Αφιερωμένο στους καλλιεργητές της σταφίδας στη Μεσσηνία
Στο Δημοτικό Σχολείο της Βαλύρας κάναμε συχνά εκπαιδευτικές εκδρομές στην ευρεία περιοχή του χωριού περπατώντας και τραγουδώντας. Σε μία από αυτές, το σωτήριον έτος 1969, που τελείωνα την έκτη Δημοτικού, ο δάσκαλος μας και Διευθυντής του Σχολείου κ. Χρήστος Γεωργακόπουλος μας ξενάγησε στο κτίριο της Ελληνικής Εταιρίας Οίνων και Οινοπνευμάτων(Ε.Ε.Ο.Ο.) που ιδρύθηκε το 1906, ως δυνατή λύση για τη κατεργασία της σταφίδας. Η συγκεκριμένη εταιρία έφθασε στο απόγειό της το 1930 και ήταν ένας από τους μεγαλύτερους βιομηχανικούς οργανισμούς της Ευρώπης στον κλάδο της οινοποιίας. Περιλάμβανε 8 μεγάλα εργοστάσια πανελλαδικά, επίσης αρκετά οινοποιεία, ένα εκ των οποίων λειτουργούσε στη Βαλύρα .
Το διώροφο οινοποιείο της Βαλύρας ιδρύθηκε το 1928 ανατολικά του σιδηροδρομικού σταθμού του χωριού , είχε 11 τσιμεντένιες δεξαμενές, ήταν εξοπλισμένο με χημείο και γεφυροπλάστιγα, όπως διαβάζουμε στο ιστορικό αρχείο του καθ. Ιωάννη Λύρα. Γέμιζαν οι δεξαμενές με μούστο από σταφίδα, ο οποίος μεταφερόταν με βαγόνια του τραίνου στη Καλαμάτα και ήταν η πρώτη ύλη για τη παρασκευή οινοπνεύματος. Η επιχείρηση αυτή είχε και Γάλλους μετόχους-επιχειρηματίες της Ζανέ και Ρως και αγοράστηκε ολοκληρωτικά το 1938 από τον Μποδοσάκη-Αθανασιάδη. Στη συνέχεια το 1973 ιδρύθηκε το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το οποίο πέρασε το 1979 στον Τζώρτζη Αθανασιάδη, τον οποίο σκότωσε η 17 Νοέμβρη το 1982.Το εργοστάσιο της Βαλύρας έκλεισε οριστικά και παραμένει ερειπωμένο στον χώρο , εκεί που κάποτε άνθισε.
Παράλληλα, ιδρύθηκε το 1925 ο Α.Σ.Ο. Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός, νομικό πρόσωπο εποπτευόμενο από το Ελληνικό Δημόσιο για την προστασία καλλιέργειας και εμπορίας αρχικά της Κορινθιακής Σταφίδας, ο οποίος διαλύθηκε το 1997 , και στη συνέχεια ιδρύθηκε η Σ.Κ.Ο.Σ-Α.Σ.Ε με μετόχους τις Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών των περιοχών που παράγεται η σταφίδα και ως καθολικός διάδοχος του Α.Σ.Ο. Ο ρόλος του νέου φορέα ήταν όπως και του Α.Σ.Ο. ο διαχωρισμός των ποιοτήτων της σταφίδας και η εξαγωγή των καλυτέρων, παράλληλα η αποθήκευση και προώθηση των κατωτέρων στην οινοποιία και οινοπνευματοποιία. Ο Σ.Κ.Ο.Σ συντήρησε τα σταφιδεργοστάσια, την οινοποιία και τις κατασκευασμένες αποθήκες του Α.Σ.Ο., αλλά η κρίση της σταφίδας ήταν ένα μεγάλο ζήτημα, με πανελλαδικό αντίκτυπο. Η αποθήκες ήταν γεμάτες σταφίδα, παρέμενε εκεί το προϊόν πέραν του ενός έτους, χωρίς να προωθείται στις εξωτερικές αγορές, ούτε και στις εσωτερικές επαρκώς.
