ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ ΒΑΛΥΡΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 1936 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ.ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

 ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

^{ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ  ΒΑΛΥΡΑ (ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΗ)}

Το χωριό μου Βαλύρα* πρώην Τζεφερεμίνι, στη διοικητική μεταρρύθμιση από την περίοδο της ενετοκρατίας μέχρι σήμερα, έχει 7 αλλαγές.

1. Ενετοκρατία.

2. Τουρκοκρατία

3. Δήμος Δερρών 1836-1840

4. Δημος Οιχαλίας  1841-1912

 Το 1899 ο Μεσσήνιος πατέρας της Λαογραφίας, Νικόλαος Πολίτης, είχε αποστείλει επιστολή στο δήμαρχο Οιχαλίας με θέμα:

 «Η ονομασία των χωρίων Οιχαλίας»,

στην οποία προέτρεπε την αντικατάσταση των ονομάτων των οικισμών και χωριών του δήμου που δεν έφεραν ελληνικά ονόματα, με ονομασίες που παραπέμπουν στην αρχαία ιστορία του τόπου τους, που τελικά δεν εισακούστηκε από το υπουργείο εσωτερικών.

        Το Τζεφερεμίνι μετονομάζεται εις "Δέραι"

5. Κοινότητα Βαλύρας 1914-1997.

6. Δήμος Ιθώμης 1997-2010 . Νόμος Καποδίστριας. Έδρα δήμου Ιθώμης 10 χωριών.

 7. Δήμος Μεσσήνης 2010…. Νόμος Καλλικράτη. Συννένωση7 δήμων και μιας κοινότητας

*Με το ΦΕΚ 306\22-12-1927 έγινε η μετονομασία από Τζεφερεμίνι σε Βαλύρα.

^{3.ΔΗΜΟΣ ΔΕΡΡΩΝ.}

^{Με την απελευθέρωση του Ελληνικού κράτους , το 1833 με το νόμο « περί συστάσεως δήμων » το κράτος διαιρέθηκε σε 10 νομούς .}

^{Οι νομοί διαιρέθηκαν σε 42 επαρχίες και αυτές  με τη σειρά τους σε δήμους.}

^{Τον αποτελούσαν τα χωριά Σκάλα-Βαλύρα}

^{Οι δήμοι που καταργήθηκαν το 1840 και εντάχθηκαν σε άλλους δήμους είναι: ΤΡΙΚΚΗΣ, ΤΙΜΑΘΕΙΑΣ, ΤΟΜΕΩΣ, ΣΚΑΡΜΙΓΚΑΣ, ΠΡΟΑΣΤΕΙΟΥ, ΘΟΥΡΙΑΣ, ΒΙΑΝΤΟΣ, ΑΜΦΕΙΑΣ, ΑΙΠΕΙΑΣ, ΠΟΛΙΧΝΗΣ, ΒΕΛΥΡΑΣ, ΥΑΜΕΙΑΣ, ΣΤΕΝΥΚΛΗΡΟΥ και ΔΕΡΡΩΝ.}

 ^{Πριν το 1840 0 αριθμός τωνδήμων στη Μεσσηνία ήταν 36.}

 

^{4.ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ}

^{Με το ΒΔ της 17 Αυγούστου 1840 οι Δήμοι Δερρών-Στενυκλήρου  καταργήθηκαν και υπήχθησαν στο Δήμο Οιχαλίας. Αυτό έγινε γιατί όσοι εκλεγμένοι δήμαρχοι ήταν αντιοθωνικοί τους κατήργησαν και τους ενσωμάτωσαν σεεκλεγμενους οθωνικους δημάρχους.}

^{Η Σκάλα ορίσθηκε σαν έδρα του Δήμου Οιχαλίας αλλά αργότερα με παρέμβαση των αδελφών Γιάννη και Περικλή Μπούτου ,παππούδες του Γιάννη Μπούτου ,έδρα ορίστηκε ο Μελιγαλάς.}

^{Τα χωριά του δήμου Οιχαλίας το 1843}

1.       Δογατζήδες			Φίλια
2.       Βελανιδιά			Μερόπη
3.       Καλύβια			Καλύβια
4.       Μαγούλα			Μαγούλα
5.       Μούστα			Μερόπη
6.       Φίλια			Φίλια
7.       Ζέζα			Ανθούσα
8.       Τόσκεσι			Οιχαλία
9.       Σιάμου			Σιάμου
10.   Αλειτούρι			Στενύκλαρος
11.   Λουτρό			Λουτρό
12.   Μπάλα			Πεύκο
13.   Σπανοχώρι			Μερόπη
14.   Σολάκι			Σολάκι
15.   Ζευγολατιό			Ζευγολατιό
16.   Τσαούσι			Μερόπη
17.   Αλητσελεπή			Οιχαλία
18.   Σκάλα			Σκάλα
19.   Μελιγαλάς			Μελιγαλάς
20.   Τζεφερεμίνι			Βαλύρα
21.   Κατσαρού			Κατσαρού
Εκλογικοί κατάλογοι Δήμου Οιχαλίας*
αα	Χωριά			Έτος
	Όνομα καταλόγου	Σημερινό όνομα		1847	1865	1873
1	Δογατζήδες	Φίλια		6	11	14
2	Βελανιδιά	Μερόπη		12	13	14
3	Καλύβια	Καλύβια		12	17	28
4	Μαγούλα	Μαγούλα		17	25	27
5	Μούστα	Μερόπη		16	33	37
6	Φίλια	Φίλια		28	25	42
7	Ζέζα	Ανθούσα		21	31	46
8	Τόσκεσι	Οιχαλία		24	39	35
9	Σιάμου	Σιάμου		21	38	46
10	Αλειτούρι	Στενύκλαρος		31	35	44
11	Λουτρό	Λουτρό		23	45	61
12	Μπάλα	Πεύκο		28	45	70
13	Σπανοχώρι	Μερόπη		43	54	64
14	Σολάκι	Σολάκι		37	59	70
15	Ζευγολατιό	Ζευγολατιό		41	70	81
16	Τσαούσι	Μερόπη		46	81	102
17	Αλητσελεπή	Οιχαλία		36	89	105
18	Σκάλα	Σκάλα		63	109	129
19	Μελιγαλάς	Μελιγαλάς		78	124	163
20	Τζεφερεμίνι	Βαλύρα		112	130	156
21	Κατσαρού	Κατσαρού		98	129	197
Σύνολο εγγεγραμμένων				793	1202	1531

^{5.ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΖΕΦΕΡΕΜΙΝΙΟΥ 1914-1997}

^{6. ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ}

Εκλογικοί κατάλογοι Δήμου Ιθώμης*
αα	Χωριά		Έτος
	Όνομα καταλόγου	Σημερινό όνομα	1865	1873
1	Γκολέμι	Νεοχώριο Ιθώμης	11
2	Δαλακλή	Πολύλοφο	10	14
3	Μπέτσι	Νεοχώριο Ιθώμης	18
4	Χρύσοβα	Χρυσότοπος	17	21
5	Σάμαρι	Ελληνοεκκλησιά	20	20
6	Κλήμα	Κλήμα	19	25
7	Μάνεσι	Μάνεσι	21	28
8	Καλογερόραχη	Καλογερόραχη		25
9	Ζαγάραινα	Κορομηλιά	38	35
10	Ζερμπίσια	Ζερμπίσια	34	43
11	Σιμίζα	Αρσινόη	44	38
12	Δραΐνα	Δραΐνα	36	57
13	Μαγκανιακό	Μαγκανιακό	53	50
14	Βουρνάζι	Καλόβρυση	46	61
15	Χασάμπασα	Αριστοδήμειο	61	58
16	Λέζι	Λάμπαινα	57	71
17	Πεντιά	Τρίκορφο	64	71
18	Νεοχώριο	Νεοχώριο Ιθώμης		74
19	Λούμι	Ρεμματιά	74	75
20	Κεφαληνού	Κεφαληνού	79	78
21	Μαυρομάτι	Μαυρομάτι	90	87
22	Μίλα	Μίλα	106	100
Σύνολο εγγεγραμμένων			887	1031

^{*Τα στατιστικά των δήμων είναι του αγαπητού φίλου και συνεργάτη Γιάννη Ρήγα.}

 

ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ - Νόμος 2539/1997,

Μετά το σχέδιο «Καποδίστριας» η Ελλάδα απαρτιζόταν από 13 περιφέρειες, 51 νομούς και 1.034 δήμους και κοινότητες (910 δήμους και 124 κοινότητες). Παράλληλα καταργήθηκαν οι επαρχίες.

 ^{Στη ΜΕΣΣΗΝΙΑ έγιναν 29 δήμοι και 2 κοινότητες , ενώ πριν ήταν 8 δήμοι 272 κοινότητες και 496 οικισμοί. Η ΒΑΛΥΡΑ έγινε έδρα του επανασυσταθέντος δήμου ΙΘΩΜΗΣ.}

·         1-- Δήμος Καλαμάτας --

·         2-- Δήμος Αβίας --

·         3-- Δήμος Αετού --

·         4-- Δήμος Αιπείας --

·         5-- Δήμος Ανδανίας --

·         6-- Δήμος Ανδρούσας --

·         7-- Δήμος Άριος --

·         8-- Δήμος Αριστομένους --

·         9-- Δήμος Αρφαρών --

·         10-- Δήμος Αυλώνα --

·         11-- Δήμος Βουφράδων --

·         12-- Δήμος Γαργαλιάνων --

·         13-- Δήμος Δωρίου --

·         14-- Δήμος Είρας --

·         15-- Δήμος Θουρίας --

·         16-- Δήμος Ιθώμης --

·         17-- Δήμος Κορώνης --

·         18-- Δήμος Κυπαρισσίας --

·         19-- Δήμος Λεύκτρου --

·         20-- Δήμος Μεθώνης --

·         21-- Δήμος Μελιγαλά --

·         22-- Δήμος Μεσσήνης --

·         23-- Δήμος Νέστορος --

·         24-- Δήμος Οιχαλίας --

·         25-- Δήμος Παπαφλέσσα --

·         26-- Δήμος Πεταλιδίου --

·         27-- Δήμος Πύλου --

·         28-- Δήμος Φιλιατρών --

·         29-- Δήμος Χιλιοχωρίων --

·         30-- Κοινότητα Τρικόρφου --

·         31-- Κοινότητα Τριπύλας –

^{Στην ΕΛΛΑΔΑ έγιναν 900 δήμοι και 124 κοινότητες, ενώ πριν ήταν 434 δήμοι, 5343 κοινότητες και 12.548 οικισμοί.}

Ο δήμος Ιθώμης έχει (πραγματικό) πληθυσμό 2.466 κατοίκους. Στον δήμο περιλαμβάνονται:

Δ.δ. Βαλύρας -- η Βαλύρα [ 1.005 ]

Δ.δ. Αριστοδημείου -- το Αριστοδήμειο [ 322 ]

Δ.δ. Αρσινόης -- η Αρσινόη [ 192 ]

Δ.δ. Ζερμπισίων [ 147 ]

τα Ζερμπίσια [ 108 ]

το Κογχύλιον [ 39 ]

Δ.δ. Κεφαλινού -- ο Κεφαλινός [ 129 ]

Δ.δ. Λαμπαίνης -- η Λάμπαινα [ 247 ]

Δ.δ. Μαυρομματίου Ιθώμης [ 303 ]

το Μαυρομμάτι [ 222 ]

η Μονή Βουλκάνου [ 7 ]

τα Πετράλωνα [ 74 ]

Δ.δ. Ρευματιάς [ 121 ]

η Ρευματιά [ 102 ]

ο Χρυσότοπος [ 19 ]

 

7.ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ

ΝΟΜΟΣ.2010.3852-Καλλικράτης

 (άρθρο 1 νόμου 3852/2010 ΦΕΚ τεύχος Α 87 Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης
1. Δήμος Καλαμάτας με έδρα την Καλαμάτα αποτελούμενος από τους δήμους

 α. Άριος

β.Θουρίας και

γ. Καλαμάτας, οι οποίοι καταργούνται.
2. Δήμος Μεσσήνης με έδρα τη Μεσσήνη αποτελούμενος από τους δήμους

 α. Αιπείας

 β.Ανδρούσας

 γ. Αριστομένους

 δ. Βουφράδων

 ε. Ιθώμης

στ. Μεσσήνης

ζ. Πεταλιδίου και

την κοινότητα Τρικόρφου, οι οποίοι καταργούνται.
3. Δήμος Πύλου – Νέστορος με έδρα τη Πύλο αποτελούμενος από τους δήμους

α. Κορώνης
β. Μεθώνης

 γ . Παπαφλέσσα

δ . Πύλου ε

Νέστορος και

 στ. Χιλιοχωρίων, οι οποίοι
καταργούνται.
4. Δήμος Τριφυλλίας με έδρα την Κυπαρισσία αποτελούμενος από τους δήμους α. Αετού β.
Αυλώνος γ. Γαργαλιάνων δ. Κυπαρισσίας ε. Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας, οι οποίοι καταργούνται.
5. Δήμος Οιχαλίας με έδρα τον Μελιγαλά αποτελούμενος από τους δήμους

α. Ανδανίας

β.Αρφαρών

 γ. Δωρίου

δ. Είρας

 ε. Μελιγαλά και

στ. Οιχαλίας, οι οποίοι καταργούνται.
6. Δήμος Μεσσηνιακής Μάνης με έδρα την Καρδαμύλη αποτελούμενος από τους δήμους

α.Αβίας και

 β. Λεύκτρου, οι οποίοι καταργούνται.
Β. Ο δήμος Μεσσηνιακής Μάνης χαρακτηρίζεται ως ορεινός.

 

Τα ορεινά χωριά του Δήμου Ιθώμης

Μέρος 11ο

1.Ρευματιά (Λούμι): Η πρώτη οικογένεια ήταν του Δημητράκη Νέζη που ήρθε από το Παλαιό - Λούμι Γορτυνίας καταδιωκόμενη από τους Τούρκους γιατί η σύζυγός του για λόγους τιμής σκότωσε το Μπέη της περιοχής. Με την απογραφή Pacifico είχε το 1689, 313 κατοίκους.

Υπάρχει το σπήλαιο “Ταμπούρι” μήκους 300 m με πολλούς σταλακτίτες. Στην επανάσταση του 1821 πολέμησαν οι Κατζίας ή Σωτηρόπουλος Γεώργιος και ο Κουτρουμπής Παναγιώτης ο οποίος διετέλεσε δημογέρων του χωριού του και ένορκος στο Κακουργιοδικείο Τρίπολης.

2. Κεφαλληνού: Αναφέρεται στο κατάλογο του Pacifico ως “Κεφαλονίτσι” πολεμιστές του 1821 ήταν οι: Κατσαρας παναγιώτης, Σκρεπετός Κων/νος και Κορμάς Ηλίας ο οποίος ήταν οπλαρχηγός Ανδρούσης. Εμυήθη στη φιλική εταιρεία από τον Παπαφλέσσα πριν τη μάχη του Μανιακίου. Ο Βασίλειος Κ. Δαβίλας τίμησε το δικαστικό σώμα στα δύσκολα χρόνια της κατοχής γιατί ήταν ανακριτής στην υπόθεση της κλοπής της Γερμανικής σημαίας από τον ιερό βράχο της ακρόπολης που είχαν κλέψει οι Γλέζος - Σιάντος. Ο Δικαστής τα Γκεστάμπο Τόϋμπελ είπε στους δικαστικούς. Αν δεν βρεθούν οι ένοχοι θα το πληρώσει ο Αθηναϊκός λαός.

Ήταν συγγραφέας πολλών νομικών έργων και συνεργάτις του περιοδικού “Θέμις”.

Ιδιοκτήτης των μεταλλείων της περιοχής ήταν ο Παπαδόπουλος Ιωάννης. Το πούλησε το 1958.

3. Ζερμπίσια: Σλαβικό γυναικείο όνομα "αλογοπούλαρο" ή Δερβίσια ή Ντερβίσια που σημαίνει “Παληκάρια”. Έχουν βρεθεί Μεσσηνιακά, Βυζαντινά, Ρωμαϊκά νομίσματα και έγχρωμοι μελανόμορφοι αμφορείς.

Αναβλύζει η πηγή “ΣΕΑ” που ποτίζει τους κήπους και καλλιέργειες.

Το καλοκαίρι είναι ιδανικός παράδεισος και βγάζει τη καλύτερη γεύση ντομάτας.

Ο Παναγιώτης Κλεφτογιάννης ήταν πρόκριτος και με πολλούς Ζερμπισαίους έδρασαν κλεφταρματωλοί με το μπαϊράκι του θρυλικού Νιπλούλια.

Ο τελευταίος δήμαρχος Ιθώμης ήταν ο Ανδρέας Κλεφτόγιαννης, ένθερμος υποστηρικτής του Ελευθερίου Βενιζέλου ο οποίος του απένειμε αναμνηστικό μετάλλιο.

Ασχολήθηκε με τις μεταλευτικές επιχειρήσεις Μαγγανίου - Πυρολουσίτη στην εταιρεία Σκαλιστήρη - Ηλιόπουλου μέχρι την κατοχή. Την επιχείρηση ανατίναξαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ και επιστάτης ήταν ο Γιώργος Βασιλόπουλος από τη Βαλύρα.

Οι Ζερμπισαίοι Γιαννάκης Λεβέντης, Αντώνιος Μπαρδάκης και Παναγιώτης Κλεφτογιάννης πολέμησαν στην Κρήτη το 1897.

Το 1900 δημιουργήθηκε το γραμματοδιδασκαλείο.

4. Αρσινόη. Ο Λεύκιππος βασιλεύς της κάτω Μεσσηνίας νυμφεύθη τη Λευκοθέα εγγονή του Ευρυτου Μελανέως και απόχτησαν τρεις θυγατέρες: Φοίβης, Ιλάτιρα και Αρσινόη. Τις δύο πρώτες απήγαγαν οι Κάστωρ και Πολυδεύκης την δε Αρσινόην απήγαγε ο του πατήρ Απόλλων και μετέφερεν εις Ιθώμην κλιμακόεσσαν όπου και έλουσεν αυτήν εις την εκεί καλιρρόην και κρυερήν πηγοκρήνην κειμένη επί την Νότια κλιτύων της Ιθώμης.

Εκ του Ασκληπιού και της Αρσινόης γεννήθηκαν οι Ασκληπιάδες γιατροί Ποδαλείριος και Μαχαίονας που συμμετείχαν στη μάχη της Τροίας και οι θυγατέρες Ακεσία, Ιασία, Αγλαΐα και Πανάκεια.

Κοντά στο Σιμίζα (Αρσινόη) είναι η Σαμαρίνα που την έχτισε η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 800 μ.Χ. ή ο Ανδρόνικος Β ο Παλαιολόγος το 1200 μ.Χ.

Η λέξη Σιμίζα είναι Αρβανίτικη (κόλλησε σα μυίγα) Ο περιηγητής Λικ ναφέρει ότι το χωριό ήταν καλύβες με τσοπάνηδες. Διέθετε γεωργικό προμηθευτικό συνεταιρισμό, είχε πρόβλημα λυψειδρίας και ο τόπος είναι ιδανικός για καλλιέργεια αμυγδαλιών.

Υπήρχαν μετακινήσεις 20 οικογενειών (τσοπάνηδων) στα ορεινά της Αρκαδίας (ΑΤΕ 10). Από το Σιμίζα καταγόταν ο πολεμιστής του 1821 Κορμάς Ν.

5. Πετράλωνα. Έχει ενσωματωθεί στο χωριό Μαυρομάτι πριν μερικά χρόνια. Εκεί βρίσκεται το Ανδρομονάστηρο η Ανδρικομανάστητο. Ανοικοδομήθηκε το 12ο αιώνα επί αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Ήταν καταφύγιο κλεφταρματωλών. Υπάρχει θολωτή πέτρινη γέφυρα που πρέπει να περισωθεί από τη φθορά του χρόνου καθώς και το μοναστήρι.

Διέθετε γεωργικό πιστωτικό συνεταιρισμό.

6. Μαυρομάτι Ιθώμης. Η Ιθώμη είναι νύμφη του ομώνυμου όρους της Μεσσηνίας Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο είχε ανατεθεί ν΄ αναθρέψει τον Δία όταν ήταν μωρό, μαζί με μια άλλη νύμφη που λεγόταν Νέδα. Αυτές είχαν τη συνήθεια να τον λούζουν στην πηγή Κλεψύδρα, που ήταν εκεί κοντά. Υπήρχε ένα ιερό του Δία Ιθωμάτα μέσα στο οποίο έφερναν για ανάμνηση κάθε μέρα νερό από την Κλεψύδρα. Ο Δίας Ιθώμης έδινε χρησμούς.

Διέθετε Αγροτική Λαϊκή Τράπεζα, Γεωργικό πιστωτικό κέντρο, γεωργικό προμηθευτικό συνεταιρισμό και σχολαρχείο (1924-1938). Το 1689 είχε 362 κατοίκους και το 1853 δημιουργήθηκε το δημοτικό σχολείο.

Το Μαυρομάτι ήταν έδρα του Δήμου Ιθώμης (θερινή από 20-4 / 9-11 ενώ καλοκαιρινή ήταν το Αριστοδήμειο ή Χασάμπασα).

* Το 1836 ήταν δήμαρχος ο πρόκριτος Γεωργ. Δ. Μπαλόπουλος

* Το 1855 διορίσθη δημαρχιακός πάρεδρος Ιθώμης ο Χριστόπουλος Βασίλειος. Με αριθμό μητρώου 4760 πολέμησε το 1821 ο Κουβελάκης Ιωάννης.

* Το 1879 δήμαρχος Ιθώμης ήταν ο Πανουσόπουλος Λεωνίδας, το 1866, 1887 ο Θεοδωρόπουλος Δημήτριος και το 1870, 1874 ο Λυμπερόπουλος Λυμπέρης γυιός του δημάρχου και βουλευτή Κώστα Αναγ. Λυμπερόπουλου. Ο Κλεφτόγιαννης Αντρέας ήταν ο τελευταίος δήμαρχος Ιθώμης. Γεννήθηκε στα Ζερμπίσια το 1874 και ήταν Βενιζελικός μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε το 1852. Στο επόμενο τα πεδινά χωριά του Δήμου Ιθώμης Βουρνάζι, Αριστοδήμειο, Λάμπαινα και Βαλύρα (έδρα δήμου). Στη συνέχεια Αρχαία Μεσσήνη, Μονές Βουλκάνου και ονόματα πολεμιστών του 1821 του δήμου Ιθώμης.

Τα πεδινά χωριά του Δήμου Ιθώμης

7. Αριστοδήμειο και Βουρνάζι: Στην περιοχή του Αριστοδημείου υπάρχουν τρεις τεχνητοί χωματόλοφοι. Πιστεύεται ότι ο ένας από τους τρεις είναι ο τάφος του Αριστόδημου ο οποίος από απελπισία, τύψεις και πόνο σκότωσε την κόρη του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε γιατί οι Μεσσήνιοι δεν απελευθερώθηκαν από τους Σπαρτιάτες. Υπάρχει διατηρητέο κτίσμα με εντοιχισμένα πιθάρια, πολεμίστρες, καμάρες και θόλους. Ο Ιμπραήμ στο κτίσμα αυτό το 1825 είχε στήσει το στρατηγείο του που ήταν το κονάκι του τοπάρχη Χασάν Πασά. Διέθετε γεωργικό πιστωτικό συνεταιρισμό. Ήταν η χειμερινή έδρα του δήμου Ιθώμης (14/11-19/4). Ήταν από τα πρώτα χωριά που ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων το 1821 με επικεφαλής τους Παπατσωναίους και τον Αναγνώστη Λυμπερόπουλο.

Το Βουρνάζι ενσωματώθηκε στο Αριστοδήδειο (πρώην Χασάμπασα) και υπάρχει το εκκλησάκι Άγιος Νικόλαος (3^ο μ.Χ. αιώνα).

8. Λάμπαινα (Λέζι). Τοπάρχης ήταν ο Αλεξ-Αγάς και το όνομα κληρονόμησαν σαν παρατσούκλι η οικογένεια Παπαγεωργίου (σόϊ της μάννας μου) επειδή έμενε στο σπίτι τους.

Αρχικά κατοίκησαν στην περιοχή «κλήμεντι» και στη συνέχεια «στο σφακοβούνι» το οποίο είχε πολλούς σκορπιούς. Για τρίτη φορά ρίζωσαν στο κάτω χωριό. Ο Ιερομόναχος Ιωνάς Κεφάλας έγραψε την ιστορία της Μεσσηνίας και ένα ποίημα με τίτλο «το πώς προήλθε το όνομα του ποταμού και του χωριού Βαλύρα». Διέθετε λαϊκή τράπεζα και είχε αποστειρωτήριο σύκων. Είχε μετακινήσεις 10 οικογενειών με αιγοπρόβατα στα ορεινά της Αρκαδίας.

9. Βαλύρα (Τζεφερεμίνι). Το όνομα δόθηκε από το προομηρικό μουσικό Θάμυρη (Β ραψωδία Ιλιάδα 594-605) φημισμένο για την ομορφιά, τραγούδι και λύρα του θέλησε να συναγωνιστεί τις μούσες, έχασε τυφλώθηκε και πέταξε τη λύρα του. Έχει γράψει γι αυτό ο Ιωνάς Κεφαλάς και το αφιερώνει στο Βαλυραίο δάσκαλο Νιφόρο. Το όνομα Τζεφερεμίνι αναφέρεται στο γνωστό Ενετικό κατάλογο του Pacifico το 1690 και ήταν ένα από τα 68 χωριά της Ανδρούσας. Η θέση της Βαλύρας ταυτίζεται με την ιστορία της αρχαίας Μεσσήνης, είχε γεωργικό ταμείο, αγροτικό ταμείο, αγροτική λαϊκή τράπεζα, λαϊκή τράπεζα, Αγροτικό συνεταιρισμό. Αγροτολέσχη, Ελληνικό σχολείο και σύνδεσμο αγροφυλακής.

Το 1836 τα χωριά Σκάλα – Βαλύρα αποτελούσαν το Δήμο Δερών. Δήμαρχος ήταν ο Αναγνώστης Πουλόπουλος και το 1839-40 ο Βασίλης Λινάρδος.

Το 1841-50 η Βαλύρα ανήκε στο Δήμο Οιχαλίας και πάρεδρις το 1841-2 ήταν ο Παν. Μπόβης. Ο δήμος είχε 21 χωριά και υπόγραψε από τη Βαλύρα ο Ιερεύς Μιχαήλ (αγράμματος). Το 1998 με το «Νόμο Καποδίστρια» είναι η έδρα του Δήμου Ιθώμης και με πρώτο δήμαρχο το Γιαννακόπουλο Κων/νο, από την Αρσινόη (Σιμίζα).

Ο ενοριακός ναός Άγιος Αθανάσιος διαθέτει ξυλόγλυπτο τέμπλο. Οι ναοί Αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Ιωάννης και Παναΐτσα, είναι ναοί από τον 9^ο –11^ο μ.Χ. αιώνα.

Υπάρχει η «Δέση» για άρδευση του χωριού και λειτουργία μύλων. Είχε ηλεκτροφωτισμό από το 1927. Σώζεται το κονάκι του Τζεφέρ Αγά το οποίο πρέπει να συντηρηθεί γιατί σύντομα θα καταστραφεί. Την περιοχή ρήμαξαν οι φωτιές το 1998 και 1981.

1.   Αρχαία Μεσσήνη

Η θέση όπου στα 369π.Χ. ίδρυσαν τη Μεσσήνη ο Επαμεινώνδας και οι σύμμαχοί του είναι η καταλληλότερη για πρωτεύουσα του αναγεννημένου κράτους: βρίσκονταν στις υπώρειες ενός από τη φύση του οχυρού λόφου, της Ιθώμης, όπου θα γίνονταν η ακρόπολη, κατείχε το κέντρο του νέου κράτους, είχε  μια πλούσια πηγή μέσα στον περίβολο των τειχών, την πηγή από την οποία ονομάστηκε Μαυρομάτι το νεώτερο χωριό, είχε εύκολη επικοινωνία με την άλλη πρωτεύουσα που προορίζονταν για πολιτικό κέντρο του αρκαδικού λαού, τη Μεγαλόπολη, χτίσμα κι αυτή του Επαμεινώνδα, ο οποίος ήθελε να απομονώσει τη Σπάρτη και να την υποβιβάσει σε δευτερεύουσα δύναμη. Ένας μικρός συνοικισμός υπήρξε ο πυρήνας της Μεσσήνης. Με τη φροντίδα του Επαμεινώνδα και των αργείων συμμάχων του η αρχικά μικρή έκταση της νέας πόλης περιβλήθηκε με τείχη, μικρά τμήματα των οποίων διατηρήθηκαν στη λεγόμενη Λακωνική πύλη και στη ΒΔ πλευρά του βουνού Εύα. Στα προχωρημένα μακεδονικά χρόνια, όταν η Μεσσήνη μεγάλωσε, εύκολα όμως μπορούσε να κυριευθεί χτίστηκαν τα σωζόμενα μνημειακά τείχη που προκάλεσαν το θαυμασμό του Παυσανία, γιατί είχαν χτιστεί λίθινα σ΄ όλο το ύψος τους ως τις επάλξεις των πύργων και των μεσοπυργίων.

Ένας περιηγητής αναφέρει ότι μέτρησε 72 πύργους.

Λειτουργεί το Μουσείο καθημερινά εκτός Δευτέρας (τηλέφωνο Μουσείου: 0724 51.201) και οι ανασκαφές συνεχίζονται από τον καθηγητή κ. Πέτρο Θέμελη, που η σκαπάνη του έχει φέρει στο φως αξιόλογα ευρήματα. Ο Δήμος Ιθώμης θα πρέπει να προβάλει την αρχαία Μεσσήνη και να δημιουργήσει πολιτιστικά προγράμματα για προσέλκυση τουριστών με στόχο την αναβάθμιση της περιοχής.

2.Μονή Βουλκάνου (Καθολικό και Νέο)

Οι ιστοριογράφοι της αρχαίας Ελληνικής εποχής λέγουν ότι πρώτος εθνάρχης ή βασιλεύς της αρχαίας Μεσσήνης υπήρξε ο Πολυκάων ο Βούτου υιός Λέλεγος. Ίδρυσε την πρωτεύουσα της χωραρχίας του Ανδανία (Στενύκλαρο) και το Ναό Ιθώματα Διός. Πάνω στο ναό αυτό χτίστηκε το καθολικό της μονής Βουλκάνου και είναι το αξιολογώτερο μνημείο της Μεσσηνίας κτίστηκε επί βασιλείας του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Λέοντος Γ΄ Ισαύρου το 726. Λειτούργησε ως το 1626. Υπάρχουν φθαρμένες τοιχογραφίες των αδελφών μόσχου. Πιστεύεται ότι υπάρχουν στοές που συνδέονται με τα εφτά κάστρα της Μεσσηνίας. Δυστυχώς για μερικά χρόνια ήταν χειμαδιό. Το 1625 λειτούργησε το νέο μοναστήρι στο Βουλκάνο. Γιορτάζει της Παναγίας το δεκαπενταύγουστο και στις 24 Σεπτέμβρη γίνεται η μεταφορά της στη Μεσσήνη.

Δυστυχώς με την ασφαλτόστρωση καταστράφηκαν τα καλντερίμια, η γραφική βρύση του Τζούμη (παλιός Αρβανίτικος οικισμός) και τσιμεντοστρώθηκε το πλακόστρωτο του προαύλιου χώρου του μοναστηριού και εξαφανίστηκε το πηγάδι.  

 

Δήμαρχοι-Φοροεισπράκτορες-Πάρεδροι-Πρόεδροι-Δήμαρχοι, από την Βαλύρα/Ιθώμης

Από το 1833-2002

1.ΔΗΜΟΣ ΔΕΡΡΩΝ
ΔΗΜΑΡΧΟΣ 1839 ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΙΝΑΡΔΟΣ
ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ ΠΑΝ.ΚΑΡΤΕΡΟΛΙΩΤΗΣ

2.ΔΗΜΟΣ ΟΙΧΑΛΙΑΣ
ΦΟΡΟΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ 1841 ΠΑΝ. ΜΠΟΒΗΣ

3.ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΑΛΥΡΑ 1914-1998

ΠΡΟΕΔΡΟΙ
1.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1914 2 μήνες,1919,1920,1934,39-42,1953
2.Πανάγ. Δ. Δουραμάκος 1914 4 μήνες
3.Αναστάσ. Καρύδης 1914 6 μήνες,1916,1918,1923-4-5
4.Ιωάννης Μπόβης 1915
5.Αναστάσ. Καρύδης 1916
6.Στασινος Βασιλόπουλος 1916
7.Γεωργ. Γεωργακόπουλος 1917
8.Αναστάσ Καρύδης 1918
9.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1919
10.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1920
11.Ιωάννης Μπόβης 1921
12.Δημήτριος Σταυριανόπουλος 1922
13.Αναστάσιος Καρύδης 1923
14.Αναστάσ. Καρύδης 1924
15.Αναστάσ. Καρύδης 1925
16.Ιωάννης Σιάγκρης 1926
17.Ηράκλ. Σπυρόπουλος 1927
18.Σπύρ. Καρτερολιώτης 1928
19.Κων/νος Μάκρης 1929,1933
20.Κων/νος Μπόβης 1930
21.Αντώνιος Παπαδόπουλος 1931
22.Μιχ. Πουλόπουλος 1932
23.Κων/νος Μάκρης 1933
24.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1934
25.Κων/νος Κολιόπουλος 1935
26.Σταύρος Μπόβης 1936
27.Δημήτριος Τσιάμης 1937 - 1938
28.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1939 -1942 Απρίλιος
29.Αθανας. Μυλωνάς Απρ. 1942 - Δεκ. 1942,1945
30.Γεώργιος Ματσούκας 1943
31.Αθανασιος Μυλωνάς 1945 - Ιουλ. 1946
32.Λεωνίδας Μπακόπουλος 1946-Δεκ.1946
33.Γεώργιος Φωτεινός 1947
34.Δημήτριος Ι. Γεωργακόπουλος 1948
35.Ελευθ. Βίγκος 1949-50
36.Γεώργιος Δ. Γεωργακόπουλος 1951
37.Παντελής Τσάμης 1952
38.Γεώργιος Στρατής 1953-4 ,55-6,57-61
39.Αναστάσιος Κ. Μακρής 1955 μέχρι Ιούλιο
40.Γεώργιος Στρατής Ιουλ - Σεπτ. 1955
41.Νικόλαος Μπόβης* Σεπτ. 1955-1956
42.Γεώργιος Στρατής 1957-1961
43.Σωτήριος Καρτερολιώτης 1962-Ιουλ 1964
44.Περικλής Καρύδης Αυγ. 1964- Μάϊο 1968
45.Αριστείδης Μακρής Ιουν 1968. - Ιουλ. 1974
46.Χρήστος Δ. Γεωργακόπουλος Ιουλ. 1974 - Μάιο 1975
47.Παναγιώτης Λιοντήρης Ιουν. 1975 - 1982
48.Αθανάσιος Δημόπουλος 1983 - 1990
49.Αριστείδης Λιοντήρης 1991 - 1994
50.Αριστείδης Διαμαντόπουλος 1995 – 1998

4. ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΝΟΜΟΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ                                                                                                                          Δήμος (Ιθώμη) - Εδρα Βαλύρα -Νόμος Καποδίστρια 1998
51.Γιαννακόπουλος Κων-νος 1998 – 2001. Απεβίωσε στις 25-6-2001
52.Αρις. Διαμαντόπουλος 2001-2002
53.Αρις. Διαμαντόπουλος 2003-2006
54.Κων/νος Γεωργακόπουλος 2006-2010

5. ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΝΟΜΟΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ

  Αναστασόπουλος Ευστάθιος. 2010-15

 Τσώνης Γεώργιος 2015-19

Αθανασόπουλος Γιώργος 2019…