτουμε σε όλη την Ελλάδα.
Γιατί να μην γίνουν σημεία προορισμού, για κάθε τουρίστα, με φοιτητές ανάλογων σχολών να κάνουν πρακτική και να ξεναγούν σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, να δημιουργούν και να εκθέτουν-πωλούν προϊόντα και σουβενίρ της περιοχής μας;

Φυσικά όλα αυτά θα δρομολογηθούν, εφόσον το επιθυμεί και συναινέσει και ο ιδιοκτήτης, που υπάρχει το βυζαντινό κτίσμα του ιερού ναού του Αγίου Βασιλείου. Στην κάθε εποχή της ανθρωπότητας υπάρχουν άνθρωποι Άξιοι, Ικανοί, του Είναι και του Γίγνεσθε και άνθρωποι Ανάξιοι, Ανίκανοι του Δήθεν και του Φαίνεσθε. Αυτά καθορίζονται, επηρεάζονται και προσδιορίζονται από τους παράγοντες Κληρονομικότητα και Περιβάλλον(φυσικό και ανθρωπογενές). Ανάλογα με τη διαφοροποίηση των τριών πυλώνων μας που είναι η Πίστη, το Συναίσθημα και η Λογική οδηγούμεθα στις δυο παραπάνω κατηγορίες ανθρώπων. Δηλαδή και γεννιόμαστε και γινόμαστε. Αυτά σύμφωνα με την επιστήμη που σπούδασα, αγάπησα και υπηρέτησα πιστά, και μου άφησε πολλές συγκινήσεις, τη ΒΙΟΛΟΓΙΑ.

Η αγάπη μας, για τη γενέθλια γη πρέπει να μεγαλώνει και να την μεταλαμπαδεύουμε στους απογόνους μας, για να αγαπούν και αυτοί την πατρώα γη. Να μην ξεχαστούν πρόσωπα, γεγονότα, καταστάσεις και πράγματα που έχουν σχέση με την υπαρξή μας, στον τόπο που γεννηθήκαμε.Η πορεία της εξέλιξης του καθενός μας , ακολουθεί το δρόμο της, και ωφέλησε τους καλούς που είχαν αξίες, οράματα και ιδανικά και έβλαψε αυτούς που είχαν στο μυαλό τους, στις σκέψεις, ιδέες και πράξεις τους την καταστροφή και αδικία.Το παρελθόν ενός τόπου έχει μεγάλη ιστορική σημασία για το παρόν και το μέλλον του. Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του τόπου του, του χωριού του, της οικογενείας του, που διακόπτει τη συνέχεια με το χθες είναι καταδικασμένος. Είναι λυπηρό που ο τόπος μας έχει ιστορία, κληρονομιά, πλούτο, δόξα, ομορφιά, δύναμη που να μην έχει καταλογογραφηθεί τον 21ο αιώνα, όλο αυτό το υλικό σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή από τους ειδικούς επιστήμονες, για να μπορεί ο καθένας μας να έχει άμεση πρόσβαση στην ενημέρωση-πληροφόρηση-γνώση-έρευνα.

Είναι ντροπή να λέμε ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και να τους αγνοούμε παντελώς. Θα πρέπει το υπουργείο παιδείας, οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες να δώσουν κίνητρα σε φοιτητές-μελετητές-ερευνητές, να καταγράψουν την τοπική ιστορία κάθε περιοχής, από τα διάφορα αρχεία, για το καλό της Πατρίδας μας και του Ελληνικού Έθνους και να βλέπουμε με αισιοδοξία το μέλλον.

Το κάστρο της Πελεκανάδας και οι γέφυρες του ποταμού Βελίκα

Πέτρινη γέφυρα στον ποταμό Βελίκα, ενετικής περιόδου, βασική πύλη εισόδου του τότε οδικού άξονα Ανδρούσας-Πύλου. Η περιοχή σήμερα λέγεται Κουφολογγιά. (Σχ. Στ. Καλυβιώτη).Ένα κάστρο της Βουφράδας που τα ερείπια του προκαλούν ακόμη και σήμερα το θαυμασμό του επισκέπτη είναι αυτό που δεσπόζει στην περιοχή Μπελέρμπεη της Πελεκανάδας. Το χτίσιμό του πιθανολογείται στα τέλη της πρώτης Ενετοκρατίας, χωρίς ωστόσο οι ειδικοί μέχρι σήμερα να το έχουν επιβεβαιώσει. Το κάστρο της Πελεκανάδας ή παλιόπυργος, όπως τον ονομάζουν οι κάτοικοι της περιοχής, είναι χτισμένο σε στρατηγική θέση, έχοντας ορατότητα στην απέραντη πεδιάδα που σχηματίζουν τα βουνά Ταΰγετος - Λυκόδημος - Μαγκλαβάς - Ιθώμη. Όσοι μέχρι σήμερα έχουν ασχοληθεί με το κάστρο αυτό και ιδιαίτερα ο φιλόλογος Βασίλειος Παυλόπουλος, ισχυρίζονται ότι το έχτισαν οι Ενετοί προκειμένου να προφυλάξουν τις πύλες εισόδου των ενετικών κτήσεων (Μεθώνης, Πύλου κ.λπ.) από τις αναμενόμενες επεκτατικές ορέξεις των Τούρκων.

Κοντά στο κάστρο υπάρχουν τρεις κεντρικές γέφυρες -πύλες εισόδου του οδικού άξονα Ανδρούσας-Πύλου. Πρόκειται για τρεις γέφυρες που αναγκαστικά χρησιμοποιούσε ο διαβάτης για να περάσει το ποτάμι Βελίκα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και άλλες. Το «γεφύρι του αντρειωμένου» όμως, που κατά τη μυθολογία το έχτισε ο Δίας και στο οποίο σήμερα ο επισκέπτης βλέπει σειρά ογκολίθων τοποθετημένων ο ένας πάνω στον άλλον, το «πετρογέφυρο» που σύμφωνα με μαρτυρίες ήταν βορειοδυτικά του κάστρου (χωρίς απομεινάρια σήμερα) και το «Στρεφέικο» στην περιοχή Κρυφολογγιά, που σώζεται σε αρίστη κατάσταση, ήταν οι γέφυρες που προτιμούσε ο κύριος όγκος των διαβατών. Ιδιαίτερα το Στρεφέικο, που οι ειδικοί ομολογούν ότι είναι ενετικής κατασκευής και απέχει έξι χιλιόμετρα από την Πελεκανάδα, σε μια μαγευτική δασώδη τοποθεσία, έχει πλάτος δύο μέτρων και εντυπωσιάζει με την αρχιτεκτονική του τον επισκέπτη. (Αντιγραφή από το περιοδικό «ΤΟ ΒΛΑΣΗ,ΤΕΥΧΟΣ 30» με υπεύθυνους τον ακούραστο δάσκαλο Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κύριο Τάσο Αποστολόπουλο (Δημητρακοπούλου 20 Τρίπολη) σύνταξη-επιμέλεια ύλης και εκδότη-διευθυντή την Παναγιώτα Μαρινοπούλου, Κνάρη 36 Καλαμάτα Τ.Κ. 24100. Για περισσότερες πληροφορίες και επικοινωνία συνεργασία στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.vlasi.gr και η διεύθυνση του χωριού Βλαση Μεσσηνίας 24014.

Δεν μπορείς να ζεις και να πεθαίνεις σ’ έναν γενέθλιο τόπο και να αγνοείς την ιστορία του και τη δική σου, τις ρίζες του και τις δικές σου, αφού η ιστορία διδάσκει, διαπαιδαγωγεί, ενώνει,, γιγαντώνει, εκδικείται, μα αποτελεί και το εφαλτήριο για το αύριο. Δεν μπορείς να αγνοείς την ιστορία σου αφού είναι έργο δικό σου, την ιστορία που επιβάλλεται να σηκώνεις στους ώμους σου κάθε φορά που βαδίζεις μπροστά. Γνωρίζοντας την τοπική μας ιστορία θα μπορέσουμε να προσθέσουμε έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα αγάπης, σεβασμού, και μέριμνας στη γενέθλια γη. Θα οδηγήσει σε μια καλύτερη ηθική για τον τόπο και την κοινωνία μας στην οποία ζούμε.Επιβάλλεται να διδάσκεται η τοπική ιστορία τουλάχιστον ένα δίωρο την εβδομάδα, στο δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο και να εισαχθεί στα αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, απαιτώντας και πιέζοντας οι εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες το υπουργείο παιδείας να το εφαρμόσει το δυνατόν συντομότερο.Τέλος να ανεβάσουμε το δείκτη αφύπνισης, ανησυχίας, συνειδητοποίησης, δραστηριοποίησης, στα πλαίσια της πληρέστερης ιστορικής ενημέρωσης, για να έχουμε δείκτες ποιότητας ζωής, συστήματα αξιών, πρότυπα συμπεριφοράς, πρόγραμμα με όραμα και να είμαστε του είναι και του γίγνεσθαι και όχι του δήθεν και του φαίνεσθε, ώστε η καθημερινοτητά μας να είναι γόνιμη και δημιουργική, για να βρισκόμαστε σε αρμονία-ισορροπία με τον εαυτό μας, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, έχοντας έτσι σωματική, ψυχική και κοινωνική υγεία.Το πονημά μου με τίτλο «τοπική ιστορία της Μεσσηνίας» και υπότιτλο «οδοιπορικό στη βυζαντινή κεντρική Μεσσηνία» 4 διαδρομές, ναοί-κάστρα τειχίσματα, συνδέει την αρχαία θρησκεία, τα μυστήρια της Ανδανίας και το Χριστιανισμό. Η παρουσιασή του έγινε στο 4ο συνέδριο Μεσσηνιακών Σπουδών το τριήμερο 8-11 Οκτώβρίου του 2010 στο Ξενοδοχείο ΕΛΙΤΕ. Οι βυζαντινοί ναοί είναι όλοι με το γεωγραφικό τους στίγμα με GPS και όποιος θέλει μπορεί να τα μελετήσει τρισδιάστατα, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο. Η περιοχή σας είναι στην 4 διαδρομή και πριν 2 χρόνια ήλθα για να τα στοιχεία των ναών διανύοντας συνολικά 3000 χιλιόμετρα. Επίσης την ίδια χρονιά, αφιλοκερδώς, όπως και φέτος, εγώ και η κόρη μου, παρουσιάσαμε την εκδήλωση για το κολοκύθι.Οι 4 βυζαντινές διαδρομές είναι στο διαδίκτυο σε προηγούμενες αναρτήσεις.Την ευχάριστη νότα έδωσαν οι μαθητές της περιοχής με τους δασκάλους τους, που ξεναγήθηκαν στη βυζαντινή ιστορία και το γεφύρι του «Αντρειωμένου».Στο τέλος της εκδήλωσης ο πολιτιστικός σύλλογος γυναικών Πελεκανάδας με τοπικά προίόντα, τίμησαν τους παρευρισκόμενους.Εύχομαι οι πολιτιστικές-πολιτισμικές αυτές δραστηριότητες να συνεχίζονται, για να αγαπήσουν οι μικροί μαθητές μας την περιοχή μας, την οποία ακόμη δεν γνωρίζουν και θέλουν να την μάθουν ,δίνοντας εμείς οι μεγάλοι τα ερεθίσματα με τέτοιου είδους δράσεις και δραστηριότητες.Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας και το ενδιαφέρον σας.