ΓΙΑΝΝΗΣ Δ.ΛΥΡΑΣ: Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Τετάρτη 16 Μαΐου 2012

Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

1.ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Η Ελλάδα είναι η απόληξη της Βαλκανικής χερσονήσου στα νότια της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Περιβρέχεται από το Αιγαίο, το Ιόνιο και το Λυβικό Πέλαγος, και έχει περισσότερα από 3000 νησιά, από τα οποία τα πιο πολλά έχουν μικρή έκταση, και βρίσκονται στα ανατολικά, δυτικά και νότιά της. Στα βόρεια συνορεύει με την Αλβανία, την πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία και στα ανατολικά με την Τουρκία.

Βρίσκεται μεταξύ των παραλλήλων 35ο και 41ο βόρειου γεωγραφικού πλάτους και ανήκει στην εύκρατη ζώνη.

Η έκτασή της ανέρχεται σε 131957 τετραγωνικά χιλιόμετρα που αποτελεί το 1% της έκτασης της Ευρώπης.

Η χλωρίδα, η πανίδα και οι βιότοποί τους, οι διάφοροι τύποι οικοσυστημάτων, οι φυσικοί σχηματισμοί και τα τοπία αποτελούν τη φυσική κληρονομιά της Χώρας.

Στην Ελλάδα ένας πολύ μεγάλος αριθμός διαφορετικών τύπων φυσικών και ημιφυσικών βιοτόπων που περιλαμβάνουν ιδιόμορφους σχηματισμούς και τοπία τόσο στο χερσαίο, όσο και στο θαλάσσιο χώρο. Οι βιοκοινωνίες που διαβιώνουν στους βιότοπους αυτούς, αποτελούνται από εξαιρετικά μεγάλο πλήθος ειδών χλωρίδας και πανίδας καθώς και ενδημικών ειδών.

Ο πλούτος αυτός οφείλεται στην ειδική γεωγραφική θέση της Χώρας (σταυροδρόμι τριών ηπείρων και βιογεωγραφικών περιοχών) στη μεγάλη ποικιλία κλιματικών συνθηκών, γεωλογικού υπόβαθρου και γεωμορφολογίας (έντονο ανάγλυφο, κοιλάδες, κατακερματισμός ακτών, νησιά).

Στο Ελληνικό φυσικό περιβάλλον, απαντώνται περίπου 6000 είδη ανώτερης χλωρίδας, εκ των οποίων 1250 είναι ενδημικά, δηλαδή δεν απαντώνται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, και αποτελούν ένα ιδιαίτερο αντικείμενο προστασίας.

Σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία (Συμβούλιο Ευρώπης 1983) στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί 357 σπάνια είδη και υποείδη, 26 κινδυνεύουν, 38 ευαίσθητα, 5 εξαφανισμένα, 39 για τα οποία είναι απροσδιόριστος ο βαθμός κινδύνου, 60 για τα οποία δεν έχουμε καθόλου στοιχεία και 224 που δεν είναι σπάνια ή απειλούμενα.

Ο Νομός Μεσσηνίας διαθέτει 4 φυσικά μνημεία της φύσης τα οποία πρέπει να προφυλάξουμε και προβάλλουμε και είναι τα παρακάτω:

*Ο Σφένδαμος του Σιδηρόκαστρου Μεσσηνίας

* Η ελιά της Καλαμάτας

* Ο πλάτανος Αγ. Φλώρου Μεσσηνίας

*Το δάσος των αείφυλλων πλατύφυλλων στο νησί Σαπιέντζα Μεσσηνίας .

2.Διατηρητέα μνημεία της φύσης

Τα διατηρητέα μνημεία της φύσης αποτελούν μοναδικό στοιχείο της φυσικής κληρονομιάς της χώρας και επιβάλλεται η διατήρησή τους στο διηνεκές.

Όπως είναι φυσικό η αναγκαία προστασία και διατήρηση του μοναδικού αυτού δημιουργήματος της Ελληνικής φύσης, δεν θα μπορούσε να γίνει παρά μονάχα με τη νομική κατοχύρωση της υπόστασης, της αξίας και της κατάλληλης διαχείρισης του απολιθωμένου δάσους.

Η ιδιαίτερη φύση και η σημασία του απολιθωμένου δάσους, ως μοναδικού στοιχείου- ως μνημείου- της φυσικής κληρονομιάς της χώρας, έδειχνε κατά κάποιο τρόπο και το θεσμικό πλαίσιο που ήταν απαραίτητο για τη νομική κατοχύρωση της υπόστασης και της διαχείρισής του. Το απολιθωμένο δάσος αποτελεί από τη φύση του ένα «διατηρητέο μνημείο της φύσης» και το γεγονός αυτό επέβαλλε την κατοχύρωση του χαρακτηρισμού αυτού, με την έκδοση ειδικού Προεδρικού Διατάγματος, όπως προβλέπεται από την υφιστάμενη νομοθεσία για τα θέματα αυτά, δηλαδή το άρθρο 78 του Ν.Δ. 86/1969 «Περί Δασικού Κώδικος», όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 του Ν.Δ. 996/1971. Στο παραπάνω άρθρο στην παράγραφο 3 ορίζεται, με σαφήνεια ότι: «εκτάσεις δημόσιαι ή ου, παρουσιάζουσαι ιδιαιτέραν παλαιοντολογικήν, γεωμορφικήν και ιστορικήν σημασίαν, δύνανται να κηρύσσονται δια Βασιλικού Διατάγματος (σήμερα Προεδρικό Διάταγμα) εκδιδομένου επί τη προτάσει του Υπουργικού Συμβουλίου μετά γνώμην του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, ως «διατηρητέα μνημεία της φύσεως».

Λειτουργίες και σκοποί που εξυπηρετούν οι προστατευόμενες περιοχές

Η προστασία της φύσης και η δημιουργία προστατευόμενων περιοχών, είναι αυτονόητη ως ηθική υποχρέωση του ανθρώπου για τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς του.

Στην εποχή μας όμως, η υποχρέωση της ανθρωπότητας για τη δημιουργία προστατευομένων περιοχών και τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς γενικότερα, επιβάλλεται και για συγκεκριμένους σημαντικούς λόγους και ιδιαίτερους σκοπούς που εξυπηρετούν οι περιοχές αυτές, που περιλαμβάνουν επιγραμματικά τα ακόλουθα:

- διαφύλαξη πολύτιμων φυσικών και οικολογικών αξιών,

- διατήρηση της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος,

- εξυπηρέτηση επιστημονικών σκοπών,

- παροχή χρήσιμων αγαθών,

- ικανοποίηση αναγκών αναψυχής και περιβαλλοντικής ενημέρωσης

- αναζωογόνηση της περιφέρειας, με την προσέλκυση των επισκεπτών και τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης.

3, Επιστημονική αξία

Η επιστημονική αξία των προστατευόμενων περιοχών και η σημασία τους στην ικανοποίηση της ανάγκης της γνώσης ξεκινάει από το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα ο φυσικός κόσμος δεν έχει διερευνηθεί πλήρως. Υπάρχουν ακόμα πολλές επιστημονικές πληροφορίες που κινδυνεύουν να χαθούν για πάντα, καθώς διάφορα είδη ή οικοσυστήματα ή μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά κινδυνεύουν να εξαφανιστούν με την καταστροφή των βιοτόπων και του τοπίου, την υπερεκμετάλλευση, τη ρύπανση κλπ. Η γνώση αυτή, εκτός του ότι είναι χρήσιμη σαν αυτοσκοπός για την προαγωγή της επιστήμης, είναι επίσης απαραίτητη και για τη βελτίωση των συνθηκών διαχείρισης των φυσικών πόρων. Οι προστατευόμενες περιοχές, μπορεί να είναι το σημείο αναφοράς για να συγκρίνει κανείς τις φυσικές και τις ανθρωπογενείς μεταβολές, παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφορίες για την λειτουργία και την εξέλιξη των οικοσυστημάτων και κατά συνέπεια για τη διαχείρισή τους.

Οι περιοχές αυτές αποτελούν τον πόλο έλξης ενός συνεχώς αυξανομένου αριθμού επισκεπτών , υπαίθρια αναψυχή του φυσιολατρικού ή περιηγητικού τουρισμού, σχολεία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τόνωση της τοπικής οικονομίας. Τις ευκολίες αυτές και της εξυπηρετήσεις παρέχουν (και πρέπει να παρέχουν) οι τοπικοί κάτοικοι και φορείς, οι οποίοι μπορούν επίσης να δραστηριοποιηθούν και στην ξενάγηση και κατάλληλη ενημέρωση των επισκεπτών, στην προώθηση και πώληση αγαθών και προϊόντων της περιοχής κλπ.

Η οργάνωση αυτή για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και την τουριστική ανάπτυξη των προστατευόμενων περιοχών, δημιουργεί ασφαλώς σημαντικές ευκαιρίες απασχόλησης του τοπικού πληθυσμού και νέες οικονομικές δυνατότητες, συμβάλλοντας επίσης σημαντικά και στην τόνωση της εθνικής οικονομίας, με την αναζωογόνηση συνήθως απομονωμένων περιοχών. Τείνει δε να αποτελέσει σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις, τον κύριο σκοπό της ύπαρξης και διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.

Λειτουργίες και σκοποί που εξυπηρετούν οι προστατευόμενες περιοχές

- διαφύλαξη πολύτιμων φυσικών και οικολογικών αξιών,

- διατήρηση της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος,

- εξυπηρέτηση επιστημονικών σκοπών,

- παροχή χρήσιμων αγαθών,

- ικανοποίηση αναγκών αναψυχής και περιβαλλοντικής ενημέρωσης

- αναζωογόνηση της περιφέρειας, με την προσέλκυση των επισκεπτών και τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης.

4. ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

(ΜΕΣΣΗΝΙΑ)

Η Ελλάδα έχει 51 διατηρητέα μνημεία της φύσης όπου τα 4 βρίσκονται στο νομό Μεσσηνίας.

Αυτά είναι:

1. Η Ελιά της Καλαμάτας

2. Ο Πλάτανος του Άγιου Φλώρου

3. Ο Σφένδαμος και η ελιά του Σιδηρόκαστρου και

4. Το δάσος των αείφυλλων πλατύφυλλων στην Σιαπέντζα.

*Η Ελιά βρίσκεται στο χώρο του Ε.Θ.Ι.Α.Γ.Ε. (πρώην Κ.Ε.Γ.Ε.) του δήμου Καλαμάτας.

*Ο Πλάτανος βρίσκεται στο χωριό Άγιος Φλώρος ΔΔ του Δήμου Αρφαρών και δίπλα του είναι μια από τις μεγάλες πηγές του Πάμμισου,

*O Σφένδαμος βρίσκεται στο ΔΔ Σιδηρόκαστρο, έδρα του Δήμου Αυλώνος και

*Tο δάσος Πλατύφυλλων βρίσκεται στο νησί Σιαπέντζα κοντά στη Μεθώνη (ένα από τα 7 μικρά νησάκια του νομού Μεσσηνίας (Δήμοι νομού Μεσσηνίας 29, Κοινότητες 2).

Πληροφορίες για κάθε διατηρητέο μνημείο της φύσης και την τοπογραφική τους θέση , δίνονται από τις διευθύνσεις των δήμων και το χάρτη του νομού Μεσσηνίας.

1. Δήμος Αυλώνος: Σιδηρόκαστρο ΤΚ 24021 τηλ. 2761051289

2. Δήμος Αρφαρών: Αρφαρά ΤΚ 24004 τηλ. 2721052220

3. Δήμος Καλαμάτας: Καλαμάτα ΤΚ 24100 τηλ 27210225651

4. Δήμος Μεθώνης: Μεθώνη ΤΚ 24006 τηλ. 2723031255

5.Η ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Όσοι ενδιαφέρονται για να δουν αυτό το σημαντικό διατηρητέο μνημείο της φύσης βρίσκεται στο χώρο του Ε.Θ.ΙΑ.Γ.Ε. (πρώην Κ.Ε.Γ.Ε) δίπλα στο παλιό 9ο ΣΠ. Είναι πάρα πολύ σημαντικό για την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου. Το 1980 ο πρώτος Δ/ντής του ΚΕΓΕ Τάκης Οικονομόπουλος έκανε τις απαιτούμενες ενέργειες και διαδικασίες για να χαρακτηριστεί με απόφαση του υπουργού γεωργίας ως διατηρητέο μνημείο της φύσης με μεγάλη αξία πολιτισμική, ιστορική, γενετική και παραγωγική. Η διαμόρφωση του χώρου έγινε από την τεχνική υπηρεσία της νομαρχίας, από το νομάρχη κο Δημήτρη Δράκο.

Η UNESCO αποφάσισε να στηρίξει και οικονομικά την προβολή του και επειδή υπάρχουν και άλλες υπεραιωνόβιες ελιές (και άλλα είδη δέντρων στον νομό μας, όπως πλατάνια, δρύς) θα πρέπει να τις εντοπίσουμε για να τις προστατέψουμε, αναδείξουμε και να γίνει ο χώρος επισκέψιμος από τους ενδιαφερόμενους και τουρίστες, σχετικά με την ελαιοκαλλιέργεια, γενετική ταυτοποίηση, διασπορά και απόκλιση καθώς και την οικολογική τους σημασία.

Τα χαρακτηριστικά του δέντρου περιγράφονται στην πινακίδα και η ηλικία του έχει προσδιοριστεί με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα. Το 1997 ένα μέρος της καταστράφηκε από θεομηνία, αλλά παρά τον ακρωτηριασμό της, διατηρεί τη μεγαλοπρεπειά της

Ο πρώην Δ/ντής του ΕΘΙΑΓΕ Γιώργος Ζερβάκης και το ινστιτούτο Ελαίας με τα ΤΕΙ Καλαμάτας συλλέγουν δείγματα από την περιοχή της Μεσσηνίας για ταυτοποίηση του εύρους της γενετικής βάσης του δέντρου των οποίων η καλλιέργειά τους ξεκίνησε από το συγκεκριμένο μητρικό δέντρο.

Τώρα το ΚΠΕ Καλαμάτας ως συντονιστικός φορέας του δικτύου της ελιάς, το ΤΕΙ Καλαμάτας-Σχολή τεχνολογίας Γεωπονίας, τα συνεργαζόμενα ΚΠΕ και διευθύνσεις Α\θμιας-Β\θμιας εκπαίδευσης οργανώνει την καταγραφή των υπεραιωνόβιων ελαιοδένδρων, που στην περιοχή της Μεσσηνίας και Ζακύνθου, υπάρχουν αρκετά καθώς και σε όλες τις περιοχές της Ελλάδος που καλλιεργείται η ελιά.Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον υπεύθυνο του ΚΠΕ Καλαμάτας κύριο Γιώργο Παναγόπουλο, τους συνεργάτες του, τα συνεργαζόμενα ΚΠΕ διευθύνσεις πρωτοβάθμιας-δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τα συνεργαζόμενα σχολεία.

5. Μια διεπιστημονική προσέγγιση της Ελιάς

Ελιά: Διατροφή, φωτισμό, θερμαντικούς σκοπούς

Η ελιά αποτελούσε το σύμβολο της Ειρήνης και της νίκης. Πριν από τους αγώνες οι αθλητές αλείβονταν με λάδι. Κατά τα Παναθήναια οι «θαλλοφόροι» κρατούσαν πάντα κλάδους μορίας Ελαίας. Κατά τον Ξενοφώντα. Μόρια ονόμαζαν την ήμερη ελιά που κατά την μυθολογία φύτεψε η Αθηνά στην Ακρόπολη. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες της ελιάς δεν περιορίζονται μόνο στον καρπό της , αλλά και τα φύλλα της είναι άριστα υποτασικά, τονωτικά και ο φλοιός των νεαρών βλαστών έχει αντιπυρετικές ιδιότητες: Αρθρίτιδα, δηλητηριάσεις, πυρετός, αρτηριακή υπέρτασηκ.λ.π., όπου μπορεί και πολλές πληροφορίες στο διαδίκτυο.