ΓΙΑΝΝΗΣ Δ.ΛΥΡΑΣ: ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΖΩΑ (ΑΛΟΓΟ-ΓΑΙΔΟΥΡΙ-ΜΟΥΛΑΡΙ,ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ, ΚΑΡΟΠΟΙΟΥ, ΓΥΦΤΟΥ, ΒΙΟΛΟΓΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ

Σάββατο 12 Μαΐου 2012

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΖΩΑ (ΑΛΟΓΟ-ΓΑΙΔΟΥΡΙ-ΜΟΥΛΑΡΙ,ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ, ΚΑΡΟΠΟΙΟΥ, ΓΥΦΤΟΥ, ΒΙΟΛΟΓΙΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ –ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ ΑΥΤΩΝ)

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΒΑΛΥΡΑ ΙΘΩΜΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΤΚ 24002

ΤΗΛ.2724071016

Μέχρι την εποχή του 1960 η κάθε οικογένεια του χωριού είχε τα ζώα της, το φούρνο της, το αλεύρι της, τα σύκα της, το πηγάδι της, το λινό της, την τρίφτα της, τις αποθήκες της, το κήπο της ,το μπαξέ της, τα όσπρια της, το κρέας της, τις ελιές της, το κρασί της, το τουρσί της, το παστό της και όλα τα αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά της μάνας γης, χωρίς φυτοφάρμακα και ορμόνες. H αυτάρκεια ήταν πλήρης και η παραγανάλωση δεν επηρεαζόταν ούτε από το πληθωρισμό, ούτε από το χρήμα. Αργότερα όλα αυτά περιορίστηκαν, και το χωριό με την ύδρευση, το αυτοκίνητο, την τηλεόραση, άρχισε να αστικοποιείται. Σταμάτησαν στις ρούγες και τα πηγάδια τα κουτσομπολιά, που ήταν τόπος και χώρος επικοινωνίας-ψυχοθεραπείας, οι παρέες με το χορό και το τραγούδι σταμάτησαν οριστικά, τα αυθόρμητα ομαδικά παιχνίδια στην αλάνα, ανά τας αγυιάς και ανά τας ρύμας αντικαταστάθηκαν από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και η συγγένεια πλέον με τα γλέντια και γιορτάσια σταμάτησαν. Οι σεμπριές και οι δανεικαριές τώρα δεν υπάρχουν , κλείστηκε ο καθένας στον εαυτό του και με το φωτογραφικό υλικό θυμίζουμε τις παλιές καλές εποχές του χωριού μας προσπαθώντας να κάνουμε πιο ανθρώπινη τη σκέψη, πιο ζεστή τη φωνή και πιο ειλικρινή την καλημέρα. Τέλος να προσπαθήσουμε να γίνουμε του «είναι και του γίνεσθε» και όχι του «δήθεν και του φαίνεστε».

Με τον αστικό τρόπο ζωής καταργήθηκαν και πολλά επαγγέλματα. Από τα επαγγέλματα που «χάθηκαν» στις ημέρες μας ήταν και του καροποιού, γύφτου και σαμαρά ο οποίος έφτιαχνε τα σαμάρια για τα άλογα, τα γαϊδούρια και τα μουλάρια, που ήταν τα μεταφορικά μέσα της εποχής μαζί με τα κάρα .

. Στη Βαλύρα σαμαράς ήταν ο Αλέξης Μελισσουργός ο οποίος είχε τα εργαστήρι του στο σπίτι της Λύραινας και γινόταν η αξιοποίηση του υδροχαρούς φυτού, το λεγόμενο βουτούμι, που φύτρωνε στα νερά του Παμμίσου , που δυστυχώς τώρα μένει αναξιοποίητο.

Σαμαράδες ("Αλμπάνηδες") Καροποιοί-Γύφτοι (σιδεράδες)

Στα εργαστήριά τους (σαμαράδικα - αλμπάνικα) κρέμονταν απαραίτητα στους τοίχους τα παραδοσιακά υλικά και εργαλεία τα οποία και έχουμε φωτογραφίσει από το σαμαράδικο της Οιχαλίας Μεσσηνίας, του τελευταίου σαμαρά στην περιοχή μας Γρηγόρη Μανιάτη ,το λαογραφικό μουσείο της Κλειτορίας Καλαβρύτων και από την εκδήλωση της εκπομπής «Κυριακή στο χωριό», στην Κλειτορία Καλαβρύτων το 2009:

Τα διάφορα εργαλεία του σαμαρά ήταν

Δυο διαφορετικά σκαμνιά, ένα για τη στρώση του σαμαριού και ένα για το ξύλινο τμήμα του σαμαριού.

Το αμόνι, σκεπάρνι, τρυπάνι, ξυλοφάι
Τα δέρματα
το ξύλο μουριάς ή από πλατάνι που κατασκεύαζαν το σαμάρι και στην Ήπειρο χρησιμοποιούσαν και την οξυά. Έχουμε φωτογραφήσει το ξύλινο σαμάρι με τα εξαρτήματά του
η μέγκενη
τα ακόνια

το βουτούμι

το μεταλλικό σίδερο με διχάλα που έστρωνε τη στρώση
οι βελόνες,
τα σφυριά,
τα καρφιά ή πρόκες διαφόρων μεγεθών
οι Μεγάλες ψαλίδες και

η Ηλάγρα

το σαρμάνι που έκοβαν την οπλή του ζώου και την καθάριζαν πριν πεταλωθεί

με τα πέταλα, που ήταν συμπαγή ή πλάκες, και μη ή γερμανικά. Τα πέταλα πλάκες τα χρησιμοποιούσαν στα ορεινά, λόγο του εδάφους

Αφού επέλεγαν το κατάλληλο ξύλο έφτιαχναν τον σκελετό του σαμαριού. Προηγουμένως είχαν πάρει τα μέτρα του ζώου, πριν γίνει το σαμάρι, γι΄αυτό και έμεινε η φράση «Θέλει νου και γνώση, για να φτιάξει γαιδάρου στρώση».Εδώ έβαζαν όλη τους την τέχνη. Το παραμικρό ελάττωμα του σκελετού θα ενοχλούσε το ζώο και θα το εμπόδιζε στο φόρτωμα και στο περπάτημα. Ένα σαμάρι (ο σκελετός και η στρώσει) για να φτιαχτεί, έχοντας έτοιμα τα υλικά, όπως μας είπε ο μαστρογρηγόρης χρειαζόταν 3 ημέρες. Το καλοκαίρι για να γίνει στρωτή η στρώση έβρεχαν το βουτούμι για να είναι ευλύγιστο και να μην σπάει .Στο τέλος της στρώσης χρησιμοποιούσαν ένα διχαλωτό σίδερο και έβαζαν τεμάχια από βουτούμι, για να είναι η στρώση πλήρης ομοιόμορφη και ομαλή, για να μην πληγώνεται το ζώο. Για να κάνουν το κύρτωμα στις σανίδες του σαμαριού τις έβαζαν σε νερό, μούλιαζαν και μετά με τη χρήση της φωτιάς έδιναν την επιθυμητή κλίση στις σανίδες
Το ξύλινο σαμάρι (γιατί υπάρχει και μεταλλικό που έχουμε σε φωτογραφία),αποτελείται από τα παρακάτω εξαρτήματα με τα ονόματα που επικράτησαν στη λαϊκή γλώσσα των σαμαράδων. (Τα φωτογραφήσαμε τα κομμάτια του, για να καταλάβει ο αναγνώστης τη χρήση των εξαρτημάτων του σαμαριού).

το μπροστάρι (μπροστινό μέρος του σαμαριού),

το πισάρι (το πίσω μέρος),

τις παΐδες καβάλας (το πλαίσιο στο οποίο τέντωναν το δέρμα που χρησιμεύει ως κάθισμα)

και τις παΐδες πλάτης (τα πλάγια μέρη του σαμαριού).

Πρόσθεταν στη στρώση, το λεγόμενο σαμαροσκούτι (γέμισμα από βούρλα κυρίως ή μαρίτσα για να μην πληγώνεται το ζώο) και απέξω το καραβόπανο ή άλλο σκληρό πανί ή δέρμα και αποτελούσε το τελείωμα της στρώσης .Τα βούρλα και η μαρίτσα ήταν άφθονα στον ποταμό Πάμμισο τα οποία μαζεύαμε και πωλούσαμε. Μετά τα έργα του αναδασμού, το 1970, και την αποξήρανση του βάλτου, το βουτούμι το προμηθεύονταν από το χωριό Λάππα Αχαΐας, γιατί σταμάτησε να φυτρώνει λόγο της αποξήρανσης.
Βασικά εξαρτήματα του σαμαριού ήταν τα κολιτσάκια (τα κάρφωναν στο για να σφίγγουν την τριχιά που ήταν το σχοινί φορτώματος. Πριν χρησιμοποιηθεί η τριχιά την έτριβαν με σαπούνι , για να είναι ευλύγιστη στο φόρτωμα και να μην φθείρεται γρήγορα από τη χρήση της και τα καιρικά φαινόμενα. Στο κολιτσάκι που κάρφωναν στο πισάρι, βίδωναν την αρτζέλα που ήταν ένας ειδικός χαλκάς, όπου στερεωνόταν τα λεγόμενα μπαλντούμια που ήταν τα λουριά για τα καπούλια, για να στερεώνετε και ισορροπεί το σαμάρι στο σώμα του ζώου. Τα κολάνια και μπαλντούμια

(σιδεράδες). Για ευκολία στο φόρτωμα η τριχιά τοποθετείται με τέτοιο τρόπο στο σαμάρι ώστε δεξιά και αριστερά να σχηματίζει είδος σκαλοπατιού.
Στην κοιλιά του ζώου προσαρμόζεται ένα δερμάτινο λουρί (η ίγκλα) που σφίγγει το σαμάρι με το σώμα του ζώου. Για ασφαλέστερο φόρτωμα, όχι πάντα, ένα λουρί δένεται και στο στήθος του ζώου. Εάν το ζώο ήταν ψηλό υπήρχε και το πέδιλο που το ονόμαζαν σκάλα, για να μπορεί ο αναβάτης να το πατά και να ανεβαίνει ευκολότερα στο ζώο.
Τέλος, έφτιαχναν και καπίστρια στολίζοντάς τα με ωραίες πολύχρωμες χάντρες. Όταν γινόταν η μεταφορά φαγώσιμων προϊόντων στο ζώο βάζαμε μουσούδα, για να προστατεύεται το μεταφερόμενο προϊόν. Ανάλογα το τι μεταφέραμε είχαμε και διαφορετικούς τρόπους φορτώματος, όπως δείχνουν οι φωτογραφίες.
Οι σαμαράδες, συνήθως έκαναν και τη δουλειά του πεταλωτή. Με την ηλάγρα (μεγάλη τανάλια) έβγαζαν τα παλιά πέταλα, καθάριζαν την οπλή του ζώου με το σαρμάνι και κάρφωναν τα καινούργια πέταλα .Τέλος περνούσαν με ειδικό βερνίκι την οπλή.

Όλα σχεδόν τα χωριά είχαν σαμαράδες και στην Οιχαλία, λόγο και του παζαριου ήταν 7, Μελιγαλά 4, Αγιο Φλώρο 2, Διαβολίτσι 3 Κοπανάκι λογο παζαριου 7 και Βαλύρα 1.

Τα επαγγέλματα του Σαμαρά , καροποιού και σιδερά, ανθούσαν την εποχή1960-1970. Με τη χρήση των τρακτέρ και αυτοκινήτων, άρχισε η μείωση των ζώων και των επαγγελμάτων .Εγώ δούλεψα από το 1945 μέχρι το 2008, έβγαζα το μεροκάματο, μεγάλωσα τα τρία παιδιά μου, και έρχομαι εδώ στο εργαστηριό μου και νοσταλγώ τις παλιές καλές στιγμές του επαγγελματός μου. Τον ρώτησα για το υλικό που έχει στο εργαστηριό του, εάν έδειξε κάποιος φορέας ενδιαφέρον να δημιουργήσει ένα μουσειακό χώρο ,για να στεγαστεί το επάγγελμα του σαμαρά και με πόνο ψυχής η απαντησή του ήταν αρνητική.

Το επάγγελμα του καροποιού στη Βαλύρα το είχαν επτά οικογένειες που είχαμε σε παλαιότερη ανάρτηση, αλλά στην κατασκευή κάρου υπήρχαν επαγγελματίες σε Οιχαλία, Θουρία, Μεσσήνη, Καλαμάτα, και αλλού με βάση τους παλιούς οδηγούς του Ιγγλέση.

Οι σιδεράδες είναι οι τεχνίτες που κατασκεύαζαν στο αμόνι σιδερένια εργαλεία, όπως υνιά για το αλέτρι, αξίνες , κασμάδες, τσάπες, τσεκούρια, δρεπάνια, σφυριά, βαριές, αλλά και διάφορα σιδερένια εξαρτήματα όπως καρφιά, μεντεσέδες.

Τους αποκαλούσαν και "γύφτους", αφού οι περισσότεροι που ασκούσαν το επάγγελμα αυτό ήταν γύφτοι..

Είχαν το καμίνι όπου φυσούσαν με μια φυσούνα κατασκευασμένη κυρίως από δέρμα και ξύλο ώστε να κρατάει τη φωτιά αναμμένη και σε υψηλή θερμοκρασία. Σ΄ αυτή τη φωτιά ζέσταιναν τα σίδερα για να τα κάνουν πιο εύπλαστα και στη συνέχεια τα έπιαναν με μια μεγάλη τανάλια και τα έβαζαν πάνω στο αμόνι. Η βαφή(κοκκίνισμα του σιδήρου στη φωτιά) και η ανόπτηση (το βούτηγμα του σιδήρου στο κρύο νερό) έκαναν το σίδηρο ανθεκτικό και σκληρό και εδώ φαινόταν η λεπτομέρεια της μαστοριάς του κάθε τεχνίτη

Το αμόνι ήταν μια μεγάλη σιδερένια βάση πάνω στην οποία έβαζαν τα σίδερα που θα επεξεργάζονταν. Εκεί χτυπούσαν το κοκκινισμένο από τη φωτιά σίδερο μ΄ ένα μεγάλο σφυρί και του έδιναν τη μορφή που ήθελαν.

Έτυχε να παρακολουθήσω μικρός στο γύφτικο της Βαλύρας την κατασκευή τσεκουριών και αγροτικών εργαλείων με όλες τις λεπτομέρειες.Πως ένα ορθογώνιο κομμάτι σιδήρου γινόταν τσεκούρι ή οποιοδήποτε άλλο γεωργικό εργαλείο, και μετά τη θέρμανση το σφυρηλατούσε, το βάπτιζε στο νερό και ξανά από την αρχή, ώσπου να του δώσει το οριστικό σχήμα του, στου Θόδωρου Θεοδωρακόπουλου ή μαστροθόδωρου, που έχουμε φωτογραφίσει το καμίνι και το σπίτι του.

ΤΟ ΓΑΙΔΟΥΡΙ ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΛΑΡΙ

Το άλογο και το γαϊδούρι ανήκουν στη τάξη των περισσοδακτύλων. Η πορεία της εξέλιξης του αλόγου στη διάρκεια του Καινοζωικού αιώνα είναι:

ΗΩΚΑΙΝΟΣ: ΗΡΑΚΟΘΗΡΙΟ

ΟΛΙΓΙΚΑΙΝΟΣ:ΜΕΣΟΙΠΠΟΣ

ΜΕΙΟΚΑΙΝΟΣ:ΜΕΡΙΙΠΠΟΣ

ΠΛΕΙΟΚΑΙΝΟΣ:ΙΠΠΑΡΙΟΝ

ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟΣ:ΙΠΠΟΣ

Από μεγάλες συλλογές απολιθωμάτων αλόγων, μπορούμε να συμπεράνουμε, πως τα σημερινά άλογα που έχουν ένα μόνο δάκτυλο στο πόδι τους, προήλθαν από μορφές που αρχικά είχαν πέντε δάκτυλα, αργότερα με τρία, για να καταλήξουν στο ένα δάκτυλο, του σημερινού αλόγου. Τα άλλα δάκτυλα εκφυλίστηκαν. Το ιππάριο που βρέθηκε στο Πικέρμι της Αττικής στην Πλειόκαινο εποχή, είχε τρία δάκτυλα. Συγχρόνως άλλαξε και η μορφή των γομφίων δοντιών τους.

Το άλογο προήλθε από τον ηώιππο ή ηρακοθήριο, ένα μικρό τετράποδο θηλαστικό της εποχής του Ηωκαίνου, μικρού μεγέθους με 4 δάκτυλα στα πόδια και δόντια τραπεζοειδή, πριν 55 εκατομμύρια χρόνια. Ο ηώιππος εξελίχθηκε στο μεσόιππο, το μειόιππο και το πλειόιππο αυξάνοντας το μέγεθός του.Το πρόθεμα του ίππου δείχνει την αντίστοιχη εποχή του Καινοζωικού αιώνα. Ο σημερινός ίππος μάλλον εμφανίστηκε στη Βόρεια Αμερική, κατά την εποχή του Πλειστοκαίνου, και από εκεί μετανάστευσε στον υπόλοιπο κόσμο. Από το ίδιο εξελικτικό δέντρο προήλθαν το γαϊδούρι, η ζέβρα.

Ο όνος, ή κοινός γαϊδούρι, κατάγεται από την Αφρική. Οι αιγύπτιοι φαίνεται ότι το χρησιμοποιούσαν ως κατοικίδιο ζώο τουλάχιστον 3.000 χρόνια π.Χ. Από εκεί μεταδόθηκε η χρήση του στους κατοίκους της Μεσοποταμίας, τους Σουμέριους, από αυτούς στην Ιωνία της Μικρά Ασίας και τη Μινωική Κρήτη και από αυτήν στην Ελλάδα. Στην ομηρική εποχή ήταν ακόμα σπάνιος και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για ημιονοπαραγωγή (μουλάρια). Από τους Έλληνες αργότερα τον παρέλαβαν οι Ρωμαίοι.

Στην κατοχή το γάλα από γαιδούρι, το έδιναν στα μικρά παιδιά και τώρα πωλείται σε ειδικά καταστήματα γάλα και τυρί από γαϊδούρι, το οποίο πωλείται πανάκριβα. Θεωρείται πολύ καλλίτερο από το μητρικό γάλα γι’ αυτό και πωλείται τόσο ακριβά.

Το άλογο ή ίππος ή άτι, (Equus caballus), είναι τετράποδο περισσοδάκτυλο θηλαστικό της οικογένειας των ιππιδών (Equidae), που χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα ως μέσο μετακίνησης και αποτέλεσε βασική κινητήρια δύναμη των αμαξών αλλά και χρήσιμο εργαλείο στον πόλεμο. Βοήθησε επίσης την εξάπλωση των ανθρώπων σε νέες περιοχές, καθώς και τη μετανάστευση ολόκληρων λαών. Εξημερώθηκε από τον άνθρωπο γύρω στο 4500 π.Χ. Στην αρχαία ελληνική, η ονομασία του ήταν ίππος.

Το άλογο είναι ψηλό ζώο, γνωστό για την περήφανη όψη του. Γεννάει κάθε φορά συνήθως ένα μωρό, σπανιότερα δύο, και η θηλυκιά τα θηλάζει μέχρι να είναι έτοιμα να βοσκήσουν μόνα τους. Ζουν πολλά χρόνια και αρκετές φορές ξεπερνούν τα 25. Αν και πιστευόταν ότι δεν είναι ιδιαίτερα έξυπνο ζώο, όπως δείχνει και το όνομά του, έχει αποδειχτεί ότι κατέχει ευφυΐα που έχει να κάνει με την εκμάθηση καθηκόντων, τη μνήμη και τη λύση προβλημάτων.

Άλογα απαντώνται εκτός από άθλημα στην ιππασία και τον ιππόδρομο, σε προεδρικές και βασιλικές φρουρές αλλά και σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις, όπως σε έφιππες αστυνομικές δυνάμεις. Το άλογο χρησιμοποιείται επίσης στις παραδοσιακές γιορτές.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Στην Ελλάδα, το πρώτο Ιππικό συγκροτείται μετά τη μάχη των Πλαταιών (490 π.Χ.), με κυρίως Θεσσαλούς ιππείς. Τμήματα Ιππικού επίσης δημιουργούν και οι Σπαρτιάτες και οι Αθηναίοι, ενώ οι Μακεδόνες διατηρούσαν και αυτοί άριστο ιππικό και πριν τη βασιλεία του Φιλίππου, το οποίο χωρίζονταν σε βαρύ και ελαφρύ. Αργότερα, ο Μέγας Αλέξανδρος που είχε το Βουκεφάλα,άλλαξε την μορφή του Ιππικού και δημιούργησε το Ιππικό των Διμάχων, δηλαδή αυτών που μάχονταν με δύο τρόπους, πεζή και έφιπποι ανάλογα της τακτικής κατάστασης. Οι Βυζαντινοί, οι οποίοι ακολούθησαν τον τρόπο οργάνωσης των Ρωμαίων, διατηρούσαν και αυτοί πολυάριθμο ιππικό που μάχονταν είτε στα πλευρά της Φάλαγγας, είτε στην ουρά της.
Το Ιππικό χρησιμοποιήθηκε κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 για την προκάλυψη και συγκέντρωση του Στρατού, ως πυρήνας ανασυντάξεως τμημάτων που ανατράπηκαν, στην εγκατάσταση προφυλακών, στην έρευνα και σε καθαρά αποστολές μάχης.

Το 1904 βρίσκει τον Ελληνικό Στρατό με τα τρία υφιστάμενα Συντάγματα Ιππικού.

Το 1910 δημιουργείται η Διεύθυνση Ιππικού στο Υπουργείο Στρατιωτικών.

Από το 1910 έως το 1912 γίνεται αναδιοργάνωση του Ελληνικού Στρατού κάτω από της οδηγίες Γαλλικής Στρατιωτικής αποστολής. Στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης, στα 1912 συγκροτήθηκε η πρώτη μεγάλη Μονάδα Ιππικού στην Ελλάδα, η Ταξιαρχία Ιππικού. Η κυριότερη επιχείρηση στην οποία έλαβε μέρος το Ιππικό κατά τη διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, ήταν η ένδοξη μάχη Κιλκίς-Λαχανά.
Το Ιππικό κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετείχε σε όλες τις επιχειρήσεις στις οποίες έλαβε μέρος η Ελλάδα. Ιδιαίτερα το 3ο Σύνταγμα Ιππικού σημείωσε αξιόλογη δράση στη Μακεδονία κατά τις τελευταίες ημέρες. Εκεί, όμως, που η αξία και μαχητικότητα του Ιππικού έγινε περίτρανα γνωστή ήταν η Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922).

Το Ιππικό μετείχε σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στη Μικρά Ασία , καθώς και στην κατάληψη της Ανατολικής Θράκης.

ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΙΔΟΥΡΙ ΣΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Αλογο (Ίππος)

(Ιώβ 39:19-25, Εσθήρ 8:10, Αποκάλυψη 6:1-8)

Από τα πιο χρήσιμα ζώα στην ανθρώπινη ιστορία. Η πρώτη αναφορά της Αγίας Γραφής βρίσκεται στη Γένεση 47:17. Ήταν σύμβολο δύναμης και πολέμου. Περιγράφεται σαν δυνατό (Ψαλμός 33:17), γρήγορο (Ιερεμίας 4:13), άγριο (Ιώβ 39:21,24) και άφοβο (Ιώβ 39:21). Υπήρχε σε διάφορα χρώματα: λευκό, μαύρο, κόκκινο, ψαρό, ποικίλο, ωχρό (Ζαχαρίας 1:8, 6:2-8, Αποκάλυψη 6:2-8). Χρησιμοποιούταν στο ιππικό (Έξοδος 14:9), σε άμαξες (Μιχαίας 1:13, Ζαχαρίας 6:2) και στο κυνήγι (Ιώβ 39:18). Το στόλιζαν με κουδούνια στο λαιμό (Ζαχαρίας 14:20). Χρησιμοποιείτο ιδιαίτερα σε πολέμους, ο Σολομώντας είχε 12.000 ιππείς και 1.400 άμαξες (Β' Χρονικών 1:14-17, 9:25). Οι Ιουδαίοι είχαν φέρει από την Αίγυπτο (Α' Βασιλέων 10:28-29) και τη Βαβυλώνα (Έσδρας 2:66), απαγόρευαν τον πολλαπλασιασμό τους (Δευτερονόμιο 17:16) και τους πωλούσαν σε παζάρια (Έσδρας 27:14).

Στην Καινή Διαθήκη, αναφέρεται για πρώτη φορά στην επιστολή Ιακώβου (3:3), ενώ στην Αποκάλυψη γίνεται αναφορά για τους τέσσερις ίππους στο άνοιγμα των σφραγίδων (6:1-8). Στο 19ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης, ο Ιησούς Χριστός εμφανίζεται ως "Βασιλιάς των βασιλιάδων και Κύριος των κυρίων" πάνω σε λευκό ίππο, για να κατατροπώσει το σατανά.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Άγιος Γεώργιος με το αλογό του εικονίζεται σε πολλές αγιογραφίες και την ημέρα αυτή τελούνται ιππικοί αγώνες. Στην Ανδραβίδα υπάρχει άγαλμα αλόγου προς τιμής των ιπποτών στη περίοδο της Φραγκοκρατίας.

Γαϊδούρι (Όνος)

(Γένεση 22:3, Έξοδος 4:20, Ησαΐας 30:24, 32:20, Ματθαίος 21:2)

Αναφέρεται πολλές φορές στην Αγία Γραφή. Πρώτη αναφορά γίνεται στη Γένεση 12:16, και έχει σχέση με την ιστορία των Αιγυπτίων. Επίσης αναφέρεται στη θυσία του Ισαάκ από τον Αβραάμ (Γένεση 22:3), σε περιστατικά της ζωής του Ιακώβ (Γένεση 32:5), του Μωυσή (Έξοδος 4:20) και πολλών άλλων σημαντικών προσώπων. Ενδιαφέρουσα και η ιστορία με το γαϊδούρι του Βαλαάμ (Αριθμοί 22:21-35). Χρησίμευε στη μεταφορά ανθρώπων και φορτίων όπως επίσης και στο όργωμα του χωραφιού (Ησαΐας 30:24, 32:20). Απαγορευόταν όμως για τους Ισραηλίτες, να οργώνουν μαζί με γαϊδούρια και αγελάδες (Δευτερονόμιο 22:10). Απαγορευόταν επίσης το κρέας του να γίνει τροφή, παραβιάστηκε όμως η απαγόρευση κατά το λιμό στη πολιορκία της Σαμάρειας (Β' Βασιλέων 6:25). Ο Δαβίδ είχε ορίσει επιστάτη τον Ιεδαία για το κοπάδι του. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός μπήκε θριαμβευτικά στη πόλη της Ιερουσαλήμ, καθισμένος πάνω σε ένα μικρό γαϊδούρι (επί πόλου όνου, Ματθαίος 21:7).

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΣΑΜΑΡΑ (ΑΛΜΠΑΝΗ)