Η εκρίζωση της σταφίδας ξεκίνησε από το 1911, κατόπιν νόμου , έναντι αποζημιώσεων, λόγω ανυπαρξίας πολιτικής για τη σταφίδα από το 1890 και έκτοτε. Οι άνθρωποι που δεν εύρισκαν εργασία μετανάστευαν ή μετακόμιζαν σε αστικά κέντρα. Η καλλιέργεια της σταφίδας που άλλοτε πλούτιζε τους εμπόρους ,κατά την περίοδο του 1851, και η οικονομία είχε ανθίσει, οδήγησε στη χρεωκοπία, όπως είπε ο Χαρίλαος Τρικούπης το 1893, και έκτοτε η χώρα δεν έχει ανακάμψει. Γι αυτό οι καμπάνες αέναα κτυπούν στις μνήμες όλων μας και οι μαύρες σημαίες των αγροτών σε απόγνωση κυματίζουν εμπρός μας. Μετά τον αναδασμό στη Βαλύρα ,τη δεκαετία του 1970, παρατηρήθηκε μαζική εκρίζωση στη σταφίδα, δεν απέμεινε κλήμα για δείγμα στο χωριό, για να θυμίζει εκείνες τις μοναδικές στιγμές της χαράς του τρύγου που προλάβαμε και βιώσαμε κατά τη παιδική μας ηλικία.
Όμως σήμερα θα κατεβάσουμε τις μαύρες σημαίες και θα τραγουδήσουμε τραγούδια του τρύγου και της χαράς, γιατί η σταφίδα δεν ήταν μόνο ο λόγος για την εξέγερση της πικραμένης αγροτιάς από το 1903, αλλά και της σύσφιξης της κοινωνίας, της συμπόρευσης και αλληλοστήριξης, μέσα από ευγενικές πράξεις όπως ήταν η δανεικαριά (ανταπόδοση εργασίας τρύγου μεταξύ συγχωριανών), ο δανεισμός της μάκινας ( μηχανής καθαρίσματος της ξερής σταφίδας ) στον γείτονα και η μεταφορά της τεχνογνωσίας καλλιέργειας της σταφίδας, μέσα από τα αγιασμένα στόματα των παππούδων και γονιών μας.
- Μετά τ΄ Αγιαννιού τον Ιανουάριο τι κάνουμε; Με ρώτησε ο παππούς μου Γιώργος μια χρονιά.
-Πηγαίνουμε στο σχολείο , απάντησα.
-Ναι, εσείς τα παιδιά, αλλά ο πατέρας σου και η μητέρα σου τι κάνουν;
-Δεν ξέρω, είπα σαστισμένη.
Εκείνος γέλασε, και το Σάββατο που ακολούθησε με πήρε μαζί του στα Αγρίλια. Αφού ξαποστάσαμε σ΄ ένα μικρό σταφιδόσπιτο , όσο είναι ένα 2Χ3 δωμάτιο, που είχε χτίσει μόνος του με πλίνθους στο κτήμα , με μύησε στον αγιασμό και στο κλάδεμα της σταφίδας. Αφού ο παππούς αγίασε σταυροειδώς τα κλήματα με τον αγιασμό των Θεοφανίων, στη συνέχεια μου έδωσε ένα μικρό κλαδευτήρι που είχε εκείνος από παιδί. Ήταν σαν σπαθί καμπυλωτό και σιδερένιο, με μία ξύλινη χειρολαβή που επάνω ήταν χαραγμένα τα αρχικά του ονόματός του .Ήμουν μόλις δέκα ετών και ήθελα πολύ να του φανώ χρήσιμη, γι αυτό τον ακολουθούσα βήμα προς βήμα και έκανα ακριβώς αυτό που έκανε εκείνος , σε τέτοιο βαθμό, που κάποια στιγμή ξέσπασε σε γέλια, λέγοντάς μου:
-Για πες μου, τι ακριβώς κόβουμε ;
-Αυτό που μου είπες παππού, τις βέργες για να μείνουν πάνω δύο τρία μάτια μόνο.
