ΓΙΑΝΝΗΣ Δ.ΛΥΡΑΣ: ΕΓΓΡΑΦΑ ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ 7 ΧΩΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΜΕΣΣΗΝΙΑ.ΚΑΙ ΜΟΝΗΣ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ

Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2020

ΕΓΓΡΑΦΑ ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ 7 ΧΩΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΜΕΣΣΗΝΙΑ.ΚΑΙ ΜΟΝΗΣ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Για τους νερόμυλους της Βαλύρας η μελέτη ,έρευνα, καταγραφή συνεχίζεται και υπάρχουν αρκετά έγγραφα ιδιωτών στην κατοχή μας που βρέθηκαν πεταμένα. Για τα χωριά Λάμπαινα, Αρσινόη, Μαυρομμάτι, Ανθούσα, Στενύκλαρο, Μήλα και Μονή Βουλκάνου, υπάρχουν διάφορα έγγραφα και φωτογραφικό υλικό.

Στην προβιομηχανική εποχή η δύναμη του νερού χρησιμοποιήθηκε για την κίνηση των νερομύλων, οι οποίοι εγκαταλείφτηκαν, λόγο της χρήσης της ηλεκτρικής ενέργειας. Από τα αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας βρήκαμε για τους νερόμυλους Βαλύρας-Λάμπαινας ,τι πρόσφεραν στον αγώνα της Εθνικής Ανεξαρτησίας του 1821, και καλώς εχόντων των πραγμάτων του χρόνου που κλείνουν 200 χρόνια, σε κάποιο χώρο θα γίνει έκθεση για την προσφορά της Βαλύρας στον αγώνα του 1821.

Για τους νερόμυλους της Βαλύρας βρήκαμε 3 έγγραφα από τα ΓΑΚ Αθηνών στους φακέλους με τίτλο ΕΘΝΙΚΑ ΚΤΗΜΑΤΑ, την αγορά του από τους Πουλόπουλο, Δημητρακόπουλο και από τα πρακτικά της βουλής των Ελλήνων το 1846 ,για το δίκαιο του νερού που ο τότε ιδιοκτήτης Θεοδωρόπουλος, δεν επέτρεπε στους ιδιοκτήτες κτημάτων περιβολιών, κήπων και μπαξέδων να αρδεύονται, χρησιμοποιώντας το νερό του αυλακιού για τη λειτουργία του νερόμυλου

ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ Δ. ΠΑΝΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΝΕΣ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΚΑΙ ΝΕΟ

Η ΒΑΛΥΡΑ ΑΠΟ ΤΟΥ ΤΖΟΥΜΗ ΤΗ ΒΡΥΣΗ

ΤΟ ΜΥΛΑΥΛΑΚΟ ΣΤΟ ΝΕΡΟΜΥΛΟ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ,ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΜΥΛΟ ΤΗΣ ΑΝΘΟΥΣΑΣ

Ο ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΒΑΛΥΡΑΣ

ΤΟ ΜΥΛΑΥΛΑΚΟ ΣΤΟ ΝΕΡΟΜΥΛΟ ΣΤΗΝ ΑΝΘΟΥΣΑ

Η ΜΟΝΗ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΒΑΛΥΡΑΣ

ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΛΙΟ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΒΟΡΒΙΛΑ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΑ

ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ ΒΑΛΥΡΑΣ ΚΑΙ ΛΑΜΠΑΙΝΑΣ

ΤΑ ΣΥΜΒΑΛΑΙΑ ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ ΣΤΟ ΣΤΕΝΥΚΛΑΡΟ (ΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙ). ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΤΙΤΛΟ:ΣΤΕΝΥΚΛΑΡΟΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ 2010 ΤΩΝ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ ΜΑΡΜΑΡΑ-ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΡΑ

ΟΓΔΟΟ-Συμβόλαιο ενοικίασης υδρόμυλου Γκόβου (1860)

Αριθ. 359

Εμφανισθέντες εν Μελιγαλά σήμερον την δεκάτην πέμπτην Μαΐου του χιλιοστού οκτακοσιοστού, εξηκοστού έτους ημέραν Κυριακήν και ώραν πρώτην μετά μεσημβρίαν, ενώπιον εμού του συμβολαιογραφούντος ειρηνοδίκου Οιχαλίας Γεωργίου Ιωαννίδου κατοίκου Τριπόλεως και εδρεύοντος ενταύθα, οι Ιωάννης Δ.Τζηρόπουλος, Γεώργιος Καστανάς και Παναγιώτης Ηλορούτζης, γεωργοί κάτοικοι Μήλα της Ιθώμης, Ιωάννης Γεωργόπουλος Μυλωνάς, γεωργός κάτοικος Αλητουργίου της Οιχαλίας, και Νικόλαος Σγουρός Μυλωνάς, κάτοικος Δυρραχίου της Μεγαλουπόλεως, γνωστοί μοι και μη υπαγόμενοι εις εξαίρεσιν τινα του Νόμου, μοί είπον παρόντων και των μαρτύρων Ιωάννου Καμαντζή, Δικαστικού Γραμματέως κατοίκου του Ζευγολατιού, γνωστών μοί πολιτών ελλήνων ενηλίκων και μη υπαγομένων εις εξαίρεσιν τινα του Νόμου, να εκθέσω τα ακόλουθα, οι μεν τρείς πρώτοι ότι έχοντες υπό την κυριότητα των ένα υδρόμυλον κείμενον εις θέσιν Γκόβου, Μήλα, ενοικίασαν αυτόν εις τους δύο τελευταίος δι' ένα από σήμερον έτος, οι δε δύο τελευταίοι ότι καταλαβόντες τον υδρόμυλον αυτόν, υπόσχονται να δώσουν εις τους τρείς πρώτους μέχρι του ερχομένου Νοεμβρίου χιλίας πεντακόσιας αριθμητικώς 1500 οκάδες καρπόν ήτοι αραβόσιτον, σμιγόν καλαμβόκιον, και κριθήν, ή την αξίαν αυτών και εάν απομακρυνθώσι από τον Μύλον αυτόν πρίν του έτους, τα δε έξοδα του αύλακος και του γυρίσματος του Μύλου είναι εις βάρος των ιδιοκτητών όθεν κατ' αίτησιν των συνετάχθη το παρόν εις την ενταύθα οικίαν του Δημήτριου Πάνια όπου υπάρχει το ειρηνοδικιακόν κατάστημα και το συμβολαιογραφικόν μου γραφείον όπερ αναγνωσθέν ευκρινώς υπογράφεται παρ' ημών των Μαρτύρων και του Ιωάννου Δ. Τζουραπά, των δε λοιπών Συμβαλλομένων αγραμμάτων όντων ως ομολόγησαν.

Υπογραφές

οι μάρτυρες, οι Συμβαλλόμενοι, ο Συμβολ. Ειρηνοδικείου Οιχαλίας

ΕΝΑΤΟ- Συμβόλαιο ενοικίασης υδρόμυλου Καπλάνου (1860)

Αριθ. 376

Εμφανισθέντες εν Μελιγαλά σήμερον την εικοστήν εννάτην Μαΐου του χιλιοστού οκτακοσιοστού εξηκοστού έτους, ημέραν Κυριακήν, και ώραν τρίτην μετά μεσημβρίαν ενώπιον εμού του συμβολαιογραφούντος ειρηνοδίκου Οιχαλίας Γεωργίου Ιωαννίδου, κατοίκου Τριπόλεως, και εδρεύοντος ενταύθα οι Δημήτριος Πάνιας κτηματίας κάτοικος ενταύθα και Ιωάννης Γεωργόπουλος, μυλωνάς, κάτοικος Αλητουργίου, γνωστοί μοι, και μη υπαγόμενοι εις εξαίρεσιν τινα του νόμου, μοί είπον παρόντων των μαρτύρων Ιωάννου Καμαντζή Δικαστικού Γραμματέως, κατοίκου Τζιπούλας της Οιχαλίας, γνωστών μοι, πολιτών Ελλήνων ενηλίκων και μη υπαγομένων εις εξαίρεσιν τινα του νόμου, να εκθέσω τα ακόλουθα: ο μεν πρώτος ότι έχων υπό την κυριότητα του ένα υδρόμυλον κείμενον εις θέσιν Καπλάνου, όριον Αλητουργίου ενοικίασεν τον ήμισυ εις τον δεύτερον δι' ένα έτος αρχόμενον από της εβδόμης Ιουλίου του ενεστώτος έτους, ο δε δεύτερος ότι, υπόσχεται να δίδη εις τον πρώτον δια την ενοικίασιν του ειρημένου μύλου, μέχρι του Ιουλίου ερχομένου έτους τριακοσίας οκάδας σίτον ή την αξίαν αυτών εκ δραχμών εκατόν πέντε, και δύο χιλιάδες πεντήκοντα πεντήκοντα (2550) οκάδες αραβόσιτον, καλαμβόκιον κριθήν, και σμιγόν ή την αξίαν αυτών, εκ δραχμών εξακοσίων τριάκοντα επτά πεντήκοντα αριθμητικώς 637 και 50. Όθεν κατ' αίτησιν αυτών συνετάχθη το παρόν εις την ενταύθα οικίαν του Δημητρίου Πάνια, όπου υπάρχει ειρηνοδικιακόν κατάστημα, το συμβολαιογραφικόν μου γραφείον όπερ αναγνωσθέν ευκρινώς υπογράφεται παρ' ημών, των μαρτύρων αγραμμάτων όντων των συμβαλλομένων ως ομολόγησαν.

Υπογραφές

Οι μάρτυρες, ο συμβολαιογράφος.

ΔΩΔΕΚΑΤΟ- Φιλονικία Χαρμαίων και Αλητουργέων (1830)

Αριθ. 245 Ελληνική Πολιτεία

Προς το εκλαμπρότατον Εκτ. Επίτροπον της Πελοποννήσου Ο Διοικητής Ανδρούσης, Εμπλακίων και Μικρομάνης

Απο το επισυναπτόμενον πληροφορείται η Εκτ. Επιτροπεία την φιλονικίαν περί υδάτων των δύο χωρίων Χάρμα των Εμπλακίων και Αλειτούργι Λεονταρίου και την απόφασιν των διαιτητών. Αλλά του χωρίου Αλειτούργι όντος της επαρχίας Λεονταρίου και μη στέρξαντος εις την απόφασιν, ανεφέρθη εις τον Διοικητήν του, όστις και εδιώρισε τον Αναγνώστην Δίκαιον μέλος νέας επιτροπής δια να συννενοηθή μετά του διορισθησομένου εκ μέρους της επαρχίας ταύτης και να αποφασίσωσι περί του μεταξύ των ρηθέντων χωρίων φιλονικουμένου ποτιστικού ύδατος.

Η Διοίκησης παρατηρεί 1^ον ότι ούτε οι νέοι είναι πολλά πιθανόν να μη συμφωνήσωσι, 2^ου ότι ο διαιτητής Λεονταρίου εισέτι δεν εφάνη, 3^ον ότι το πράγμαν αναβολήν δεν επιδέχεται, διότι παρελθόντων ολίγων ημερών θέλει ξηρανθώσι τα γεννήματα των Χαρμαίων και θέλει αφανισθώσιν οι εγκάτοικοι ούτοι χωρίς να ωφεληθώσιν οι έτεροι.

Και επειδή δεν είναι δυνατόν να πεισθώσιν οι Αλειτουργαίοι άνευ εκτελεστικής δυνάμεως, ας ευαρεστηθή η Έκτακτος Επιτροπεία, αν το εγκρίνη, να εξαποστείλη εις την θέσιν εκείνην εναντίον των απειθούντων Αλειτουργαίων μίαν δεκαρχίαν ιππέων και να σταθή άρχις ότου να ποτίσωσι τα χωράφια των οι Χαρμαίοι κατά την απόφασιν των διαιτητών. Επειδή και αφού τους εμπόδικαν το νερόν, ετόλμησεν η Δημογεροντία του Λεονταρίου να γράψη προς την Διοίκησιν απειλητικός λέξεις, ότι δηλαδή οι εγκάτοικοι του Αλειτουργίου θέλει κατενεχθώσιν εναντίον των Χαρμαίων ομόρων τους, εάν τολμήσουν να ποτήσωσι. Εν Καμάρι τη 10 Αυγούστου 1830 ΔΙΟΙΚ ΑΝΔΡ. ΕΜΠΑ. ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΜΑΝΗΣ

(Σφραγίδα) Ο Διοικητής

Γ. Κουμουνδουράκης

[Γ.Α.Κ.Εκτελ. Επιτρ. Φάκελ. 91]

Προς τον εκλαμπρότατον Εκτ. Επίτροπον της Πελοποννήσου, κόμητα Α. Μεταξάν. Προς τον Διοικητήν των Επαρχιών Ανδρούσης, Εμπλακίων και Μικρομάνης. Οι υποσημειούμενοι λαβόντες, την από τας 28 του απελθόντος Ιουλίου προς το Διοικητήριον τούτο αναφοράν των κατοίκων του χωρίου Χάρμες εξ επαρχίας Εμπλακίκων, αμέσως μετέβημεν κατά την έννοιαν αυτής εις τον τόπον τον οποίον διέρχεται το διαφιλονικούμενον αυτό ύδωρ, και συνάξαντες, όλους τους προκριτοδημογέροντας των εκεί πλησίον χωρίων, δηλαδή του χωρίου Μήλα, Αλειτουργίου και Χάρμες, και ερωτήσαντες αυτούς περί του πως, κατά τους παρελθόντας χρόνους, έκαμνον την διανομήν του αυτού νερού, οίτινες και απελογήθηκαν, ότι το νερόν εισέρχεται εκ του ποταμού, του καταβαίνοντος εκ των ορίων της Αρκαδίας, και εισερχομένου ελάμβανον αυτό πρώτα οι Μηλαίοι, εις τόπον καλούμενον μύλος του Καπλάνη, και απ'εκεί το επήγαινον εις τον μύλον τουΓκόβου όλον το νερόν και του ποταμού, και του μύλου, και απ' εκείνον τον μύλον το έπερνον οι Χαρμαίοι και επότιζον τα γεννήματα των - οι Αλειτουργαίοι κατά τούτο εναντιούνται απολογούμενοι, ότι το αυτό νερόν, το θέλουν, εάν το πάρουν , από τον μύλον του Καπλάνη και να το υπάγουν εις τα γεννήματα των, όπου απ' εκεί πλέον δεν δύνανται πόπωτε να το πάρουν οι Χαρμαίοι, και χωρίς άλλο πρέπει να ξηρανθούν τα γεννήματα των- η κύρια πρότασις των Κυρίων Αλειτουργαίων είναι όπου ίσως και δικαιολογηθούν, διότι ο μύλος του Γκόβου είναι ερίπειος, και δεν αλέθει και δεν είναι χρεία να υπάγη εκεί, χωρίς να αισθάνονται, ή από κακίαν κινούμενοι, ή από πλεονεξίαν την οποίαν ζημίαν εκ τούτου του ματαίου προβλήματος δύνανται να προξενήσουν εις την Χάρμαν- ημείς λοιπόν, ακούσαντες τας άνω ειρημένας απολογίας των ειρημένων προκριτοδημογερόντων, κάμνοντες και όλας τας ακριβάς μας σκέψεις, παρατηρήσεις και θεωρίας, αποφασίσαμεν, όπου το αυτόν νερόν να εισέρχεται ως ανωτέρω, δηλαδή από του Καπλάνη τον μύλον, και εις του Γκόβου τον μύλον, δια να ωφελεί τότε μεγάλως, και τους χαρμαίους, και τους Αλειτουργαίους, διότι είναι αρκετόν, διορίσαντες κατά τούτον και τον Κύριον Δημογέροντα του τμήματος Μήλα, ίνα διορίσει δυο ανθρώπους ειδήμονας, να φυλάττουν αυτό, δια να αρχίσουν, και οι Χαρμαίοι να ποτίσουν, διότι ως ανωτέρω εξηράνθησαν τα γεννήματα των και τούτο ήθελε μείνη, έως ότου να αναφερθώμεν εις την Διοίκησιν ταύτην- ήδη λοιπόν δια της παρούσης μας, εκθέτομεν υπ' όψιν της όλα τα ειρημένα, και αν η Διοίκησις, αφού κάμη τας παρατηρήσεις της τα ενεκρίνει, προκειμένου να αποφασίση, δια την ειρημένην ωφέλειαν, ή δύο στρατιώτας να φυλάττουν το αυτό νερόν, ή με διαταγή της του ιδίου Δημογέροντα όπου να επαγρυπνεί εις ειρημένην φύλαξιν, διότι ως είδομεν τους Αλειτουργαίους είναι αμετάθετος ο σκοπός των και ειμπορεί να το κόψουν, και τότε χάνονται εξ ολοκλήρου τα γεννήματα των Χαρμαίων, όπου αγκάλα και τώρα όπου θέλει να ποτίσουν οι Χαρμαίοι, πάλι ζημειωμένοι μένουν, και μένωμεν με το ανήκον σέβας .

Τη 7 Αυγούστου: 1830 Καμάρι Οι Δημογέροντες

Αναγνώστης Πουλόπουλος
Ίσον απαράλαχτον τω πρωτοτυπώ Σπύρος Φραντζίσκος

Εν Καμάρι τη 8 Αυγούστου 1830

Ο Γραμματεύς του Διοικ. Ανδρούσης κλπ Δημήτριος Τομαράς

ΔΕΚΑΤΟΤΡΙΤΟ- Συμφωνητικόν μεταξύ Αλητουραίων και Μηλέων περί της χρήσεως των υδάτων του ποταμού Ξάστερο (1861)

Αριθ. 1196

Ενώπιον εμού του συμβολαιογραφούντος ειρηνοδίκου Οιχαλίας Παναγιώτου Ιωάννου Μουστοπούλου κατοικοεδρεύοντος ενταύθα ενεφανίσθησαν οι γνωστοί μοι και μη συγγενευόμενοι μετ' εμού Κύριοι Δημήτριος ιερεύς Λούζος εφημέριος, Γεώργιος Τζιβίσης, Φώτιος Μπαλόπουλος, Ιωάννης Παναγιώτου, Φράγκος Κωνσταντίνος, Αθανασίου Φράγκος, Δημήτριος Μπαρκούρας, Αλέξιος Μήτρου Αλεξόπουλος,

Θεόδωρος Γεωργίου Φράγκος, Λάμπρος Γιαννόπουλος, Γεώργιος Δημητρίου Καστανάς γεωργοί κάτοικοι του χωρίου Μήλα της Ιθώμης, Αποστόλης Τζολογιάννης και Κότζιος Αθανασόπουλος γεωργοί κάτοικοι Αλειτουργίου αφ'ενός και αφ'ετέρου οι Κανέλος Αλεβύζος, Παναγιώτης Μαρμαράς, Ιωάννης Μαρμαράς, Νικόλαος Χρηστόπουλος, Παναγιώτης Χρηστόπουλος, Γεώργιος Άτουλας, Κωνσταντής Γιανόπουλος, Δημήτριος Κουσουρής, Φώτος Χρηστόπουλος, Αναστάσιος Μηντζάς, Ιωάννης Μυλωνάς και Λυμπέριος Διπαστιότης γεωργοί κάτοικοι του χωρίου Αλειτούργι της Οιχαλίας και επί την παρουσία των γνωστών μη εχόντων τα νόμιμα προσόντα και μη εξαιρετέων μαρτύρων Κυρίων Διονυσίου Αγγελοπούλου Δικαστικού κλητήρος και Αναγνώστου Δημητριάδου Δικαστικού κλητήρος κατοίκων του μεν ενταύθα του δε εν Κωνσταντίνοις εζήτησαν την σύνταξιν του παρόντος ως το εξής, ότι άπαντες ούτοι ποτίζουσιν κατ' έτος τους από της θέσεως Αναστασία μέχρι της θέσεως εκκλησία γλιάτα και ιδίως μέχρι του ποτιστικού αγρού του Γεωργίου Δημητρίου Καστανά, ορίου του χωρίου Αλειτούργι της Οιχαλίας ενυπάρχοντας αγρούς ως και τους από της θέσεως αυντούλι μέχρι της θέσεως ο Άγιος Αθανάσιος των αυτών ορίων ενυπάρχοντας αγρούς, δια του ύδατος του ποταμού Βαλύρας ή κοινώς επονομαζόμενου Ξάστερον, και επειδή εγενήθησαν φιλονεικίαι εκ μέρους των Συμβαλλομένων περί της σειράς του ποτίσματος ως και περί της ποσότητος του ύδατος, δια ταύτα συνεμβιβάσθησαν οικιοθελώς και απαραβίαστος σήμερον ως εξής: α) ότι άπαντες είναι υπόχρεοι κατά την πρώτην Μάη του εκάστου έτους να κατασκευάζωσιν την θέσιν διάφραγμα του ποταμού και να ανωρρύττωσι τον προς άδρευσιν αύλακα είτε αυτοπροσώπως, είτε δια αντιπροσώπου των. Άλλως ο μη εμφανιζόμενος προς τον Σκοπόν αυτόν είναι υπόχρεος να πληρόνη προς τους λοιπούς δραχμάς διακοσίας λόγω ποινικής ρήτρας και αποζημιώσεως, β) προσδιορίζουσιν ως σειράν του ύδατος αυτού ως εξής: α) θέλουσι λαμβάνει ολόκληρον το ύδωρ αυτού, οι μεν πρώτοι, ήτοι οι Μηλαίοι, ο Αποστόλης Γιαννόπουλος και ο Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος επί δέκα ημέρας και νύχτας και β) θέλουσι λαμβάνει αυτό επί ενδέκα ημέρας και νύκτας οι Αλειτουργαίοι και γ) διορίζουσιν επιτροπήν προς τον σκοπόν αυτόν τους ειδικούς παρέδρους των χωρίων Αλειτούργι και Μήλα ως και τους Γεώργιον Άτουλαν και Γεώργιον Δημητρίου Καστανόπολον, έχοντας απαντάς μίαν και μόνην ψήφον έκαστος, εν περιπτώσει δε διαφωνίας θέλει ισχύει η πλειοψηφία, και εν περιπτώσει ισοψηφίας του κατά καιρόν ειρηνοδίκου Οιχαλίας και δ) ο εναντίον της αποφάσεως της ρηθείσης επιτροπής εφαρπάσων το ύδωρ ή άλλως πως διαχειρισθησόμενος αυτό εκ του ότι θέλει υπόκειται εις πολιτικός αποζημιώσεις, θέλει πληρώνει και λόγω ποινικής ρήτρας προς τους λοιπούς Συμβαλλομένους δραχμάς τριακοσίας, άπαντες δε υπόσχονται την πλήρη και ακριβή τήρησιν του παρόντως αποφασίστως. Εις πίστωσιν συνετάχθη το παρόν εν Μελιγαλά εν τη ενταύθα οικία του Γεωργίου Παππούλια ένθα κατ' οίκον ενεργώ και τα Συμβολαιογραφικά μου. Σήμερον την εικοστήν εβδόμην Ιουλίου ημέραν πέμπτην και εν έτει χιλιοστώ οκτακοσιοστώ εξηκοστώ πρώτω όπερ αναγνωσθέν προσηκόντως επηκόω πάντων υπογράφεται των μαρτύρων μόνον, ημών και των Δημητρίου ιερέως Λούζου, Φώτου Μπαλοπούλου, Ιωάννου Παναγιώτου Φράγκου, Κωνσταντίνου Αθανασίου Φράγκου, Αλεξίου Μήτρου Αλεξόπουλου, Γεωργίου Δημητρίου Καστανά και Κανέλου Αλεβίζου, Ιωάννη Μαρμαρά, Κωνσταντίνου Γιαννόπουλου και Δημητρίου Κουσιουρή, ομολογησάντων απάντων των λοιπών Συμβαλλομένων αγνοούντες αγραμμάτων. Υπογραφές. Ο Συμβολαιογράφος ειρηνοδίκης Οιχαλίας (υπογραφή)

Προσετέθη ο αρμόδιος σφραγιδοχάρτης συν άλλα των τριών δραχμών τάξεως Καλάμοις την 28 Ιουλίου 1861 Ο ταμ. Καλαμών

(υπογραφή)

Ανήκει εις το από εικοστής εβδόμης Ιουλίου ενεστώτος έτους και υπ'αριθμόν χίλια εκατόν ενενήντα έξι πληρεξούσιον του ειρηνοδίκου Οιχαλίας ως συμβολαιογράφου. Εν Καλάμοις την 28 Ιουλίου 1861 Ο ταμίας Καλαμών (υπογραφή)

ΔΕΚΑΤΟΤΕΤΑΡΤΟ- Συμφωνητικόν περί κατασκευής υδρόμυλου

(1863)

Αριθ.37 τριακοστός έβδομος

Εν Μελιγαλά ενώπιον εμού του Συμβολαιογράφου Οιχαλίας Ιωάννου Παναγιώτου Μπούτου κατοικοεδρεύοντος ενταύθα, ενεφανίσθησαν αυτοπροσώπως οι γνωστοί μοι και μη συγγενευόμενοι μετ'εμού Κύριοι Ιωάννης Μ. Μαρμαράς κτηματίας, κάτοικος Αλητουργίου αφ' ενός και αφ' ετέρου οι Δημήτριος λούζος ιερεύς, Φώτιος Μπαλόπουλος, Γεώργιος Τσιβήσης, Θεόδωρος Αθ. Φράγκος, Δημήτριος Μπαρκούρας, Γεώργιος Αργυρίου Πιέρος, Λάμπρος Γιαννόπουλος, Σταύρος Δ. Καστανάς , Θεόδωρος Γ. Φρέσκας κάτοικοι Μήλα και Ευστάθιος Ντούλης κάτοικος Αλητουργίου άπαντες γεωργοκτηματίαι, οίτινες επί τη παρουσία των γνωστών μη πολιτών ελλήνων και μη εξαιρετέων Μαρτύρων κυρίων Κωνσταντίνου Δεληγιάννη κατοίκου ενταύθα, και Αθανασίου Μαράκα κατοίκου Ζευγολατείου εζήτησαν την σύνταξιν του παρόντος εκθέσαντος τα εξής: ο πρώτος Ιωάννης Μαρμαράς προτιθέμενος να οικοδομήσει υδρόμυλον εντός του κατά την θέσιν Μοναστηριακό χωράφι της περιφερείας Αλητουργείου ιδιοκτήτου αγρού του προς χρήσιν του οποίου θέλει μεταχειρισθεί το ύδωρ του ποταμού Βαλύρας κατασκευαζόμενης θέσεως κάτωθι του υδρόμυλου Γκόβου εις την πάλαιαν και ήδη υπάρχουσαν θέσιν, δι' ης και δια του εν χρήσει αύλακος μεταχετεύοντος τα ύδατα του αυτού ποταμού και αρδεύονται οι αγροί των δευτέρων και άλλων, συνομολόγησαν αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη τους εξής όρους, ο ειρημένος Ιωάννης Μαρμαράς υποχρεούται να κατασκευάση αντί της κατασκευαζόμενης κατ' έτος θέσεως κατά την ανωτέρων θέσιν Γκόβου μύλον, άλλην λιθόκτιστον με αμμοκονίαν, μπινά προσέτι να ανωρύξη και επισκευάση τον υπάρχοντα αύλακα ασφαλώς από την θέσιν μέχρι της θέσεως εν ή θέλει οικοδομήσει τον υδρόμυλον εις τρόπον του να μην χάνονται ή κατεδαφίζονται τα διοχετευόμενα ύδατα υποχρεούμενος προσέτι να κατασκευάζη ή επισκευάζη την θέσιν και τον αύλακα και εις το μέλλον αν ποτέ καταστραφώσιν οι δεύτεροι δυο συμβαλλόμενοι έχοντες αγρούς εις την κατοχήν των από την θέσιν εν ή θέλει κατασκευσθή και υπάρχει η θέσις μέχρι της θέσεως όπου θέλει οικοδομήσει ο πρώτος υδρόμυλον τους οποίους αρδεύσουσιν όταν τους σπέρνουν από την υπάρχουσαν θέσιν και αύλακα υποχρεούνται δι' όσα ο ανωτέρω Ιωάννης Μαρμαράς θέλει υποστή έξοδα δια την κατασκευήν και επισκευήν της θέσεως και του αύλακος ήδη όταν επιχείρηση το έργον, και εις το μέγιστον όταν τυχόν καταστραφώσι το όλον ή μέρους αυτών να πληρώσωσι προς αυτόν τον Ιωάννην Μαρμαράν δραχμάς δι' έκαστον στρέμμα γης το οποίον διακατέχει έκαστος αυτών της περιφερείας αυτής δραχμάς τρεις, η πληρωμή δε του όλου ποσού όπερ έκαστος είναι υπόχρεος να πλήρωση προς τον αυτόν Μαρμαράν θέλει γίνει εις τρεις ίσας δόσεις ήτοι η μίαν εις την αρχήν, η άλλη εις το μέσον και η τρίτη εις το τέλος του έργου της κατασκευής της θέσεως και του αύλακος, η καταμέτρησις δε των στρεμμάτων επί τη βάση της οποίας θέλει γίνει η πληρωμή δραχμών τριών δι' έκαστον στρέμμα θέλει ενεργηθή από τους Φώτην Μπαλόπουλον και Παναγιώτην Μαρμαράν, η απόφασις των οποίων είναι υποχρεωτική δια τα συμβαλλόμενα μέρη, προσέτι παραχωρούν οι ίδιοι δεύτεροι Συμβαλλόμενοι προς τον Ιωάννην Μαρμαράν το δικαίωμα το οποίον έχουσιν οι αγροί των επί του ύδατος του διοχετευόμενου από την κατασκευασθησσομένην θέσιν και αύλακα κατά το έτος το οποίον δεν τους σπείρουσιν ή σπαρώσι και δεν έχουν ανάγκη αρδεύσεως, μη δυνάμενοι να απαλλοτριώσωσι το δικαίωμα τούτο ούτε αυτοί ούτε οι μετ' αυτών αμέσως ή εμμέσως επί ποινή αποζημιώσεως προς τον Ιωάννην Μαρμαράν, κατά συνέπειαν τούτου παραχωρείται το δικαίωμα εις αυτόν να κινή αγωγάς επί αποζημιώσει καθ' ούτινος ανήκει, συνομολόγησαν επί τέλους αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη ότι οι αγροί, όταν έχουσιν ανάγκην αρδεύσεως οι καλλιεργούμενοι από τους δεύτερους να ποτίζονται ανεμποδίστως και από κοινού παραδέχθησαν τας εκτεθείσας συμφωνίας, εις πιστώσιν τούτων συνετάχθη το παρόν σήμερον την δεκάτην τρίτην Ιανουαρίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού εξηκοστού τρίτου έτους ημέραν Κυριακήν εν τη ενταύθα οικία μου εν η κατοίκω και ενεργώ τα συμβολαιογραφικά μου όπερ ανάγνωσθέν ευκρινώς εις επήκοον πάντων υπογράφεται παρά των μαρτύρων των συμβαλλομένων Δημητρίου ιερέως Λούζη Φώτιου Μπαλόπουλου και Ιωάννου Μαρμαρά, και ημών των λοιπών συμβαλλομένων αγραμμάτων κατά την ομολογίαν των.

Υπογραφές

Οι μάρτυρες , οι συμβαλλόμενοι, ο Συμβολαιογράφος Οιχαλίας, ο ταμίας.

ΔΕΚΑΤΟΕΚΤΟ- Συμφωνητικόν περί διορισμού αγροφύλακος (1873)

Αριθμός 1126

Εν χωρίω Αλιτούργη σήμερον την εννάτην 9 Δεκεμβρίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού εβδομηκοστού τρίτου έτους, ημέραν Κυριακήν προ μεσημβρίαν όπισθεν της οικίας του Ιωάννου Αποστολοπούλου εν υπαίθρω ένθα προσεκλήθην την εκτέλεσιν έργου συμβολαιογράφου, ενώπιον εμού του συμβολαιογραφούντος ειρηνοδίκου Οιχαλίας Ιωάννου Κ. Μαρούδα κατοίκου Σπάρτης και εδρεύοντος εις Μελιγαλά επί παρουσία και των κάτωθι προσυπογραφομένων δύο μαρτύρων γνωστών μοι και ασχέτων μετ'εμού συγγενείας ενεφανίσθησαν οι επίσης γνωστοί μοι και τοις μάρτυσι και συγγένεια άσχετοι μη υπαγόμενοι εις ουδεμία του Νόμου αξαίρεσιν κύριοι Ιωάννης Σκληρής ειρηνοδικειακός γραμματεύς κάτοικος μελιγαλά και Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος, Χρόνης Δραγαμάτης, Αλέξης Παχαντζανίτης, Πέτρος Πουλόπουλος, Αντώνης Αθανασόπουλος, Ευστάθιος Πουλόπουλος, Ιωάννης Λυμπεράκης, Φώτης Χριστόπουλος, Δημητράκης Κουσιουρής, Ζιώτης Μαρμαράς, Κοκόλης Αλεβίζος, Γιώργης Παπαδόπουλος, Αντώνης Σερβέτας ή Βλάχος, Κωνσταντίνα χήρα Αναστασίου Προτζά, Κωνσταντίνα χήρα Ιωάννου Σερβέτα ή Βλάχα, Παναγιώτης Χριστόπουλος, Δημήτριος Λυμπεράκης, Ιωάννης Άπ. Τζιολιγίκας, Αριστείδης Άτουλας, Θεοδώρα σύχυγος Ιωάννου Μαρμαρά και Θεοδωρής Παναγιώτη Μαρμαράς κατοικογεωργοί άπαντες Αλιτούργι. Εκτός των γυναικών ουσών άνευ επαγγέλματος και μου είπαν να γράψω τα εξής. Ότι σήμερον συνεφώνησεν η κοινότης του χωρίου Αλητούργι και διορίζουν αγροφύλακας της κτηματικής περιφερείας του χωρίου τούτου και προς τον σκοπόν τούτον εδιώρισαν επιτροπήν τετραμελήν συγκειμένην από τους Ζιώτην Μαρμαράν, Φώτιον Χριστόπουλον, Κοκόλην Αλεβίζο και Κωνσταντίνον Γιαννόπουλον, ήτις επιτροπή έχει το δικαίωμα και την πληρεξουσιότητα εν τη και ως αντιπρόσωπος και πληρεξούσιος της λοιπής κοινότητος να διορίζη κατ'έτος τέσσερας αγροφύλακας ή και τρεις αναλόγως της ανάγκης , την μισθοδοσίαν των οποίων αγροφυλάκων θέλει πληρώνει η επιτροπή αφού είσπραξη από έκαστον μέλος της κοινότητος δύο τοις εκατό κατ'έτος απ'όλα εν γένει τα εισοδήματα της . Η δε πληρωμή των αγροφυλάκων θάλει γίνει άμα τη συγκομιδή εκάστου (αγρόφυλα διαγράφεται μία λέξις) εισοδήματος, εν η δε περιπτώσει κανέν εκ των μελών ήθελε αρνηθή να πλήρωση το δύο τοις εκατό κατά τα συμφωνηθέντα η επιτροπή έχει το δικσίωμα να τον εναγάγη ενώπιον των δικαστηρίων προς πληρωμήν. Ότι οι αγροφύλακες είναι υπόχρεοι να φυλάτωσι όλα εν γένει τα σπαρτά και τας δενδροφυτείας του χωρίου τούτου και να καταγγέλωσι τους ζημιωτάς συντάσσοντες πρωτόκολλον. Και αν εναντία περιπτώσει ήθελεν χαρισθώσι εις τίνα, η επιτροπή έχει το δικαίωμα να αποπέμπει τον αγροφύλακα εκείνον και χάνη την δεδουλευμένην μισθοδοσίαν του. Ότι οι αγροφύλακες είναι υπόχρεοι δια τας υπό ζώων πραττομένας εις δενδροφυτείας και σπαρτά ζημίας, εάν δεν καταδείξουν τους ζημειωτάς . Δια δε τας υπ'ανθρώπων γενομένας καταστροφάς και φθοράς εις δενδροφυτείας και δένδρα είτε δι εμπρησμού είτε δι ενοφθαλμισμού, είτε δια κοπής, είτε οπωσδήποτε ήθελον λάβη χώραν είναι υπόχρεος εις αποζημίωσιν η κοινότης, η δε αποζημίωσις θέλει γίνεσθαι δι'εράνου αφού προηγουμένως εκτιμηθή η ζημία δια πραγματογνωμόνων. Ότι ο έρανος θέλει γίνεσθαι σύμμετρος και εισπράττεσθαι υπό της επιτροπής εντός δύο μηνών, αφού λάβη χώραν η καταστροφή. Και αν τις ήθελε αρνηθή να δώσει τον έρανον του έχει το δικαίωμα η επιτροπή να τον ενάγη ενώπιον του δικαστηρίου προς πληρωμήν. Ότι εν η περιπτώσει η επιτροπή δεν διορίσει αγροφύλακας εγκαίρως και να συμμορφωθή με τη ανωτέρω συμφωνίαν είναι υπεύθυνος προσωπικώς απέναντι της κοινότητος και του Ιωάννου Δεκλήρη εκ Μελιγαλά δια τους τυχόν ζημιωθέντας, των οποίων την ζημίαν δεν εφρόντισε να εκστομίσει και να εξάρη καθώς να είσπραξη δι'ερράνων. Ότι εάν οι αγροφύλακες δεν εκτελέσουν επακριβώς το καθήκον των η επιτροπή έχει το δικαίωμα να τους αποπέμπη ότι αγροφύλακες είναι υπόχρεοι να απομακρύνουν όλα τα ξένα ζώα εκτός του Ιωάννου Δεκλήρη εκ Μελιγαλά, τα ζώα της κοινότητος δύνανται να βόσκουν εκεί όπου δεν είναι σπαρτά και κτήματα. Οι δε αγροφύλακες θέλουν ορκίζεσθαι ενώπιον του ειρηνοδίκου σύμφωνα περί της Αγροφυλακής Νόμον. Η παρούσα συμφωνία θέλει ισχύει δια πέντε ολόκληρα έτη από σήμερον. Ενταύθα γίνεται μνεία ότι ο Κοκόλης Αλεβίζος απεσύρθη. Ταύτα συνομολογησάντων και παραδεξάμενων των συμβαλλομένων μερών το παρόν και αναγνωσθέν ευκρινώς εις επήκοον των συμβαλλομένων και μαρτύρων κυρίων Γεωργίου Κανελλόπουλου κατοικοκτηματίου Μελιγαλά και Πανάγου Παναγιώτου Ζήλου κατοικογεωργού Αλιτούργι μη υπαγομένων εις ουδεμίαν του νόμου εξαίρεσιν και επιβεβαιωθέν υπογράφεται νομίμως παρά των Ιωάννου Δεκλήρη, Δημητρ. Κοσιρά, Κωνσταντίνου Γιαννακοπούλου, Ιωάννου Απ. Τζιολιγίκα των δε λοιπών ομολογησάντων άγνοιαν γραμμάτων.

Οι συμβαλλόμενοι Ιωάννης Δεκλήρης Κ.Π.Γιαννόπουλος Δ. Κοσιράς

Ιωάννης Αποστολόπουλος Θεόδωρος Γ. Κανελόπουλος Πανάγος Ζήλος

Ο Συμβολαιογραφών Ειρηνοδίκης Οιχαλίας I. Μαρούδας

Υδρόμυλος Οιχαλίας Τζεφερεμίνι , άγιος Νικόλαος, Βακούφη, έκταση 1448 τ. μ. 54\100 Θεόδωρος Πουλόπουλος Κων\νος Δημητρακόπουλος, τιμή 13000, πληρωμή 27\1\1840, παρατηρήσεις .Τον υδρόμυλο τούτον αγόρασαν αμφότεροι και άρα…26 αγοραίας τιμής συνεψήφισαν τα φαλαγγιτικά των γραμμάτια εχρεώθηκαν από το ταμείο 2200 του υπολοίπου, χορηγήσαντες τας χρεωστικάς ομολογίας. Επλήρωσαν τις 5 δόσεις και οφείλουν τις υπόλοιπες άλλες 5.

[Πώληση Εθνικού Υδρόμυλου και χρήση υδάτων | Τζεφερεμήνι (σημερινή Βαλύρα) Μεσσηνίας, 1846]

* Σπάνια πληροφορία για το εθιμικό δίκαιο χρήσης των υδάτων μεταξύ των υδρόμυλων και των αρδευόμενων εκτάσεων. Στη Βουλή του 1846 φθάνει αναφορά των κατοίκων του οικισμού για συνέχιση χρήσης των υδάτων προς άρδευση κατά την θερινή περίοδο μετά την πώληση εθνικού υδρόμυλου, καθώς από 17 Σεπτεμβρίου έως 1 Μαρτίου η χρήση των υδάτων γινόταν αποκλειστικά για τις ανάγκες των υδρόμυλων. | Πρακτικά των Συνεδριάσεων της Βουλής κατά την Δευτέραν Σύνοδον της Πρώτης Βουλευτικής Περιόδου, 1846.