ΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΠΟ ΛΑΜΠΑΙΝΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΓΕΙΛ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΒΑΛΥΡΑ ΙΘΩΜΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΤΚ 24002, ΤΗΛ. 2724071016 

 (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΑ ΝΕΑ ,1-2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΣΕΛΙΔΑ 15, ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΚΑΛΕΡΙ «Xippas”, Σοφοκλέους 53 Δ ΤΟ  ΕΘΝΟΣ 28-7-2008, ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  25-9-2008 ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 20-4-2008.)

Ο Θεόδωρος Παπαγεωργίου, από Λάμπαινα Μεσσηνίας , είναι καθηγητής φωτογραφίας στο πανεπιστήμιο του Γέιλ. Ο Τόντ Παπατζορτζ όπως ονομάζεται στην Αμερική, στο πλαίσιο του Athens pfoto festival 2008, με τον τίτλο: «Here and There: Pfotographs of Central Park and Akropolis», να βλέπει τα καρέ του να εκτίθενται, για πρώτη φορά στην Αθήνα.

 Σπούδασε αγγλική λογοτεχνία και ποίηση, πριν ανακαλύψει τις φωτογραφίες του και να αναδειχθεί σε μια από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης αμερικανικής φωτογραφίας, φωτογραφίζοντας από το 1970.

Ο πατέρας του μετανάστης δεύτερης γενιάς, είχε εστιατόριο, όπως οι περισσότεροι έλληνες  που ήταν στην Αμερική. Πρώτης γενιάς είναι ο παππούλης του Ηλίας 1870 (11 γεννήθηκαν), ήταν γιος  του Γεωργίου και της Αγγελικής,  και παντρεύτηκε το γένος Καραγεώργη από Λάμπαινα Μεσσηνίας  .  Το όνομα αυτό έχει πάρει η μητέρα μου που είχε πατέρα τον αδελφό του  Χρίστο 1872(11 γεννήθηκαν)  . Τα άλλα αδέλφια ήταν ο Ιωάννης 1868 (6 γεννήθηκαν), Κων/νος (1874) ,Χαράλαμπος 1877 (13 γεννήθηκαν). Οι αδελφές τους ήταν η Σταθούλα , η Καλλιόπη και  η Μαρία. (Από τα μητρώα αρρένων Αριστοδημείου και Λάμπαινας).

Το 1980 επισκέφθηκε τη γενετειρά του, τη Λάμπαινα, τα μοναστήρια του Βουλκάνου και τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης. Φωτογραφήθηκε παλιότερα που ξανά είχε επισκεφθεί , τη γενετειρά του, στου Τζούμη τη βρύση με τη γυναίκα του και το γιό του.

Φτιάχνοντας τα γενεαλογικά δένδρα των οικογενειών Λύρα-Παπαγεωργίου, οι διάφοροι κλάδοι έχουν 6-8 γενιές, με πλούσιο, σπάνιο και ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό. Κάνουμε έκκληση στο μακρινό μετανάστη συγγενή, ή όσοι τον γνωρίζουν ή έχουν πρόσβαση στο πανεπιστήμιο Γέιλ να επικοινωνήσει μαζί μας, γιατί σαν ειδικός της φωτογραφίας θα το αξιολογήσει και οι συμβουλές του θα είναι απαραίτητες και χρήσιμες, όταν ολοκληρωθεί η μελέτη-έρευνα-καταγραφή, γιατί είμαστε ακόμη στη συγκέντρωση διάσπαρτου πρωτογενούς υλικού.

Ο αδελφός του πατέρα μου Χρίστος Λύρας πέθανε στην Αμερική. Ο πατέρας της μάνας μου Χρίστος Παπαγεωργίου και ο αδελφός του Χαράλαμπος είχαν μεταναστεύσει στην Αμερική 7 και 2  φορές αντίστοιχα.  

Ο αδελφός του πατέρα  της μάνας μου Χαράλαμπος μετανάστευσε το 1916 ή 1918 μετανάστευσε μαζί  με τους Λαμπαιναίους Νικόλαο Καλογερόπουλο, Ιωάννη Μπαλντόπουλο και Αθανάσιο Γαλανόπουλο. Ξαναπήγε το 1922 και με το καλαπόδι που έφτιαχνε παπούτσια έκοψε τα 2  δάκτυλα του ενός χεριού πήρε αποζημίωση και αγόρασε κτήματα και σπίτι στη Λάμπαινα . Έχει φέρει μαζί του ένα καλαπόδι και ένα σφυρί για ενθύμιο, και  υπάρχουν στο πατρικό σπίτι, που έχει κληρονομήσει ο γιός του Γιάννης. Στο εστιατόριο του αδελφού του Χρίστου σε μια συμπλοκή στο  εστιατόριο του Χρίστου, τα έκαναν γυαλιά-καρφιά και με τη βοήθεια ενός Βαλυραίου με το επίθετο Σπηλιώτη πήρε αποζημίωση και αγόρασε το σπίτι που μένουν τώρα τα εγγόνια του, πάνω από τον ενοριακό ναό του αγίου Αθανασίου,  από τον Μυλωνόπουλο και το κτήμα το λεγόμενο «του Αλέζαγα», που διαφημίζει ο ξαδελφός μου χρίστος, το βιολογικό –οικολογικο λάδι και βρώσιμες ελιές.

Παρατηρούμε με βάση τα μητρώα αρρένων και δημοτολόγια , ο πατέρας μου Αθανάσιος έκανε το τελευταίο παιδί σε ηλικία 75 ετών και ο Χαράλαμπος  το τελευταίο παιδί σε ηλικία 72 ετών. Η  διαφορά ηλικίας γαμπρού (πατέρα μου)-πεθερού (Χρίστου Παπαγεωργίου) ήταν μόλις 3 χρόνια. Η διαφορά ηλικίας του πατέρα  μου 1875 και της μάνας μου 1922 ήταν 53 χρόνια, ενώ  η διαφορά του Χαράλαμπου  Παπαγεωργίου 1877 και της δεύτερης γυναίκας του Αθανασίας 1913  ήταν  36 χρόνια, εφόσον οι χρονολογίες είναι γραμμένες σωστά.

Το παρατσούκλι του επίθετου Παπαγεωργίου λέγεται Αλέζαγας, που προήλθε από το χωριό Λεζι (Λάμπαινα) και αγάς.

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Από το μητρώο των Αριστείων βρήκαμε και το επίθετο Θεοφάνης Παπαγεωργίου, ο οποίος πολέμησε το 1821 τους Τούρκους κατακτητές, ο οποίος διαμαρτύρεται , γιατί δεν του χορήγησαν αριστείο, ούτε δημόσιες γαίες

Γεννήθηκε στο Λέζι (Λάμπαινα) είναι πρόγονος της γνωστής οικογένειας Παπαγεωργίου που υπάρχει και στη Βαλύρα (παππούς της μάνας μου).

Ο Θ. Παπαγεωργίου ύστερα από ένορκη βεβαίωση του οπλαρχηγού Εμ. Δαρειώτη πολέμησε επικεφαλής Λαμπεναίων και υπό τον Μητροπέτροβα στην Καρύταινα Βαλτέτσι, Τρίπολι, Άργος, Δερβενάκια, Τρίκορφα, Δραμπάλα. Την εξαίρετη δράση του στον αγώνα του 1821 υπογράφουν οι συγχωριανοί και συμπολεμιστές του. Παν. Καλογερόπουλος, Παν. Κοσμάς, Αναγ. Σταματόπουλος, Γιαν. Θεοφιλόπουλος, Ιωαν. Πουλημενάκος, Χρ. Αργυρόπουλος, Παν. Σταθόπουλος, Ιωαν. Χρονόπουλος.

Στην τελευταία του αίτηση στις 5 Ιούνη 1865 ο Θ. Παπαγεωργίου έγραψε ότι είχε απομείνει «ο πλέον αδικημένος οικογενειάρχης αγωνιστής και τόνιζε ... «Βλέπω σήμερον πολλούς άλλους αγωνιστάς τους οποίους είχα υπό την αδηγίαν μου και λαμβάνουν συντάξεις και βαθμούς, ενώ εγώ έμεινα ο πλέον αδικημένος ...

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

Από το Σέντραλ Παρκ στην Ακρόπολη

Με την πρώτη έκθεση στην Ελλάδα του Τοντ Παπατζόρζ θα ξεκινήσει στις 25/9\2008 ο Διεθνής Μήνας Φωτογραφίας, που φέτος γίνεται επισήμως φεστιβάλ.

Ο γνωστός μας Διεθνής Μήνας Φωτογραφίας, στη 15η φετινή διοργάνωσή του από το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας, γίνεται επισήμως φεστιβάλ. Μετονομάζεται σε «Αthens Photo Festival», προδιαγράφοντας ένα μέλλον στο διεθνές στερέωμα της φωτογραφίας. Οι πολιτιστικές παρεμβάσεις του θα διευρυνθούν καθ' όλη τη διάρκεια του φθινοπώρου, με κεντρικό μήνα τον Νοέμβριο.Η νέα δυναμική του φεστιβάλ θα φανεί από την εναρκτήρια εκδήλωσή του, στις 25 Σεπτεμβρίου, με την πρώτη έκθεση στην Ελλάδα του διάσημου φωτογράφου Τοντ Παπατζόρτζ, στην γκαλερί «Χippas». Γεννημένος το 1940 στο New Hampshire των ΗΠΑ από Ελληνες γονείς, μετανάστες δεύτερης γενιάς, με καταγωγή από το χωριό Λάμπαινα ή Λέζι της Μεσσηνίας, ο Τοντ Παπατζόρτζ δεν έμεινε στο εστιατόριο του πατέρα του, αλλά σπούδασε αγγλική λογοτεχνία και ποίηση και μόλις προς το τέλος των σπουδών του παρακολούθησε μαθήματα γύρω από την τεχνική της φωτογραφίας. Στράφηκε οριστικά στη φωτογραφία όταν είδε έργα του Καρτιέ-Μπρεσόν.

Τοντ Παπατζόρτζ, Ακρόπολη, 1984. Από την πρώτη έκθεση του διάσημου φωτογράφου στην Ελλάδα, που θα είναι η εναρκτήρια εκδήλωση του «Athens Photo Festival»«Πολλά χρόνια μετά συνάντησα τυχαία τον Καρτιέ-Μπρεσόν σε ένα πάρκο. Τον πλησίασα και του είπα ότι χάρη σ' αυτόν είχα γίνει φωτογράφος», έχει πει ο ίδιος. Σήμερα εκτός από διάσημος φωτογράφος διευθύνει από το 1979 το τμήμα φωτογραφίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ. 

Τοντ Παπατζόρτζ, Σέντραλ Παρκ Νέας Υόρκης, 1982

Οι φωτογραφίες του είναι ποιητικές και ο ίδιος αντιμετωπίζει τη φωτογραφία σε μια συνάφεια με την ποίηση: «Η φωτογραφία, όπως και η ποίηση, δεν αποτελεί, όπως κακώς πιστεύεται, τον καθρέφτη του κόσμου. Όπως όμως και η ποίηση δεν μπορεί να εφεύρει μια άλλη, δική της γλώσσα, έτσι και ο φωτογράφος δεν μπορεί να εφεύρει έναν άλλο κόσμο. Εκεί ακριβώς οφείλουν την ένταση που δημιουργούν τόσο ένα ποίημα όσο και μια φωτογραφία, στο ότι δηλαδή είναι ταυτόχρονα κομμάτια του κόσμου αλλά και πλάσματα».

 Στην Αθήνα ο Τοντ Παπατζόρτζ θα δείξει μια σειρά από ασπρόμαυρες φωτογραφίες, τραβηγμένες σε σημεία-σύμβολα από τις δύο πατρίδες του, το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης και την Ακρόπολη στην Αθήνα.

Στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Σταύρο Μωρεσόπουλο και συντονιστή τον Μανώλη Μωρεσόπουλο, το οποίο ακόμη καταρτίζεται, αναμένεται να πάρουν μέρος πάνω από 200 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με εκθέσεις σε περισσότερους από 30 χώρους (Μουσεία Μπενάκη, Κυκλαδικής Τέχνης και Hrakleidon, Ιδρύματα και Ινστιτούτα, όπως Ελληνοαμερικανική Ενωση, Γαλλικό Ινστιτούτο, ΔΕΣΤΕ, ΜΙΕΤ, ΑΣΚΤ κ.ά., και γκαλερί).

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Το «Αthens Photo Festival» είναι αφιερωμένο στη Μεσόγειο, με ό,τι αυτή σημαίνει - άνθηση δυτικής φιλοσοφίας, εμφάνιση μονοθεϊστικών θρησκειών, λίκνο πολιτισμού και σταυροδρόμι πολιτισμών, αλλά και πολεμικές συρράξεις. Μια σειρά ατομικών και ομαδικών εκθέσεων θα στηριχτούν σε επιμέρους θέματα: Θρησκείες της Μεσογείου, Εμπόλεμες περιοχές - Λίβανος, Ισραήλ, Παλαιστίνη, Μαυροβούνιο, Μάης του 68, Περιβάλλον κ.λπ.

Στόχος είναι μια πλατφόρμα ανάπτυξης ανταλλαγών στη Μεσόγειο με επίκεντρο τη φωτογραφία. Λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, το θεματικό αυτό πρόγραμμα εντάχτηκε στο τμήμα «Πολιτισμός και Ευρώπη» της γαλλικής προεδρίας.

Υ\Σ. Από τη δημοσίευση στα επίκαιρα του έθνους 28-7-2008.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25-9-2008 ΠOΛITIΣMOΣ Φωτογραφίες Τοντ Παπατζόρτζ, ωδή στην καθημερινότητα Δημήτρης Ρηγόπουλος Aν στα δικά μας αυτιά το όνομα του Toντ Παπατζόρτζ ακούγεται παράδοξα οικείο, επειδή υποπτευόμαστε κάποια μακρινή ελληνική ρίζα (και σωστά: ο παππούς και η γιαγιά του ξεκίνησαν το μακρινό τους ταξίδι στις αρχές του περασμένου αιώνα από την Πελοπόννησο). Για τη φωτογραφική κοινότητα της Νέας Υόρκης ο 68χρονος κύριος που βρίσκεται ήδη στην Ελλάδα με αφορμή την πρώτη του αθηναϊκή έκθεση είναι ένας ζωντανός μύθος.Οχι, ο Τοντ Παπατζόρτζ δεν είναι ο τύπος του φωτογράφου-σταρ που κάνει τη μία έκθεση μετά την άλλη, βγάζει το ένα βιβλίο μετά το άλλο, δίνει συνεντεύξεις κι όλα αυτά. Οχι καθόλου. Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός φωτογράφος «έχτισε» τη φήμη του κυρίως μέσα από την ακαδημαϊκή του καριέρα στο Γέιλ. Χάρη στον Τοντ Παπατζόρτζ η συγκεκριμένη Σχολή έγινε η καλύτερη σε ολόκληρη τη χώρα. Από τα χέρια του πέρασαν σχεδόν όλες οι σημερινές διασημότητες της αμερικανικής φωτογραφίας (Philip-Lorca diCorcia, Gregory Crewdson, An-My L�, John Pilson, Justine Kurland, κ.ά.). Μια εξέλιξη που δεν έμοιαζε ιδιαίτερα πιθανή στα μέσα της δεκαετίας του ’60, όταν μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και δούλευε για λογαριασμό ενός δικηγόρου εξειδικευμένου στα ιατρικά θέματα. Γρήγορα, όμως, βρήκε το δρόμο του ως επίλεκτο μέλος μιας καλλιτεχνικής συντροφιάς που έμελλε να χαράξει καινούργιους δρόμους στο χώρο της φωτογραφίας, η οποία εκείνα τα χρόνια δεν ήταν ακόμα ξεκάθαρο αν είναι τέχνη ή κάτι άλλο. Ο Παπατζόρτζ, όπως αφηγείται η Κόλμπι Γιέμελ στο «New York Magazine», «κόλλησε» με τον Γκάρι Γουίνογκραντ και τον Τζόελ Μέιγεροβιτς. Περπατούσαν στην 5η Λεωφόρο με μία μηχανή στο χέρι και συνήθως κατέληγαν στο καφέ του ΜοΜΑ κουβεντιάζοντας ώρες ατέλειωτες για φωτογραφία. Το διάσημο μότο του Γουίνογκραντ «φωτογραφίζω να δω πώς μοιάζει ο κόσμος στις φωτογραφίες» έγινε μότο ολόκληρης της παρέας στην οποία ο Τοντ Παπατζόρτζ ήταν ο αδιαμφισβήτητος διανοούμενος. Ποίηση Ετσι πιθανότατα εξηγείται αυτό που είπε χθες στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς, λίγες ώρες πριν από τα αποψινά εγκαίνια της έκθεσής του στη «Xippas Gallery» (Σοφοκλέους 53Δ, 8 μ.μ.), ότι η προσέγγισή του στη φωτογραφία περνάει μέσα από την ποίηση και τη λογοτεχνία. «Το πρότυπο για τις δύο δουλειές που φέρνω στην Αθήνα ήταν περισσότερο ο Σαίξπηρ» δήλωσε με την επίγνωση ότι αυτό που λέει ίσως ακουστεί παράξενο. Και οι (ασπρόμαυρες) φωτογραφίες του Παπατζόρτζ, τραβηγμένες είτε στο Σέντραλ Παρκ, είτε στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, δοξάζουν την ποίηση της καθημερινότητας μ’ ένα τρόπο αναπάντεχο και αφοπλιστικό. «Αυτό που μ’ ενδιαφέρει είναι να εκφράσω την ανθρώπινη κατάσταση σε όλο της το εύρος». Οσο για τους λόγους που άργησε τόσο πολύ η πρώτη του έκθεση στην Αθήνα, «ξέρετε, δεν είχα ένα πάκο με προτάσεις τις οποίες απέρριπτα. Με κάλεσαν και ήρθα».Η έκθεση του Τοντ Παπατζόρτζ («Here and There: Photographs of the Acropolis and Cerntral Park») εγκαινιάζει πρακτικά τον ανανεωμένο Διεθνή Μήνα Φωτογραφίας της Αθήνας που από φέτος μετονομάζεται σε Athens Photo Festival. Ο Παπατζόρτζ θα δώσει την Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου διάλεξη (στα αγγλικά) στην Ελληνοαμερικανική Ενωση (Μασσαλίας 22, 8 μ.μ.)

Saturday, September 20, 2008

Τοντ Παπατζόρτζ: Θιασώτης της φωτογραφίας του δρόμου

Δ ιευθυντής του τμήματος φωτογραφίας του Πανεπιστημίου Γέιλ από το 1979 μέχρι σήμερα ο Τοντ Παπατζόρτζ, επηρέασε ως καθηγητής την οπτική εκατοντάδων φοιτητών του κάποιοι από τους οποίους, όπως οι Γκρέγκορι Κριούντσον και Αμπελάρντο Μορέλ, κατέχουν σήμερα πολύ υψηλή θέση στην ιεραρχία της σύγχρονης εικαστικής σκηνής. Στην προσωπική του καλλιτεχνική πορεία, ο Τ. Παπατζόρτζ επηρεάστηκε από τους Μπρεσόν, Ρόμπερτ Φρανκ και Γούοκερ Εβανς. Θιασώτης της ασπρόμαυρης φωτογραφίας δρόμου, εμφανίζεται επιφυλακτικός απέναντι στη σκηνοθετημένη φωτογραφία και κυρίως στην τάση των τελευταίων ετών για μεγάλου μεγέθους έγχρωμα τυπώματα.Αντιπροσωπευτικά δείγματα της δουλειάς του έχουμε την ευκαιρία να δούμε στην έκθεση που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 25/9 στην γκαλερί Χippas (Σοφοκλέους 53Δ). Μεταξύ άλλων θα εκτεθούν και φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στο Σέντραλ Παρκ από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 μέχρι τη δεκαετία του ’90. Διάρκεια ώς τις 15/11.

Posted by Νίκος Λαγκαδινός  

at 8:29 PM

Ταξίδια φωτός από την Αθήνα στη Νέα Υόρκη

Ο «φωτογράφος του δρόμου» Τοντ Παπατζόρτζ επιστρέφει στην Ελλάδα για μια αναδρομική έκθεση

Της Νινας  Μαριας  Πασχαλιδου, Η Καθημερινή, Kυριακή, 28 Σεπτεμβρίου 2008

Αν και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο σημαντικούς εικαστικούς φωτογράφους της δεκαετίας του 1970, ο Τοντ Παπατζόρτζ υπήρξε απών από τις γκαλερί της Νέας Υόρκης για περίπου είκοσι χρόνια. Παρ' όλα αυτά οι φωτογραφίες του, ειδικά οι «φελινικές» 35 mm απεικονίσεις του Σέντραλ Παρκ, το οποίο απαθανάτισε από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως το 1992, έχουν αποτελέσει βάση μελέτης για τη συγκεκριμένη περίοδο της αμερικανικής φωτογραφίας. Παράλληλα με υποτροφία του Γκουγκενχάιμ αποφάσισε να καταγράψει τη «δημόσια αγωνία» για τον πόλεμο του Βιετνάμ μέσα από τα αμερικανικά σπορ. Από το 1979, ως διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος φωτογραφίας του πανεπιστημίου του Γέιλ, καθοδήγησε μερικούς από τους σημαντικότερους σύγχρονους εικαστικούς, τον Φίλιπ - Λόρκα ΝτιΚόρτσια, τον Γκρέγκορι Κριούντσον, την Ανα Γκασκέλ.

Συνάντησα τον Τοντ Παπατζόρτζ στην παρουσίαση του βιβλίου του, «American Sports, 1970: ή πώς περάσαμε τον Πόλεμο του Βιετνάμ» σε μια αίθουσα του φωτογραφικού οργανισμού Aperture στη Νέα Υόρκη. Σε έναν καταιγισμό εικόνων και λέξεων μου εξήγησε πώς σε ένα ποίημα του Eλιοτ μπορεί να αντικρίσει κανείς δεκάδες φωτογραφίες.

Στην πρώτη του έκθεση στη χώρα μας, στην γκαλερί Xippas πραγματοποιεί μια αναδρομή της δουλειάς του στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης και στην Ακρόπολη.

«Αντιπαραθέτω το γρασίδι με την πέτρα και ξεδιπλώνω τον τρόπο με τον οποίο ο ήλιος εκθέτει το Μανχάταν και την Αθήνα με ένα τόσο διαφορετικό ύφος. Tο θέμα της έκθεσης είναι πως η φωτογραφία μετέτρεψε δύο διαφορετικούς, αλλά ισχυρούς χώρους, σε σκηνικό για αυτό που ελπίζω ότι είναι μια σειρά από ποιητικές ανακαλύψεις. Eκανα τη μέγιστη προσπάθεια για να περιγράψω με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια την ομορφιά του φωτός και να αποτυπώσω όσο καλύτερα γινόταν τις λεπτομέρειες των ρούχων, της υφής και του δέρματος».

Την Ελλάδα πότε την φωτογραφήσατε;

- Παρ' όλο που δεν έχω επισκεφθεί την Ελλάδα τα τελευταία δέκα χρόνια, πήγαινα συχνά παλιότερα, το 1983 και το 1984, για να φωτογραφίσω την Ακρόπολη. Αυτό που έχω κληρονομήσει και θεωρώ ότι είναι πολύ ελληνικό, είναι ότι είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην ομορφιά του ελληνικού τοπίου, καθώς και στα μεγάλα επιτεύγματα της ελληνικής τέχνης.

Παιδικά χρόνια

O Τoντ Παπατζόρτζ γεννήθηκε στο Πόρτσμουθ του Νέου Χάμσαϊρ. Εκτός από ένα καλοκαίρι στη Νέα Υόρκη, πέρασε τα πρώτα 21 χρόνια της ζωής του στη μικρή επαρχία του Νότιου Χάμσαϊρ. Οι πρόγονοί του ωστόσο είχαν ήδη κάνει ένα μεγάλο ταξίδι. Οι γονείς της μητέρας του είχαν μεταναστεύσει στη γη της επαγγελίας από την Ιρλανδία, οι γονείς του πατέρα του από την Ελλάδα.

«Οι παππούδες μου ήταν από την πόλη Βαλύρα Μεσσηνίας,  στην Πελοπόννησο. Η μητέρα μου ήταν δασκάλα, ο πατέρας μου είχε ένα εστιατόριο. Δεν είχα καλλιτεχνική φλέβα. Τη φωτογραφία την ανακάλυψα μέσα από τη μουσική και την ποίηση. Διάβαζα ακατάπαυστα και απολάμβανα τη μουσική». Ξεκίνησε να φωτογραφίζει στο τελευταίο εξάμηνο του Πανεπιστημίου, όταν αποφάσισε να παρακολουθήσει ένα μάθημα φωτογραφίας.

Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε σοβαρά με τη φωτογραφία;

- Περίπου ένα μήνα αφού ξεκίνησα το μάθημα, είδα σε ένα περιοδικό δύο φωτογραφίες του Aνρί Καρτιέ - Μπρεσόν. Hταν μία αποκάλυψη για μένα, και αποφάσισα αμέσως να γίνω φωτογράφος.

Υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα για το αν η φωτογραφία είναι τέχνη. Ο Ρίτσαρντ Αβεντον, είχε πει πως δεν θα γίνει ποτέ ένας Γκογκέν.

- Iσως ο Aβεντον εννοούσε ότι δεν θα γινόταν ποτέ τραπεζίτης, όπως ήταν ο Γκογκέν στα νιάτα του ή ότι δεν θα κολλούσε ποτέ σύφιλη όπως ο Γκογκέν. Αλλά πιθανότερα να εννοούσε ότι οι φωτογραφίες του δεν θα συγκρίνονταν ποτέ με εικόνες ζωγραφισμένες από τον Γκογκέν. Το να συγκρίνει κανείς τη φωτογραφία με τη ζωγραφική είναι σαν να συγκρίνει μήλα με πορτοκάλια: είναι και τα δύο μορφές δημιουργίας εικόνων φυσικά, αλλά η μηχανική δυνατότητα της φωτογραφίας να εντοπίσει τις πραγματικές επιφάνειες σχεδόν στιγμιαία ξεχωρίζει αυτήν και την αισθητική της από κάθε άλλο μέσο που υπήρχε πριν από την εφεύρεσή της. Αυτό είναι καλό κατά τη γνώμη μου, ειδικά όταν βλέπουμε στη δουλειά καλών φωτογράφων, τη δυνατότητα της φωτογραφικής μηχανής να δημιουργήσει μνήμη που περικλείει όλες τις λεπτομέρειες να μετατρέπεται σε μια μονοδιάστατη ποιητική εξιστόρηση της αλήθειας.

Αναζητώντας έμπνευση

Πρωταγωνιστής της καλλιτεχνικής σκηνής του 1960 ο Παπατζόρτζ, ακολούθησε τα βήματα των πρώτων «φωτογράφων του δρόμου», όπως ο Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν και ο Ρομπέρ Ντουανό. Και εκείνοι όπως ο Παπατζόρτζ, αναζήτησαν την έμπνευσή τους στη λογοτεχνία, στα ποιήματα του Μποντλέρ και του Σουπό. Την εποχή που ο Παπατζόρτζ πειραματιζόταν με την Leica του, το Μανχάταν έβραζε από την οργή του πολέμου στο Βιετνάμ.

«Hμασταν όλοι θυμωμένοι, σχεδόν υστερικοί. Η ίδια η Νέα Υόρκη ήταν για την κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον, μη-αμερικανική και μη-πατριωτική. Hταν πολύ απελευθερωτικό αυτό βέβαια με μία ενέργεια που άγγιξε όλες τις πλευρές του καλλιτεχνικού κόσμου της Νέας Υόρκης. Αν και πρέπει να πω, πως στον καλλιτεχνικό κόσμο της εποχής δεν συμπεριλαμβανόταν η φωτογραφία και οι φωτογράφοι.

Πώς αποφασίσατε να δουλέψετε πάνω στο θέμα που αργότερα έγινε το βιβλίο «Αμερικανικά Σπορ, 1970 ή Πώς περάσαμε τον Πόλεμο του Βιετνάμ;

- Σκόπευα να φωτογραφίσω σπορ με πολλούς θεατές κατά μήκος της Αμερικής, αλλά λίγο μετά αφού ξεκίνησα να δουλεύω η Εθνική Φρουρά πυροβόλησε και σκότωσε αρκετούς φοιτητές του Πανεπιστημίου του Κεντ σε μια διαδήλωση διαμαρτυρίας. Το αντιπολεμικό κίνημα ξεσηκώθηκε κι εγώ άρχισα να βλέπω το εγχείρημά μου λιγότερο σαν ντοκουμέντο για τα σπορ και περισσότερο σαν ένα χρονογράφημα της Αμερικής σε μία τρομακτική στιγμή της ιστορίας της.

Εκτός από τον πόλεμο τι σας εμπνέει;

- Η σπουδαία τέχνη: οι όπερες του Μότσαρτ, τα έργα του Σαίξπηρ, το ελληνικό δράμα. Μπορεί να φαίνεται παράξενο το ότι ανακαλώ αυτά τα αθάνατα έργα όταν αναφέρομαι σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες, αλλά η αλήθεια είναι πως φιλοδοξώ οι φωτογραφίες μου να φτάσουν τουλάχιστον σε ένα σημείο συναισθηματικής έντασης, που να μοιάζει με ό,τι αντικρίζω σε αυτά τα έργα.

Εμπνέεστε από την Ελλάδα;

- Όλο και περισσότερο, καθώς διαβάζω τους ΄Eλληνες κλασικούς, και σκέφτομαι τα εκπληκτικά, επιτεύγματα του ελληνικού νου.

Mπορεί κάποιος να γίνει καλλιτέχνης χωρίς να ταξιδέψει;

- Nαι.  Mάλιστα  κάποιοι φωτογράφοι φίλοι μου υποστηρίζουν πως το ταξίδι αποσπά από την προσπάθεια να γίνει κανείς καλός φωτογράφος.

Σκεφτήκατε ποτέ ένα ρητό από κάποιον Eλληνα φιλόσοφο όταν φωτογραφίζατε;

- «Κρίτων πρέπει να προσφέρουμε στον Ασκληπιό έναν κόκορα. Φρόντισέ το και μην το ξεχάσεις». (Tα τελευταία λόγια του Σωκράτη από τον «Φαίδωνα» του Πλάτωνα).

Ιnfo

-Η έκθεση στην γκαλερί Xippas (Σοφοκλέους 53 Δ) θα διαρκέσει ως τις 20 Νοεμβρίου.

Posted by Νίκος Λαγκαδινός at 7:36 PM

Ο ελληνικής καταγωγής αμερικανός φωτογραφός Τ. Πάπατζορτζ που διδάσκει στο Γέιλ μάς μιλά για την πορεία και την τέχνη του

«Η δυνατή τέχνη είναι πάντοτε νέα»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Στον ΧΡΗΣΤΟ ΞΑΝΘΑΚΗ

Από τα χέρια του έχουν περάσει οι σπουδαιότεροι φωτογράφοι και φωτορεπόρτερ των ΗΠΑ. Κι όμως, ο ίδιος μέχρι πρότινος δεν είχε ούτε μια μονογραφία στο όνομά του.
Ωσπου ξαφνικά μας προέκυψαν δυο βιβλία του: «Passing through Eden» (εκδόσεις «Steidl») και «American Sports, 1970: Or How We Spent the War in Vietnam» (εκδόσεις «Aperture»).

Στην Ελλάδα θα εκτεθούν φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στην Ακρόπολη το 1982 και το 1983, αλλά και στην Αμερική κατά τις δεκαετίες του '60 και του '70.

*Κι έτσι ξαφνικά, ο 68χρονος Τοντ Πάπατζορτζ, ο σπουδαίος ελληνοαμερικανός φωτογράφος, και επικεφαλής στην έδρα φωτογραφίας του πανεπιστημίου Γέιλ, απέκτησε πρόσωπο στον έξω κόσμο. Εστω και λίγο αργά, μια και επί δεκαετίες ολόκληρες φωτογράφιζε στιγμιότυπα του σύγχρονου αμερικανικού βίου, δίχως να εκδίδει τα ενσταντανέ του. Για τους γνώστες πάντως της όγδοης τέχνης παρέμεινε πάντα ανάμεσα στους μεγάλους της χρυσής γενιάς των σίξτις.
*Εκτός απροόπτου, στην Ελλάδα θα δούμε τα έργα του το φθινόπωρο, στην γκαλερί Xippas. Αρκετές από τις φωτογραφίες που θα εκτεθούν θα προέρχονται από μια περιήγηση του Πάπατζορτζ («είμαι πολύ περήφανος για την ελληνική καταγωγή μου») στην Ακρόπολη τα καλοκαίρια του 1982 και του 1983. Για την τέχνη του και τη ζωή του ο φωτογράφος μίλησε στην «Κ.Ε.»:
* Ούτε ένα βιβλίο για έτη επί ετών και πέρυσι, άνευ προειδοποίησης, κυκλοφόρησαν δύο. Τι άλλαξε;

- Αλλαξε, ότι εν τέλει κατανόησα τον τρόπο κατασκευής μακετών για βιβλία μέσω κομπιούτερ. Κατάφερα έτσι να σκανάρω στον υπολογιστή μου ένα σωρό αρνητικά φωτογραφιών που ώς τότε δεν τα είχα εμφανίσει ποτέ (μαζί με αυτά που είχα εμφανίσει βεβαίως) και να τα βάλω στη σειρά, δίχως να χρειάζομαι έναν τοίχο εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων για να τα καρφιτσώσω. Χώρια που γλίτωσα ώρες επί ωρών στο σκοτεινό θάλαμο. Η πρώτη μακέτα που έφτιαξα μ' αυτό τον τρόπο, ένα βιβλίο με φωτογραφίες από μια σειρά επισκέψεων στο Παρίσι, δεν έχει βρει ακόμη εκδότη. Μπόρεσα, όμως, να εκδώσω άλλα δυο βιβλία μέσα στο 2007.
* Υπάρχει, πάντως, κόσμος που επιμένει ότι δεν είστε μεγάλος φωτογράφος γιατί η δουλειά σας «πάλιωσε». Τι είναι αυτό το κόλλημα των Αμερικανών με τη «νεότητα»;
- Πριν από μια ώρα έβλεπα τον Μπάρακ Ομπάμα που μίλαγε για τις φυλετικές σχέσεις και τις διακρίσεις στην Αμερική και χρησιμοποίησε το εξής ρητό του συγγραφέα Ουίλιαμ Φόκνερ: «Δεν είναι ψόφιο και θαμμένο το παρελθόν. Το παρελθόν δεν είναι καν παρελθόν». Με άλλα λόγια, το παρελθόν ζει εντός μας, τουλάχιστον μέσα σε μας που είμαστε αρκετά μεγάλοι για να διαθέτουμε παρελθόν. Επεκτείνοντάς το αυτό στη φωτογραφική δουλειά μου, μπορώ να σημειώσω ότι η καλλιτεχνική κληρονομιά του Γουόκερ Εβανς και του Γιουτζίν Ατγκετ, είναι τόσο ζωντανή μέσα μου, όσο και το έργο πολλών σύγχρονων φωτογράφων. Οπως ζωντανά είναι και τα έργα του Σοφοκλή, του Αισχύλου, του Σέξπιρ, αν τα συγκρίνει κανείς με τα πονήματα των σημερινών συγγραφέων. Η δυνατή τέχνη είναι πάντοτε νέα.
* Προσωπικά αισθάνεστε μέλος μιας σημαντικής γενιάς φωτογράφων;

- Φυσικά! Παραθέτω κάτι που γράφτηκε για το «American Sports»: «Ο Πάπατζορτζ αποτέλεσε μια κεντρική φιγούρα αυτής της καταπληκτικής περιόδου για την αμερικάνικη φωτογραφία, από το 1966 ώς το 1976. Ηταν βαθύτατα αναμειγμένος σε αυτή την κοινότητα των πεισματάρικων ψυχών που πίστευαν, όσο κι αν οι υπόλοιπες καλλιτεχνικές σχολές επέμεναν περί του αντιθέτου, ότι η φωτογράφηση του κόσμου με τρόπο ευφυή και οξυδερκή συνέβαλε στην τέχνη των καιρών μας.
* Ο τίτλος του βιβλίου σας «American Sports, or How We Spent the War in Vietnam» μου μοιάζει αρκετά ειρωνικός. Κάνω λάθος;
- Οχι, καθόλου. Τον εμπνεύσθηκα από τον τίτλο στην ταινία του Κιούμπρικ «Dr. Strangelove, or How Ι Learned to Stop Worrying and Love the Bomb». Δεν τολμώ, βέβαια, να συγκρίνω το βιβλίο μου με το φιλμ του Κιούμπρικ, αλλά υπάρχει μια αναλογία. Η δική μου γενιά πίστευε ότι ο πόλεμος στο Βιετνάμ δεν θα τελείωνε ποτέ, όπως μάλλον πίστευε κι ο Κιούμπρικ ότι για να τερματιστεί ο ψυχρός πόλεμος θα χανόμασταν σε μια πυρηνική αποκάλυψη.

* Ως δάσκαλος της φωτογραφίας στο Γέιλ, ασκείτε κριτική στους σπουδαστές σας. Πώς σας φαίνεται τώρα που κυκλοφόρησαν τα βιβλία σας και σας κριτικάρει ο καθένας;
- Η μπλογκόσφαιρα ειδικά με άφησε άφωνο. Κάθε είδους απόψεις από κάθε είδους οπτική γωνία! Ομολογώ ότι η κατάσταση με διασκεδάζει, παρότι σε ορισμένες περιπτώσεις απογοητεύομαι βαθιά. Ιδίως όταν η κριτική προέρχεται από άτομα βυθισμένα στην απόλυτη και όχι στη μερική άγνοια.
* Οι φωτογραφίες σας αποτιμώνται γύρω στα 5.000 δολλάρια εκάστη. Καλή τιμή ή μήπως έχει χαθεί κάθε έλεγχος στην αγορά;
- Δεν μπορώ να πω ότι την ξέρω τόσο καλά την αγορά της φωτογραφίας, μια και είμαι σχετικά καινούριος στο χώρο. Από την άλλη, όμως, όταν βλέπω τις τιμές για έργα του Αντρέας Γκούρσκι και του Τζεφ Γουόλ, σκέφτομαι ότι δεν είναι και τόσο πανάκριβα τα δικά μου έργα. Τέλος πάντων, υποθέτω πως τώρα που κατρακυλούν παγκοσμίως οι χρηματαγορές θα τα βάλουν όλα στη σειρά οι νόμοι του καπιταλισμού...

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 20/04/2008