ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΛΑΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ.ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

 ΠΩΣ ΕΛΑΒΟΝ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΩΝ ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ

Τον παλαιόν καιρόν πλησίον του Ιλισσού είχε κτισθεί εν μικρόν χωρίον. Εις την αρχήν δεν είχε όνομα και ήτο άγνωστον. Οι κάτοικοί του όμως ήταν γενναίοι και πολύ έξυπνη και είχον ως άρχοντα των τον Ερεχθέα.

 Ο Ζεύς ως παντογνώστης θεός, εγνώριζεν ότι το μικρόν αυτό χωρίον θα εγίνετο μιαν ημέραν η ενδοξοτέρα πόλις του κόσμου, και το είπε εις τους άλλους θεούς.

 Όταν ήκουσαν τούτο οι άλλοι θεοί, ήθελον καθείς από αυτούς να δώση εις το χωρίον του Ερεχθέως το ιδικόν του όνομα. Ο Ζεύς όμως απεφάσισε μόνον δύο θεοί να αγωνισθούν μεταξύ των, διότι οι κάτοικοι του νέου χωρίου δύο τέχνας ήξευραν να κάμνουν: στερεά πλοία, διά να ταξιδεύουν, και ωραία αγγεία και αγάλματα διά τους ναούς.

Έτσι έμεινε να αγωνισθούν ο Ποσειδών, ο θεός της θαλάσσης, και η θεά Αθηνά, η οποία επροστατευε τας τέχνας.

Κατά την ημέραν, την οποίαν ώρισεν ο Ζεύς, προσήλθον όλοι οι θεοί και εκάθισαν εις χρυσούς θρόνους πλησίον της όχθης του Ιλισσού. Υψηλότερα απ’ όλους ήτο ο θρόνος του Διός. Πλησίον του είχε καθίσει η Ήρα, η μεγάλη θεά. Μετά από αυτήν ήτο ο Απόλλων με χρυσήν λύραν εις την χείρα και πλησίον του η αδερφή του Άρτεμις με τόξον και βέλη, έτοιμη διά το κυνήγιον.

Όπισθεν εκάθητο η Αφροδίτη, η θεά της ωραιότητος, ο Άρης ο ατρόμητος θεός του πολέμου, και η Δήμητρα, η θεά της γεωργίας, η οποία εδίδαξε τους ανθρώπους να σπείρουν και να θερίζουν τον σίτον. Εκεί ήσαν και ο Πλούτων, ο θεός Άδου και ο Ήφαιστος ο θεός του πυρός. Όπισθεν του Διός εκάθητο ο Ερμής φορών εις τους πόδας τα πτερωτά του πέδιλα.

Είς την συνέλευσην εκείνην των θεών η Αθηνά και Ο Ποσειδών ίσταντο σιωπηλοί και επερίμενον την απόφασιν του Διός. Η Αθηνά εκράτει εις την δεξιάν χείρα το ανίκητον δόρυ της. Εις την χείρα του Ποσειδώνος έλαμπε η τρίαινά του, η οποία κάμνει την θάλασσαν να τρέμη. Τότε είπεν ο Ζεύς:

Όποιος από τους δύο θεούς θα κάμη να εξέλθη από την γην το δώρον, το πλέον χρήσιμον εις τους κατοίκους της Αττικής αυτός θα δώσει το όνομα του εις το χωρίον του Ερεχθέως.

 Αμέσως εσηκώθει ο Ποσειδών και με την τρίαιναν του εκτύπησε δυνατά το χώμα. Ευθύς ανεταράχθει η γη και ανεπήδησεν εις ωραιότατος ίππος, λευκός ως χιών.

       Οι θεοί παρετηρούν τον ίππον με θαυμασμόν. Η χαίτη του ανέμιζεν εις τον αέρα, οι οφθαλμοί του έλαμπον και οι λεπτοί του πόδες ητοιμάζοντο να πηδήσουν και να τρέξουν.

Η Αθηνά δεν εταράχθη, έκυψεν ησυχώς εις την γην, έσκαψεν ολίγον με την αριστεράν της χείρα και έρριψεν εις τον μικρόν λάκκον ένα μικρόν σπόρον, τον οποίο εκράτει εις την δεξιάν της χείρα. Δεν έλεγε τίποτε μόνον με λεπτόν μειδίαμα εις τα χείλη παρετήρει τους άλλους θεούς.

Και ιδού, αμέσως εφυτρώνει από την γην εις μικρός βλαστός ο οποίος μεγαλώνει εντός ολίγου και γίνεται δέντρον μέγα με κορμόν στερεόν. Και εντός ολίγου κλάδους , κλώνους και φύλλα, τα οποία έλαμπον εις τας ακτίνας του ήλιου. Το δένδρον διαρκώς εμεγάλωνε και οι κλάδοι του έκλινον φορτωμένοι από καρπούς πρασινωπούς γεμάτους  χυμόν.

Πάτερ Ζευ, λέγει τότε η Αθηνά αυτό είναι το δώρον μου. Ο ίππος του Ποσειδώνος θα κάμη αυτόν τον λαόν να αγαπήση τον πόλεμον και τα αίματα. Το δώρον το ιδικόν μου η ελαία θα είναι σύμβολον της ειρήνης, της ησυχίας και της ευτυχίας.

Τότε όλοι οι αθάνατοι θεοί ανέκραξεν με μίαν φωνήν: Το δώρον της Αθηνάς είναι το καλύτερον. Και το χωρίον τούτο το οποίον θα γίνη κάποτε η ενδοξοτέρα πόλις του κόσμου θα λάβη το όνομα της Αθηνάς

Έτσι έλαβον το όνομα των αι Αθήναι.

Η θεά από τότε επροστάτευε την αγαπημένην της πόλιν. Και οι Αθηναίοι έκτισαν δι’ αυτήν εις την Ακρόπολιν ένα λαμπρότατον ναόν, τον Παρθενώνα, και προς τιμήν της εωρτάζον κατ’ έτος τα Παναθήναια.

 

 

ΔΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΧΗ.ΠΩΣ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ Η ΑΘΗΝΑ ΜΑΣ

 

Αθήνα χρυσοστέφανη και τιμημένη χώρα,

 οι μεγαλόχαροι θεοί επάνω σου αγρυπνούνε.

  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

 Η Αθήνα ζαφειρόπετρα στης γης το δαχτυλίδι.

                                                                         

                                                                                                                               Παλαμάς

  Μια μέρα, που έτυχε να μιλούν στο μάθημα για την πρωτεύουσά μας, την Αθήνα, ο δάσκαλος εξήγησε στα παιδιά πως πήρε το όνομα η Αθήνα μας.

  -Καμιά πολιτεία στον κόσμο, είπε, δεν έχει τη δόξα, την ιστορία και την ομορφιά της Αθήνας μας. Στα πολύ παλιά όμως χρόνια, τότε που η Αθήνα ήταν ακόμη ένα μικρό χωριό, δεν είχε το όνομα που έχει σήμερα. Λεγόταν Κεκροπία, από το όνομα του πρώτου της βασιλιά Κέκροπα. Οι αρχαίοι όμως θεοί του Ολύμπου αποφάσισαν να γίνει η μικρή αυτή πόλη μια μέρα μεγάλη και σπουδαία πολιτεία, με εξαιρετική ομορφιά, με σπάνια ιστορία, με μεγάλη δόξα. Έτσι την πήραν στην προστασία τους.

  Όλοι οι θεοί, χωρίς εξαίρεση, ήθελαν να προστατέψουν τον όμορφο αυτόν τόπο, μα περισσότερο απ’ όλους επέμεναν η Αθηνά, η θεά της σοφίας, και ο Ποσειδών, ο θεός της θάλασσας.

  Ο Ζευς τότε, ο βασιλιάς των θεών και των ανθρώπων, διέταξε να διαγωνισθούν η Αθηνά και ο Ποσειδών και όρισε ότι θα νικήσει εκείνος από τους δυο θεούς, που θα χαρίσει στον τόπο το πιο χρήσιμο δώρο. Ο νικητής θα δώσει τ’ όνομά του στην πόλη και θα την πάρει υπό την προστασία του.

  Ο διαγωνισμός των θεών άρχισε επάνω στην Ακρόπολη, μπροστά στο βασιλιά Κέκροπα και σ’ όλους τους θεούς, που για το σκοπό αυτό κατέβηκαν απ’ τον Όλυμπο.

  Πρώτος ο Ποσειδών χτύπησε την τρίαινά του και αμέσως βγήκε νερό. Δεν άρεσε όμως αυτό το δώρο στους Αθηναίους.

  Ξαναχτύπησε ο θεός της θάλασσας το βράχο με την τρίαινά του και αμέσως πετάχτηκε ένα ωραίο άλογο, πολύ κατάλληλο για τους πολέμους. Και αυτό όμως δεν ενθουσίασε τους ειρηνικούς Αθηναίους.

  Έπειτα απ’ τον Ποσειδώνα, η μεγαλόπρεπη κόρη του Δία, η θεά Αθηνά, χτύπησε με το κοντάρι της το άκαρπο έδαφος του ιερού βράχου της Ακρόπολης. Αμέσως φύτρωσε η ελιά, το δέντρο που θα χάριζε τροφή και υγεία στην πόλη και θα έφερνε την ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους.

  Το δώρο αυτό της Αθηνάς ενθουσίασε τους Αθηναίους και θεωρήθηκε χρησιμότερο από το δώρο του Ποσειδώνα.

  Έτσι η θεά της σοφίας, η Αθηνά, ανακηρύχτηκε νικήτρια και πήρε στην προστασία της την πόλη.

  Της έδωσε το όνομά της, σαν πρώτο δείγμα της αγάπης της, και με τη βοήθειά της η Αθήνα προόδευσε πολύ και έγινε η πρώτη πόλη του κόσμου στα γράμματα, στις τέχνες, στις ομορφιές, στην ιστορία, στη δόξα! 

  Την άλλη μέρα τα παιδιά αναπαράστησαν στην τάξη την παραπάνω σκηνή. Ο Κωστάκης παράστησε τον Ποσειδώνα, η Ελενίτσα την Αθηνά κι άλλα παιδιά τους άλλους θεούς του Ολύμπου και το βασιλιά Κέκροπα. Ήταν αλήθεια μια υπέροχη σκηνή, που την είχαν κάμει μόνα τους τα παιδιά.

 

 ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΑΔΕΡΦΟΥΛΕΣ

 

  Τρεις άγριες ελιές είχαν φυτρώσει επάνω σ’ ένα λόφο. Γύρω τους δεν ήταν άλλα δέντρα. Όταν φυσούσε δυνατός άνεμος, τα αδύνατα και λεπτά δεντράκια υπέφεραν πολύ. Πολλές φορές κινδύνευαν να ξεριζωθούν και να στρωθούν στο χώμα.

  Μια μέρα η πιο μικρή και η πιο αδύνατη  από τις τρεις είπε:

  -Αγαπημένες μου αδερφούλες, το μέρος που φυτρώσαμε είναι πολύ άσχημο. Και καθώς εγώ είμαι τόσο μικρή κι αδύνατη, σήμερα ή αύριο θα με ξεριζώσει ο άνεμος. Γι’ αυτό ας σμίξουμε τα κλαδιά μας, για να στηρίξει η μια την άλλη, και ας γίνουμε και οι τρεις σαν ένα δέντρο.

 -Πολύ σωστά, είπαν οι άλλες δυο αγριελιές. Ας γίνουμε λοιπόν και οι τρεις σαν ένα δέντρο.

  Την άλλη μέρα περνώντας ο κυρ Δημήτρης, που είχε το κτήμα του εκεί κοντά, έσκαψε και μάζεψε χώμα γύρω από τις ρίζες τους.

  Από κείνη την ημέρα άρχισαν ν’ απλώνουν τα κλαδιά τους και οι τρεις, ώσπου σε λίγον καιρό, όποιος τις έβλεπε από μακριά, νόμιζε πως ήταν ένα δέντρο.

  Του κάκου τώρα ο άνεμος φυσά δυνατά! Οι τρεις αδερφές δεν φοβούνται πια τίποτε. Άπλωσαν και τις ρίζες τους στη γη. Και σιγά-σιγά δυνάμωσε και ο κορμός τους. Μεγάλωσαν και είναι φορτωμένες από ελιές.

  -Ευλογημένο δέντρο η ελιά, με το δυνατό και τραχύ κορμό της, έλεγε ο πατέρας του Κωστάκη στα παιδιά το βράδυ, που γύρισε στο σπίτι. Ανθεί το Μάη. Αλλά ποιος διακρίνει τους ανθούς της; Ούτε χρώματα φανταχτερά έχουν ούτε δυνατή μυρωδιά για να τραβήξει το βιαστικό διαβάτη.

  Μικρούλης είναι κι ο καρπός και μεγαλώνει σιγά-σιγά. Είναι όμως πλούσιο δώρο, που δίνει το δέντρο στον καλλιεργητή, όταν το περιποιείται.

  Αυτό το δώρο, κάτω από τις βαριές πέτρες των ελαιοτριβείων μας, βγάζει το μυρωδάτο λάδι, την τόσο υγιεινή αυτή τροφή. Το λάδι, μαζί με το ψωμί και τις φαγώσιμες ελιές, αποτελούν τη βάση της τροφής του χωριού μας.

                                                               Είμαι του ήλιου θυγατέρα

Η πιο απ’ όλες χάιδευτη

Χρόνια η αγάπη του πατέρα

          Σ’ αυτό  τον κόσμο με κρατεί

Όσο να γείρω νεκρωμένη

Αυτόν το μάτι μου ζητεί

Είμαι η ελιά η τιμημένη !

 

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δεν μ’ απολείπουν οι καρποί

Ως τα βαθιά μου γηρατειά

Δεν βρίσκω στη δουλειά ντροπή

Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη

Κι’ είμαι γεμάτη προκοπή

Είμαι η ελιά η τιμημένη !

 

Φρίκη, ερημιά, νερό, σκοτάδι

Τη γη τη ‘θαψαν μια φορά

Εμέ ζωής φέρει σημάδι

Στο Νώε η περιστερά

Όλης της γης είχα γραμμένη

Την ομορφάδα και χαρά

Είμαι η ελιά η τιμημένη!

 

Εδώ στον ίσκιο μου από κάτω

Ήλθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί

Κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί

το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,

Έχει στη ρίζα μου χυθεί

Είμαι η ελιά η τιμημένη!

 

Και φως πραότατο χαρίζω

Εγώ στην άγρια τη νυχτιά

Τον πλούτο πια δεν τον φωτίζω

Συ μ’ ευλογείς , φτωχολογιά

Κι αν απ’ τον άνθρωπο διωγμένη,

θα φέγγω μπρος στην Παναγιά

Είμαι η ελιά η τιμημένη!

                                                                       Κωστής Παλαμάς

 

 

                                             Η ΕΛΙΑ

                           Όπου κι αν λάχω κατοικία,

                           δεν μ’ απολείπουν οι καρποί.

                           Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη

                           κι  είμαι γεμάτη προκοπή!

 

                           Εδώ στον ίσκιο μου από κάτω

                          ήρθε ο Χριστός ν’ αναπαυτεί!

                          Κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του,

                          λίγο προτού να σταυρωθεί.

 

Τραγούδια της πατρίδοςμου, Κωστής Παλαμάς

 

                                           Η ΕΛΙΑ

Ευλογημένο να ‘ναι ελιά το χώμα που σε τρέφει,

κι ευλογημένο το νερό που πίνεις απ’ τα νέφη,

κι ευλογημένος τρεις φορές αυτός που σ’ έχει στείλει

για το λυχνάρι του φτωχού, για τα’ άγιου το καντήλι.

Δεν είσαι ‘συ περήφανη σαν τα’ άλλα καρποφόρα,

που βιαστικά, ανυπόμονα, δεν βλέπουνε την ώρα

ποτέ με τα’ ανθολούλουδα τους κλώνους να σκεπάσουν

και με μια πρόσκαιρη ομορφιά τα ματιά να ξιπάσουν.

Εσύ ‘σαι πάντα ταπεινή πάντα δουλεύτρα, σκύβεις,

μ’ όλα τα πλούτη που κρατείς, μ’ όλο το βιο που κρύβεις.

Γι’ αυτό απ’ τα πρώτα νιάτα σου, που τα φιλούν οι ανέμοι,

Ως τα βαθιά γεράματα, που το κορμί σου τρέμει,

Και γέρνει κάθε σου κλαδί, και κάθε παρακλάδι,

Μέσα στον κούφιο σου κορμό, δεν σου ‘λειψε το λάδι.

 

Το παλιό βιολί, Ιωάννης Πολέμης

 

Ο ΓΙΑΝΝΗΣΛΑΣΚΑΡΗΣ ΣΕ ΠΑΛΙΟ ΛΙΟΤΡΙΒΙ

ΛΕΥΚΑΔΑ

ΒΑΛΥΡΑ ΕΛΑΣ-ΕΤΑ 1944

ΓΡΟΘΑΡΙΑ

ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ

ΠΑΛΙΑ ΛΙΟΤΡΙΒΙΑ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑ 

ΤΟ ΛΙΜΠΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΛΑΔΙΟΥ - ΛΙΟΣΜΟΥ

ΠΑΛΙΟ ΛΙΟΤΡΙΒΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΡΙΦΥΛΛΙΑΣ

ΜΑΛΑΚΤΗΡΑΣ

ΤΣΑΝΤΙΛΙΑ

ΜΗΧΑΝΗ ΠΑΛΙΟΥ ΛΙΤΡΟΥΒΙΟΥ

ΠΑΛΙΟ ΛΙΟΤΡΙΒΙ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΣΤΕΝΥΚΛΑΡΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

ΠΑΛΙΑ ΛΙΟΤΡΙΒΙΑ ΣΤΟ ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

ΤΟ ΞΥΛΟ ΚΑΙ ΛΑΔΙ ΕΛΙΑΣ. ΤΟ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΙΕΡΟ ΔΕΝΔΡΟ ΜΕ ΤΙΣ ΠΟΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ

ΓΡΟΘΑΡΙΑ ΓΙΑ ΦΥΤΕΜΑ

ΤΑ ΛΙΟΚΛΑΡΑ ΓΙΑ ΖΩΩΤΡΟΦΗ

ΟΙ ΚΑΤΣΙΚΕΣ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΤΟΥΣ ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ Η ΜΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΗ

Η ΑΙΩΝΟΒΙΑ ΕΛΙΑ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΟΤ ΜΗΤΣΟΥ ΜΑΚΡΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ

ΣΤΟ ΛΙΟΤΡΙΒΙ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ.