Αφιερωμένο στον ευώδη βασιλικό που καλλιεργούμε εντός μας
Ο τύπος του Σταυρού στην Ελληνική αρχαιότητα
Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν ένθεοι και ο τύπος του σταυρού εικονίζεται σε αρκετά γλυπτά, πέραν αυτού, το ζωηφόρο ξύλο συνδεόταν με την λατρεία του θεού Διονύσου. Στην Αθήνα, το ιερό του Διονύσου Ελευθερέως, με το Θέατρο που αναπτύχθηκε στα βόρειά του, καταλαμβάνει το ανατολικό τμήμα της Νότιας Κλιτύος της Ακρόπολης. Το ιερό ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ., κατά την περίοδο του τυράννου Πεισίστρατου , ο οποίος εισήγαγε στην Αθήνα την λατρεία του Διονύσου από τις Ελευθερές της Βοιωτίας. Σ' αυτό γιορτάζονταν κάθε χρόνο τον μήνα Ελαφηβολιώνα, μετά την εαρινή ισημερία, τα Μεγάλα ή εν Άστει Διονύσια, η λαμπρότερη γιορτή προς τιμήν του θεού (Βρεττός, 1999, σελ.231-238). Η λατρεία του Διονύσου ουσιαστικά ήταν πολύ παλαιότερη και συνδεόταν με τη δημιουργία του Σύμπαντος, αφού κατά τον Ορφέα ο Διόνυσος ήταν η νεότερη μορφή του θεού Δία, ο οποίος συμβόλιζε τον δημιουργό του κόσμου. Η εορτή θύμιζε Χριστόν εσταυρωμένο, αφού το ζωηφόρον ξύλον προσκυνούσαν, το οποίο είχε δύναμη σταυρού. Ο στύλος του Διονύσου ήταν από κορμό δέντρου. Ο προφήτης Ησαίας λέγει: “Εν κυπαρίσσω και πεύκη και κέδρω άμα δοξάσαι τον τόπον τον Άγιον μου”. Το τίμιο ξύλο του θεού Διονύσου ήταν από κυπαρίσσι “πεφυτευμένο παρά τας διεξόδους των υδάτων”(ψαλμ 59). Τα ύδατα ήταν οι άρρητοι βίβλοι , τις οποίες κανένα στόμα δεν άρθρωσε και ουδέποτε γράφτηκαν, διότι η επίπτωση ήταν πολύ μεγάλη για το ανθρώπινο γένος, αφού η πρώτη και βασική θεία παρέμβαση πέραν από την εγκράτεια, την αυστηρή νηστεία, τη ταπείνωση, τη κοσμιότητα και τη προσήλωση στο θείον, ήταν η πλήρης σεξουαλική αποχή και/ή ανικανότητα και χωρίς αυτή ήταν αδύνατον να υπάρξει ανθρώπινο γένος. Επάνω στο ζωηφόρον ξύλον υπήρχε εγχάρακτη μία μυστική λέξη “Δάνδες”, που σημαίνει ο ωραίος, ο νυμφίος, εξ ου και Δανδής . Στο ξύλο της ζωής σταυρωνόταν όχι μόνο ο θεός Διόνυσος, αλλά και οι ιερείς του Διονύσου Ελευθερέως και οι μύστες, προκειμένου να φωτιστεί ο νους τους και να απαλλαγεί η ψυχή τους από τη γήινη προσκόλληση και να ανέλθουν σε ουράνια πεδία.Η ενέργεια επί του στύλου ήταν κάθετη. Το θείον κατερχόταν και με τον φωτισμό ανερχόταν η ανθρώπινη πνευματικότητα , μέσα από την κάθαρση και φωτισμό του νου. Η σταύρωση γινόταν ως κάθοδος του θείου εντός των μυστών. Έντυναν τον ξύλινο στύλο του Διονύσου με ενδύματα θεοπρεπή και λάτρευαν επί του ζωηφόρου ξύλου τον θάνατο και την Ανάσταση του θεού Διονύσου.Οι μύστες φορούσαν κόκκινο χιτώνα. Αν και οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι από την πόλη Ελευθερές έλαβαν το όνομα τα μυστήρια του Διονύσου Ελευθερέως, το αντίθετο ουσιαστικά συνέβη. Ο Διόνυσος ήταν ο Ελευθερεύς, όπως ο Χριστός ο Αναστημένος. Ελευθερία σήμαινε για τους μύστες Ανάσταση. Άνευ αναστάσεως είναι δέσμια η ψυχή ,το σώμα και ο νους παραμένουν στη σκοτία της πρόσκαιρης υλικής ζωής, η οποία είναι μία δυσβάσταχτη φυλακή. Εορταζόταν ο θάνατος και η Ανάσταση του Θεού Διονύσου παραστατικά. Μετέφεραν το ξύλον της ζωής σε χώρο εκτός της πόλεως των Αθηνών σε ιερό στην Ακαδήμεια και μετά από τρεις μέρες επέστρεφε στον ναό στην Ακρόπολη των Αθηνών , επέστρεφε ο θεός αναστημένος, στην αιώνια ζωή (Βρεττός 1999, σελ.236).Στα Διονύσια της Άνδρου γινόταν η μεταβολή του νερού σε οίνο κάθε δύο χρόνια. Λέγει ο Φιλόστρατος ( Εικόνες Ι΄, 25) πως η ύποινος γη της Άνδρου άνοιγε και έβγαινε ποτάμι, το οποίο γινόταν μεγάλο και θεϊκό αν κάποιος σκεφτόταν το κρασί, αν όμως σκεφτόταν το νερό γινόταν μικρό. Επίσης στα Διονύσια Αιγείρας στην Αχαϊα φύτρωνε μόνο του ένα κλήμα αμπελιού αυθημερόν και έκανε ώριμους καρπούς. Ο Διόνυσος δήλωνε κατά τη γιορτή τη δύναμη της Αναστάσεως . Το ζωηφόρο ξύλο είχε Θείο Λόγο. Δεν είναι τυχαίο ότι η θεά Αθηνά της Σοφίας τοποθέτησε στην πρύμνη της Αργούς ξύλο από τη Δωδώνη, το οποίο έκφερε λόγο. Ο δε θεός Ασκληπιός ράβδο έφερε, επάνω στην οποία ήταν τυλιγμένος ο θεράπων ιατρός-όφις. Όσον αφορά τα Ελευσίνια μυστήρια, οι μύστες συναντούσαν νοητικά τον Προμηθέα, ο οποίος ήταν με απλωμένα τα χέρια σταυρωμένος πάνω σε βράχο και η ίβις του κατασπάραζε το ήπαρ, διότι έδωσε το φως της γνώσεως στους ανθρώπους. Ο τύπος του σταυρού της μύησης υψωνόταν με την νέα σπορά του σίτου της γνώσεως, τον Σεπτέμβριο, στα Ελευσίνια Μυστήρια ως στάχυς, όπου η ίδια η φύση σταυρώνεται, προκειμένου να παράγει πολύ καρπό. Ξεκινούσε πριν τη Φθινοπωρινή Ισημερία το νέο μυστηριακό έτος και διέγραφε έναν ισοσκελή σταυρό στο στερέωμα με τα δύο ηλιοστάσια και τις δύο ισημερίες του έτους, έχοντας στο κέντρο τον ήλιο τον νοητό, το Φως του Κόσμου. Οι ιερείς, με πολλές κακοπάθειες και θυσίες προχωρούσαν ψυχοπνευματικά ,άνοιγαν δρόμο και φωτίζονταν μαζί τους και οι νέοι μύστες που τους ακολουθούσαν. Λέγει ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς: ‘Ουδείς ποτέ κατηλάγη του Θεού χωρίς της του σταυρού δυνάμεως. Ου μόνον ο λόγος ο του σταυρού και το μυστήριον, αλλά και ο τύπος θείος και προσκυνητός, σφραγίς ων ιερά και αιδέσιμος, αγιαστική και τελεστική των εκ Θεού τω γένει των ανθρώπων υπηργμένων υπερφυών και απορρήτων αγαθών (P.G. 151,125 και 144).Ο του Χριστού Σταυρός προεκυρύττετο και προετυπούτο εκ γενεών αρχαίων (P.G. 151, 124).
Ο τύπος του Σταυρού στη Παλαιά Διαθήκη
O σταυρός στους Αιγυπτίους συμβόλιζε τη μέλλουσα ζωή, στους Φοίνικες και Ασσυρίους τη δύναμη του Ηλίου (Διόδωρος 2,1) και ήταν γνωστός στους Πέρσες και Ινδούς ( Ηρόδοτος 1,128). Στους Εβραίους, ιδίως στους προφήτες, ήταν η προεικόνιση της Καινής Διαθήκης.“Ξύλον ζωής επί πάσι τοις αντεχομένοις αυτοίς” αποκαλεί τον σταυρό ο Σολωμόν (Σολομών,γ΄κεφ. Παροιμιών).
Ο Δαβίδ υποπόδιον ονομάζει τον σταυρό “υψούτε Κύριον τον Θεόν ημών και προσκυνείτε το υποπόδιον των ποδών αυτού (ψαλ.98). Ο Δαβίδ καλεί τον σταυρό ράβδο της Βασιλείας και κληρονομίας (ψαλ. 73), είναι βακτηρία ο σταυρός ( ψαλ. 22) και ράβδος δυνάμεως, “ ράβδον δυνάμεως εξαποστελεί σοι Κύριε εκ Σιών (ψαλ.109). Εισελευσόμεθα εις τα σκηνώματα αυτού, προσκυνήσωμεν εις τον τόπον ου έστηκαν οι πόδες αυτού λέγει ο Δαβίδ ( ψαλ. 131). Σταυρού τύπο είχε ο στύλος του πυρός και της νεφέλης που οδήγησε τον Ισραήλ εξ Αιγύπτου φυγαδευόμενον, αλλά και η κιβωτός του Νώε από ξύλο κατασκευάστηκε. Ο σταυρός αναφέρεται στη Γένεση ως ξύλο στον Παράδεισο (Γεν. κεφ. 1 και 2). Η θυσία του Αβραάμ, τόσο τα ξύλα όσο και ο Ισαάκ θεωρούνται ως τύπος του σταυρού του Κυρίου (P.G. 151, 132-33).Λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ότι ο Μωυσής σταυροτύπως έπληξε με τη ράβδο τη θάλασσα (P.G. 94,1132).Σταυρού τύπον είχε και το κοντάρι που είχε επάνω τον χάλκινο όφι του Μωυσή , μπηγμένο στην έρημο και όποιος τον έβλεπε δεν θανατωνόταν από τα δηλητηριώδη φίδια (Αριθμ. 21,6).Επίσης το ξύλο που ο Θεός έδειξε στον Μωυσή και ενέβαλε αυτό στο ύδωρ και γλυκάθηκε το ύδωρ στη λίμνη Μερρά, θεωρείται τύπος του σταυρού (Έξοδ. 15,25). Τα τεταμένα χέρια του Μωυσή, ώστε να διαγράφεται το σχήμα του σταυρού στον αγώνα κατά των Αμαληκιτών, είναι εικόνα του σταυρού. “Λέγει ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος: ‘Αναζωγράφησον παρ΄εαυτώ χείρας ηπλωμένας ίνα ίδης του προσκυνητού σταυρού λάμπουσαν την εικόνα (Op. Omn. 6, 602). “Και καθώς Μωυσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δει τον υιόν του ανθρώπου, ίνα πας ο πιστεύων εις Αυτόν μη απόληται, αλλ΄έχει ζωήν αιώνιον” (Ιωαν.3,14-15).
Η εύρεση του Τιμίου Σταυρού
Κατά το 18ο έτος της βασιλείας του Καίσαρος Τιβερίου σταυρώθηκε ο Χριστός, από τους Χριστοκτόνους Ιουδαίους κατά τη φύση της σάρκας Του (Μεγ. Συν. 1987, τομ.θ΄. σελ. 320). Όταν ανέστη εκ νεκρών, οι Ιουδαίοι έδωσαν χρήματα στους φύλακες στρατιώτες να διαβάλουν την Ανάσταση του Κυρίου και να πουν ότι τον έκλεψαν οι Απόστολοι. Επειδή μετά την Ανάληψη του Κυρίου έβλεπαν ότι γίνονταν άπειρα θαύματα από τους Αγίους Αποστόλους έκρυψαν τον τάφο του Χριστού και τον Τίμιο Σταυρό να μην πηγαίνουν και προσκυνούν οι Χριστιανοί. Αυτό το γεγονός εμπόδισε μεν τους Χριστιανούς να προσκυνούν τον τάφο του Κυρίου,και να τον ξεχάσουν εντελώς με την πάροδο των ετών, έσωσε δε τον Σταυρό από πυρκαγιά, λόγω των δύο καταστροφών της Ιερουσαλήμ που ακολούθησαν. Ο Μέγας Κωνσταντίνος αναγορεύθηκε βασιλεύς την 25η Ιουλίου το 306 μ.Χ. Εκείνη την εποχή Βασιλεύς της Ρώμης ήταν ο ασεβής Μαξέντιος που κατεδίωκε τους Χριστιανούς και έκανε πολλά ανόσια και παράνομα έργα. Ο Κωνσταντίνος, είδε μία μεσημβρία πριν από τον πόλεμο κατά του Μαξεντίου έναν Σταυρό στον ουρανό κατασκευασμένο από Φως και στη περιφέρεια του είχε αστέρες με γράμματα. Οι αστέρες μέσα έγραφαν ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΕ ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ(Μεγ. Συν. 1987,τομ. θ΄, σελ 326).Ο Κωνσταντίνος έλαβε θάρρος κατά του Μαξεντίου και ζήτησε να κατασκευάσουν έναν Χρυσό Σταυρό, να τον προσαρμόσουν σε κοντάρι και να τον βαστάζουν μπροστά από τον βασιλέα στη μάχη. Όταν τελικά έγινε μονοκράτωρ, έστρεψε τη μέριμνά του προς τα θεία Και πρώτα απ΄ όλα εξέδωσε διάταγμα παρέχων πλήρη ελευθερία στους Χριστιανούς. Εκείνη την εποχή προέκυψε το πρόβλημα με την αίρεση του Αρείου , ο οποίος έλεγε ότι ο Χριστός δεν είναι θεάνθρωπος, αλλά κτίσμα του Θεού, ότι δεν υπήρχε ανέκαθεν ο Υιός και Λόγος του Θεού, ότι άλλος είναι ο Υιός και άλλος ο Πατέρας, δεν ανεγνώριζε την Αγία Τριάδα , με αποτέλεσμα ο Μέγας Κων/νος να συγκαλέσει τη σύνοδο της Νικαίας (318μ.Χ.).Εκείνη την εποχή Επίσκοπος Ιεροσολύμων ήταν ο Άγιος Μακάριος. Μετά τη λήξη των εργασιών της Συνόδου, όπου έγραψαν οι πατέρες το Άγιον Σύμβολο της Πίστεως , “Πιστεύω εις έναν Θεόν”, παρήγγειλε ο Μέγας Κων/νος στον Επίσκοπο Μακάριο να ερευνήσει για να βρει τον Τάφο του Χριστού και τον Τίμιο Σταυρό. Εκείνες τις μέρες η Αγία Ελένη, η μητέρα του Μεγάλου Κων/νου είδε όραμα εκ Θεού που την πρόστασε να πάει η ίδια αυτοπροσώπως στους Αγίους Τόπους να βρει τον Τάφο του Χριστού και τον Τίμιο Σταυρό. Μετά από έρευνα ετών στους Αγίους τόπους , ξεκινώντας από το έτος 326μ.Χ. για να εντοπιστεί ο Γολγοθάς και ο Τάφος του Χριστού, επίσης με δεήσεις του λαού , αποκάλυψε ο Θεός στον Επίσκοπο Μακάριο ότι επάνω από τον τάφο του Κυρίου ήταν κτισμένος ναός της ακαθάρτου Αφροδίτης. Αυτός ο ναός κτίστηκε την εποχή του Ανδριανού, του λεγόμενου Αίλιου, από ειδωλολάτρες ,προκειμένου να ξεχάσουν οι Χριστιανοί τον τόπο προσκυνήσεως του Παναγίου Τάφου. Η Αγία Ελένη διέταξε να γκρεμίσουν εκ θεμελίων τον ακάθαρτο ναό και να ρίξουν μακριά το χώμα. Βρήκαν τον σταυρό του Χριστού και τους άλλους δύο σταυρούς. Επίσης τους ήλους δια των οποίων καρφώθηκε ο Χριστός στον Σταυρό. Η βασίλισσα χάρηκε αλλά δεν μπορούσε να αναγνωρίσει ποιος ήταν ο Τίμιος Σταυρός. Τη παρηγόρησε ο Επίσκοπος Μακάριος, λέγοντάς της ότι δια θαύματος θα οικονομήσει ο Πανάγαθος Θεός να διαπιστώσουν την αλήθεια. Εκείνες τις μέρες μια αρχόντισσα αρρώστησε βαριά και όλοι οι γιατροί απεφάνθησαν ότι θα πεθάνει. Έβαλαν επάνω της έναν προς έναν τους τρεις Σταυρούς και μόνο όταν την άγγιξε ο Δεσποτικός Σταυρός σηκώθηκε υγιής και περπατούσε δοξάζοντας τον Θεό. Στις 14/9/335 ο Άγιος Μακάριος ανύψωσε με τα δύο του χέρια, τετραμερώς τον Τίμιο Σταυρό στον ιερό χώρο που βρέθηκε.
Ο λαός συνάχθηκε χαρούμενος και παρακαλούσε τη βασίλισσα να ασπαστεί τον Σταυρό. Η βασίλισσα φοβήθηκε μην τον αρπάξει κανένας και τους άφησε μόνο να τον δουν από μακριά. Για τη δέηση και πίστη του λαού έκαναν ψηλό θρόνο , ιερό άμβωνα, στον οποίο ανέβηκε ο Επίσκοπος Μακάριος και ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό (βλπ. Εικόνα 1).Ο δε λαός έκραξε με δάκρυα “Κύριε Ελέησον” Στη συνέχεια η βασίλισσα διέταξε να πριονίσουν τον σταυρό κατά πάχος, (είχε πάχος όσο μία παλάμη) διανέμοντας το Τίμιο Ξύλο σε δύο Σταυρούς. Τον ένα άφησε στα Ιεροσόλυμα, σε ασημένια θήκη να υπάρχει για τις γενιές που θα ακολουθήσουν, και τον άλλο με τους ήλους μετέφερε στον γιό της στην Κων/πολη. Παρήγγειλε να κτίσουν ναούς στο μνήμα του Χριστού, στον Γολγοθά, στη Βηθλεέμ , στο όρος των Ελαιών , έκανε και άλλα πολλά. Ο Μέγας Κων/νος προσκύνησε και παρέδωσε τον Τίμιο Σταυρό στον Πατριάρχη Κων/πόλεως να φυλάσσεται στο σκευοφυλάκιο, από δε τους τιμίους ήλους μέρος χάλκευσε στη περικεφαλαία του και μέρος στον χαλινό του ίππου του. Πληρώθηκε ο λόγος του προφήτου Ζαχαρίου (Κεφ.14ο )που λέγει: “Εν τη ημέρα εκείνη έσται τον επί τον χαλινόν του ίππου του Βασιλέως άγιον τω Κυρίω Παντοκράτορι”.
Η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού (Εικ.1)
Η Γκραβούρα της εικόνας (1) στηρίζεται σε τοιχογραφία του έτους 1536, η οποία βρίσκεται στο καθολικό της Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος, εικονίζουσα τον Επίσκοπο Ιεροσολύμων Μακάριον επάνω στον άμβωνα, με φωτοστέφανο και τα ιερατικά του άμφια, υψούντα τον Τίμιον Σταυρόν και θαυμάζοντας το “ένσημον” της Χριστιανικής ζωής .Ο Επίσκοπος Μακάριος υψώνει τετραμερώς τον Τίμιο Σταυρό, όπως και οι ιερείς σήμερα και βρίσκεται ψηλά στον θρόνο που έκτισε η Αγία Ελένη για να βλέπουν αλλά να μην αγγίζουν το Τρόπαιον του Θεού οι πιστοί. Ο Σταυρός υψώνεται ως κλίμακα ενώπιον των πιστών. Η Αγία Ελένη είναι ενδεδυμένη ως αυτοκράτειρα, φέροντας φωτοστέφανο και παρίσταται δεξιά του Επισκοπικού άμβωνα, με τεταμένη τη κεφαλή και τα χέρια σε στάση δεήσεως. Αριστερά και δεξιά εντοπίζονται δύο παραστάτες με ιερατική ενδυμασία, κρατώντας αναμμένες λαμπάδες μέσα σε ψηλά κηροπήγια. Κάτω από το υποπόδιο του Σταυρού αριστερά στέκει ένα ιερέας με λιβανωτό εκείνης της εποχής. Δίπλα στον ιερέα τρεις μάγοι με ιερατικές ενδυμασίες και μαύρα καπέλα κάνουν την κίνηση “ομ” τρεις φορές και διαφοροποιούνται από την επενέργεια του Σταυρού, τον οποίο αποφεύγουν να κοιτάξουν ευθυτενώς. Επάνω αριστερά, στον κάμπο της εικόνας, εντοπίζεται σκαλιστό ιερό κουβούκλιο-Αγία Τράπεζα η οποία στηρίζεται σε τέσσερες κολόνες και φέρει κανδήλα αναμμένη και κάτωθεν αυτής το Άγιο Δισκοπότηρο, επάνω σε τετράγωνη βάση. Παρατηρούνται τρεις Ινδοί, ένας δεξιά και δύο αριστερά. Ένας εξ αυτών κοιτάζει επίμονα τα ιερά χέρια του Επισκόπου Μακαρίου και προτείνει τη παλάμη του σε όρθια στάση. Ένας άγνωστος Επίσκοπος με φωτοστέφανο και ένας ιερομόναχος εκτείνουν την αριστερή τους χείρα, συζητώντας μεταξύ τους για το μέγα γεγονός , αλλά δεν ατενίζουν το μέγα θαύμα. Η αριστερή χείρα σημαίνει αρραβώνας με το θείον. Κατά κάποιο τρόπο δείχνουν στους πιστούς την οδό που οδηγεί προς τον Τίμιο Σταυρό. Επάνω από τον δεξιό παραστάτη με το κηροπήγιο, εντοπίζεται μαρμάρινη θύρα, η οποία φέρει σταυρό στη κορυφή του τριγώνου της αψίδας και σκαλιστό κύκλο με οκτώ ακτίνες , αμέσως κάτω από την κορυφή της αψίδας . Οι ακτίνες ξεκινούν από ένα κυκλικό κέντρο. Ο κύκλος με τις οκτώ ακτίνες είναι ηλιακό σύμβολο.
Ένα Θείον Σύμπαν εικονίζεται, παρατηρώντας την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού από τον Άγιο Μακάριο των Ιεροσολύμων στη τοιχογραφία του έτους 1536.
Το Σύμπαν, είναι ένας απέραντος ναός, με θόλο τον έναστρο ουρανό, κολόνες τις υψηλές κορυφές των βουνών, εικονογράφηση τα σύννεφα, λαμπάδες και καντήλες τις ηλιακές ακτίνες, λιβανωτό τα μύρα των λουλουδιών, ψάλτες τα γλυκόφθογγα πετεινά του ουρανού και ιερέα τον άνθρωπο (Μεντιδάκης, 1997, σελ. 73).
Το σημείο του σταυρού και η εξέλιξή του ανά τους αιώνες
Το σημείο του σταυρού που κάνουμε σήμερα με τα τρία δάκτυλα του δεξιού μας χεριού δεν είχε επικρατήσει εξ αρχής. Κατά τον 4ο αιώνα, λέγει ο Κύριλλος Ιεροσολύμων, με τον αντίχειρα σφράγιζαν το μέτωπο τους οι πιστοί (Κατηχ. ΙΓ΄, 36, Ελλ. Πατρ.τομ.33.616).Τον 6ο αιώνα ο σταυρός έγινε διδάκτυλος , με τον αντίχειρα και τον δείκτη του δεξιού χεριού. Οι πιστοί σφράγιζαν το μέτωπο και το στόμα. Τα δύο δάκτυλα συμβόλιζαν τις δύο φύσεις του Χριστού (Μαντιδάκης, 1997, σελ.209).
Η επικράτηση του συμβόλου και σχήματος του σταυρού έγινε από τον Μέγα Κων/νο και εξής και καθιερώθηκε οριστικά τον 8ο μ.Χ.αιώνα. Τα τρία δάκτυλα συμβολίζουν την Τριαδική Θεότητα. Το σημείο του σταυρού έχει τεράστια δύναμη , όσον αφορά την ευλογία την οποία μεταφέρει στον πιστό. Γι΄αυτό με τη δύναμη του σταυρού μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, τους άλλους, να ευλογήσουμε την τροφή που λαμβάνουμε, να νικήσουμε τα πάθη μας, και να πατάξουμε τους δαίμονες που μας κατατρέχουν, ομολογώντας την πίστη μας στον Τριαδικό Θεό. Λέγει ο Μέγας Αθανάσιος ότι ο Σταυρός είναι ευλαβικό στολίδι των Χριστιανών, αγιάζει τα αισθήματα και δρα ως ιερός κρίκος που συνδέει τη Χριστιανοσύνη. Είναι η φρίκη και ο τρόμος του διαβόλου ,και με το σημείο του σταυρού ο άνθρωπος μπορεί να ανταπεξέλθει στις απάτες του πονηρού (ΒΕΠ. τομ.30, σελ.114).
Ο άγιος Βασιλικός
Πλησίον του χώρου του Τιμίου Σταυρού στα Ιεροσόλυμα φύτρωνε ευώδες φυτό, τον οποίο έκοβαν οι ειδωλολάτρες που επισκέπτονταν τον ναό της Αφροδίτης ,ο οποίος ήταν κτισμένος πάνω από τα άγια. Το ευλογημένο φυτό όλο και πιο πολύ μεγάλωνε και παρέμενε φύλακας των αγίων.”Υπ΄ αυτού, ως υπό θείου απεσταλμένου, καθοδηγηθείσα η Αγία Ελένη ανευρίσκει της Ζωής το Τρόπαιον , γράφει ο Κ. Καλλίνικος στο έργο του ο Χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ (σελ. 142). Ο βασιλικός έλαβε το όνομά του από τη βασίλισσα που τον βρήκε. Μίλησε ο άγιος ανθός στην Αγία Ελένη, και ήταν μία μεγάλη και τρανή απόδειξη ότι κάτωθεν του ναού της Αφροδίτης υπάρχουν κρυμμένα τα άγια .Η αυτοκράτειρα Ελένη μετέφερε από τα Ιεροσόλυμα και τα ευώδη άνθη που βρήκε στον τάφο του Χριστού ,τα οποία φύτεψε στην Κων/πολη. Έκτοτε ο βασιλικός μένει ενωμένος με τον Τίμιο Σταυρό και τον Αγιασμό (Μεντιδάκης, 1997, σελ. 71).
Η Σημασία του Τιμίου Σταυρού
Ο Τίμιος Σταυρός είναι σύμβολο αιώνιο της απείρου εσταυρωμένης αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο αλλά και του ανθρώπου προς τον Θεό. Στη κάθετη διάσταση κατέρχεται η αγάπη του Θεού προς τον αμαρτωλό άνθρωπο και ανέρχεται η υψοποιός αγάπη του πιστού ανθρώπου στο πρόσωπο του νέου Αδάμ Χριστού. Οριζοντίως δηλώνεται η επεκτεινόμενη αγάπη του Θεού προς όλους τους ανθρώπους και προς όλα τα έθνη , αλλά και η ενοποιός αγάπη όλων των ανθρώπων προς τον Θεό. Ο Θεός αγάπη εστιν (Α΄Ιωάν. 4, 8,16).Σταυρώθηκε ο Χριστός και μας έδωσε την αιώνια ζωή. Έγινε άρση της προπατορικής κατάρας και αξιωθήκαμε της πρώτης πατρίδας του παραδείσου. Με τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου συντρίφθηκαν οι κεφαλές των αόρατων δρακόντων. Από το σκοτάδι ήρθαμε στο φως, από τον θάνατο στην αιώνια ζωή, από τη φθορά στην αφθαρσία, από την άγνοια στο φως της γνώσεως, οι κωφοί άκουσαν, οι τυφλοί ανέβλεψαν, είναι άπειρα τα δωρήματα του Σταυρού του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού (Μεγ. Συν. 1987, τομ. θ΄. σελ.334). Λέγει ο Άγιος Χρυσόστομος, “ο Σταυρός τυγχάνει του Πατρός το θέλημα, του Μονογενούς η δόξα, του Πνεύματος το αγαλλίαμα, των Αγγέλων ο κόσμος, της Εκκλησίας η ασφάλεια και του Απ. Παύλου το καύχημα (Op.Omn.2,472).Ο Άγιος Ανδρέας της Κρήτης επισημαίνει ότι ο Σταυρός είναι η ελπίς των Χριστιανών, των απεγνωσμένων ο Σωτήρ, των νεκρωμένων η ζωή, είναι Κλίμαξ εις ουρανόν άγουσα, οδός προς αρετήν οδηγούσα, είναι ζωής πρόξενος, θανάτου λύσις, φθοράς αλλοτρίωσις, φύλαξ εν νυκτί, εν ημέραις, πύργος, εν σκότει χειραγωγία, εν ευθυμία χαλινός, εν αθυμία ψυχαγωγός, είναι διαλλακτήριος, ικέσιος, φίλιος, συνήγορος, προασπιστής και επίκουρος ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου (P.G. 97, 1020-21). Ο σταυρός κηρύττεται και η Ανάστασις αναδεικνύεται, παραπεμπόμεθα εις αιώνιον ζωήν, νόμον αγνείας ήρμοσε και δια εγκρατείας ενομοθέτησε, την ανομία εξέκοψε (Μεγ. Συν. 1987, τομ.θ,΄σελ.335).
Το ιερό χρέος μας απέναντι στον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού
Οφείλουμε να ποιούμε τας εντολάς του, να τρέφωμεν τους πεινώντας, να ποτίζωμεν τους διψώντας, να ενδύωμεν τους γυμνούς, να επιμεληθώμεν ασθενείς, να επισκεφθώμεν ασθενείς και φυλακισμένους, να αγαπήσωμεν τους εχθρούς μας, να πενθήσωμεν δια τας αμαρτίας μας, να γίνωμεν πραείς και ήμεροι, να πεινάσωμεν και να διψήσωμεν δια το όνομα του Χριστού, να καθαρίσωμεν τας καρδίας μας από λογισμούς πονηρούς, να είμεθα ειρηνοποιοί, να φεύγωμεν τα σκάνδαλα, να διωχθώμεν υπέρ δικαιοσύνης, να ποιώμεν πάσας τας εντολάς του Χριστού και να ευαρεστούμε Αυτόν (Μεγ. Συν. 1987, τομ.θ΄. σελ. 332).
Χρειάζεται να είμαστε έλλογοι κατά Θεόν άνθρωποι ώστε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους γύρω μας, παράλληλα να αποδώσουμε πολύ πνευματικό καρπό προς τον Υιό του Θεού, τον Θείο Λόγο ,που ενσαρκώθηκε και σταυρώθηκε για τη σωτηρία μας. Τιμούμε την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού με πίστη, νηστεία και αγάπη, και φέρουμε τον αγιασμό και τον βασιλικό στα σπίτια μας, ιδίως αυτούς τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε. Σας εύχομαι ολόψυχα Χρόνια Πολλά!
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
13/9/2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου