ΓΙΑΝΝΗΣ Δ.ΛΥΡΑΣ: ΗΛΙΑΣ Ε. ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ . ΤΟ «ΚΑΥΤΟ» ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1934***. Σταφιδικό κίνημα των αντιθέσεων ΤΟ ΣΤΑΦΙΔΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ

Τρίτη 22 Ιουλίου 2025

ΗΛΙΑΣ Ε. ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ . ΤΟ «ΚΑΥΤΟ» ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1934***. Σταφιδικό κίνημα των αντιθέσεων ΤΟ ΣΤΑΦΙΔΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΤΟ ΣΤΑΦΙΔΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ ΤΟ 1934

.....Από την Βαλύραν, Μελιγαλά και Αγίαν Κυριακήν ο ΑΣΟ δεν πρόκειται να παραλάβη ούτε μίαν λίτραν χλωράς σταφίδος.

......Ανάλογον αδικίαι έχουν γίνει και εις τας Κοινότητας Αριος, Βρυσομύλου και προ παντός Βαλύρας και Μελιγαλά, εις τας οποίας δεν θα γίνη παραλαβή χλωράς σταφίδος. Οι ενδιαφερόμενοι σταφιδοπαραγωγοί θα προβούν εις διαμαρτυρίας και θα αξιώσουν δικαιοτέραν κατανομήν»(6).

.....Επίσης απεστάλη και η κάτωθι τηλεγραφική διαμαρτυρία: Διοικητικοί σύμβουλοι Συνεται ρισμών Γεωργικού Ταμείου, Λαϊκής Τραπέζης Βαλύρας, Αγροτικής Λαϊκής, και Προμηθευτικού Λεζίου, συνελθόντες έκτακτον συνεδρίασιν, αποδοκιμάζομεν υποτιμητικήν πολιτικήν σταφίδος Μεσσηνίας-Ηλείας υφυπουργού Σαγιά, τασσόμενοι πλευρόν συμβουλίου Οργανισμού και υφυπουργού Στεφανόπουλου. Αξιούμεν καθορισμόν παρακρατήματος κατ’ ελάχιστον 3.600 ως και παραίτησιν αντιπροσώπων Οργανισμού εν περιπτώσει επικρατήσεως απόψεων Σαγιά, άλλως θέλομεν αγωνισθή υπέρ δικαίων απόψεών μας. Γαλανόπουλος, Καρτερολιώτης Σ. Δούνας, Δ. Παναγόπουλος»(37).

......Κατά τας αυτάς πληροφορίας μας, συλλαλητήρια διαμαρτυρίας εναντίον των ληφθεισών αποφάσεων και της καταβαλλομένης προσπαθείας προς τροποποίησιν αυτών, θα συγκροτηθούν αύριον εις την Μεσσήνην, Μελιγαλά,Ζευγολατιό, Διαβολίτσιον, Κυπαρισσίαν, Πύλον, Κορώνην, Βελίκα, Καρτερώλιον, Οιχαλίαν, Πλατύ, Βαλύρα και γενικώς εις όλας τα σταφιδοφόρους Κοινότητας.

.....ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΘΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Την επομένη η “Σημαία” επανέρχεται δημοσιεύοντας πληροφορίες για συλλαλητήρια, για την απαγόρευση καθόδου των σταφιδοπαραγωγών της Θουρίας στην Καλαμάτα αλλά και για έκτακτα μέτρα της χωροφυλακής: “Σήμερον την πρωΐαν θα συγκροτηθούν καθ’ άπασαν την Μεσσηνίαν ογκώδη συλλαλητήρια των σταφιδοπαραγωγών εις ένδειξιν διαμαρτυρίας διά τας ληφθείσας υπό του ΑΣΟ αποφάσεις. Κατά τας πληροφορίας μας οι σταφιδοπαραγωγοί θα προσέλθουν εις αυτά με μαύρας ση- μαίας, θ’ αξιώσουν δε διά ψηφισμάτων των προς την Κυβέρνησιν και τους Μεσσηνίους βουλευτάς και γερουσιαστάς όπως η τιμή διά το παρακράτημα της Μεσσηνίας ορισθεί ανωτέρα κατά τριακοσίας το ολιγώτερον δραχμάς της ήδη ορισθείσης, ήτοι 3.300 δι’ έκαστον χιλιόλιτρον. Τοιαύτα συλλαλητήρια θα συγκροτηθούν, ως και εχθές εγράφομεν εις Πύλον, Κυπαρισσίαν. Φιλιατρά, Χατζή, Θουρίαν, Πλατύ, Ασλάναγα, Μικρομάνη, Ζευγολατιό, Μελιγαλά, Βαλύρα, Αριοχώριον, Πεταλίδιον, Διαβολίτσιον και Οιχαλίαν.

......Χαρακτηριστικόν της εξεγέρσεως και της συνεχούσης τους παραγωγούς αγανακτήσεως είναι και το κατωτέρω τηλεγράφημα, το οποίον απεστάλη χθες υπό των ενταύθα ευρισκομένων διά την εκλογήν μελών του υδραυλικού ταμείου Παμίσου προέδρων Κοινοτήτων των δύο επαρχιών, ήτοι Καλαμών και Μεσσήνης. Το τηλεγράφημα τούτο έχει ως εξής: "Πρόεδροι Κοι νοτήτων Επαρχιών Μεσσήνης Καλαμών συνελθόντες σήμερον ενταύθα κατόπιν ληφθεισών αδίκων αποφάσεων κανονισμού αγοράς πλεο- νασμάτων σταφίδος αξιούμεν άμεσον αναθεώρησιν αποφάσεων και καθορισμόν αγοράς κατ’ ελάχιστον όριον αντί δραχμών 3.249. Εις περίπτωσιν μη πραγματοποιηθησομένης της αξιώσεώς μας εντός τετραημέρου αξιούμεν άμεσον παραίτησιν κοινοβουλευτικών αντιπροσώπων μας άλλως αίρομεν εμπιστοσύνην μας δηλούντες ότι διεκδικούντες άρτον μας θέλομεν κατέλθη επικεφαλής των Κοινοτήτων μας εις ένοπλα συλλαλητήρια προς διεκδίκησιν των δικαιωμάτων μας υποβάλλοντες συγχρόνως παραιτήσεις μας μαθ’ απάντων κοινοτικών συμβουλίων. Πρόεδροι Κοινοτήτων Επαρχιών Μεσσήνης Καλαμών: Ανδρούσης Παντελόπουλος, Βαλύρας Γεωργακόπουλος, Αλωνίων Μιχαλόπουλος, Αγριλιάς Πολυχρονόπουλος, Μελιγαλά Θεοφιλόπουλος, Σκάλας Μπάρδης, Σολακίου Χρυσικός, Εύας Σταυριανόπουλος, Μαντζαρίου Καραγιάννης, Κατσαρού Κασκαμπάς, Αντικαλάμου Κασκούτης, Ανθούσης Φωτόπουλος, Μεσσήνης Πολυδούρης, Καλαμαρά Μπουρίκας, Καλογεροράχεως Σαχλάς, Σπηταλίων Νικολακόπουλος, Μικρομάνης Σπηλιώτης, Πλατύ Φρούντζας, Στενυκλάρου Αποστολόπουλος, Μαγούλας Γεωργακόπουλος, Μαυρομματίου Παμίσου Κούβελας, Πιπερίτσης Αλευράς, Ασπροχώματος Χαλούλος, Πηδήματος Μπελόγιαννης, Θουρίας Μανδηλάρης, Αιθαίας Φλέσσας, Αριοχωρίου Πλεμματιάς, Αγίου Φλώρου Μακρής, Ανεμομύλου Πετρόπουλος, Βρωμοβρύσεως Αθανασόπουλος, Αγρίλου Κανελλόπουλος, Κεντρικού Παρασκευόπουλος, Ζευγολατιού Πίκουλας, Καλιρρόης Δριβαλιάρης, Αμμου Νινιός. Επονται 24 υπογραφαί προέδρων Κοινοτήτων των άνω Επαρχιών. Συνιστούμεν επιτροπήν αγώνος εκ των κάτωθι προέδρων: Μανδηλάρη Θουρίας, Μιχαλοπούλου Αλωνίων, Γεωργακοπούλου Βαλύρας, Παντελοπούλου Ανδρούσης, Θεοφιλοπούλου Μελιγαλά.

ΛΑΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΒΑΛΥΡΑΣ.ΑΡΧΕΙΟ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΤΗΣ ΜΑΝΝΑΣ ΜΟΥ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΜΕ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΑΡΙΣΤΑ, ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΣΤΟ ΣΤΑΦΙΔΙΚΟ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ. ΤΟΥ ΠΟΥΛΟΥΣΑΜΕ ΒΔΕΛΛΕΣ, ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΤΑΜΟ ΠΑΜΙΣΟ, ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΟΤΑΣ ΤΟ ΧΑΡΤΖΙΛΙΚΙ ΜΑΣ .

......ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ

Ενα ακόμη συλλαλητήριο πραγματοποιείται την ίδια ημέρα στη Βαλύρα: «Προχθές συνεκροτήθη εις Βαλύραν το προαναγγελθέν συλλαλητήριον, εις το οποίον μετέσχον οι σταφιδοπαραγωγοί των Κοινοτήτων Βαλύρας, Σκάλας, Λαμπαίνης και Αριστοδημείου. Προς τους συγκεντρωθέντας ωμίλησε διά μακρόν ο κ. Α. Κοντοπανάγος, ακολούθως δε συνετάγη και ενεκρίθη διά βοής το κάτωθι ψήφισμα, όπερ εν σώματι οι σταφιδοπαραγωγοί υπερβαίνοντες τας 2.000, επέδωσαν εις το τηλεγραφείον:

1. Καθορισμός κατωτάτου ορίου τιμών εξαγοράς πλεονασμάτων εις 3.500.

2. Αποδοκιμασία σταφιδικής πολιτικής υποτιμητών των ευγενών ποιοτήτων εις βάρος των κατωτέρων ποιοτήτων.

3. Συυνιστά πληρεξουσίους βουλευτάς και γερουσιαστάς Μεσσηνίας, όπως τασσόμενοι απόψεις υφυπουργού Στεφανοπούλου υπο- στηρίζοντες λογικάς τιμάς εξαγοράς, άλλως υποβάλλουσιν ομαδικάς παραιτήσεις. Η επιτροπή Γαλανόπουλος, Κοντοπανάγος, Καρτερολιώτης, Πουλόπουλος, Παπαγεωργίου, Διαμαντόπουλος, Παντζής»(70).

.....Η επιτροπή αγώνος Μανδηλάρης Θουρίας, Θεοφιλόπουλος Μελιγαλά, Γεωργακόπουλος Βαλύρας, Μιχαλόπουλος Αλωνίων, Παντελόπουλος Ανδρούσης – διά την επιτροπήν Δημ. Παντελόπουλος”. Κατόπιν τούτων υπέβαλον τηλεγραφικώς χθες την μεσημβρίαν τας παραιτήσεις των προς τον κ. Νομάρχην οι Πρόεδροι των Κοινοτήτων Θουρίας κ. Μανδηλάρης και Ανδρούσης κ. Παντελόπουλος, μεθ’ ολοκλήρου του κοινοτικού τους συμβουλίου. Εντός δε της ημέρας αναμένονται και αι παραιτήσεις των Προέδρων Μελιγαλά, Αλωνίων, Βαλύρας, Καλάμου, Ασπροχώματος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Οιχαλίας, Αντικαλάμου και άλλων μεθ’ ολοκλήρων των κοινοτικών των συμβουλίων. Οι παραιτηθέντες τονίζουν ότι εξηναγκάσθησαν να προβούν εις τούτο κατόπιν της παρελκυστικής τακτικής των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων Μεσσηνίας, δηλούν δε ότι εκήρυξαν τον σταφιδικόν κόσμον Μεσσηνίας εν διωγμώ. Ο κ. Νομάρχης ευθύς ως έλαβε γνώσιν των παραιτήσεων, έσπευσε ν’ απαντήση τηλεγραφικώς προς αυτούς ότι η κυβέρνησις μελετά εισέτι το σταφιδικόν ζήτημα εις το οποίον ασφαλώς θα δώση μίαν λύσιν ικανοποιητικήν. Εν συνεχεία ο κ. Νομάρχης κατέστησε γνωστόν εις τους προέδρους των κοινοτήτων, ότι αι παραιτήσεις των έδει να υποβληθούν συμφώνως προς τα καθοριζόμενα υπό του σχετικού Νόμου περί Δήμων και Κοινοτήτων. Περί την μεσημβρίαν ο κ. Νομάρχης επεκοι- νώνησε τηλεφωνικώς μετά του κ. επί των Εσωτερικών υπουργού, τον οποίον κατέστησεν ενήμερον της δημιουργηθείσης καταστάσεως και από τον οποίον εζήτησε σχετικάς οδηγίας. Κατά τας πληροφορίας μας, ως και ανωτέρω γράφομεν θα υποβληθούν εντός της σήμερον αι παραιτήσεις των άλλων προέδρων κοινοτήτων Καλαμών, Μεσσήνης και Πυλίας.

(6) ........“Θάρρος” 3/7/1934

(37) ........“Σημαία” 23/8/1934

(70) ........“Σημαία” 28/8/1934

***.ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Η Ελληνική εταιρεία οίνων και οινοπνευμάτων Α.Ε. («Βότρυς» είναι το εμπορικό σήμα της εταιρείας) ιδρύθηκε βάσει βασιλικού διατάγματος την 16 Μαϊου 1906 μετά από συγχώνευση των εταιρειών: Αριστόβουλος Ζάννος – Εμμανουήλ Ρως και Σια και της Επαμεινώνδας Χαρίλαος και Σια.

Η Οινογεωργική Ζάννος & Ρως ιδρύθηκε το 1885 από δυο φίλους και συμφοιτητές απ’το γεωπονικό πανεπιστήμιο του Μοντπελιε της Γαλλίας.

Εν έτη 1930 η εταιρεία ήταν ο μεγαλύτερος οινοποιητικός οργανισμός της Ευρώπης και η μεγαλύτερη βιομηχανική και εμπορική επιχείρηση της Ελλάδας με 8 εργοστάσια σε: Μύλους (Αθήνα), Ελευσίνα (2), Καλαμάτα, Πύργο, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Πάρο αλλά και οινοποιεία σε: Μαρκόπουλο, Νεμέα, Βραχάτι, Μελιγαλά, Κεντρικό, Βαλύρα, Θουρία, Βελίκα, Γαστούνη, Βρυσόμυλο, Λευκάδα, Εξάνθεια, Σφακιώτες, Βασιλική, Σάμο, Χαλκίδα, Κύμη, Περαπέδι (Κύπρος).Η εταιρεία ασχολούνταν με την παραγωγή καθαρού και μετουσιωμένου οινοπνεύματος κυρίως απ’την κατεργασία της σταφίδας αλλά και οίνων.

Έως τη δεκαετία του 1980 η Βότρυς κατείχε την πρώτη θέση στην εγχώρια παραγωγή σε οίνους και αποστάγματα. Μεταξύ αυτών παρήγαγε Brandy3*, Brandy5*, Brandy7*, Brandy VSOP, Vermouth, Λικέρ, Ούζο Botrys, Ούζο Ionia, Ούζο Καραβάκι, Ρετσίνα Attica, Οίνοι Πέλλα, Οίνοι Αμαλία, Οίνοι Ροδίτης, Οίνοι Πάρος, Οίνοι Νεμέα, Οίνοι Πεζά, Μαυροδάφνη, Οινόπνευμα καθαρό και φωτιστικό. Το Σεπτέμβριο του 1993 η Ελληνική Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων σταμάτησε οριστικά την παραγωγή της διατηρώντας όμως τις μετοχές της στο Χ.Α. Τα έσοδα της εταιρείας προέρχονταν πλέον από μισθώσεις ακινήτων και βιομηχανοστασίων. Τα αποστάγματα της εξαγοράστηκαν από την εταιρία Μπουτάρης καθώς και το εμπορικό σήμα της το «Βότρυς» δηλαδή. Οι μετοχές της Ε.Ε.Ο.Ο. παρέμειναν στο Χ.Α. μέχρι το 1999 όπου η εν λόγω εταιρία συγχωνεύθηκε με την ΕΡΓΑΣ του Γ. Μπατατούδη.

Μιχάλης Τσαγκαράκης

Πηγή: Αρχείο Ελληνικής Εταιρίας Οίνων και Οινοπνευμάτων

«Τα έσοδα του κράτους από το φόρο της σταφίδας στον προϋπολογισμό του 1823 ήταν 56.000 γρόσια, ο ισολογισμός της διαχείρισης του 1829 φέρει εισπραχθέντα 483.000 γρόσια και ο προϋπολογισμός του 1830 τα ανεβάζει σε 800.000. Το 1859 – 1864, οι εξαγωγές της σταφίδας αντιπροσωπεύουν το 42,2% έως το 51,3% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας!» Από το βιβλίο με τίτλο: «Το Κιάτο στο διάβα του χρόνου».

Το εθνικό προϊόν σταφίδα το 1859-64 ήταν σε ποσοστό το 42-51% των συνολικών εξαγωγών της χώρας, και τώρα το ποσοστό της είναι πολύ μικρό. Απασχολούσε η σταφίδα άμεσα 300 επαγγέλματα και 150 έμμεσα στον πρωτογενή-δευτερογενή-τριτογενή τομέα.

ΟΙ ΣΚΑΦΤΙΑΔΕΣ

Στην πλατεία της Βαλύρας έρχονταν από τα γειτονικά χωριά ποδαράτα οι σκαφτιάδες με τις αξίνες τους στο ώμο από τα άγρια χαράματα, για το μεροκάματο, από τους τσιφλικάδες σταφιδαπαραγωγούς Βαλυραίους. Ο τότε έφηβος Γ.Ξ. πήρε το τσαπάκι του και περίμενε στη σειρά του. Όταν τον είδε ο εδιαφερόμενος ιδιοκτήτης πήρε τη απάντηση: Ήρθες με το τσαπάκι να πάρεις μεροκάματο; Το θεώρησε μεγάλη προσβολή.Η σκηνή αυτή με τους σκαφτιάδες είναι ακόμη χαραγμένη στη μνήμη μου στη πλατεία της Βαλύρας, και το συζητήσαμε με το Γ.Ξ. θυμίζοντας τα πέτρινα τότε χρόνια πρόσωπα, γεγονότα, και καταστάσεις που ήμουν παρών στο τότε σκηνικό.