-Πού είναι η μάνα σου για να σε δει; Άκου τώρα να σου πω μια ιστορία για να τη λες στα παιδιά σου όταν μεγαλώσεις. Κάποτε ένας γάιδαρος πολύ παλιά, ήταν σωστός δάσκαλος και μας δίδαξε μία τεχνική για να καλλιεργούμε τη σταφίδα. Πήγε και δάγκωσε ένα κούρβουλο και αφαίρεσε μέρος από τη φλούδα του. Εκείνο το κλήμα έκανε τα καλύτερα σταφύλια συγκριτικά με τα άλλα γύρω του. Γι΄ αυτό από τότε χαρακώνουμε τα κούρβουλα. Εκτός από το κλάδεμα , έχουμε πολλές δουλειές μέχρι τον τρύγο!
-Παππού ,μπορώ να έρθω ξανά μαζί σου για να δω όλες τις εργασίες που χρειάζεται η σταφίδα;
-Την επόμενη φορά θα έρθεις με τη μητέρα σου, που είναι πολύ καλή, καλύτερη κι από μένα στη καλλιέργεια της σταφίδας, είπε ο παππούς. Κακώς που σας φέρνει στο κτήμα μόνο όταν φτιάχνετε τ΄ αλώνια και στον τρύγο και δεν έχεις δει όλη την εργασία μέχρι να τελειώσουμε. Εκείνη τη χρονιά παρακολούθησα ανελλιπώς κάθε βήμα της καλλιέργειας της σταφίδας και θα μου μείνει αξέχαστη η εμπειρία και η γνώση που απεκόμισα.
Την επόμενη ημέρα η μητέρα μου είπε, όταν επέστρεψα στο σπίτι από το σχολείο ,ότι πήγε και έριξε λίπασμα γύρω από τα κλήματα και ότι τον Μάρτη, που βγαίνουν τα ζιζάνια στις ρίζες ,θα πηγαίναμε μαζί να ψεκάσουμε με τον ψεκαστήρα, που τον φορούσε στη πλάτη της, για να καταπολεμήσουμε τα ζιζάνια που βγαίνουν κοντά στα κλήματα. Όμως ούτε τότε δεν μπόρεσα να την ακολουθήσω, γιατί είχα σχολείο. Στην αρχή του Απριλίου, ένα Σάββατο ξημερώματα ,πήγαμε με τον παππού και τη μητέρα μου στο κτήμα . Αφού μαζέψαμε τις βέργες και τα ξερά χορτάρια, ο εκείνος φουρκάδιασε με ξύλινους πασσάλους τον κορμό σε πολλά κλήματα. Σε τρεις εβδομάδες από τότε, η μητέρα μου μ΄ ένα φισούνι , (τώρα έχουμε τον λεγόμενο θειοτήρα), θειάφισε τα πρώτα μάτια , τα μπουμπούκια του κλήματος για να απομακρυνθούν οι ασθένειες. Ένα Σάββατο του Ιουνίου , αφού φορέσαμε μακριά παντελόνια και μποτάκια, πήραμε ένα μικρό κι ένα μεγάλο φαλτσέτο (μαχαίρι) από το σιδηρουργείο του πατέρα μου και στρωθήκαμε σε λινάτσες από το πρωί, κάτω από τα κλήματα για να χαρακώσουμε τα κλήματα, να αφαιρέσουμε μία λωρίδα φλοιού, σαν βραχιόλι, γύρω από το κέντρο στο κούρβουλο, για να παραμένουν τα υγρά και οι ουσίες πάνω στο κλήμα. Τότε θυμήθηκα την ιστορία που μου είχε πει ο παππούς μου για τον γάιδαρο και την είπα στη μητέρα μου.
-Κάποιοι τους ρίχνουν ορμόνες, καραμέλα, μου εξήγησε εκείνη, γιατί βαριούνται να σκύψουν και να χαρακώσουν τα κλήματα. Όσο ζω και αντέχω θα τα χαρακώνω, θέλουν σωστή φροντίδα και αγάπη για μα μας δώσουν καλό καρπό ,με τις ευλογίες του Θεού. Και τίποτα άλλο, εκτός από γαλαζόπετρα δεν πρόκειται ποτέ να τους ρίξω στο ράντισμα, πρόσθεσε!
Κατά τον Ιούλιο τα ράντισε ξανά, ευτυχώς δεν είχαμε πρόβλημα με περονόσπορο. Στη συνέχεια ο παππούς μας βοήθησε και τα κορφολόγησε, έκοψε τις μεγάλες βέργες που μπλέκονταν μεταξύ των κλημάτων για να είναι ελεύθερες οι αράδες για τον τρύγο. Η μητέρα μου κι εγώ αφαιρέσαμε τα φύλλα που εμπόδιζαν τα άγουρα σταφύλια να ωριμάσουν. Μετά της Παναγιάς τον Δεκαπενταύγουστο, που όλοι πήγαμε στον Βουλκάνο για να προσκυνήσουμε, γύρω στις 20 Αυγούστου, είχαμε έτοιμα τα δύο μεγάλα αλώνια στο κτήμα για τον τρύγο. Σε αυτό πάντα μας βοηθούσε ο παππούς μου, γιατί ο πατέρας μου εργαζόταν σκληρά στο σιδηρουργείο και δεν προλάβαινε. Ο παππούς, επειδή είχε δώσει το κτήμα του με προικοσύμφωνο στη μητέρα μου, αισθανόταν ότι έπρεπε να μας βοηθάει για να το διατηρούμε σε άριστη κατάσταση. Εκείνος δεν είχε κρατήσει σταφίδα για να καλλιεργεί, αλλά είχε δύο υπέροχα αμπέλια και απολάμβανε τον τρύγο, τον λίνο και το άριστο Αγιωργίτικο κρασί της δικής του παραγωγής.
Αφού φόρτωσε η μητέρα μου έναν λοστό ,μια σιδερένια ράβδο, μία μεγάλη και μία μικρή αξίνα , πρόκες , σφυρί , και πολλά παλούκια σε δύο κόφες, συν τέσσερα μακριά καθαρισμένα τρίχρονα καλάμια στον γάιδαρο της γιαγιάς μου, πήραμε τον δρόμο για τα Αγρίλια.
Για τρεις συνεχείς ημέρες καθαρίζαμε τα αλώνια και σκουπίζαμε με μία σαρωματίνα ( αυτοσχέδια σκούπα με ξερές αφάνες) που είχε φυλάξει στο κτήμα το παππούς μου. Ανοίξαμε σιγά σιγά με την αξίνα κατά μήκος στη περιφέρεια στο αλώνι αυλάκια, ώστε σε περίπτωση που βρέξει να μπορεί να φεύγει το νερό από το αλώνι και να μη βραχεί η σταφίδα όταν την απλώσουμε. Στα αλώνια διαπίστωνα κάθε χρονιά πόσο ευαίσθητη αλλά παράλληλα δυνατή ήταν η μητέρα μου. Ήταν μία καταπληκτική αγρότισσα. Χτυπούσε δυνατά τον λοστό και άνοιγε τρύπα στο χώμα. Στη συνέχεια έμπηγε τα παλούκια τόσο στο κέντρο ,κατά μήκος στο αλώνι, όσο και στη περιφέρεια για να στερεώσει το πανί με το οποίο θα σκέπαζε την απλωμένη σταφίδα. Αφού καρφώσαμε τα καλάμια κατά μήκος και ήταν έτοιμη η πλακούλα που θα ακουμπούσαν τα πανιά, την επόμενη μέρα φορτώσαμε στον γάιδαρο τα πανιά και πήγαμε και σκεπάσαμε τα αλώνια για να είναι στεγνά για τον τρύγο. Τα δέσαμε σφιχτά με σχοινιά στα παλούκια γύρω από το αλώνι.
Την προηγούμενη του τρύγου βγάλαμε από το υπόγειο του σπιτιού είκοσι κοφίνια για τον τρύγο, δώδεκα μεγάλες ποδιές και δώδεκα μαχαιράκια , που μας είχε φέρει ο πατέρας μου από το μαγαζί . Η μητέρα μου άναψε φωτιά στην αυλή του σπιτιού, έβαλε επάνω στη σιδεροστιά το μεγάλο τσουκάλι στο οποίο μαγείρευε στις γιορτές και έψησε φακές με μυρωδικά ,σκόρδο, κρεμμυδάκια , δάφνη , ρίγανη και τρυφερά καρότα, που καλλιεργούσε στον κήπο του σπιτιού. Στη συνέχεια έψησε ένα σταφιδόψωμο με την περσινή σταφίδα στον ξυλόφουρνο στη κουζίνα και έβαλε δύο μεγάλα καρπούζια μέσα στο ψυγείο του πάγου και δύο σφέλες τυρί. Η γιαγιά μου της είχε υποσχεθεί ότι θα παερνούσε από το κτήμα πριν το κολατσιό των τρυγητών για να μας φέρει δύο μεγάλα καρβέλια ζυμωτό ψωμί, που θα τα έψηνε από τα ξημερώματα στον φούρνο στην αυλή της.
Όταν ξημέρωσε η μέρα του τρύγου ήμασταν, πριν ανατείλει ο ήλιος ,στο κτήμα. Ο πατέρας μου δεν άνοιξε το μαγαζί για να είναι κοντά μας και να βοηθήσει όσο μπορούσε. Ο παππούς είχε άλλες δουλειές εκείνη τη μέρα στον Μυλόλακκα, αλλά η γιαγιά ήρθε μόλις ανέτειλε ο ήλιος στο κτήμα, την ώρα που κατέφθασαν οι φίλοι και συγγενείς για να τρυγήσουμε. Ενώ εκείνοι άρχισαν τον τρύγο, η μητέρα μου με τον πατέρα μου έστρωσαν κάτω στα αλώνια το πλαστικό πανί πάνω στο οποίο θα απλώναμε τα σταφύλια.
Η γιαγιά μου με ανέβασε πάνω στο γαϊδούρι και τραβήξαμε με τέσσερα παγούρια για να φέρουμε νερό από το πηγάδι του Βίγκου, που ήταν λίγο πιο πάνω από το κτήμα μας. Αφού μεταφέραμε ένα από τα ωραιότερα νερά του χωριού μας στους τρυγητές, γεμίσαμε τις εμαγιέ κούπες που είχαμε μαζί μας και προσφέραμε σε όλους, μαζί με μία φέτα ζεστό ψωμί και τυρί. Ήταν μαζί μας ο Ρίκος Λινάρδος με τη γυναίκα του τη Βάσω και τον γιο του Γιάννη, τα ξαδέλφια της μητέρας μου Βασίλης Σκαμπίλης με τη γυναίκα του Θοδώρα και ο Τάκης Γρίβας , ο ξάδελφος του πατέρα μου Λεωνίδας Φράγκος από το Μελιγαλά και οι γείτονές μας , ο Κώστας Σφήκας με τη γυναίκα του Κατίνα. Ήθελε να έλθει και η θεία μου Πότα, η αδελφή της μητέρας μου, αλλά ήταν μικρές οι δύο αδελφές μου και έπρεπε να καθίσει στο σπίτι για να τις προσέχει. Η μητέρα μου φοβόταν μην τις δαγκώσουν οι μέλισσες που ορμούσαν κατά πάνω στα απλωμένα σταφύλια. Όλοι οι άντρες φορούσαν ψάθινα καπέλα και οι γυναίκες άσπρα τσεμπέρια που σκέπαζαν το ιδρωμένο τους μέτωπο. Έτρεχα γύρω τους με το ροζ ψάθινο καπέλο μου, που ήταν δεμένο με μία μεταξωτή λευκή κορδέλα σφιχτά κάτω από το σαγόνι μου. Ο θείος Λεωνίδας ήταν μερακλής και καλλίφωνος. Άρχισε να τραγουδά και παρέσυρε και τους άλλους, ώσπου κάποια στιγμή ρώτησα τη μητέρα μου:
-Σήμερα παντρεύεται η σταφίδα μαμά;
Όλοι έβαλαν τα γέλια. Μπερδέψαμε το παιδί, είπαν. Ύστερα με ρώτησαν αν γνωρίζω κανένα τραγουδάκι για τον τρύγο, αλλά ντρεπόμουν να τραγουδήσω μπροστά τους και τους το είπα με λόγια:
-Σε μια ρόγα από σταφύλι, έπεσαν οκτώ σπουργίτες και τρωγόπιναν οι φίλοι, τσι ρι ,τσι ρι, τρο.
Τι ήθελα και τους το θύμισα; Το τραγούδησαν ολόκληρο στη συνέχεια.
Και τι δεν τραγούδησαν! Νεραντζούλα φουντωμένη, αγκινάρα με τ΄ αγκάθια, σήμερα γάμος γίνεται σ΄ ωραίο περιβόλι, ένας αητός καθότανε στον ήλιο και λιαζότανε,και προς το απόγευμα είπαν και τα αγαπημένα του Μπαρμπαλιά θ΄ανέβω και θα τραγουδήσω στο πιο ψηλότερο βουνό και Μισιρλού θα σε κλέψω από την αραπιά. Όλοι αποδείχτηκε ότι είχαν μεγάλη έφεση στο τραγούδι, εκτός από τον θείο Κώστα Σφήκα που έλεγε, παρά τραγουδούσε, γιατί ντρεπόταν σαν και μένα. Μόνο το μπουζούκι ,ο μπακλαμάς και το ακορντεόν του Μπαρμπαλιά έλειπαν εκείνη τη μέρα από το κτήμα. Τα σταφύλια ξάπλωναν μεθυσμένα από τις χαρές και τα γέλια πάνω στο αλώνι, και οι μέλισσες ούτε που νοιάζονταν να τσιμπήσουν κανέναν. Απολάμβαναν τη γεύση της ώριμης και ζεστής από τον Αυγουστιάτικο ήλιο σταφίδας.
Το μεσημέρι η μητέρα μου έστρωσε δύο κουρελούδες και επάνω ένα μεγάλο μακρόστενο τραπεζομάντιλο. Κράτησα μία κανάτα και όλοι έπλυναν τα χέρια, το πρόσωπό ,το κεφάλι και τον λαιμό τους . Ήταν κατακόκκινοι από την έκθεση στον δυνατό ήλιο από το πρωί. Αδελφωμένοι ξεκουράστηκαν για καμιά ώρα λέγοντας αστεία, απολαμβάνοντας το φαγητό της Ευγενίας. Για μένα που ήμουν μίζερη στη λήψη τροφής στα παιδικά μου χρόνια, άνοιξε η όρεξη μου και όλα μου φαίνονταν πεντανόστιμα. Ο πατέρας μου συμπαθούσε τον Γιάννη του Ρίκου και όλο και κάτι του έλεγε, όπως ιστορίες του παρελθόντος για τον ένδοξο πατέρα του, τον ήρωα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου ,που ήταν μαζί μας στον τρύγο. Βουτήξαμε τα σταφύλια στο παγωμένο νερό και απολαύσαμε τους καρπούς της χρονιάς. Πήραν όλοι δέκα λεπτά ύπνο, και στη συνέχεια ήπιαν Ελληνικό καφέ μέσα στις εμαγιέ κούπες τους, που ψήσαμε με το καμινέτο πάνω σε μία πλάκα. Προς το απόγευμα είχαμε τελειώσει με τον τρύγο. Είχαν μείνει πολύ λίγα άγουρα σταφύλια πάνω στα κλήματα, για την επόμενη φορά. Δεν είχα όμως τελειώσει ακόμη με το άπλωμα των σταφυλιών, γιατί πάλευα μόνη μου από το πρωί ,και το μισό από τα δύο αλώνια δεν το είχα προλάβει! Όταν με είδαν αγχωμένη, κάθισαν όλοι μαζί μου και σε δέκα λεπτά είχαμε τελειώσει έτσι μαγικά, εμπρός στα έκπληκτα παιδικά μου μάτια! Από τη χαρά μου έκανα τον σταυρό μου.
-Βγενικούλα, το παιδί σταυροκοπιέται, είπε η Βάσω.
-Γιατί παιδάκι μου έκανες τον σταυρό σου; Με ρώτησε αγκαλιάζοντάς με ο θείος μου Λεωνίδας.
-Για τρία πράγματα , εξήγησα: Πρώτα γιατί δεν εμφανίστηκε κανένα φίδι στο κτήμα, δεύτερο γιατί δεν με τσίμπησε καμία μέλισσα όταν άπλωνα τα σταφύλια, και τρίτο γιατί όλοι μαζί απλώσατε τόσο ωραία τα σταφύλια μέσα σε ένα λεπτό, ενώ εγώ παιδευόμουν όλη τη μέρα μόνη μου!
Αφού πλύθηκαν όλοι καλά, ήπιαν μπόλικο νερό, έφαγαν σταφιδόψωμο , καρπούζι με ψωμί και τυρί, χαιρετηθήκαμε, με φίλησαν και ευχηθήκαμε και του χρόνου στο δικό μας βέβαια κτήμα, γιατί στη συνέχεια ακολούθησε η ανταπόδοση της δανεικαριάς στον τρύγο των κτημάτων των φιλών και συγγενών μας.
Σε 15 μέρες γυρίσαμε τη σταφίδα να ψηθεί καλά και από την άλλη πλευρά. Για καλή μας τύχη δεν έβρεξε εκείνη τη καλοκαιρινή περίοδο, όμως και να έβρεχε είχαμε προετοιμαστεί αρκετά και ήμασταν έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τα καλοκαιρινά μπουρίνια. Μάκινα δική μας δεν είχαμε, αλλά η μητέρα μου είχε έναν εναλλακτικό τρόπο για το λίκνισμα της σταφίδας. Την τρίβαμε, ξεκορτσαλίζαμε, απομακρύναμε τα κόρτσαλα με τα χέρια και στη συνέχεια τη λίκνιζε με το ξύλινο φτυάρι της γιαγιάς μου που χρησιμοποιούσε όταν έψηνε ψωμί στον μεγάλο φούρνο στην αυλή της. Αφού λίκνιζε τη σταφίδα τρεις φορές, και απομάκρυνε τις κούφιες και άγουρες σταφίδες με μία καθαρή σαρωματίνα, έβαζε τον έτοιμο καρπό μέσα σε τσουβάλια από λινάτσα και τα αποθήκευε στο υπόγειο του σπιτιού. Κρατούσε μία ποσότητα για τις ανάγκες της διατροφής μας , την παρασκευή γλυκών και ψωμιών και για τα κόλλυβα που φτιάχναμε τα ψυχοσάββατα,και η υπόλοιπη σταφίδα κατέληγε στις αποθήκες του Α.Σ.Ο.
-Τα κατάλαβες όλα φέτος για τη σταφίδα ;Με ρώτησε το Φθινόπωρο ο παππούς μου, καθώς τον κρατούσα και χορεύαμε στο πατητήρι του με τους γείτονες, όταν τρύγησε το αμπέλι του στον Μυλόλακκα. Κοίτα μου είπε και μου έδειξε ένα μεγάλο σταφύλι που ωρίμαζε στο κληματερό της αυλής του σπιτιού του. Αυτό είναι δικό σου!Όλα κι όλα, δούλεψες μικρό παιδί σκληρά, χωρίς μεροκάματο!
-Τι άλλο δεν μου έχεις πει παππού για τη σταφίδα;Ρώτησα.
-Η σταφίδα παιδάκι μου ήταν ολόκληρη η οικονομία του κράτους μας. Και το τραίνο που φθάνει στο χωριό μας ,με έσοδα από τις πωλήσεις της σταφίδας στο εξωτερικό έγινε. Μέχρι και το δάνειο μας στους ξένους μπορούσαμε να πληρώνουμε με τη σταφίδα. Οι έμποροι την εποχή του πατέρα μου πλούτισαν, αλλά από τον Τρικούπη και μετά δεν είδαμε φως. Έτσι μας κρατούν φτωχούς και ταλαιπωρημένους, χωρίς να ξέρουμε αν μια μέρα θα υπάρχει κούρβουλο για δείγμα στον τόπο μας.
Κάνε τον σταυρό σου που ζούμε, είμαστε υγιείς και ο Θεός ευλογεί κάθε χρόνο τη σοδειά μας. Κι αν μια μέρα εμείς ξεχάσουμε την αγαπημένη μας σταφίδα, η γη μας ,που είναι αιώνια μάνα με θεία μνήμη ,πάλι θα γεννήσει αγιασμένα κλήματα στον τόπο μας.
Ας μείνουν μερικά κλήματα για να θυμίζουν την ευλογημένη γενιά μας και τις μοναδικές εμπειρίες των παιδικών μας χρόνων στον τόπο μας. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας αξίζουν να γνωρίζουν. Πολύ με συγκίνησε μία ευγενική προσπάθεια εκ μέρους των μαθητών της Β΄Λυκείου στους Γαργαλιάνους, που συνεργάστηκαν μεταξύ τους κατά το σχολικό έτος 2012-2013 και συνέθεσαν μία υπέροχη εργασία για τη σταφίδα. Εύχομαι το ίδιο και στους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου της Βαλύρας , του Γυμνασίου και του Λυκείου του Μελιγαλά.
Θα κλείσω λίγο μελαγχολικά, χωρίς να σημαίνει ότι δεν έχουμε εναλλακτικές λύσεις. Στο χέρι μας είναι να τα καταφέρουμε όλα!
Λέγει ο καθ.Ιωάννης Λύρας σε μία ανάρτησή του για την ιστορία της σταφίδας: “Βίωσα τη δύση της σηροτροφίας ( καλλιέργειας μεταξοσκωλήκων), την εκρίζωση της σταφίδας και του αμπελιού χωρίς εναλλακτικές καλλιέργειες. Σήμερα το σύκο ψυχορραγεί. Εκατοντάδες κτήρια, αποθήκες, συνεταιρισμοί και εταιρίες έκλεισαν”.
Κι όμως, η νέα γενιά, που ανακαλύπτει τα πλεονεκτήματα της διατροφής με σταφίδα, την τιμά παγκοσμίως με μία κουταλιά στο πρωινό καθημερινά ,για ενδυνάμωση της υγείας και όχι μόνο. Γιατί η σταφίδα είναι μία υπερτροφή που πρέπει να συνεχίσει να καλλιεργείται στην ευλογημένη γη μας. Πόσο τυχεροί ήμασταν που βιώσαμε την Κοινωνία της Σταφίδας στην όμορφη Βαλύρα μας!
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
13/7/ 2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου