Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2015

ΣΟΛΩΝ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ


Rate This

  ΣΟΛΩΝΑΣ
ΣΟΛΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ 1828  Merry-Joseph Blondel Musée de Picardie
Ο Σόλων  ποιητής ,είναι ο πολιτικός οραματιστής μιας Δίκαιης κοινωνίας, που με την πολιτική δραστηριότητά του και με την ζωή του δίνει παράδειγμα δίκαιου, έντιμου και συνετού πολιτικού άνδρα.  Σύμφωνα με  τον Διογένη τον Λαέρτιο , έγραψε περίπου 4.000 στίχους, εκ των οποίων έχουν διασωθεί γύρω στους 300. Με όπλο λοιπόν την ποίησή του ο Σόλων έκανε την πρώτη του «εκστρατεία» , εμψυχώνοντας το καταρρακωμένο ηθικό των αθηναίων που δεν μπόρεσαν να ανακτήσουν τη Σαλαμίνα από τους Μεγαρείς. 
Ο Σόλων παριστάνοντας τον τρελό απαγγέλει ένα άσμα- έκκληση για την ανακατάληψη του νησιού Το ποιήμα του «Σαλαμίς»,που απήγγειλε στην αγορά και σώζονται μόνο οκτώ στίχοι  ξεσήκωσε  στους Αθηναίους «Ισομεν εις Σαλαμίνα, μαχησόμενοι περί νήσου / ιμερτής χαλεπόν τ’ αίσχος απωσόμενοι» («Πάμε στη Σαλαμίνα, να πολεμήσουμε για το ποθητό νησί και τη βαριά ντροπή να διώξουμε»).
Ο Σόλων χρησιμοποίησε την ποίηση ως μέσο για να υπερασπίσει το νομοθετικό και πολιτικό του έργο και για να διαδώσει τις πολιτικές του ιδέες. Στους ιάμβους του μιλά για τον εαυτό του, το έργο του, τα κίνητρά του, ενώ στα ποιήματα που είναι γραμμένα σε ελεγειακούς στίχους επιχειρεί να θεμελιώσει θεωρητικά την προσπάθειά του και να διδάξει τους συμπολίτες του
Πιστεύει ότι ο άνθρωπος δεν έχει μόνον ιδιωτική ζωή, αλλά ως μέλος ενός κοινωνικού συνόλου μετέχει και της πολιτικής κοινότητας με τις ευθύνες που του αναλογούν. Για να υπάρχει ατομική και κοινωνική ευδαιμονία, πρέπει να διέπει τις σχέσεις των ανθρώπων ο αλληλοσεβασμός, η τάξη και η ισορροπία, που επιφέρουν την αρμονία, σαν αυτή που ορίζει τους νόμος του σύμπαντος.
Το κυριότερο από τα νομοθετικά μέτρα που έλαβε ο Σόλων ήταν η «ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ», για να απαλλάξει τους φτωχούς από τον φόρτο των χρεών (σσ. σείω + άχθος, αποσείω το χρέος).  Ο  νόμος αυτός καταργούσε τα χρέη από δανεισμό με υποθήκη ακίνητης περιουσίας και επί σώμασι, δηλαδή τα χρέη κυρίως των αγροτών οι οποίοι, μη μπορώντας να τα ξεπληρώσουν, είχαν χάσει τις περιουσίες τους και είχαν πουληθεί δούλοι εντός και εκτός της Αττικής. Με τη σεισάχθεια ο Σόλων σήκωσε το άχθος – το βάρος – από τους ώμους των ασθενέστερων οικονομικά πολιτών, οι οποίοι είχαν περιέλθει σε κατάσταση κοινωνικής εξαθλίωσης. Ηταν τόσο χρεωμένοι, που πολλοί από αυτούς είχαν γίνει δούλοι ή πωλούσαν τα παιδιά τους για να εξοφλήσουν τα χρέη. Όταν ο Σόλων έγινε άρχων της Αθήνας το 594 π.χ., ο πλούτος, η δύναμη και η εξουσία, ανήκαν σε λίγους. Ο Σόλων, άνθρωπος σοφός και δίκαιος, αφού αρνήθηκε να γίνει τύραννος και να στηρίξει την ολιγαρχία, ακύρωσε όλα τα συμβόλαια των φτωχών που ενεχυρίαζαν τον ίδιο τον εαυτόν τους και απαγόρευσε το δικαίωμα του πιστωτή να υποδουλώνει ή να φυλακίζει. Επίσης, απελευθέρωσε τη γη της Αττικής από τις πολυάριθμες υποθήκες, καταργώντας τες. Ο Σόλων περιόρισε τον αριθμό των στρεμμάτων γης τα οποία μπορούσε να κατέχει ένα άτομο και θέσπισε μεγάλα πρόστιμα για όσους μεγαλοκτηματίες εξήγαγαν σιτηρά, ανατρέποντας την οικονομική ζωή της Αθήνας. Καταπολέμησε την τοκογλυφία, θεσπίζοντας κατώτατες τιμές στα βασικά είδη τον Αριστοτέλη, ότι το χρήμα δεν είναι εμπόρευμα αλλά αποκλειστικά δημόσιο μέσο συναλλαγής. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε την τοκογλυφία αμάρτημα, ως ένα είδος κλοπής, αφού το χρήμα δεν μπορούσε να γεννάει άλλο χρήμα, (σ.σ. τόκος από το τίκτω). Αν και η νομοθεσία του Σόλωνα, έθεσε τις βάσεις για τον «χρυσό αιώνα» της Αθήνας, ο οποίος της προσέδωσε λάμψη που διαρκεί μέχρι σήμερα και ο ίδιος θεωρήθηκε από τις επόμενες γενιές πατέρας της Δημοκρατίας. Το δεύτερο μέτρο που πήρε ο Σόλων ήταν να χωρίσει τους πολίτες της Αθήνας σε κοινωνικές τάξεις ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση και όχι με βάση την καταγωγή, όπως γινόταν ως τότε. Το σύστημα ήταν «τιμοκρατικό», από το τίμημα, δηλαδή το πόσο μπορούσε να αποτιμηθεί ο πολίτης με βάση την περιουσία του. Οι τρεις κοινωνικές τάξεις (Ιππείς, Ζευγίτες, Θήτες) διατηρήθηκαν αλλά οι ιππείς χωρίστηκαν στα δύο ανάλογα με τα οικονομικά τους. Ετσι στην Αττική υπήρχαν πλέον τέσσερις κοινωνικές τάξεις: οι Πεντακοσιομέδιμνοι (Ιππείς οι οποίοι μπορούσαν να διατηρούν πολεμικά άλογα), δηλαδή όσοι είχαν ετήσιο εισόδημα πάνω από 500 μεδίμνους (δοχεία με τα οποία μετρούσαν κυρίως τα στερεά αγροτικά προϊόντα και χωρούσαν γύρω στα 25 κιλά) σε σιτάρι, λάδι ή αντίστοιχης αξίας χρήμα, οι Τριακοσιομέδιμνοι (Ιππείς) με το ανάλογο εισόδημα, και ακολουθούσαν οι Διακοσιομέδιμνοι (Ζευγίτες, που κατείχαν τουλάχιστον ένα ζευγάρι βόδια) και τελευταίοι οι Θήτες, που το εισόδημά τους προερχόταν από αμειβόμενη εργασία (θητεία) και ήταν μικρότερο των διακοσίων μεδίμνων. Ανάλογα ρυθμίστηκε και η φορολογία (εισφορές). Παράλληλα ο Σόλων χώρισε την Αττική σε 48 ναυκραρίες που η καθεμιά τους είχε επικεφαλής τον ναύκραρο, ο οποίος φρόντιζε για την κατασκευή και τη συντήρηση των πολεμικών πλοίων καθώς και για την είσπραξη των εισφορών. Κυρίαρχο διοικητικό σώμα της Αθήνας παρέμενε η Εκκλησία του Δήμου, που συνερχόταν στην Πνύκα, απαρτιζόταν από πολίτες άνω των 25 ετών και εξέλεγε τους άρχοντες της πόλης από τις δύο ανώτερες τάξεις. Ο Σόλων ίδρυσε τη Βουλή των Τετρακοσίων, σώμα συμβουλευτικό επί των προτάσεων που υποβάλλονταν στην Εκκλησία του Δήμου. Ο Αρειος Πάγος εξακολούθησε να είναι το ανώτατο δικαστήριο του κράτους. Παράλληλα ο Σόλων ίδρυσε την Ηλιαία όπου συμμετείχαν όλοι οι πολίτες και όπου εκδικάζονταν οι υποθέσεις για όλα τα αδικήματα εκτός από τον φόνο, τον εμπρησμό και την απόπειρα κατάλυσης του πολιτεύματος, τα οποία εκδικάζονταν στον Αρειο Πάγο. Οι αποφάσεις των αρχόντων έπαψαν να είναι τελεσίδικες και μπορούσαν να εφεσιβληθούν στην Ηλιαία. Ο Νομοθέτης Σόλωνα καθιέρωσε και το δικαίωμα της διαθήκης. Ως τότε την περιουσία όποιου πέθαινε άτεκνος την κληρονομούσαν οι συγγενείς του. Στο εξής ο πολίτης χωρίς παιδιά μπορούσε να κληροδοτήσει τα υπάρχοντά του σε όποιον ήθελε. Σοβαρό παράπτωμα για τον Σόλωνα ήταν η αδιαφορία του πολίτη για τα κοινά. Θέσπισε λοιπόν νόμο ο οποίος προέβλεπε τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων όσων δεν συντάσσονταν με κάποια από τις αντίπαλες πολιτικές παρατάξεις. Οι νόμοι του Σόλωνος γράφτηκαν σε ξύλινους πίνακες , ΚΥΡΒΕΙΣ ΑΞΟΝΕΣ που περιστρέφονταν γύρω από έναν άξονα .Φυλάσσονταν πρώτα στην Ακρόπολη και αργότερα και αργότερα  στήθηκαν στο Πρυτανείο ώστε να μπορούν να τους διαβάζουν όλοι οι πολίτες. ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ (ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΧΡΕΩΝ), ΔΙΚΑΙΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ, ΜΕΙΩΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ, ΛΑΪΚΟΤΕΡΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ, ΦΙΛΟΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΕΝΑ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΣΤΑΔΙΑΚΑ ΕΦΕΡΕ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟ ΑΙΩΝΑ.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη  το πολίτευμα του Σόλωνα συνδύαζε θεσμούς όλων των κοινωνικών στρωμάτων και στο δεύτερο βιβλίο απ’ τα «Πολιτικά» αναφέρει: «Για το Σόλωνα πιστεύουν μερικοί ότι υπήρξε σπουδαίος νομοθέτης. Διότι και την ολιγαρχία η οποία ήταν ακραία, κατήργησε και το λαό απάλλαξε από τη δουλεία και εγκαθίδρυσε την πατροπαράδοτη δημοκρατία μετά από αρμονική σύνθεση διαφορετικών πολιτειακών στοιχείων. Διότι ο θεσμός της βουλής του Αρείου Πάγου είναι ολιγαρχικός, ο θεσμός της ανάδειξης στα αξιώματα της πολιτείας με εκλογές αριστοκρατικός και ο θεσμός των δικαστηρίων δημοκρατικός».
H φήμη του Σόλωνα απλώθηκε σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο συγκαταλέγοντάς τον ανάμεσα στους επτά σοφούς.Ο Ηρόδοτος μας διηγείται θρυλική συνάντησή του με τον βασιλιά της Λυδίας Κροίσο τον περίφημο διάλογο του Σόλωνα με τον Κροίσο για τον ‘ολβιώτατο’ των ανθρώπων και απο τον οποίο προέρχεται το απόφθεγμα «μηδένα προ του τέλους μακάριζε».

Δεν υπάρχουν σχόλια: