Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2010

Αναμνήσεις...τότε που τα χρόνια ήταν πολύ σκληρά & πηγαίναμε με τα κάρα!!!

Φωτογραφικό αρχείο Γιάννη Δ.Λύρα

Η Βαλύρα που ...χάθηκε!!!

Αριστερά:Γιάννης Μαρινόπουλος(Μαρίνης)
Κάτω:Τρύγος-μεταφορά σταφυλιών στον λινό
(πατητήρι)









***


Αριστερά:Κάρα στην πλατεία Βαλύρας
Κάτω:Στο καμίνι,για το μεροκάματο του θανάτου...
*****









***
***
***
***
***
Αριστερά:Σωκράτης Μπάκας,ο << Μαύρος καβαλάρης >>.Υπήρξε ο τελευταίος καροτσέρης της Βαλύρας.
Κάτω:Προσωπική εργασία.Μηχανήματα δεν υπήρχαν ή ήταν δυσεύρετα τις εποχές εκείνες
και όλοι προσέφεραν εθελοντικά, για να γίνει κάποιο έργο στην γενέτειρά μας.



Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2010

ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΤΟΝ 4o -15o αιώνα




Του Γιάννη Δ.Λύρα-Καθηγητή Βιολογίας
Ο νομός Μεσσηνίας έχει 4 επαρχίες Καλαμάτας, Μεσσήνης, Τριφυλίας και Πυλίας. Με βάση τη βιβλιογραφία και τη δική μου έρευνα, μελέτη, καταγραφή, φωτογράφιση, οι υπάρχοντες βυζαντινοί ναοί, άγνωστοι, χρονολογημένοι και μη, είναι 161. Αναλυτικά υπάρχουν στην Τριφυλία 12, Πυλία 37, Μεσσήνη 54 και Καλαμάτα 58. Οι περισσότεροι ναοί υπάρχουν στο δήμο Ιθώμης, λόγο του αρχαιολογικού χώρου και ακολουθεί ο δήμος Λεύκτρου ,της Καλαμάτας.Οι υπάρχοντες ναοί 5-15 αιώνα είναι αναλυτικά. Τον 5-9 αιώνα είναι 11, 10-11 αιώνα 26, 12 αιώνα 17, 13 αιώνα 23, 13-14 αιώνα 16, 14-15 17 και αχρονολόγητοι-άγνωστοι 51. Σύνολο 161.Σε 7 δήμους της Μεσσηνίας δεν υπάρχουν βυζαντινοί ναοί και θα πρέπει να γίνει μια επιτόπια μελέτη , έρευνα καταγραφή για την επιβεβαίωση της αλήθειας. Όμως υπάρχουν βυζαντινοί ναοί οι οποίοι είναι σοφατισμένοι - ασβεστωμένοι και έχουν εξαφανιστεί τα αρχικά χαρακτηριστικά τους, όπως είναι στη Βαλύρα οι ναοί Αγιάννης Ριγανάς και άγιος Νικόλαος τον οποίο αναφέρει και ο περιηγητής Πουκεβίλ, Βλαχόπουλο και αλλού. Άρα δεν είναι ο πραγματικός αριθμός βυζαντινών ναών..Αν μετρηθούν και τα κάστρα, οχυρά, γεφύρια, τειχίσματα, νερόμυλοι, καλντερίμια και παλιά σπίτια ο αριθμός των μνημείων του βυζαντινού πολιτισμού στη Μεσσηνία είναι αρκετά μεγαλύτερος.Οι ναοί του 13ου αιώνα χτίζονται σύμφωνα με τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και είναι μικρών διαστάσεων μνημεία διαφόρων αρχιτεκτονικών τύπων με ατομικές και συλλογικές χορηγίες. Στη φραγκική διοίκηση οι ναοί είναι κυρίως σταυρεπίστεγοι με φροντισμένη τοιχοποιία και παλαιολόγεια ζωγραφική όπως φαίνεται από τους ναούς στον Άγριλο, Αριστοδήμειο, Πήδημα, Αίπεια,Ανδρούσα, Βραχοπαναίτσα, Λατζουνάτο και Άνω Άμφεια.Στα περάσματα από Λακωνία προς Μεσσηνία και αντίστροφα Αλαγονία, Γαρδίκι και Πολιανή υπάρχουν αρκετοί ναοί. Η Πολιανή έχει 72 ναούς από τους οποίους λειτουργούν οι 30 και το όνομα έχει προέλθει από την έκφραση {πολλοί ναοί}. Εκεί υπάρχει και το ερειπωμένο σπίτι του Παπαφλέσσα, το οποίo σύντομα θα πρέπει να το επισκευάσουμε, μιας και ο Ιμπραήμ που τον σκότωσε , τον τίμησε με το φίλημα.
Σήμερα, όσο ποτέ επιβάλλεται η ενσωμάτωση της μνημειακής πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην κοινωνική ζωή του τόπου μας.

Σήμερα, όσο ποτέ επιβάλλεται να διαφυλάξουμε ότι απέμεινε από την καταστροφή που προκαλέσαμε εμείς οι ίδιοι και τα διάφορα φυσικά φαινόμενα.Από εδώ και πέρα αν εξακολουθούμε να επιμένουμε ότι είμαστε στο λίκνο του Πολιτισμού στην Ευρώπη που ανήκουμε , πρέπει να το αποδείξουμε εδώ και τώρα, με τις πράξεις μας.Γραφών δε γνώσης τειχίζει την διάνοιαν, καθαίρει το συνειδός, ανασπά τα ανελεύθερα πάθη, φυτεύειν την αρετήν, μετάρσιον ποιείν τον λογισμόν, ο μελετών τας γραφάς.
Σημείωση. Εγώ δεν είμαι ειδικός, αλλά αφού «δημιουργήσαμε απολύτως τίποτε», ας αναλάβουν οι ειδικοί τη σκυτάλη για τη συστηματική καταγραφή, επιστημονική έρευνα, κατηγοριοποίηση, διάσωση, προβολή και μελέτη του βυζαντινού μνημειακού πλούτου και πολιτισμού της Μεσσηνίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και να αναλάβει κάποιος φορέας, την έκδοση του υλικού αυτού σε ένα καλαίσθητο έντυπο, για θρησκευτικό, ιστορικό, περιηγητικό και φυσιολατρικό τουρισμό.

Οδοιπορικό στους βυζαντινούς ναούς της Κεντρικής Μεσσηνίας
1. Αγία Τριάδα (Άνω Πόλη Κυπαρισσίας). Ο ναός δεν φαίνεται να είναι βυζαντινός με την πρώτη ματιά. Πηγαίνοντας όμως στο πίσω μέρος του ναού υπάρχει κεραμοπλαστικός διάκοσμος που δείχνει τη βυζαντινή καταγωγή του ναού. Βρίσκεται στην Άνω Πόλη της Κυπαρισσίας, στο δρόμο προς το κάστρο. Υπάρχουν απέναντι απομεινάρια δημόσιων λουτρών. Στο δρόμο προς το κάστρο υπάρχουν παλιές κατοικίες με καμάρες και μπαλκόνια τα οποία θα πρέπει να συντηρηθούν. Η θέα από το κάστρο είναι μαγευτική, απολαμβάνοντας βουνό, θάλασσα και την πόλη της Κυπαρισσίας.
2-3. Αετός-Μάλθη. Στον Αετό, στο προαύλιο του ενοριακού ναού υπάρχει το μικρό βυζαντινό κτίσμα, η κοίμηση της Θεοτόκου, που έχει γίνει στόχος αρχαιοκάπηλων. Είναι πλούσιο σε τοιχογραφίες που έχουν υποστεί καταστροφές από τα σπαθιά των τούρκων. Υπάρχουν επίσης και σπάνιες φορητές εικόνες. Φεύγοντας από Αετό και πηγαίνοντας προς Μάλθη, από το χωματόδρομο, στρίβουμε δεξιά και στα 300 μέτρα υπάρχει ο σπηλαιώδης ναός της Ζωοδόχου πηγής.
4. Άγιος Νικόλαος Ριζοχωρίου. Πηγαίνοντας στο χωριό Κοπανάκι και περνώντας τις γραμμές του τραίνου στα 2 περίπου χιλιόμετρα, σε μια ανηφόρα, αριστερά βρίσκεται το κοιμητήριο του Ριζοχωρίου. Εκεί βρίσκεται ο ναός του αγίου Νικολάου.
5. Άγιος Κωνσταντίνος Κόκλα. Στη διαδρομή Καλαμάτα- Κυπαρισσία, μπαίνοντας στην είσοδο του χωριού, συναντάμε τον ενοριακό ναό άγιο Κωνσταντίνο. Στρίβουμε αμέσως δεξιά και μετά τη στάνη στρίβουμε αριστερά στο χωματόδρομο που οδηγεί στο ναό. Είναι σοφατισμένος και δίπλα του υπάρχει μεταλλικό καμπαναριό. Απέχει 900 μέτρα από την εθνική οδό. 500 μέτρα μεσημβρινά από την προϊστορική ακρόπολη ,στη Μάλθη, υπάρχουν ερείπια βυζαντινού ναού, δίπλα σε πηγή. Σε κοντινή απόσταση από το ναό, περνώντας το ποτάμι, ανατολικά του υπάρχει θολωτός μυκηναϊκός τάφος του οποίου τα ευρήματα υπάρχουν στο αρχαιολογικό μουσείο Καλαμάτας και είναι ο σπουδαιότερος από αρχιτεκτονική άποψη.
6-7. Βραχοπαναίτσα- Άγιος Στέφανος Ραμοβουνίου. Στο δρόμο Καλαμάτας –Κυπαρισσίας, μετά τη στροφή ,πριν τη γέφυρα της σιδηροδρομικής στρίβουμε αριστερά στο χωματόδρομο και οδηγεί στο σπηλαιώδη ναό της Βραχοπαναίτσας. Δίπλα της ρέει ο ποταμός Ξάστερος. Η έρευνα –μελέτη της Βραχοπαναίτσας έγινε πρόσφατα από την υπεύθυνη της 26ης ΕΒΑ, Αλμπάνη Βιργινία. Δίπλα της ρέει ο ποταμός Ξάστερος που μέχρι το 1960 με το νερό του κινούνταν νερόμυλοι.
Γυρνώντας πίσω μετά το χωριό Βασιλικό στρίβουμε πάλι αριστερά που οδηγεί στον ανδριάντα του Κολοκοτρώνη. Ογδόντα μέτρα νότια, βρίσκεται ο ναός του αγίου Στεφάνου και από κάτω στο ανατολικό μέρος αναβλύζει πηγή. Εκεί κοντά υπάρχει το κάστρο του χωριού Μήλα, που παλιά ήταν η βαρονία της Γκριτζένης, το χωριό Μήλα και η Αρχαία Μάλθη.
8-12. Άγιος Αθανάσιος Καλλιρόης- Μονή Ταξιαρχών Πολίχνης-Φονεμένη (Φανερωμένη), Κοίμηση Θεοτόκου στο Αγριλόβουνο, Μυστήρια Ανδανίας. Στη διαδρομή Κυπαρισσίας- Καλαμάτας στρίβουμε δεξιά, στην είσοδο του χωριού Καλλιρόη. Αμέσως μετά την είσοδο υπάρχει ναός με διβάρι. Συνεχίζουμε ευθεία (δεν πάμε προς το χωριό) και στα 30 μέτρα στρίβουμε αριστερά σε ένα στενό που οδηγεί στον ναό άγιο Αθανάσιο.
Στην είσοδο του χωριού Καλλιρόη στρίβουμε αριστερά και μετά το νεκροταφείο συναντάμε το χωριό Πολίχνη. Εκεί υπάρχει το Διβάρι που τελούνταν τα μυστήρια της Ανδανίας, οι Καμάρες που βρέθηκαν οι επιγραφές των μυστηρίων και στην κορυφή της Πολίχνης υπάρχει η μονή των Ταξιαρχών με πύργο, πηγάδι και πανταχόθεν πανοραματική θέα.
Στη διαδρομή Πολίχνη Κωνσταντίνους, βγαίνοντας από το χωριό Πολίχνη μετά από 300 μέτρα, στην ανηφόρα, στρίβουμε αριστερά στο χωματόδρομο ο οποίος οδηγεί στη Φονεμένη. Εκεί υπάρχουν πολλοί αρχαίοι τάφοι, είναι περιφραγμένη και έχει πανοραματική θέα σε όλη τη στενυκληρική πεδιάδα. Η Φονεμένη αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.
Στο χωριό Κωσταντίνους, στον ενοριακό ναό υπάρχουν στη είσοδο δεξιά και αριστερά εντοιχισμένες οι πλάκες με τα άρθρα των μυστηρίων της Ανδανίας. Πηγαίνοντας προς Διαβολίτσι κατευθυνόμαστε προς το χωριό Αγριλόβουνο που υπάρχει ο βυζαντινός ναός της κοίμησης της Θεοτόκου, μέσα στον προαύλιο χώρο του ενοριακού ναού, με σπάνιες τοιχογραφίες και σπουδαιότερη την τρισυπόστατη Παναγία, (κοιμωμένη-μητέρα-ουρανούς).
13-17. Άγιος Αθανάσιος- Ιωάννης- Γεώργιος-Κωνσταντίνος- Παναίτσα Στενυκλάρου. Στη διαδρομή Καλλιρόη –Στενύκλαρο 200 μέτρα πριν το χωριό ,δεξιά σε ύψωμα συναντάμε την ερειπωμένη τρίκλιτη βασιλική με 2 πέτρινα θυσιαστήρια, την οποία κατέστρεψε ο Ιμπραήμ. Στην είσοδο του χωριού στρίβουμε αριστερά και συναντάμε τον Αγιάννη που βρίσκεται δίπλα σε διβάρι και λίγο νοτιοδυτικά υπάρχει ο άγιος Γεώργιος. Το βάθρο της αγίας τράπεζας του ναού αναφέρεται στον Ιεροφάντη Μνασίστρατο, ο οποίος τελούσε τα μυστήρια της Ανδανίας. Έξω στο προαύλιο υπάρχει αρχαίος κίονας και ανατολικά του ναού υπάρχει τάφος της οικογένειας Μαρμαρά ,διατηρητέο μνημείο. Συνεχίζοντας τη διαδρομή, στην έξοδο του χωριού συναντάμε το νεκροταφείο. Βορειοδυτικά του κοιμητηρίου, στα 20 μέτρα, υπάρχει ο Άγιος Κωνσταντίνος. Ο χωματόδρομος, ανατολικά του κοιμητηρίου, σε απόσταση 600 μέτρων οδηγεί στην Παναίτσα η οποία έχει πολλούς τάφους που μοιάζουν με τους τάφους της Φονεμένης, που αναγράφεται στο Χρονικό του Μορέως, στη μάχη στο Μακρυπλάγι, στην περιοχή των Λάκκων. Εδώ είχε στρατοπεδεύσει και ο Θ. Κολοκοτρώνης, στην επανάσταση του 1821.
Η Στενύκλαρος ήταν η πρωτεύουσα του Βασιλιά Κρεσφόντη και εκεί έγιναν πολλές μάχες μεταξύ Μεσσηνίων- Σπαρτιατών, στη διάρκεια των Μεσσηνιακών πολέμων. Δολοφονήθηκε με τη συνεργασία της γυναίκας του Μερόπης και έγινε διάδοχος ο γιος του Αίπυτος.
18-20. Άγιος Αθανάσιος –Παναίτσα, ΤαξιάρχεςΣκάλα-Μελιγαλά Στη διαδρομή τοπυ επαρχιακού δρόμου Βαλύρα- άγιος Φλώρος υπάρχει πινακίδα που σε οδηγεί στον ναό αγίου Αθανασίου. Είναι σοφατισμένος και δεν δείχνει τίποτε το βυζαντινό. Στην ίδια διαδρομή 300 μέτρα πριν τη δεύτερη γέφυρα στρίβουμε δεξιά και αμέσως πάλι αριστερά. Στα 100 μέτρα βρίσκεται η Παναίτσα με καμπάνα κρεμασμένη σε δέντρο (βελανιδιά που το βελανίδι μοιάζει με κάστανο). Έχει σκαλιά , τοιχογραφίες, και παλιά λειτούργησε σαν κρυφό σχολειό. ‘Έχει οπτική επαφή με τον Αγιάννη Βαλύρας. Γιορτάζεται κυρίως από τους κατοίκους της Σκάλας, στις 15 Αυγούστου. Μετά από 200 μέτρα βρίσκονται οι πηγές του Παμμίσου, από τις οποίες υδρεύονται αρδεύονται πολλά χωριά, ο ναός του Παμμίσου δίπλα στο μεγάλο μάτι, το ιχθυοτροφείο, ο πλάτανος διατηρητέο μνημείο της φύσης συνδεδεμένος με πολλά ιστορικά γεγονότα, στην επανάσταση του 1821.
Στην έξοδο του Μελιγαλά προς Ζευγολατιό υπάρχει ο ναός των Ταξιαρχών που το καλοκαίρι του 2009 επισκευάζεται.
21-2. Αγία Κυριακή- Ερειπωμένος ναός Κάστρου Πηδήματος. Στην εθνική οδό Τρίπολη –Καλαμάτα στρίβουμε αριστερά στην είσοδο του χωριού Πηδήματος. Στα 900 μέτρα συναντάμε επιγραφή που αναφέρει το ναό, στρίβουμε αριστερά σε χωματόδρομο και στα 50 μέτρα βρίσκεται ο ναός της αγίας Κυριακής. Εσωτερικά είναι γεμάτη τοιχογραφίες. Επιστρέφοντας και πηγαίνοντας προς το χωριό Πήδημα συναντάμε το αντλιοστάσιο που προμηθεύει νερό την Καλαμάτα. Απέναντι έχει μονοπάτι που οδηγεί στο Κάστρο των Παλαιολόγων και στην είσοδο υπάρχει ο ερειπωμένος ναός. Το μονοπάτι καθάρισε πέρυσι η αρχαιολογική υπηρεσία Καλαμάτας. Από εκεί ψηλά η θέα είναι μαγευτική. Έχει οπτική επικοινωνία με το Βουλκάνο, τις πηγές του ποταμού Άρι και τους παλιούς νερόμυλους και νεροτριβές, που ήταν παλιά ιδιοκτησία του Κολοκοτρώνη.
23-26. Χαλεβού-Υπαπαντή- Άγιος Σπυρίδων- Άγιος Χαράλαμπος, Άγριλος. Συνεχίζοντας τη διαδρομή Πήδημα- Άγριλος, στην πλατεία του Πηδήματος, στρίβουμε δεξιά προς Άγριλο. Φτάνοντας στο χωριό Άγριλο, στην έξοδο του, απέναντι στο βουνά υπάρχουν 4 ναοί από τους οποίους οι 3 είναι βυζαντινοί. Η Υπαπαντή είναι πλούσια σε τοιχογραφίες και ο Άγιος Χαράλαμπος είναι πλούσιος σε κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Η θέα είναι μαγευτική. Στο χωριό υπάρχουν κατεστραμμένα πολλά παλιά σπίτια με καμάρες τα οποία θα πρέπει να επισκευαστούν και διασωθούν.
Στη διαδρομή Άγριλος- Πολιανή, πριν το γεφύρι στρίβουμε δεξιά στο χωματόδρομο και μετά από 100 μέτρα στρίβουμε αριστερά. Ακολουθώντας το χωματόδρομο στα 500 μέτρα συναντάμε τη Χαλεβού, η οποία έχει ανακαινιστεί πρόσφατα, με κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στον ΄Αγριλο υπάρχει σε πλήρη εγκατάλειψη λιοτρίβι με όλο τον εξοπλισμό του
27-30.Τίμιος Σταυρός, Κοίμηση Θεοτόκου, Άγιος Παντελεήμων, Παλιά Μοναστήρια Πολιανής. Συνεχίζουμε τη διαδρομή Αγρίλου - Πολιανής. Στην είσοδο της Πολιανής μας υποδέχεται η προτομή του Παπαφλέσσα. Στην πλατεία του χωριού υπάρχουν οι 4 εκκλησίες, που έχουν επισκευαστεί και έχουν αλλοιωθεί τα χαρακτηριστικά τους. Δίπλα από τις 2 εκκλησίες βρίσκεται το ερειπωμένο σπίτι του Παπαφλέσσα. Οι τοπικοί και πολιτικοί άρχοντες έχουν υποσχεθεί πολλά «θα» για την επισκευή του. Η Πολιανή έχει προέλθει από την λαϊκή έκφραση «Πολλοί Ναοί» ή από το σλαβικό Πολάνιουμ που σημαίνει επίπεδη επιφάνεια. Υπάρχουν στο χωριό 72 ναοί από τους οποίους λειτουργούν οι 30. Μετά την Πολιανή είναι το χωριό Δυρράχι, γενέτειρα του Παναγιώτη Κεφάλα ο οποίος σκοτώθηκε στο Μανιάκι και είχε στρατιώτη τον παππού μου Λύρα Αθανάσιο, στοιχεία που έχω βρει από τα γενικά αρχεία του κράτους. Οι αδελφοί Πελεκάση επαναλειτούργησαν το νερόμυλο και με το όνομα αυτό υπήρχε πατριάρχης στην βυζαντινή αυτοκρατορία.
31-42. Άνω Άμφεια, Μικρομάνη, Αιθαία, Αίπεια, Άνθεια και Αντικάλαμος. Αγιάννης, Αγιάννης, Άγιοι Ανάργυροι, Κοίμηση Θεοτόκου, Κοίμηση Θεοτόκου, Άγιος Γεώργιος, Αγιος Νικόλαος, Καθολικό Μονής Ελληνικών, Άγιος Μερκούριος, Άγιος Δημήτριος, Αγιάννης Σκρούμπεης. Γυρνώντας πίσω από την Πολιανή συναντάμε πριν τη σπηλαιώδη εκκλησία, τον Αγιάννη στον οποίο υπάρχουν κατακόμβες. Φτάνοντας στην Άνω Άμφεια, στο παλιό άσυλο υπάρχει ο Αγιάννης. Πηγαίνοντας προς Κάτω Άμφεια και φθάνοντας στο γήπεδο, πίσω ακριβώς υπάρχει η Παναίτσα με τοιχογραφίες στο ιερό, επισκευαζόμενη, αλλά παραποιημένα τα βυζαντινά της στοιχεία. Επιστρέφοντας πίσω και βγαίνοντας από το χωριό στη διαδρομή Άμφεια-Καλαμάτα υπάρχει πινακίδα που οδηγεί σε χωματόδρομο ο οποίος καταλήγει στο σπηλαιώδη ναό Άγιοι Ανάργυροι με πλούσιες τοιχογραφίες, σε απόσταση 1200 μέτρα. Συνεχίζοντας τη διαδρομή φτάνουμε στη Θουρία και μετά τα φανάρια φτάνουμε στην πλατεία της Μικρομάνης που είναι στην πλατεία του χωριού η κοίμηση της Θεοτόκου, μετόχι της μεγίστης Λαύρας του αγίου Όρους. Δυτικά του ενοριακού ναού στα 100 μέτρα υπάρχει το βυζαντινό κτίσμα, ο ναός του Σωτήρος Στο χωριό Αιθαία στα 900 μέτρα από το κεντρικό δρόμο υπάρχει ο βυζαντινός ναός Άγιος Δημήτριος και από άλλη διαδρομή στα 300 μέτρα ο αγιος Μερκούριος. Η υπόδειξη έγινε το καλοκαίρι του 2009 από το Δημήτριο Φατούρο. Γυρνώντας πίσω συναντάμε το χωριό Αίπεια που υπάρχουν οι ναοί Άγιος Γεώργιος δεξιά της διαδρομής, 30 μέτρα από το δρόμο. Στα 50 μέτρα προς Τρίπολη, στρίβουμε αριστερά στη θέση Γεράνεια βρίσκεται ο ναός του αγίου Νικολάου, με χαρακτηριστικά γοτθικά στοιχεία, σε απόσταση 150 μέτρα από την εθνική οδό. Στην ΄Ανθεια παίρνουμε το δρόμο προς το μοναστήρι που συναντάμε τη μονή Ελληνικών με το καθολικό. Επιστρέφοντας πίσω στη διαδρομή προς Τρίπολη, αριστερά ο χωματόδρομος οδηγεί στα Ρωμαϊκά Λουτρά. Στην περιοχή υπάρχουν πινακίδες με θολωτούς και Μυκηναϊκούς τάφους και Μυκηναϊκή νεκρόπολη. Οι πόλεις Άνθεια, Αμφεια, Αίπεια ήταν από τις 7 πόλεις που έδινε ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα αν παντρευόταν μια από τις 3 κόρες τους (Ιλιάδα Ραψωδία Ι, στίχοι 144-155). Κοντά το νοσοκομείο Καλαμάτας μεταξύ των χωριών Αντικάλαμου-Σπερχογείας υπάρχει ο Αγιάννης Σκρούμπεης, σπηλαιόβιος ναός.
Στη διαδρομή Μικρομάνη-Αρις, φτάνουμε στο φράγμα του Παμμίσου, και κάθε καλοκαίρι γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις.
43-50. Καλαμάτα-Άνω Βέργα. Άγιοι Απόστολοι, Μονή Καλογραιών, Άγιος Δημήτριος, άγιος Χαράλαμπος, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Χαράλαμπος, αγία Παρασκευή, Άγιος Νικόλαος. Στην πλατεία της Καλαμάτας βρίσκονται οι άγιοι Απόστολοι. Εδώ έγινε η δοξολογία της κήρυξης της επανάστασης του 1821 από τους οπλαρχηγούς Κολοκοτρώνη- Παπαφλέσσα-Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ανατολικά της Υπαπαντής βρίσκεται η Μονή Καλογραιών που συνεχίζεται η παράδοση της ύφανσης του μεταξιού. Στη βόρεια πλευρά εξωτερικά και νότια υπάρχουν κεραμοπλαστικά και ιδεογράμματα. Ανατολικά του μοναστηριού υπάρχει το κοιμητήριο, στο οποίο βρίσκεται ο βυζαντινός ναός Άγιος Χαράλαμπος.
Στη διαδρομή Καλαμάτας –Σπάρτης, μετά τη λαχαναγορά, στην ανηφόρα αριστερά υπάρχει το δημοτικό σχολείο. Ανατολικά του δημοτικού σχολείου στη θέση «Τούρλες» υπάρχει ο βυζαντινός ναός άγιος Δημήτριος. Εκεί ήταν η ακρόπολη, το σημερινό κάστρο της Καλαμάτας της αρχαίας πόλης Φαραί. Το 1204 ο Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος Α ανακαίνισε και το έδωσε προίκα στην κόρη του Ισαβέλλα (Ιζαμπώ). Επιστρέφοντας πίσω προς λαχαναγορά ,στρίβουμε δεξιά προς Κουταλά και μετά το άσυλο υπάρχει ο σοφατισμένος ναός του Προφήτη Ηλία με πλούσιες τοιχογραφίες. Στα 500 μέτρα προς το χωριό Κουταλά υπάρχει ο σπηλαιώδης ναός του αγίου Χαραλάμπους. Στην άνω Βέργα υπάρχουν 2 βυζαντινοί ναοί η αγία Παρασκευή και άγιος Νικόλαος.
51-59. Άγιος Κωνσταντίνος, άγιος Βλάσσης, Βαλτοκκλησιά, Παναίτσα, προφήτης Ηλίας, αγία Παρασκευή, Αγιάννης, άγιος Πέτρος, Βαλύρα.
Στη διαδρομή Μελιγαλά- Σκάλα- Αρχαία Μεσσήνη συναντάμε μετά τη Σκάλα το χωριό Βαλύρα, έδρα του δήμου Ιθώμης. 300 μέτρα μετά την είσοδο του χωριού ,δεξιά, υπήρχε ο ναός του αγίου Κωνσταντίνου ο οποίος ήταν μονόκλιτος. Καταστράφηκε και δεν υπάρχουν ίχνη του. Περνώντας την πλατεία του χωριού στρίβουμε αμέσως δεξιά, και στα 300 μέτρα στρίβουμε αριστερά, που μας οδηγεί στο εκκλησάκι άγιος Νικόλαος , ο οποίος έχει καεί 2 φορές και δεν θυμίζει τίποτε το βυζαντινό, επειδή έχει σοφατιστεί. Τον αναφέρει ο περιηγητής Πουκεβίλ, γιατί τα παλιά χρόνια ήταν εκεί χάνια και πέρασμα. Επιστρέφοντας πίσω και πηγαίνοντας προς Μεσσήνη πρίν τη γέφυρα στρίβουμε αριστερά. Στο ελαιοτριβείο των αδελφών Χαραλαμπόπουλοι ,απέναντι υπάρχει ο άγιος Βλάσσης με τον καλύτερο κεραμοπλαστικό διάκοσμο σ’ όλη τη Μεσσηνία. Γυρνώντας πίσω και περνώντας τη γέφυρα, στρίβουμε αμέσως δεξιά και στα 50 μέτρα συνεχίζουμε δεξιά το χωματόδρομο. Στα 100 μέτρα είναι η Παναίτσα που δίπλα της είναι αρχαίο πηγάδι. Παλιά πριν το 1936 λεγόταν Ιωάννης Χρυσόστομος γιατί οι Βαλυραίοι έφτιαξαν πριν το γεφύρι μπεζεστένι και γινόταν εμποροπανήγυρη κάθε Σεπτέμβρη, το οποίο αργότερα με παρέμβαση των κατοίκων του Μελιγαλά καταργήθηκε, γιατί τις ίδιες ημέρες έκαναν και αυτοί εμποροπανήγυρη. Συνεχίζοντας ευθεία στα 800 μέτρα συναντάμε το Γοργόρεμα, που δίπλα του είναι ο ναός της αγίας Παρασκευής, ο οποίος χρειάζεται επισκευή. 300 μέτρα πριν στα υψώματα δυτικά υπάρχουν τα απομεινάρια του προφήτη Ηλία. Γυρνώντας πίσω και πηγαίνοντας προς Βουλκάνο την πρώτη στάνη που συναντάμε στρίβουμε στο χωματόδρομο αριστερά και στα 650 μέτρα συναντάμε τον Αγιάννη Ριγανά, ο οποίος είναι και αυτός ασβεστωμένος και έχει οπτική επαφή με την Παναίτσα, στο Καμάρι. Νότια στα 300 μέτρα υπάρχει ο ερειπωμένος ναός στη θέση Σέλικο και δίπλα είναι καλντερίμι που οδηγεί στο μοναστήρι. Μετά το γήπεδο της Βαλύρας υπάρχει τεχνητός λόφος με πεύκα και υπάρχουν απομεινάρια της Βαλτοκκλησιάς.
60-63. Αγιος Πέτρος, Άγιος Βλάσσης, Αγία Μαρίνα ερειπωμένος ναός στο Κλημέντι, Λάμπαινα. Στη διαδρομή Βαλύρα Βουλκάνο στη διασταύρωση με το χωρίο Λάμπαινα στρίβουμε προς Λάμπαινα. Στα 300 μέτρα στρίβουμε αριστερά στο χωματόδρομο και στα 850 μέτρα συναντάμε τον ερειπωμένο ναό άγιο Πέτρο. Συνεχίζοντας πίσω την επιστροφή προς Λάμπαινα συναντάμε την αγία Μαρίνα, 800 μέτρα από το τέλος του χωριού, την παλιά βρύση του χωριού, και τον άγιο Βλάσση,700 μέτρα από τη διαδρομή Βαλύρα Μεσσήνη. Οι 2 ναοί απέχουν μεταξύτους απόσταση 400 μέτρα , συνεχίζοντας το χωματόδρομο από τον ένα στον άλλο. Στη διαδρομή Λάμπαινα Αρχαία Μεσσήνη, στη θέση Κλημέντι υπάρχει ερειπωμένος ναός κάτω από μια ξυλοκερατιά, σε ένα ύψωμα.
64-73. Αγιος Νικόλαος –Γεώργιος, Παλιά Επισκοπή, Ανάργυροι, Σαμαρίνα, αγία Παρασκευή, αγιος Λάζαρος, αρχαίος ναός, τείχισμα Αριστοδήμειο- Αγριλιά, Ανδρούσα, Μαγγανιακό. Συνεχίζοντας τη διαδρομή Λάμπαινα Μεσσήνη συναντάμε στο 1 χιλιόμετρο το χωριό Αριστοδήμιο. Στη διασταύρωση στρίβουμε δεξιά και στα 300 μέτρα πάλι στρίβουμε δεξιά, σε απόσταση 500 μέτρων στρίβουμε αριστερά στον χωματόδρομο στα 250 μέτρα και συναντάμε το εκκλησάκι άγιο Νικόλαο. Γυρνώντας πίσω στη διασταύρωση πηγαίνουμε προς Ανδρούσα και στα 3 χιλιόμετρα συναντάμε του αγίους Αναργύρους με πλατάνια και πηγή. Φτάνοντας στο χωριό Ανδρούσα συναντάμε στην είσοδο του χωριού το κοιμητήριο. Εκεί υπάρχει ο άγιος Γεώργιος. Δίπλα βρίσκεται το κάστρο της Ανδρούσας και ερείπια από την παλιά επισκοπή, που λειτούργησε σαν σχολείο δημοτικό-γυμνάσιο-λύκειο. Βγαίνοντας από το χωριό Ανδρούσα με κατεύθυνση προς Αρχαία Μεσσήνη, έξω από την πόλη συναντάμε το παλιό υδραγωγείο και σε 3 περίπου χιλιόμετρα υπάρχει πινακίδα που σε οδηγεί στη Σαμαρίνα. Βόρεια υπάρχουν τα ερείπια της αγίας Παρασκευής και παραπάνω ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Λαζάρου. Δυτικά της Σαμαρίνας υπάρχει αρχαία δεξαμενή και νότια αρχαίο πηγάδι. Συνεχίζοντας τη διαδρομή φτάνουμε στο χωριό Μαγγανιακό. Ανατολικά της πλατείας υπάρχει ένας πύργος και ερειπωμένος ναός, και δυτικά του χωριού υπάρχει αρχαίο κάστρο. Απέναντι στον Ψωριάρη υπάρχει αρχαίο τείχισμα και αρχαίος ναός του Ήλιου.
Στη φραγκοκρατία ήταν μόνιμος στρατός φράγκων ιπποτών και το 1308 έγινε έδρα επισκοπής πατριάρχης ήταν ο ανδρουσιανής καταγωγής Αθανάσιος. Οι άγιο Απόστολοι Καλαμάτας, η Σαμαρίνα και το Αντρομομονάστηρο, ανακαινίστηκαν, από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο με δικά του έξοδα. Ο ναός του κοιμητηρίου Άγιος Γεώργιος έχει γοτθικά χαρακτηριστικά. Νότια της Ανδρούσας βρίσκεται το χωριό Σπιτάλι που είχαν εγκατασταθεί οι φραγκοκαλόγεροι και υπάρχουν απομεινάρια του νοσοκομείου που είχαν δημιουργήσει.
74-5. Ανδρομονάστηρο- Λαζαρος, Πετράλωνα. Συνεχίζοντας τη διαδρομή φτάνουμε στο χωριό Πετράλωνα, Βγαίνοντας από το χωριό στρίβουμε δεξιά και στα 1000 μέτρα βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής ναός το Ανδρομονάστηρο. Το μεγαλόπρεπο αυτό κτίσμακαι ανατολικά του το αρχαίο μονότοξο γεφύρι χρειάζονται άμεσα αποκατάσταση, πριν καταρρεύσουν. Σχετίζεται άμεσα με τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β Παλαιολόγο και τον πατριάρχη Κων\λεως Αθανάσιο, καταγόμενο από Ανδρουσα. Ο ναός τα κελιά και οι πύργοι βρίσκονται σε πλήρη εγκατάλειψη. Παλιά όλη η περιοχή γιόρταζε ,στις 6 Αυγούστου, με τηγανητό βακαλάο και τομάτα έθιμο που τώρα έχει εκλείψει, κάτω από τη σκιά των πλατανιών και το δροσερό νερό της βρύσης που αναβλύζει από το ιερό. Από την πηγή αυτή υδρεύονται τα γειτονικά χωριά και η Ανδρούσα
Δυτικά στα 50 μέτρα υπάρχει ο δίπατος ναός άγιος Λάζαρος που ήταν κοιμητήριο.
76-7. Άγιος Σπυρίδωνας- Νικολάος, Ζερμπίσια. Στα διαδρομή Αρχαία Μεσσήνη-Ζερμπίσια, συναντάμε στη διασταύρωση την προτομή του χιλίαρχου Κορμά και πριν το χωριό στη βρύση στρίβουμε δεξιά στο χωματόδρομο. Στα 100 μέτρα υπάρχει ο ναός του αγίου Νικολάου. Επιστρέφοντας πίσω και φτάνοντας στο κοιμητήριο του χωριού βρίσκεται ο άγιος Σπυρίδωνας ο οποίος επισκευάστηκε με την υπόδειξη της 26ης ΕΒΑ Καλαμάτας. Στη διαδρομή προς Μελιγαλά υπάρχουν τα απομεινάρια του εργοστασίου επεξεργασίας πυρολουσίτη-μαγγανίου, το οποίο ανατινάχτηκε από τους αντάρτες το 1944
78-87. Στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μεσσήνης και στο χωριό Αρχαία Μεσσήνη υπάρχουν η μεγάλη βασιλική, η Ροτόντα, τα 2 φραγκοκκλήσια , το βυζαντινό κτίριο,παλαιοχριστιανικός ναός, χριστιανικός οικισμός και στο χωριό η Κλησα Κούκε, Κλήσα Πόρτη, Αγιάννης Ριγανάς, Κοιμητήριο Άγιος Νικόλαος. Στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου υπάρχει το κοιμητήριο και ο ναός του αγίου Νικολάου. Νότια του ναού υπάρχει εντοιχισμένη επιγραφή ,εσωτερικά υπάρχουν κίονες και στο κεραμοπλαστικό διάκοσμο υπάρχουν μεγάλοι σταυροί που μοιάζουν με τους σταυρούς του άγίου Χαραλάμπου ,στον Άγριλο. Αμέσως στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, βορεινά υπάρχει η Κλήσα Κούκε και μετά την Αρκαδική Πύλη στα 1200 μέτρα δεξιά του δρόμου δυτικά στα 150 μέτρα, υπάρχει η Κλήσα Πόρτη. Στην πλατεία του χωριού πάνω από την πηγή Κλεψύδρα υπάρχει ο Αγιάννης Ριγανάς.
88-93 Στις 2 κορυφές του Βουλκάνου υπάρχουν το Καθολικό της μονής Βουλκάνου, στη θέση Μπέτσι ερειπωμένος ναός που καλύπτεται από δέντρα και στην κορυφή Εύα ο αρχαίος ναός του Βάκχου, ο άγιος Βασίλειος ,οι Άγιοι Θεόδωροι και στην πλαγιά το Κάτω Μοναστήρι του Βουλκάνου. Γιορτάζουν στις 15 Αυγούστου και στις 19 Σεπτεμβρίου γίνεται η μεταφορά της εικόνας από το Πάνω Μοναστήρι, στη Μεσσήνη. Στο Βουλκάνο υπήρχαν οι 3 αρβανίτικοι οικισμοί Μπέτσι, Γκολέμι και Τζέμι.Τα χωριά αναφέρονται σε ονάματα αγωνιστών του 1821 που είχαν κάνει αίτηση για αριστεία (βλέπε Οδοιπορικό του Δήμου Ιθώμης, Γιάννη Δ. Λύρα 2005, σελίδες 19,23,26,87). Δεν υπάρχει καμιά έρευνα- μελέτη-καταγραφή για τα 3 αρβανίτικα χωριά.
Το καθολικό της μονής Βουλκάνου είναι το αξιολογότερο μνημείο της Μεσσηνίας. Κτίστηκε το 725 μ.χ. με υλικά της ακρόπολης και του τεμένους του Ιθωμάτα Δία, της Αρχαίας Μεσσήνης του όρους Ιθώμη, επί βασιλείας του αυτοκράτορα Λέων Γ Ίσαυρου (717-741). Λειτούργησε ως το 1625 μ.χ. γιατί μεταφέρθηκε στους πρόποδες του όρους, που κτίστηκε το νέο μοναστήρι. Γιορτάζουν τα 2 μοναστήρια στις 15 Αυγούστου και στις 20 Σεπτεμβρίου γίνεται λιτάνευση και μεταφορά της εικόνας από το Πάνω μοναστήρι στο μετόχι, στη Μεσσήνη με πλήθος κόσμου , από όλη τη Μεσσηνία και τις γύρω περιοχές. Το καθολικό του πάνω μοναστηριού έχει πλούσιες τοιχογραφίες που έγιναν από τους ναυπλιώτες αδελφούς Μόσχου το 1600. Το βάθρο της αγίας τράπεζας είναι αρχαίος κίονας με δυσανάγνωστες επιγραφές. Υπάρχουν 2 φωτανάματα και τα παράθυρα στα κελιά έχουν γοτθικά χαρακτηριστικά. Το μοναστήρι έχει πανοραματική θέα που σε αποζημιώνει, ειδικά τη νύχτα, βλέποντας κυκλικά τα χωριά της Μεσσηνίας, το Μεσσηνιακό Κόλπο, την Ζάκυνθο και Κεφαλονιά.
Το κάτω μοναστήρι συμμετείχε ενεργά πριν και μετά την επανάσταση του 1821, γιατί ήταν καταφύγιο αγωνιστών- πολεμιστών και στήριξε οικονομικά τον αγώνα. Το πλήρωσε ακριβά με την καταστροφή του, από τον Ιμπραήμ. Δυστυχώς οι τοπικές αρχές και η μητρόπολη δεν σεβάστηκαν τα καλντερίμια του (έχει μείνει ένα κομμάτι κοντά στο σκουπιδότοπο), τσιμεντώθηκε το πλακόστρωτο του Κάτω μοναστηριού, καταστράφηκε η Αρκαδική Πύλη, παραμένοντας ακόμη το γιατί.
Το 1992 στις περιβαλλοντικές εκδηλώσεις του σχολείου ,στην Πάτρα γνώρισα το γκραβουρίστα Γιώργο Τσονακίδη. Αποφασίσαμε από το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς να σχεδιάσουμε τα 2 μοναστήρια, τους ναούς στο Μυστρά, το κάστρο της Κυπαρισσίας και την μονή Αικατερίνης, στο Σινά. Το 1995 έγινε η παρουσίαση τους στο χώρο του Κάτω μοναστηριού, την ημέρα που γιορτάζει.
Το συγκριτικό πλεονέκτημα του Δήμου Ιθώμης με την ολοκλήρωση των έργων του αρχαιολογικού χώρου, τους αρχαίους και βυζαντινούς ναούς, τα μοναστήρια και τη Σαμαρίνα, δίνει στο Δήμο Ιθώμης τη δυνατότητα να γίνονται ποιοτικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες όλο το χρόνο, μιας και ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στο ΑΕΠ με ποσοστο20%. Στο αφανισμένο χωριό Μπέτσι υπήρχε βυζαντινός ναός με τα υλικά του οποίου χτίστηκε το νέο μοναστήρι του αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Πριν 10 χρόνια ο παλιός μαθητής μου Γεώργιος Καλογερόπουλος ,καταγωγή από το Νεοχώριο έιδε πολλές φορές σε ονειρά του τον άγιο Γεώργιο και το όραμα έγινε πραγματικότητα. Βρίσκεται σε λόφο πάνω από το χωριό, γενέτειρα της Μαρία Κάλλας και στο ποτάμι υπάρχει η εννεάστοη αρχαιότερη γέφυρα στην Ελλάδα, σε λειτουργία. Στην τοπική εφημερίδα της Μεσσηνίας «Μεσσηνιακός Λόγος» στις 3-9-2009 σελίδες 17-8, περιγράφει το χρονικό κατασκευής του νέου μοναστηριού.
95-100. Μετά την αρχαία Μεσσήνη συναντάμε το χωριό Αρσινόη με τους βυζαντινούς ναούς αγία Μαρίνα, άγιο Γεώργιο, άγιο Δημήτριο, άγιο Νικόλαο, προφήτη Ηλία και άγιο Πέτρο δίπλα σε πηγή.
91-117. Κουρτάκι, Βλαχόπουλο, Μεταμόρφωση, Πελεκανάδα, Τρίκορφο, Κορομηλιά, Λατζουνάτο, Κεφαλάβρυσο, Πλατανόβρυση, Παλαιό Λουτρο, Μάδενα, Μάνεση, Στέρνα και Χρυσοφόρα Αγιος Νικόλαος-Γεώργιος-Βασίλειος-Θοδωρος-Παλαιοχριστιανική, Αγιαννάκης, Πέτρος και Παύλος αγία Παρασκευή, Κοίμηση, σπηλαιώδης Λατζουνάτου, Κοίμηση, αγιο Ανάργυροι ,Θεολόγος. Κοίμηση, Μεταμόρφωση Σωτήρος. Στη διαδρομή Καλαμάτα- Μεσσήνη-Πύλο στο χωριό Ριζόμυλο, στρίβουμε δεξιά προς Βλαχόπουλο. Πριν το χωριό Κουρτάκι υπάρχει επιγραφή που σε οδηγεί στον άγιο Νικόλαο. Στις 22\5\2009 συνάντησα τους Καυκά Ευστάθιο και Παναγιώτη Μητρόπουλο που ήταν πρωτεργάτες και δωρητές και με δωρεά των κατοίκων έκαναν ανακαίνιση του ναού το 2000. Γιορτάζουν 2 φορές το χρόνο, 6 Δεκεμβρίου και τέλος Ιουλίου. Χρειάζεται επισκευή του δρόμου και κατασκευή στεγάστρου. Υπήρχε πινακίδα με τη χρονολογία και το δωρητή , η οποία εξαφανίστηκε με την ανακαίνιση και οικισμός με το όνομα Παζάρ –Πασά και κατοικούσαν τούρκοι στη Δροσιά και Νερόμυλο (Μίσχα). Για να προστατευτούν οι έλληνες από τους τούρκους φώναζαν. <Το παιδί στην αμασχάλη, το καζάνι στο κεφάλι και όλοι στο Μποντίκι>. Υπήρχε δέντρο (είδος βελανιδιάς) τεραστίων διαστάσεων, το ποίο κατέστρεψαν οι τούρκοι και μερικώς την εκκλησία .Απέναντι η περιοχή λέγεται «Εκκλησούλες» γιατί βρέθηκαν εκεί 7 κελιά. Το βάθρο της αγίας τράπεζας είναι αρχαίος κίονας και κάτω από την αγία τράπεζα υπήρχαν 3 όροφοι γεμάτοι οστά τα οποία μεταφέρθηκαν στο κοιμητήριο του χωριού. Ακολουθώντας τη διαδρομή Κουρτάκι –Βλαχόπουλου, φτάνουμε στο δημαρχείο, στην έξοδο του χωριού Βλαχόπουλο. Απέναντι βρίσκεται το κοιμητήριο με το σοφατισμένο ναό Άγιο Γεώργιο. Τον Ιούλιο- Αύγουστο γίνονται εργασίες αποκατάστασης του ναού, η μελέτη των θεμελίων του ,η διάσωση και προβολή του. Τα βυζαντινά του χαρακτηριστικά φαίνονται στη βάση του ανατολικού μέρους του ναού. Ανατολικά του δημαρχείου , η περιοχή ονομάζεται «Μοναστηράκι», έχουν βρεθεί πολλά κεραμοπλαστικά αποδεικνύοντας έτσι την ύπαρξη βυζαντινού οικισμού. Το δημαρχείο έχει πίνακα με ζωγραφική τη μάχη του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι. Δήμαρχος είναι ο συνάδελφος Περικλής Ψώνης ο οποίος μου έδωσε και τις πληροφορίες. Μετά το Βλαχόπουλο πριν το χωριό Μεταμόρφωση υπάρχει πινακίδα που οδηγεί σε χωματόδρομο. Στα 200 μέτρα βρίσκεται ο βυζαντινός ναός Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Υπάρχει πηγή και πλατάνια και η διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου που έγινε κατέστρεψε την αισθητική του. Πριν τη Μεταμόρφωση υπάρχει το χωριό Μανιάκι που βρίσκεται ο Ανδριάντας του Παπαφλέσσα και η Πυραμίδα, στη θέση Ταμπούρια. Παίρνοντας το δρόμο της επιστροφής, μετά το Κουρτάκι ,στρίβουμε αριστερά προς Πελεκανάδα. Στη διαδρομή Πελεκανάδα- Αριστομένη, 400 μέτρα πριν τη γέφυρα του «αντρειωμένου» υπάρχει δεξιά δίπλα στο δρόμο ο βυζαντινός ναός άγιος Βασίλειος. Υπάρχουν άλλοι 2 βυζαντινοί ναοί , ο ένας είναι ερειπωμένος και ο άλλος είναι ο προφήτης Ηλίας Συνεχίζουμε τη διαδρομή προς Στρέφι και φτάνουμε στον οικισμό Χρυσοφόρα. Στο κέντρο της Χρυσοφόρας υπάρχει η κοίμηση της Θεοτόκου ή οποία επισκευάστηκε το 1999 με δωρεές των κατοίκων. Τα βυζαντινά της χαρακτηριστικά, λόγο επισκευής, υπάρχουν μόνο στον ανατολικό τοίχο της. Φεύγουμε από Χρυσοφόρα και φτάνουμε στο χωριό Στέρνα. Δίπλα στις βρύσες νοτιοδυτικά στα 25 μέτρα συναντάμε το βυζαντινό ναό άγιο Θόδωρο και την ερειπωμένη παλαιοχριστιανική εκκλησία. Απέναντι υπάρχει το μονότοξο γεφύρι, κατασκευής πριν το 1900. Στη διαδρομή Στέρνα –Μάνεση, στο χωριό Μάνεση σε περιφραγμένο χώρο βρίσκονται ίχνη του ναού Αγιαννάκη και 1500 μέτρα πριν το χωριό δεξιά σε πλούσιες πηγές, ο βυζαντινός ναός Πέτρου και Παύλου. Στη διαδρομή Μάνεση- Τρίκορφο, πριν φτάσουμε στο χωριό ,στρίβουμε δεξιά σε χωματόδρομο και στα 500 μέτρα στρίβουμε αριστερά, πάλι σε χωματόδρομο. Στα 1000 μέτρα συναντάμε την αγία Παρασκευή. Το καλοκαίρι του 2009 ο δρόμος προς το βυζαντινό κτίσμα ασφαλτοστρώθηκε. Γυρνώντας πίσω, φτάνουμε στο χωριό Τρίκορφο, και κατευθυνόμαστε στο χωριό Κορομηλιά. Πίσω από τον ενοριακό ναό βρίσκεται η κοίμηση της Θεοτόκου. Συνεχίζοντας τη διαδρομή Παλαιόκαστρο –Λατζουνάτο, πριν το κάστρο, στρίβουμε αριστερά, στο χωματόδρομο. Στα 1000 μέτρα υπάρχει ο σπηλαιώδης ναός, Κοίμηση της Θεοτόκου με πλούσιες τοιχογραφίες και μαγευτική θέα. Γιορτάζει κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου. Απέναντι υπάρχει το κάστρο του Σανφλάουρο το οποίο και καθαρίστηκε το καλοκαίρι του 2009 από την αρχαιολογική υπηρεσία Μεσσηνίας. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει η βρύση με επιγραφή του 1916 και τα αρχικά γράμματα των δημιουργών της. Συνεχίζοντας τη διαδρομή προς Τριπύλα , το αμέσως επόμενο χωριό είναι το Κεφαλόβρυσο στο κοιμητήριο του οποίου υπάρχει ερειπωμένος ναός. Πενήντα μέτρια νότια υπάρχει ο βυζαντινός ναός του Θεολόγου με πλούσιες τοιχογραφίες. Συνεχίζοντας τη διαδρομή νότια φτάνουμε στο χωριό Πλατανόβρυση. Στρίβουμε δεξιά και μετά τη βρύση στρίβουμε πάλι δεξιά και στην ανηφόρα στα 30 μέτρα υπάρχει ο ανακαινισμένος ναός κοίμηση της Θεοτόκου. Υπάρχει εγκαταλειμμένο λιοτρίβι με όλο τον εξοπλισμό του και πρέπει να αξιοποιηθεί. Γυρίζοντας πίσω κατευθυνόμαστε στο χωριό Βούταινα και φτάνουμε στο Παλαιό Λουτρό. Υπάρχει πινακίδα και σε χωματόδρομο 1100 μέτρων υπάρχει ο σπηλαιώδης ναός των Αγίων Αναργύρων που γιορτάζεται από χιλιάδες πιστούς ,την 1η Ιουλίου. Μέσα στο χώρο υπάρχει πηγάδι και στοά που κατέβαιναν οι άγιοι και οδηγούσε στο ποτάμι. Η οροφή του σπηλαίου είναι γεμάτη καπνούς , γιατί οι τουρκοι έκαψαν ζωντανους τους επαναστατημένους ‘Ελληνες το 1821. Η θέα είναι μαγευτική και απορώ γιατί δεν έχει δημιουργηθεί τελεφερίκ , ξενοδοχειακή μονάδα και αγροτοτουρισμός, επειδή υπάρχει το Κεφαλόβρυσο που υδρεύει την Πυλία και Τριφυλία και νότια υπάρχουν τα Ταμπούρια ΚΑΙ Η ΠΥΡΑΜΊΔΑ που έδωσε τη μάχη ο Παπαφλέσσας. Στη διαδρομή αυτή υπάρχει το χωριό Μάδενα που υπάρχει ο βυζαντινός ναός άγιος Νικόλαος.

Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2010

Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΚΑΤΟΧΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ





































Απο το 1893 έως το 1953: (Κατασκευή-Ανατίναξη απο τους Αντάρτες του ΕΛΑΣ-Επικοινωνία... με βάρκα-Ξύλινη Γέφυρα-Ανακατασκευή)
Του ιστοριοδίφη Γιάννη Δ. Λύρα
Κατοχή - Αντίσταση (1941-44)
Τον Απρίλιο του 1941 οι Έλληνες στρατιώτες επιστρέφουν ηττημένοι από το Αλβανικό μέτωπο. Είναι εξαντλημένοι και απογοητευμένοι. Ακολουθεί στη συνέχεια η τριπλή κατοχή της Ελλάδος από Γερμανούς, Βουλγάρους και Ιταλούς. Η ελληνική κυβέρνηση και ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄ καταφεύγουν στην Αίγυπτο. Στην Αθήνα σχηματίζεται κατοχική κυβέρνηση. Ο χειμώνας 41-42 υπήρξε εφιαλτικός. Οι θάνατοι από ασιτία στα μεγάλα αστικά κέντρα μέρα με τη μέρα μεγάλωναν, ενώ χιλιάδες άμαχοι βρήκαν φρικτό θάνατο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Στις 30-5-1941 ο Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας σκαρφάλωσαν από μια υπόγεια στοά στην Ακρόπολη των Αθηνών και κατέβασαν την πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ ο δικαστής της Γκεστάμπο Τόϋμπελ είπε: Αν δεν βρεθούν οι ένοχοι θα τη πληρώσει ο Αθηναϊκός λαός.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Κ. ΔΑΒΙΛΑΣ...
Την υπόθεση είχε αναλάβει ο Βασίλειος Κ. Δαβίλας ο οποίος κατάγεται από το Κεφαλληνού του Δήμου Ιθώμης Μεσσηνίας τίμησε το δικαστικό σώμα στα δύσκολα χρόνια της κατοχής γιατί ήταν ο ανακριτής στην υπόθεση της κλοπής της σημαίας από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης.
Μέσα σε αυτές τις τραγικές στιγμές γεννήθηκε η Εθνική Αντίσταση.
Το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1941 στις 27/9. Σκοπός του ήταν η απελευθέρωση και πλήρης ανεξαρτησία του Έθνους. Το ΕΑΜ οργάνωσε τον ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) με επικεφαλείς τους Στέφανο Σαράφη και Άρη Βελουχιώτη.
Το 1943 ιδρύεται η ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική οργάνωση νέων) που αναλαμβάνει να πληροφορεί το λαό με αυτοσχέδια χωνιά, να εξασφαλίζει την “κουραμάνα” από τα καμιόνια των Γερμανών και κλέβοντας ρεζέρβες αυτοκινήτων. Τα μικρά παιδιά οργανώθηκαν σε “αετόπουλα” και “γερακίνες” (αγόρια και κορίτσια αντίστοιχα).
Πολλά από αυτά ανέβαιναν στα βουνά και το δήθεν ανέμελο παιχνίδι τους μετέφεραν σημαντικές πληροφορίες περνώντας μέσα από μπλόκα και φυλάκια των κατακτητών.
Μάθαιναν επίσης να διαβάζουν και να γράφουν στα σχολεία του βουνού που ίδρυσαν φωτισμένοι αντιστασιακοί παιδαγωγοί.
Ένα από τα δημοφιλή περιοδικά του ’50 -’60 ήταν ο “Μικρός Ήρως” με πρωταγωνιστές το παιδί φάντασμα Γιώργο Θαλάσση, την όμορφη και γενναία Κατερίνα, το Σπίθα με τη λαιμαργία και τις γκάφες του και έχοντας όλοι τους το μικρό μπόμπιρα βοηθό τους, το τζιτζίκι. Τα παιδιά είναι μέλη μιας μυστικής αντιστασιακής οργάνωσης και με κίνδυνο τη ζωή τους έφεραν σε πέρας επικίνδυνες αποστολές, εναντίον των ναζί. Τα κείμενα έγραφε ο Στέλιος Ανεμοδουράς ο οποίος πέθανε πρόσφατα και η εικονογράφηση ήταν του Βύρωνα Απτόσογλου. Εκδόθηκε από το 1952 έως το 1967 που απαγορεύτηκε η κυκλοφορία και έκδοσή του από τη χούντα των συνταγματαρχών.
Στην Ευρυτανία στις 10-3-44 σχηματίστηκε από το ΕΑΜ η ΠΕΕΑ (πολιτική επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) με πρόεδρο τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Αλέξανδρο Σβώλο.
Τον Οκτώβριο του 1941 ιδρύθηκε ο ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος) με αρχηγό το Ναπολέοντα Ζέρβα και η ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική απελευθέρωση) με αρχηγό το συνταγματάρχη Δημήτρη Ψαρρό.
Στις 25-11-42 ο ΕΛΛΑΣ, ΕΔΕΣ και Άγγλοι κομάντος ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοποτάμου, για να εμποδιστεί ο ανεφοδιασμός του άξονα στην Αφρική.
Στις 28-2-43 η κηδεία του Κωστή Παλαμά μεταβλήθηκε σε παναθηναϊκή εκδήλωση και ο Άγγελος Σικελιανός αντί για επικήδειο απήγγειλε ένα ποίημά του “Εθνικό εγερτήριο”, ενάντια στους φασίστες, ενώ τα κατοχικά στρατεύματα κατέστρεφαν πόλεις και χωριά και εκτελούσαν χιλιάδες αμάχους. Στη Δράμα και Δοξάτο εκτελέστηκαν χιλιάδες άτομα από Βούλγαρους, ενώ το Δεκέμβριο του ’43 έγινε η πυρπόληση των Καλαβρύτων βρίσκοντας το θάνατο 1100 άτομα ανάμεσά τους και παιδιά.
Το Μάιο του 1944 στο Λίβανο μπήκαν οι βάσεις για το σχηματισμό “κυβέρνησης εθνικής ενότητας” που ορκίστηκε στο Κάιρο στις 3 Σεπτεμβρίου με συμμετοχή υπουργών του ΕΑΜ. Λίγες ημέρες αργότερα στις 26 Σεπτεμβρίου στην Καζέρτα της Ιταλίας υπογράφτηκε συμφωνία που αφορούσε τις αντάρτικες δυνάμεις που δημιουργήθηκαν στην περίοδο κατοχής. Στις 18 Οκτωβρίου έφτασε στην Αθήνα η πρώτη μεταπελευθερωτική κυβέρνηση με πρωθυπουργό το Γεώργιο Παπανδρέου. Τα προβλήματα της χώρας ήταν: Πρόσφυγες, άστεγοι, τρόφιμα, εθνικό κράτος. Οι υπουργοί που προέρχονταν από το ΕΑΜ παραιτήθηκαν στις 2 Δεκεμβρίου. Την επομένη έγινε διαδήλωση του ΕΑΜ στην πλατεία Συντάγματος και ήταν η αφετηρία ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ του ΕΛΑΣ, στρατιωτικών και αγγλικών μονάδων που διήρκεσε ένα μήνα με πολλά θύματα. Στις αρχές Ιανουαρίου σχηματίστηκε η κυβέρνηση Πλαστήρα και στις 12 Φεβρουαρίου του 1945 υπογράφτηκε η συνθήκη της Βάρκιζας.
Πολλοί από τις δύο πλευρές δεν είχαν αποδεχτεί την συνθήκη της Βάρκιζας και από τον Οκτώβριο του ΄46 ως το καλοκαίρι του ΄49 η Ελλάδα είχε μετατραπεί σε πεδίο μαχών μεταξύ του Ελληνικού στρατού και του στρατού των ανταρτών που είχε ονομαστεί σε “Δημοκρατικό Στρατό”. Οι τελευταίες σκληρές μάχες του εμφυλίου δόθηκαν στο Γράμμο και Βίτσι με ήττα των ανταρτών που υπεχώρησαν στο Αλβανικό έδαφος.

Η Βαλύρα στην Κατοχή και την Αντίσταση
Υπεύθυνος στο ΕΑΜ Βαλύρας ήταν ο δάσκαλος Χρίστος Τσάμης, που υπηρέτησε στο Μικροχώρι Δοξάτου Δράμας. Η Οργάνωση ξεκίνησε το Φθινόπωρο του 1942 όπως η φιλική εταιρία. Συγκεντρωνόταν σε διάφορα μέρη του χωριού συνομωτικά και μυστικά. Πυρήνας ήταν ο Φατούρος από τη Στεμνίτσα. Τα ιδρυτικά μέλη της Οργάνωσης ήταν ο Φίλιππας Ψύχαλος, τα αδέλφια Μίμης και Κώστας Γεωργακόπουλος, τα αδέλφια Φλώρος, Θωμάς και Παντελής Θεοδωρακόπουλος, Παναγιώτης Λιοντήρης, Ηλίας Μπουρίκας, Βαγγέλης Τσάμης, Άγγελος Μπάκας, Χρίστος Λαμπρόπουλος και Κων/νος Σπηλιώτης. Καθοδηγητής αρχικά ήταν ο δάσκαλος Τσάμης, το διαδέχθηκε ο Φλώρος και μετά ο Ηλίας Μπουρίκας. Υπεύθυνος αγροφυλακής ασφαλείας ήταν ο Βαγγέλης Τσάμης, της εθνικής αλληλεγγύης ο Άγγελος Μπάκας, στρατιωτικός υπεύθυνος ο Στέλιος Γεωργίου Βασιλόπουλος, ο Γιώργης Βασιλόπουλος (πατέρας του Νάκη) ήταν στην ειδική ασφάλεια, ο Γιώρης Γκομέσης ήταν στη γενική ασφάλεια. Όλοι ήταν αποδεκτοί από την κοινωνία του χωριού και γι΄ αυτό δεν υπήρξε αιματοχυσία όπως έγινε σε όλα τα γύρω χωριά (Λάμπαινα, Πλατύ, Άγιος Φλώρος, Σκάλα, Μελιγαλά). Σπουδαίο ρόλο έπαιξε ο Παπαξύδης. Ήταν αρχηγός όλων παρότι δεξιός και ξέντυσε το Νίκο Νανόπουλο από τα τάγματα ασφαλείας. Μαζί με τους Θανάση Μυλωνά, Βασίλη Καπότη, Κων/νο Κολλιόπουλο και Γιώρη Ηλιόπουλο παρότι ήταν μέλη και στελέχη της ΕΟΒ (Εθνική Οργάνωση, Βασιλόφρων) έσωσαν το χωριό από σίγουρη σφαγή όταν έγινε μπλόκο της Βαλύρας στις 16-17/2/1943 από τους Γερμανούς. Πήραν 280 Βαλυραίους και τους πήγαν στο σχολείο στα Τσουκαλέϊκα για να τους εκτελέσουν επειδή βοηθούσαν αντάρτες του ΕΛΑΣ. Στρατιωτικοί υπεύθυνοι ήταν ο Αγαθοκλής Μακρής, Κώστας Μπάκας (Κοκκώνης)και Μένης Μητρόπουλος. Ο Μένης Μητρόπουλος καθεραίθηκε γιατί είχε δώσει εντολή η μαχητική ομάδα της Βαλύρας να μην πάει ενάντια στο Δρεττάκο.
Ο Μίμης Φερέτος θα κτυπούσε την ομάδα του Δρεττάκου η οποία διέθετε βαρύ Γερμανικό οπλισμό. Οι μαχητικές ομάδες της περιφέρειας μαζεύτηκαν στο Πελεκητό (Άνω Αρφαρά) και αποφάσισαν να κτυπήσουν. Ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου μπαίνει επικεφαλής στη μαχητική ομάδα Βαλύρας και είπε στο Μίμη Φερέτο να πιάσουν τη γέφυρα στη Πολιανή και να περιμένουν. Ο Δρεττάκος έπεσε στα αποσπάσματα της Λακωνίας και τον εκτέλεσαν. Με τη καθαίρεση του Μένη Μητρόπουλου έβαλαν υποψηφιότητα οι: Παναγιώτης Παπαγεωργίου, Παναγιώτης Λιοντήρης και Γιώρης Γκομέσης (Μανιαδάκης) όπου ομόφωνα εκλέχθηκε στρατιωτικά υπεύθυνος ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου.
Ο Φίλιππας Ψύχαλος ήταν στο μόνιμο ΕΛΑΣ και ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου μπήκε στην οργάνωση αρχές του 1943. Ήταν γερός σταθερός και αρχικά τοποθετήθηκε στην ΟΠΛΑ (Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα).
Αρχηγός του ΟΠΛΑ στην περιοχή ήταν ο Σπύρος Ξιάρχος από την Ανθούσα (Σέζα) και ανώτερος ήταν ο Βασίλης Μπράβος. Στη Βαλύρα ιδρύθηκε παράρτημα του ΕΤΑ (επιμελητεία του Αγώνα) όπου τα μέλη του πήγαιναν στους παραγωγούς παίρνοντας διάφορα είδη και προϊόντα χωρίς εκβιασμούς από τους κατοίκους του χωριού με τα οποία ενίσχυαν τον αγώνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Οι Γερμανοί έφυγαν από τη Βαλύρα το 43 κάνοντας επιδρομές, καταστροφές κλέβοντας ότι πολύτιμο είχαν τα διάφορα σπίτια ενώ οι Ιταλοί είχαν στρατοπεδεύσει τα τάνκς και πυροβόλα τους από το δρόμο του νεκροταφείου μέχρι του Τσουρούχη και έμεναν δίπλα στα ψηλά για λόγους ασφαλείας. Η οκά το ψωμί τον Απρίλιο του 41 είχε 10 δραχμές, ενώ το Σεπτέμβριο του 1944 είχε 153.000.000 λειτουργώντας η μαύρη αγορά με τους μαυραγορίτες, λέγοντας το περίφημο “Βάστα Ρόμελ”.
Οι αποθήκες στη Βαλύρα που είχαν κυρίως σταφίδα έσπασαν από τον ΕΛΑΣ το 43 Απρίλη προς Μάη. Ο ΕΛΑΣ πήρε δύο κάρα σταφίδα όπου το ένα δεν έφτασε στο προορισμό του θεωρώντας υπεύθυνους τους Μαργαρίτη από Σκάλα και Χρίστο Τσάμη από Βαλύρα του οποίου τη θέση πήρε ο Ηλίας Μπουρίκας.


Η ανατίναξη του Μεταλλείου στα Ζερμπίσια
Στη κατοχή οι Γερμανοί κατάλαβαν το μεταλλείο στα Ζερμπίσια και με το μετάλλευμα του έφτιαχναν βόμβες, οβίδες και μπαταρίες προμηθεύοντας το Γερμανικό στρατό.
Στις 19-20 Μάη του ΄43 οι αντάρτες τοποθέτησαν νάρκη στη μηχανή του εργοστασίου του μεταλλείου και το ανατίναξαν. Ο πολιτικός καθοδηγητής μοίρασε στον κόσμο τα τρόφιμα που ήταν στο εργοστάσιο.
Στην επιχείρηση της ανατίναξης ήταν και ο Στέλιος Βασιλόπουλος από Βαλύρα όπου ο πατέρας του Γιώρης με το παρατσούκλι Τράκας ήταν επικεφαλής που έμενε στο σπίτι που ήταν πανδοχείο το και κατεδαφίστηκε πρόσφατα.


Το μπλόκο στη Βαλύρα...
Το πρωί το χωριό ήταν κυκλωμένο από ένα λόχο Γερμανών. Πίστευαν ότι κείνη την ημέρα διανυκτέρευαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ του 9ου Σ.Π. Εκείνη την ημέρα στις 16-17/2/1943 πράγματι διανυκτέρευαν αλλά ήταν στο Πλατύ και Λάμπαινα. Μάζεψαν όλους τους Βαλυραίους και τους οδηγούσαν στο σταθμό σε 2 ώρες. Τους έβαλαν στη μέση και τους οδήγησαν για τα Τσουκαλέΐκα. Ήταν ημέρα Τετάρτη και ο καιρός ψιλόβρεχε. Από πίσω τους ακολουθούσαν γυναίκες ενώ τα αδέλφια Κώστα και Μίμη Γεωργακόπουλο τους έντυσαν γυναίκες και κατάφεραν να τους ξεφύγουν. Στο σχολείο στα Τσουκαλέϊκα τους έβαλαν δυό –δυό. Κρατούμενοι ήσαν μόνο από τη Βαλύρα και τους κράτησαν δύο μέρες, Στη τύχη κρατούσαν έναν και έδιωχναν 4-5. Στο τέλος έμειναν οι: Τρύφωνας Βίγκος, Δημήτριος Δημητρακόπουλος, Βασίλης Ζώης, Γιώρης Ηλιόπουλος, Γιώρης Μπαλτόπουλος, Γιώρης Στρατής, Ηλίας Τσιλίκας, Γιώρης Τσέκος, Μανώλης Χατζηαγάς, Λεωνίδας Χριστάκης, Γιώρης Πολύδωρος και Ντουραμάκος Σωτήρης.
Τη Παρασκευή πήγαν τα τάγματα ασφαλείας με το λοχαγό Τζουμάνη έστησαν τα πολυβόλα και χτυπούσαν λυπητερά την καμπάνα. Τα χρειάστηκαν και πίστευαν ότι θα τους σκοτώσουν. Το απόγευμα στις 3 το μεσημέρι μας άφησαν και φύγαμε λέγοντας ο Παπαξύδης αν δεν πάρω όλο το ποίμνιό μου δεν φεύγω. Η οργάνωση ΕΑΜ Βαλύρας έδωσε άδεια σε μια επιτροπή αποτελούμενη από τους Κολλιόπουλο, Παπαξύδη, Καπότη, Μυλωνά, Αναγνώστη και πήγε στη Κοματαντούρ στη Καλαμάτα για να μην πάθει κακό το χωριό. Όταν μας άφησαν ξαναήρθαν μετά από 10 ημέρες. Μαζευτήκαμε καμία 20αριά Βαλυραίοι στα “Βλαχόπορα” όπου μας ενημέρωσε ο Θανάσης Σαρδέλης ότι στη Παληοχούνη κοντά στη Μαγαλόπολη σκότωσαν όλους τους Έλληνες και τότε κατάλαβαν ότι γλίτωσαν πολύ φθηνά.
Στη Βαλύρα το σπάσιμο των αποθηκών (Λύρα, Λιοντήρη, Πουλόπουλου, Γεωργακόπουλου) που ήταν γεμάτες σταφίδα και σύκα η οργάνωση πήρε δύο κάρα και πήγε μόνο το ένα. Γι΄ αυτό ήταν υπεύθυνος ο καθοδηγητής Χρήστος Τσάμης και πήρε τη θέση του ο Φλώρος Θεοδωρακόπουλος).


Η ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας της Βαλύρας
Η διαταγή από το συμμαχικό στρατό της Μέσης Ανατολής ήταν να ανατινάζονται όλες οι γέφυρες στην Ελλάδα. Η ανατίναξη της σιδερένιας γέφυρας Βαλύρας έγινε από ειδική ομάδα σαμποτέρ του ΕΛΑΣ της οποίας επιδεφαλής ήταν ο Νέζης. Οι κάτοικοι του χωριού λόγω επικοινωνίας με την πέρα μεριά (ελαιώνες, κτήματα, βοσκοτόπια) προσπάθησαν να αποτρέψουν την ανατίναξη. Δεν το κατόρθωσαν και η ανατίναξη έγινε. Έτσι διαγράφονταν έντονα ο κίνδυνος αντιποίνων από τη μεριά των Γερμανών. Ο πρόεδρος της κοινότητας Γεώργιος Ματσούκας που είχε εκλεγεί επί εαμοκρατίας ειδοποιεί τους Γερμανούς στη διοίκηση Καλαμάτας με τον τηλέγραφο του σιδηροδρομικού σταθμού ότι πρόκειται να ανατιναχτεί η γέφυρα ενώ η ανατίναξη είχε γίνει. Η πράξη του αυτή έσωσε τη Βαλύρα από τα αντίποινα. Τα ραδιόφωνα στην περίοδο της κατοχής ήταν σφραγισμένα και κόβοντας σύρματα από τον τηλέγραφο του σιδηροδρόμου και παίρνοντας ρεύμα από την πετρελαιομηχανή του ελαιοτριβείου Μακρή άκουγαν στο σπίτι του Σπυρόπουλου (το μαγαζί Ιθώμη) τα νέα για τους συμμάχους και τον αντιστασιακό αγώνα. Στο ποτάμι στην περιοχή του Μύλου υπήρχε ξύλινη γέφυρα την οποία είχαν φτιάσει οι Θανάσης Βίγκος, Θανάσης Μυλωνάς και Παναγιώτης Χριστάκης. Από τη γέφυρα αν την πέρασαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ. Λόγω κατοχής η οικογένεια Σφήκα έμενε στο σπιτάκι κοντά στο γοργόρεμα. Η οργάνωση του ΕΑΜ Βαλύρας ζήτησε λοστό. Οι ξένοι ΕΑΜίτες πήγαν στο Πλατύ και αφού κατέστρεψαν τη γέφυρα ήρθαν στη Βαλύρα. Οι μυλωνάδες που είχαν συνεννοηθεί με το τοπικό ΕΑΜ ειδοποίησαν το χωριό και τον Οκτώβρη του ’43 κόπηκε η γέφυρα. Στη συνέχεια την επιδιόρθωσαν βάζοντας ρέλλες και πλωτήρες γραμμής.
Η ανατίναξη της γέφυρας έγινε το Φλεβάρη του ’44 μαζί με τις γέφυρες Θουρίας, Διαβολιτσίου και Δεσύλλα. Οι τελευταίοι που πέρασαν από τη γέφυρα της Βαλύρας ήταν η γριά Φεφοπούλου με τα παιδιά της Φόντα και Αρετή παγαίνοντας στη μυλόλακα όπου είχαν τα πρόβατά τους.
Οι Θανάσης Μυλωνάς, Νίκος Σαρλάς και Παναγιώτης Λιοντήρης μάζευαν από τα σπίτια του χωριού διάφορα είδη και προϊόντα και τα πρόσφεραν στην επιμελητεία που ήταν παράρτημα της εθνικής αλληλεγγύης. Τα είδη και προϊόντα πήγαιναν κυρίως στο μόνιμο ΕΛΑΣ και στα αποσπάσματα. Στο Γαρδίκι, όταν νίκησε ο ΕΛΑΣ, όλοι οι αντίθετοι από τη Βαλύρα πήγαν στο ΕΛΑΣ. Η Βαλύρα σώθηκε γιατί ο Αναγνώστης (πατέρας του Γιάννη, Ανδρέα, και Ντίνας Ξυδοπούλου) και Ματσούκας ήταν φίλοι του Σχοινά - Περρωτή, που με τη γνωριμία και προσπάθεια τους απέφυγαν την αιματοχυσία.
Η ξύλινη γέφυρα του Μύλου και η ξύλινη γέφυρα στου Κανκούλα παρασύρθηκαν από πλημμύρα πρωτοφανούς έντασης. Το νερό έφτασε μέχρι τα βαγένια του μύλου οι σταφίδες του μυλόλακκα είχαν σκεπαστεί από το νερό και η πλημμύρα παρέσυρε το μύλο και τη σιδηροδρομική γραμμή. Αυτό έγινε στις 26 προς 27/10. 1947.

Η μάχη στην Καλαμάτα...
Οι δυνάμεις κατοχής από το Σεπτέμβριο του ’44 αποχωρούσαν από το ελληνικό έδαφος. Το μόνιμο 9ο σύνταγμα του ΕΛΑΣ Μεσσηνίας μπήκε στην Καλαμάτα με τους 900 άνδρες του εγκαταστάθηκε στο στρατόπεδο της πόλης και άρχισε την ανασύνταξή της σε διοικητικό και οικονομικό επίπεδο. Με τη φροντίδα της στρατιωτικής διοίκησης εκδόθηκαν χαρτονομίσματα για τις συναλλαγές των πολιτών. Στους τρεις μήνες που ακολούθησαν μέχρι την έκρηξη των Δεκεμβριανών στην Αθήνα και την έναρξη του εμφυλίου, οι πόλεις και τα χωριά προσπαθούσαν να ξαναβρούν τους χαμένους ρυθμούς. Η έκρηξη του εμφυλίου επανέφερε στο προσκήνιο της ιστορίας το αίμα σκοτωμούς, διώξεις, εκτελέσεις και εκτοπισμούς. Σκότωσαν στη Πελοπόννησο όλα τα στελέχη του ΕΛΑΣ, εκτός από δύο. Όσους δεν σκότωναν τους φυλάκιζαν ή τους ανάγκαζαν να εγκαταλείψουν την περιοχή και πολλά κατέφυγαν στην Αθήνα για λόγους ασφάλειας.
Το 9ο αντάρτικο σύνταγμα και ένα τάγμα του 8ου, ανατίναξαν το Πάνθεον Καλαμάτας που ήταν η βάση των ταγματασφαλιτών. Το απόγευμα πήραν πορεία για Άγιο Φλώρο, ακολουθώντας διατεταγμένη πορεία. Το 3ο τάγμα πήγε ΄προς Βαλύρα όπου και στρατοπέδευσε. Το σούρουπο πεζοπορώντας αριστερά του ποταμού Μαυροζούμενα μέσω του οικισμού Δανηλέϊκα έφθασαν στο Νιοχώρι που απέχει 2,5 χμ από το Μελιγαλά. Η κύκλωση του Μελιγαλά ολοκληρώθηκε.
Οι ταγματασφαλίτες στο Μελιγαλά είχαν στήσει βαρύ πολυβόλο στο ύψωμα του Άη-Λία . Ο Μελιγαλάς ήταν οχυρό και δεν κυριεύτηκε εύκολα. Την τρίτη ημέρα της μάχης το επιτελείο της ταξιαρχίας Νοτίου Πελοποννήσου άρχισε ν’ ανησυχεί, γιατί εκτός από τα πολλά θύματα που είχε, εξαντλούνταν και τα πυρομαχικά. Ένα τάγμα του 11ου συντάγματος της Αρκαδίας βρισκόταν καθ’ οδόν προς Μελιγαλά. Μαζί τους ερχόταν και ο Άρης Βελουχιώτης που έβλεπε αφύσική τη διάρκεια της μάχης, ο οποίος χαρακτήρισε την πρώτη μάχη του Απρίλη στο Μελιγαλά επιπόλαιη και τη δεύτερη αυτή μάχη χωρίς επιτελικό σχεδιασμό. Μετά την πτώση του Μελιγαλά τα τμήματα του ΕΛΑΣ έφυγαν για Γαργαλιάνους-Πύλο όπου εκεί υπήρχαν βάσεις ταγματασφαλιτών.
Η περιώνυμη «Πηγάδα του Μελιγαλά» το Σεπτέμβρη του ’44 έμελλε να γίνει τάφος των νεκρών ανταρτών και ταγματασφαλιτών. Ήταν χώρος αποθήκευσης νεκρών. Οι νεκροί ήταν περίπου 500. Μια επιτροπή ΕΑΜικών οργανώσεων αποφάσισε να εκτελεστούν άλλοι 500 ένοπλοι ταγματασφαλίτες, για συμμετοχή κατ’ εξακολούθηση σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, ληστείες, εμπρησμούς, κ.λ.π. έτσι στην Πηγάδα του Μελιγαλά θάφτηκαν συνολικά περίπου 1000 άτομα.
Για όλα αυτά μεγάλο μέρος ευθύνης είχε η «Ιντέλιτζενς Σέρβις» και η Γκεστάπο συνεργαζόμενες με τους χήτες για να κάνουν δύσκολη τη ζωή των απελευθερωτικών κινημάτων. Έλεγαν στους ταγματασφαλίτες: Μη συμφιλιώνεστε, εμείς θα τους παρακολουθούμε και θα’ ρθουμε έγκαιρα να σας βοηθήσουμε. Πηγαίνοντας τους ταγματασφαλίτες στην Καλαμάτα, ένας της αποστολής έβαλε κόκκινο γαρύφαλλο στο πέτο και άρχισε να φωνάζει: «θάνατος στους προδότες», προτρέποντας τον κόσμο να λυντσάρει μια ομάδα ταγματασφαλιτών που είχαν συλληφθεί στα Μελιγαλά και τους πήγαιναν στην Καλαμάτα. Μέσα σε αυτούς ήταν ο Περρωτής και Περικλής Μπούτος. Αυτό το διπλό παιχνίδι έπαιζαν οι σύμμαχοί μας. Από τη μια εκθείαζαν την εθνική αντίσταση στον παγκόσμιο αντιφασιστικό αγώνα και από την άλλη έκανα τα αδύνατα δυνατά να την αποδυναμώσουν, αποπροσανατολίσουν και δυσφημίσουν.

Η μάχη στο Μελιγαλά
Η πρώτη μάχη στο Μελιγαλά εγινε στις 23 Απρίλη, η δεύτερη 11 Σεπτέμβρη ημέρα Τρίτη του 1944 και 14 Σεπτέμβρη έπεσε ο Μελιγαλάς, ημέρα Παρασκευή. Τον Αύγουστο του ΄44 ο ΕΛΑΣ μπαίνει στην Καλαμάτα. Το τάγμα ασφαλείας Καλαμών έδωσε τον οπλισμό του και δεν έγιναν μάχες. Εκτός από αυτούς που ήταν πολύ βαμμένοι. Το ίδιο έγινε στη Μεσσήνη, Πύλο και Γαργαλιάνους. Ένα – ένα τα χωριά ελευθερώνονταν από τον ΕΛΑΣ. Ο Μελιγαλάς δεν ήθελε να παραδοθεί. Στο Κοπανάκι ήταν μικρή δύναμη από τάγματα ασφαλείας. Έγινε εκκαθάριση. Οι ταγματασφαλίτες που δεν ήθελαν να παραδοθούν περίμεναν να έρθει η κυβέρνηση γιατί οι Εγγλέζοι με τους ταγματασφαλίτες πήγαν στο Μελιγαλά. Στη Βαλύρα έγινε η πολιτικοφυλακή. Η Βαλύρα, Σκάλα, Οιχαλία και Μαγούλα γέμισε από στρατό του ΕΛΑΣ. Έγινε επίταξη και επιστράτευση. Ενώ στη συνέχεια έγινε η σκληρή μάχη στο Μελιγαλά. Τους έκλεισαν στο Μπεζεστένι όσους έπιασαν, γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι και όσοι ήταν ένοχοι τους σκότωναν. Αφού έσφιγγε ο κλοιός ο καθένας προσπαθούσε να φύγει. Η οργάνωση της Βαλύρας υπηρετούσε τον ΕΛΑΣ και δεν είχε καμία αρμοδιότητα στη μάχη. Στη μάχη στο Μελιγαλά σκοτώθηκε και ο Λεωνίδας Κοντοδήμος από τη Βαλύρα.

Η Συμφωνία της Βάρκιζας
Λίγο έξω από την Αθήνα στη Βάρκιζα έγιναν από 2-10/2/1945 διαπραγματεύσεις των αντιπάλων του Δεκέμβρη του 1944 γνωστά ως Δεκεμβριανά με επακόλουθα την αρχή του εμφυλίου και το διώξιμο της αριστεράς που κράτησε για πολλά χρόνια.
Το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ ήταν το μεγαλύτερο αντιστασιακό κίνημα στην Ευρώπη και όταν έφυγαν οι Γερμανοί κυριαρχούσε στην Ελλάδα. Βρέθηκε έτσι η φόρμουλα με τη συνθήκη της Βάρκιζας να υποταχθεί και εξουδετερωθεί το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ με τη συγκατάθεση του Στάλιν και την ολοκλήρωση των σχεδίων του Τσώρτσιλ για απόκτηση της Ελλάδος, μετά το πόλεμο.
Η μάχη στην Αθήνα άρχισε με αφορμή το στρατιωτικό ζήτημα της αποστράτευσης των αντάρτικων ομάδων και τη συγκρότηση εθνικού στρατού. Οι Άγγλοι και η κυβέρνηση Παπανδρέου έβγαλαν απόφαση να διαλυθεί και αφοπλιστεί η πολιτοφυλακή μέχρι 1η του Δεκέμβρη και μέχρι 10 του Δεκέμβρη ο ΕΛΑΣ. Η μια πλευρά κατηγορεί την άλλη για υπαναχώρηση, εξαπάτηση και παραβίαση της συμφωνίας. Ο Σκόμπυ εκδίδει ημερήσια διαταγή προς όλους τους άνδρες και αξιωματικού του ΕΛΑΣ, ότι έφθασε ο καιρός να επιστρατεύσουν στις εστίες τους και ένα διάγγελμα προς τον Ελληνικό λαό να ολοκληρώσει τους τρεις σκοπούς που ήρθαν τα Αγγλικά στρατεύματα στην Ελλάδα.
Το ΕΑΜ αποφασίζει να παραιτηθούν οι υπουργοί του από τη κυβέρνηση και να γίνει συλλαλητήριο στις 3/12, απεργία στις 4/12 και κυριαρχεί η άποψη, δεν δίνουμε τα όπλα. Η κυβέρνηση κλονίζεται και αποφασίζει την απαγόρευση του συλλαλητηρίου. Το συλλαλητήριο έγινε και στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη με πολλούς νεκρούς και τραυματίες.
Ο εμφύλιος αρχίζει, η μάχη της Αθήνας διαρκεί 33 ημέρες και κλείνει με τη συμφωνία της Βάρκιζας. Η διάσκεψη των εμπολέμων έγινε στη Βίλα Κανελλοπούλου στη Βάρκιζα και δύο από τους σημαντικούς όρους ήταν:
1. Ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ και
2. Η εξαίρεση από την αμνηστία των συναφών κοινών αδικημάτων κατά της ζωής και περιουσίας. Το δεύτερο το χρησιμοποίησαν κατά δεκάδων χιλιάδων πατριωτών ανταρτών που πολέμησαν τον κατακτητή από την έπ’ αύριο κιόλας της συμφωνίας, εγκαινιάζοντας έτσι τα έκτακτα στρατοδικεία και τις πρώτες ομαδικές εκτελέσεις παρόντες και υπογράφοντες τη συμφωνία ήταν:
Α) Εξουσιοδοτημένοι αντιπρόσωποι της Ελληνικής Κυβέρνησης:
Ιωάννης Σοφιανόπουλος, Υπουργός Εσωτερικών
Περικλής Θ. Ράλλης, Υπουργός Εξωτερικών
Ιωάννης Μακρόπουλος, Υπουργός Γεωργίας
Β) Ο Γραμματέας της κεντρικής επιτροπής του ΕΑΜ, Γεώργιος Σιάντος
Γ) Ο Γραμματέας της κεντρικής επιτροπής του ΕΑΜ Δημήτριος Παρτσαλίδης και
Δ) Ο γενικός γραμματέας της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας Ηλίας Τσιριμώκος.

ΕΜΦΥΛΙΟΣ 1946-1949
Με τη συμφωνία της Βάρκιζας στις 12-2-1945 το κίνημα της εθνικής αντίστασης παραδινόταν χωρίς ορους,με συνέπεια την αφετηρία της εμφυλιοπολεμικής συμφοράς. Οι συμφωνίες Λιβάνου Καζέρτας ηταν προϊόντα σοβιετικών πιέσεων. Κορυφαίος αρνητής των συμφωνιών ηταν ο καπετάνιος του γενικού στρατηγείου του Ε Λ Α Σ Αρης Βελουχιώτης τον οποίο ο Γ Σιάντος προσπάθησε να τον πείσει να περάσει τα σύνορα,πράγμα που δεν εγινε. Στο τέλος Μαϊου το 1945 εφθασε ο απελευθερωμένος από το Γερμανικό Νταχάου Νίκος Ζαχαριάδης ο οποίος κατήγγειλε ανοικτά την υποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Αρη,που οι ισχυρισμοί του αυτοί ηταν παντελώς ψευδείς. Ο Αρης εγκλωβισμένος από τα 118 και 266 τάγματα εθνοφυλακής και απαγοητευμένος από τη στάση του Ζαχαριάδη, θα περνούσε με τους συντρόφους του τον Αχελώο στου κοράκου το γεφύρι , τελικά απομακρύνεται και αυτοκτονεί με το περίφημο κολτ που ειχε παντοτε μαζι του ,πιάνοντας ετσι η ευχή πού εδιναν <καλό βόλι συναγωνιστή >. Η αποκηρυξή του από το Ζαχαριάδη ειχε σαν αποτέλεσμα το κεφάλι του να κρεμαστεί στους φανοστάτες των Τρικάλων.
Ιστορικά ολοι συμφωνούν ότι ο εμφύλιος 46-49 αρχισε από την επίθεση των ανταρτών κατά του σταθμού χωροφυλακής στο Λιτόχωρο 30-3-46 και εληξε στις 15-8-1949 στο Γράμμο και Βίτσι. Στις 31-3-46 εγιναν εθνικές εκλογές και η αριστερά είχε κηρύξει αποχή. Αντίθετοι στην αποχή ηταν οι Δ. Παρτσαλίδης και Γ. Σιάντος.Οι εκλογές ειχαν αμεση συνέπεια τη παραίτηση Σοφούλη και εγιναν με την εποπτεία 1200 παρατηρητών.Η αποχή ηταν στο 53% και η δεξιά ανέλαβε την εξουσία. Εγγεγραμμένοι 1.211.100, εψήφισαν 1.117.000, ελαβαν: Λαϊκό κόμμα 609000 (Τσαλδάρης –Γονατάς), ΕΠΕ 609.000 (Βενιζέλος-Παπανδρέου-Κανελλόπουλος), Σοφούλης 200.000 ως εκπρόσωπος των φιλελευθέρων και 65.000 το εθνικό κόμμα του Ζέρβα.Ο αριθμός των βουλευτών κάθε κομματος ηταν: Λαϊκό 205, Ε Π Ε 68,Φιλελεύθεροι 48 και ο ΖΈΡΒΑΣ 20. Το λαϊκό κόμμα διοικείτο από τετραμελή επιτροπή (ΤΣΑΛΔΑΡΗ ,ΘΕΟΤΟΚΗ, Σ. ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟ και Π. ΡΑΛΛΗ) και ωσότου αποκτήσει αρχηγό σχημετίστηκε μεταβατική κυβέρνηση για 10 ημέρες με πρωθυπουργό τον πρόεδρο του συμβουλίου επικρατείας.Τελικά εξελέγη αρχηγός ο Κ. ΤΣΑΛΔΑΡΗΣ κληρονόμος του θείου του Π.ΤΣΑΛΔΑΡΗ του ανθρώπου πού δεν μπόρεσε να αποτρέψει τον τουφεκισμό των 6 υπευθύνων της μικρασιατικής καταστροφής τους οποίους εκπροσωπούσε ιδεολογικά το κόμμα του.
Στις 14-4-1946 ο Κ. ΤΣΑΛΔΑΡΗΣ αναλαμβάνει την εξουσία για λογαριασμό της ελληνικής δεξιάς στην οποία συνυπάρχουν πολιτικά δοσιλογικά και συντηρητικά στοιχεία υπο την υψηλή εποπτεία των ΑΓΓΛΩΝ. Η ανάληψη της εξουσίας καθιέρωσε ενα αιματερό καθεστώς φόνων, εμπρησμών και πρωτοφανών διώξεων στη νεώτερη ελληνική ιστορία. Υπουργός δημόσιας τάξης ηταν ο ΣΠ.ΘΕΟΤΟΚΗΣ
( μετέπειτα αρχηγός της εθνικής παράταξης στις εκλογές του 1974) ο οποίος κάλυπτε τα παραπάνω με κάθε τρόπο και παρέχοντας ακόμη επίσημη κρατική αναγνώριση. Κλασικό παράδειγμα η περίπτωση ΜΑΓΓΑΝΑ που μπήκε στο αστυνομικο τμημα της ΠΥΛΟΥ που απήγαγαν και σκότωσαν 3 κομμουνιστές οπου εκρατούντο. Ο ιδιος ειχε καταλάβει την ΚΑΛΑΜΑΤΑ, κατέλυσε τις κρατικές υπηρεσίες ,ανοιξε τις φυλακές και σκότωσε κρατούμενους. Το Μάϊο του 1946 είχαμε 116 φόνους.Τοποτηρητής της ολης κατάστασης ηταν ο αντιβασιλέας αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός.Ο βασιλιάς Γεώργιος Β από την εποχή της επανόδου του στο θρόνο το 1935 βαρυνόταν για την προσηλωσή του στην Αγγλία, καταπάτησε το σύνταγμασυμμετέχοντας στη κήρυξη της δικτατορίας ΜΕΤΑΞΑ την 4-8-1936.
Η τρομοκρατία εδραιώθηκε με το « ΨΗΦΙΣΜΑ Γ» για να υποταχτεί ,χτυπηθεί και λυγίσει κάθε ελεύθερη σκέψη. Τρείς μέρες μετά συγκροτήθηκαν 11 στρατοδικεία, οπου οι καταδίκες- εκτελέσεις επεφταν βροχηδόν. Μέσα σ΄αύτο το κλιμα του χάους και της τρομοκρατίας ορίστηκε η 1-9-1946 (πέντε μήνες μετά τις εκλογές ) ημέρα διεξαγωγής δημοψηφίσματος.Στο πλαστο δημοψήφισμα ελαβαν:
Βασιλεία 1.342.492, αβασίλευτη 182.310 και λευκά 342.500.
Στις 26\9 γυρίζει ο επίορκος βασιλιάς της 4ης Αυγούστου καταπαντώντας το σύνταγμα και προσφέρει στους Αγγλους και προσωπικά στον ΤΣΩΡΤΣΙΛ την εγκατάσταση πρακτόρων στα ανάκτορα των ΑΘΗΝΩΝ. Το πέτυχαν με τη φωτιά και το σίδερο επιβάλλοντας στον ελληνικό λαό την εξουσία της αυταρχικής ελληνικής δεξιάς.
Η θητεία της ΑΓΓΛΙΑΣ δεν μπορούσε να συνεχιστεί γιατί ο λέων ειχε χαμένα δόντια ,νύχια και τρίχωμα και επρεπε να εντικατασταθεί από το νέο και σαρκοβόρο αετό της ΑΜΕΡΙΚΉΣ. Αυτό πραγματοποιήθηκε με το <δόγμα Τρούμαν>το Μάρτιο του 1947. Ο πιστός υπηρέτης του θρόνου Π.ΠΙΠΙΝΕΛΗΣ (στο τέλος της καρριέρας του συνεργάστηκε με τη χούντα των συνταγματαρχών το 1967) μαζί με το βασιλιά ανοιξαν τις πύλες της ΕΛΛΑΔΑΣ για λογαριασμό της ΑΜΕΡΙΚΗΣ. Η ΟΥΝΡΑ στις αρχές του 1947 θα τερμάτιζε τη βοήθεια προς την ΕΛΛΑΔΑ που είχε προσφέρει εφόδια αξίας 4 εκατομύρια δολλάρια.Η Αγγλία επειδή αντιμετώπιζε μεγάλη οικονομική κρίση παραχωρεί στην ΕΛΛΑΔΑ τα Δωδεκάνησα.
Ξεσπά τρομοκκρατικό οργιο στην Ελλάδα απο ταγματασφαλίτες που δημιουργούν τις εθνικές οργανώσεις με τα φρουραρχία,κρατητήρια,ενοπλα τμήματα και συμμορίες από προδότες και εγκληματίες.Τυραννούν τον κόσμο βασανίζουν και σκοτώνουν απάνθρωπα, δημιουργώντας κράτος τρόμου στην Ελλάδα.Ο Μακ Βη στις 12-3-47 εδωσε στο βασιλιά τηλεγράφημα με οδηγία του προέδρου Τρούμαν, ότι η Ελλάδα ηταν ζωτικός χώρος για την ασφάλεια των Η Π Α . Ηταν πρόθυμη να μας δώσει πολεμικό υλικό που χρειαζόμασταν ,για να μας βοηθήσει στον αγώνα της ανεξαρτησία μας. Πέρασαν 6 μήνες για την αντικατάσταση της πολιτικής και στρατιωτικής μηχανής της Αγγλίας από τηνΑμερική. Στις 27-1-1947 παραιτείται η κυβέρνηση Τσαλδάρη και ορκίζεται κυβέρνηση με συμμετοχή ολων των κομμάτων της βουλής υπο την προεδρία του βαθύπλουτου Δημ. Μάξιμου. Αντιπρόεδροι ηταν οι Κ. Τσαλδάρης –Σ Βενιζέλος , εσωτερικών ο Γ. Παπανδρέου , Δημ.εργων Σ. Γονατάς , ναυτικών Π.Κανελλόπουλος και δημ. Τάξης ο Ναπ. Ζέρβας. Ονομάστηκε <κατευναστική κυβέρνηση>, αλλα δεν επεισε ,γιατί δεν βρέθηκε απέναντι εναντίον των μοναρχικών συμμοριών,ταγματασφαλιτών κ.λ.π. Ερχονται στη συνέχεια οι Αμαρικανοί που ακούν, σημειώνουν και μαθαίνουν τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα. Το Σεπτέβριο του 1947 το περιοδικο <ΚΟΛΛΙΕΡΣ> σε αρθρο του εγραφε:Η κυβέρνηση δεν εχει πολιτική πρακτική ,ζητάει συνέχεια ξένη βοήθεια για να διατηρεί την εξουσία της και να διασώζει συνέχεια τα προνόμια μιας μικρής κλίκας εμπόρων και τραπεζιτών οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα. Οι τράπεζες δεν διανοήθηκαν να επενδύσουν τα κέρδη τους στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν την αναστήλωση της εθνικής οικονομίας. Πολλοί Αμαρικανοί χρησιμοποιούνται από την ελληνική κυβερνηση σε καίριες εκτελεστικές θέσεις. Στις 15-2-1947 ο υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας δηλώνει την αποχώρηση των βρεττανικων στρατευμάτων από την Ελλάδα και στις 12-3-1947 ο πρόεδρος ΤΡΟΥΜΑΝ εξηγγειλε το δόγμα του, βασει του οποίου την πολιτική και οικονομική ευθύνη για την Ελλάδα, αναλαμβάνουν οι ΗΠΑ. Χρειάστηκαν 45 ημέρες για να εγγριθεί από το κογκρέσσο το αίτημα του Τρούμαν.Στις 22-5-1947 το δόγμα Τρούμαν εγινε νόμος των ΗΠΑ και ο Στρατηγός Μάρσαλ αναλαμβάνει τη διαχείριση της βοήθειας, εισπράτοντας 100 εκ.δολλάρια για τις αρχικές δαπάνες στην Ελλάδα.Την διάθεση των κονδυλίων ανέλαβε η AMAG με επικεφαλής τον Ντουαϊτ Γκρινσγουωλντ.Οι τρείς νέοι <προτέκτορες> θα αντικαταστούσαν την βρεττανική τριανδρία (Νόρτον,Κρωουφορντ και Ρώλιγκ) στην ανώτατη πολιτικη, οικονομική και στρατιωτική εξουσία της χώρας. Οι τρεις Αμερικανοι αντικαταστάτες των Αγγλων ηταν ο αρχηγός της ΑΜΑG, ο πρεσβευτής Μακ Βη και ο στρατηγός Λαϊσβέϋ που αναλαμβάνει τη χορήγηση αμερικανικών οπλων και την εκπαίδευση του ελληνικού στρατού στα οπλα αυτά.Με την εγκατάσταση των Αμερικανών στην Ελλάδα κατέλαβαν όλα τα κλειδιά της διοίκησης, καταργώντας ουσιαστικά την ανεξαρτησία της χώρας.Η Μεσσηνία ηταν πιστή στις συντηρητικές ιδέες και το θρόνο, ενώ η Λακωνία ηταν η κοιτίδα του ταγματασφαλιτισμού. Στις φυλακές της Σπάρτης ηταν 224 στελέχη της αριστεράς και η ανάμιξη της Αμερικης εξασφάλιζε στη δεξιά την συνέχιση του εμφυλίου αφου αναλάμβανε τον εφοδιασμό του ελληνικού στρατού με τα απαραίτητα πολεμικά εφόδια και εκπαιδευσή του. Στις 1-4-1947 πεθαίνει αιφνιδιαστικά ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β σε ηλικία 57 ετων . Ηταν πειθήνιο οργανο των Αγγλων , ο κύριος διαπραγματευτής της αντικατάστασης των Αγγλων από τους Αμερικανούς ,αντιπαθής στους Ελληνες με τα δυο νόθα δημοψηφίσματα επαναφοράς του στην Ελλάδα 1935 ,1946 και ο κύριος υπεύθυνος στη κατάλυση του συντάγματος για τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου από τον Ι. Μεταξά το 1936. Στο θρόνο ανήλθε ο αδελφός του ΠΑΥΛΟΣ (ο Γεώργιος ηταν διαζευγμένος και ατεκνος) και η γυναίκα του Φρειδερίκη ηταν μέλος της χιλτερικής νεολαίας , εγγονή του τέως κάϊζερ Γουλιέλμου. Στις 3-8-1947 εφτανε στον Πειραιά το πρώτο αμερικανικό πλοίο με όπλα νέου τύπου , για να δοκιμαστούν στον ελληνικό εμφύλιο και ψηφίζονται οι αντικομμουνιστικοί νόμοι 509\47 και 511\47. Με τους νόμους 509\47, περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος και τον 511\47, περι στρατοπέδων πειθαρχημένης διαβίωσης ,θεμελίωσαν τα φρικτά κολαστήρια της Μακρονήσου ,Γυάρου ,Αγίου Ευστρατίου και Τρίκερι Μαγνησίας. Στις 17-8-1947 δημοσιεύεται συντακτική πράξη, καταργείται η βασιλευομένη δημοκρατία και ανακηρύσσεται προεδρευομένη δημοκρατία . Στις 31-8-1947 η απόφαση του λευκού οίκου ηταν να σχηματιστεί συμμαχική κυβέρνηση Σοφούλη Τσαλδάρη με επικεφαλής το Σοφούλη . Στις 18-10-1947 κλείστηκαν οι εφημερίδες Ριζοσπάστης και Ελεύθερη Ελλάδα και κατάφεραν αυτό που επεδίωκαν οι Αμερικανοί.Τη δημιουργία πόλωσης για να δοκιμαστούν τα νέα οπλα αλλά , με το αίμα των Ελλήνων. Το νέο ετος 1948 πολεμικό αμερικανικό υλικό προωθείται στις βάσεις του μετώπου. Ο δημοκρατικός στρατός και η δεξιά συγκρόυονται και εχουμε πολλά θύματα. Πεθαίνει ο γ.γ. του ΚΚΕ Γ. ΣΙΑΝΤΟΣ από καρδιακή προσβολή λίγο πρίν τεθεί η αριστερά εκτός νόμου. Στις 23-12-1947 σχηματίστηκε στη περιοχή της ελεύθερης Ελλάδας η πρώτη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση. Στη Θεσσαλονίκη ο εμφύλοιος ηταν εντονος από το 1946. Στις 16-5-1948 βρέθηκε το πτώμα του Τζώρτζ Πόλκ , αμαρικανού δημοσιογράφου τον οποίο σκότωσε ο Αγγλος πράκτορας της Ιντελλιτζενς Σέρβις Ράνταλ Κόουτς ο οποίος υπηρετούσε πρόξενος της Αγγλίας στη Θεσσαλονίκη. Την υπόθεση σκέπασαν οι ελληνικές και αμερικανικές αρχές πείθοντας να αναλάβει την ευθύνη ο Στακτόπουλος ,με πολλά ανταλλάγματα κατά την αποφυλακισή του .Η πόλη στη συνέχεια καταστράφηκε γιατί είχε σκοπό να καταγγείλει τη δράση των ιμπεριαλιστών στην Ελλάδα και το ρόλο τους ως υποκινητών του εμφυλίου πολέμου.Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων του εμφυλίου οι κυβερνήσεις της δεξιάς δημιούργησαν τα νησιά της εξορίας και χρησιμοποίησαν το στρατόπεδο του Παύλου Μελά της Θεσσαλονίκης.Το 1946 καταδικάστηκαν σε θάνατο 116,το 1947 688 και 40.000 εξόριστοιή κρατούμενοι σε στρατόπεδα και φυλακές. Ηχώρα βρισκόταν σε πλήρη αποδιοργάνωση .Στη διετία 1947-48 η Ελλάδα από το σχέδιο ΜΑΡΣΑΛ δέχτηκε 350.000.000 δολλάρια,ενώ το ΓΕΣ, ΓΕΝ,ΓΕΑ ηταν υπο την εποπτεία του Βαν Φλητ ,ο οποίος είχε και το γενικό πρόσταγμα.

Μ Α Κ Ρ Ο Ν Η Σ Ο Σ
Στη Μακρόνησο γινόταν πλύση εγκεφάλου για τους στρατιώτες που είχαν ενεργό συμμετοχή στην εθνική αντίσταση και δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη στο καθεστώς. Το 1947 δέχτηκε τους πρώτους αριστερούς οπλίτες και αρχικά ονομάστηκε ως στρατόπεδο ΕΤΟ ( Ε ιδικά Τάγματα Οπλιτών) με διοικητη το συνταγματάρχη Μπαϊρακτάρη. Τα τάγματα ηταν τρία Α, Β,Γ ΕΤΟ , ενώ οι υποπτοι εφεδροι αξιωματικοί σχημάτισαν ειδικό τάγμα. Όταν εγινε διαροή πληροφοριώνγια τα αίσχη που γίνονταν, μεταφέρθηκαν εκεί και οι στρατιωτικές φυλακές Αθηνών σε ειδικό ορμο , οπου κκρατούντανυπόδικοι στρατοδικείων ,αξιωματικοί του ΕΛΑΣ και αξιωματικοί της Μέσης Ανατολής. Επέβαλαν στους κρατούμενους ν’αποκηρύξουν το ΚΚΕ με πολλά βασανιστήρια και πολλοί αφησαν τη ζωή τους εκεί.Η Μακρόνησος υπήρξε το αίσχος του κράτους της δεξιάς οπου 100.000 Ελληνες γνώρισαν το μαστίγιο και ματσούκι του <ΑΜΦΑΜΙΤΗ> και στα 4 χρόνια πέρασαν 28.000 στρατιώτες και 1.100 εφεδροι αξιωματικοί.
Οι Αλφαμήτες (Α.Μ. = αστυνομία μονάδος) της Μακρονήσου υποδέχονταν τους αγωνιστές κρατούμενους σε δύο σειρές σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη. Τους άφηναν να περνούν από μέσα και τους έκαναν κάθε είδους κακοποίηση. Από τα χτυπήματα πολλοί έμειναν παράλυτοι, τυφλοί, τρελοί επειδή πίστευαν στον αντιφασιστικό τους αγώνα και την ελευθερία. Τα μεγάφωνα στη διαπασών ανακοίνωναν ότι θα φύγουν από τη Μακρόνησο όσοι ανανήψουν και γίνουν Έλληνες. Όσοι δεν το καταλάβουν και δεν ανανήψουν δεν έχουν θέση στην Ελληνική κοινωνία, οικογένεια και ελληνικό κράτος και θα πρέπει να πεθάνουν. Οι υπάνθρωποι και κτηνάνθρωποι της Μακρονήσου έκαναν συνειδητά και μελετημένα όσα είχαν μάθει από τις ναζιστικές και φασιστικές σχολές. Η εθνικοφροσύνη είναι η εγγύηση για να υπάρξει Ελλάδα και να μεγαλουργήσει, ενώ ο κομμουνισμός και κάθε άλλη αντεθνική ιδεολογία είναι οι εχθροί της πατρίδας μας. Η θρησκεία και η πατρίδα χτυπιούνται προδοτικά από το κομμουνιστοσυμμοριτισμό και το κράτος έχει υποχρέωση να αμυνθεί και δεν θα πρέπει να αφήσει τους εχθρούς του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας να το γκρεμίσουν. Οι μεγάλοι χασάπηδες των στρατοδικείων αυτών, των δικαστηρίων σκοπιμότητας με τους βασιλικούς επιτρόπους αφού άλλη λέξη δεν ήξεραν εκτός από το «θάνατος». Γι΄ αυτό όλοι οι υπόδικοι της Μακρονήσου έπρεπε να πληρώσουν με τη ζωή τους επειδή δεν έγιναν προδότες του λαού, δεν συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, αλλά στάθηκαν σαν Έλληνες πατριώτες και να βγει η γυμνή αλήθεια για το «φάγωμα» του Νίκου Μπελογιάννη από ποιους καρφώθηκε και γιατί. Η κατηγορία που τους παρέπεμψαν σε δίκη ήταν περίπου η ίδια για όλους με βάση το Νόμο 509/47. Το κατηγορητήριο ήταν ότι: «ήθελαν να ρίξουν το καθεστώς, ν΄ αποσπάσουν μέρος από την επικράτεια, έκαναν κατασκοπεία προς όφελος των κομμουνιστοσυμμοριτών, δολοφονούσαν εθνικόφρονες κ.λ.π.».
Όταν έφτανε η ημέρα του Βασιλικού επιτρόπου αγόρευε για ώρες κατά του κομμουνισμού, συμμοριτοπόλεμου, προδοσίας και εγκληματικότητας. Τους χαρακτήριζε συμμορία δολοφόνων, κατασκόπων, προδοτών, απάτριδων και πουλημένων. Η απόφαση, ποινή σε θάνατο.
Στην τετραετία ΄46-΄50 η αριστερά νικήθηκε από τα λάθη της ηγεσίας, από τις πισόπλατες μαχαιριές του Τίτο στο Δημοκρατικό στρατό, από την εγκατάλειψη του Στάλιν που άφησε το δημοκρατικό στρατό να πέσει κάτω από τα τρομερά χτυπήματα της ντόπιας και ξένης δεξιάς. Οι χιτοεθνικόφρονες τα χρόνια αυτά έκαναν τη θεμελίωση του κράτους του τρόμου, της αδικίας, της ισοπέδωσης και καταστροφής των πάντων. Κάπου 158.000 οι νεκροί και 100.000 έφυγαν σε ανατολικές χώρες. Με τον πόλεμο του ΄40 την κατοχή, την πείνα, την εθνική αντίσταση και τα Δεκεμβριανά ξεκληρίστηκαν ο Ελληνικός λαός στα χωριά εκτός από τους χίτες, τυχοδιώκτες και φανατισμένους της δεξιάς, είχε γίνει και ο Νόμος 509/47 φόβος και τρόμος, που είχε βγάλει εκτός νόμου το ΚΚΕ και ισοπεδώθηκαν αξίες και ότι τίμιο, ωραίο, ηθικό και ανθρώπινο υπήρχε.
Στη Γυάρο στέλνονταν καταδικασμένοι βάσει αποφάσεων στρατοδικείων και κακουργιοδικείων.Το 1947 στάλθηκαν στο μοναστήρι Τρίκερι της Μαγνησίας 5.000 γυναίκες επειδή είχαν αριστερή ιδεολογία
Ο κύριος κορμός της ανταρτικης δύναμης βρισκόταν στην Ηπειρο –Δυτική Μακεδονία. Η περιοχή Γράμου –Βίτσι κατεχόταν από αντάρτες από το καλοκαίρι του 1947.Στις 27-8-1947 πήραν αποφάσεις για διάφορες αρμοδιότητες οι:Ζαχαριάδης ,Γούσιας και Βαβειάδης,ενώ η αμερικανική αποστολή εξακολουθούσε τον ανεφοδιασμό του ελληνικού στρατού και ο πρωθυπουργος Σοφουλης που ιδρυσε τά τάγματα ασφαλείας πήγεστηνΚαστοριά να τονώσει το πεσμένο ηθικό των στρατιωτών.(Φωτιά και τσεκούρι Ευαγ. Αβέρωφ-Τοσίτσα Αθηνα 1974). Ημάχη Γράμμου –Βίτσι εφερε τους αντάρτες στην πόλη της Καστοριάς και κράτησε ένα 6μηνο (Ιούνιος-Δκεμβριος 1948). Ειχε μεγάλες απώλειες ο κυβερνητικός στρατός από νεκρούς και τραυματίες. Ερχεται ο στρατηγός Μάρσαλ και πιέζουν οι Αμερικανοί να σχηματιστεί κυβέρνηση από όλα τα αστικά κόμματα υπο την προεδρία του Θ. Σοφούλη..Αντίθετος σ’ αυτην ηταν ο Βαν Φλητ. Ηθελε να παραδοθεί η εξουσία στα χέρια των στρατιωτικών ,αφού προηγουμένως είχε εκλέξει το στρατηγόΤοδεύτερο 10ημερο του Ιανουαρίου το 1949ορκίστηκε η νέα κυβέρνηση με συμμετοχή των : Κ ΤΣΑΛΔΑΡΗ,Σ.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ, Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, Π. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΣΠ. ΜΑΡΚΕΖΙΝΗ ,Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣΤ. ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Κ. ΤΣΑΤΣΟΥ και ΕΥΑΓ. ΑΒΕΡΩΦ, υποκύπτοντας ετσι στις Αμερικανικές πιέσεις. Η πρώτη κυβερνητική ενέργεια ηταν ο διορισμός του ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΥ. Στις διαταγές του ηταν στρατός ,ναυτικό, αεροπορία και χωροφυλακή και 30.000 ανδρες εξωπλισμένοι πλήρως με τελειότατα Αμαρικανικά οπλα.
Η πρώτη κυβέρνηση του βουνού ηταν 8μελή ,ενώ τον Ιανουάριο του 49 η νέα κυβέρνηση ηταν 16μελή με πρόεδρο το ΔΗΜ. ΠΑΡΤΣΑΛΙΔΗ.Τον ΑΠΡΊΛΙΟ ΤΟΥ 1949 οι αντάρτες ξαναγυρίζουν στο Γράμμο.Στις 24-6-1949 πεθαίνει ο ΣΟΦΟΎΛΗΣ τον οποίο αναπλήρωσε ο ΑΛ.ΔΙΟΜΗΔΗΣ. Ο ΤΙΤΟ στις 11-7-1949κλείνει τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα, ενώ ο ΜΩΡΙΑΣ,ΡΟΥΜΕΛΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ και ΕΥΒΟΙΑ εχουν εκκαθαριστει από το αντάρτικο στοιχείο.Η Δύναμη 30.000 ανδρών εξοπλισμένη με τα τελειότερα αμερικανικά οπλα κατευθύνεται προς τις μόνιμες αντάρτικες εστίες του Γράμμου και Βίτσι.Παρατάχτηκαν τον Ιούλιο 8 μεραρχίες και ο Παπάγος είχε ορίσει διοικητή σρτατιάς τον Κ. Βεντήρη . Τα σχέδια ηταν Πυρσός Α,Β και Γ. Μετά την πτώση του Γράμμου και Βίτσι στις 16-10-1949 ο Δ .Παρτσαλίδης ,πρόεδρος της προσωρινής δημοκρατικής κυβέρνησης ανήγγειλε από το ραδιόφωνο τον τερματισμό των εχθρωπραξιών λέγοντας: Ο ΔΣΕ δεν κατέθεσε τα όπλα ,αλλα τα αφησε παρά πόδας.Το Δεκέμβριο του 1949 εσίγησαν τα ομαδικά πυρά των ανταρτών και ολόκληρη η Ελλάδα ηταν ερείπια,Καπου 3 εκατεμμύρια πληθυσμός ζει εκτός παραγωγικής διαδικασίας,η αγροτική παραγωγή είναι κάτω του 30% ,η βιομηχανική παραγωγή είναι το 87%, οι εξαγωγές το 28% και η ηλεκτρική ενέργεια το 97% τους ετους 1939 και το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι 100 δολλάρια.
Με την ανατολή του 1950 στην Μακρόνησο ,Γυάρο και Τρίκερι βρίσκονται 50.000 κρατούμενοι ,60000 αντάρτες πέρασαν τα Ελληνικά σύνορα ,30.000 παιδιά μεταφέρθηκαν σε λαϊκές δημοκρατίες και οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές τα ετη 1940-1949 φτάνουν το μισό εκατομμύριο. Ως τον Οκτώβριο του 1949 ειχαν καταδικαστεί σε θάνατο 5322 και ειχαν θανατωθεί οι 3033. Στις φυλακές τον Απρίλιο του 1950 καταδικασμένοι είναι 16.738 και υπόδικοι 5.425 . Η Μακρόνησος ανέδειξε τους βασανιστές του λαού Δ.Ιωαννίδη στη Β ΕΤΟ και στη χούντα ονομαζόταν <σκύλος της ΕΣΑ> και του Γ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ δικτατορα της χούντας.
Η βουλή του 46 τελείωσε τη θητεία της μμέσα στο αίμα και με ηγέτη το Κ. ΤΣΑΛΔΑΡΗ.Στο στίβο των εκλογών εμφανίζεται ο στρατηγός Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ και ο Παπάγος βιάστηκε να παραιτηθείγια νάναλάβει πιλιτική δράση ,αλλα δεν είχε ερθει η ώρα του κατά τους Αμερικανούς.Ηβουλή διαλυθηκε ,το Γψήφισμα ανεστάλη και οι εκλογές ορίστηκαν για 19-2,αλλά μετατέθηκαν στις 5-3,κατόπιν κοινής συμφωνίας των κομμάτων.Εκλογικό σύστημα ηταν η απλη αναλογική του 46 και οι εδρες περιορίστηκαν στις 250.Τα αποτελέσματα των εκλογων επι 1.688.323 εγκύρων ψηφοδελτίων ελαβαν:Λαϊκό κόμμα 317.512,εδρες 62,Φιλελεύθεροι 291.083 εδρες 56,επεκ 277739 εδρες 45,Γ. Παπανδρέου 180.185 εδρες35, Δημοκρατική Παράταξη 163.824 18εδρες, Κοτζιάς –Μανιαδάκης –Τουρκοβασίλης 137.618 εδρες 16,Κανελλόπουλος-Παπαδόπουλος- Σακελλαρίου 88979 εδρες 7, Εθνικό κόμμα (Ζέρβας)61.573 εδρες 3 Νέο Κόμμα Σπύρου Μαρκεζίνη 42157 εδρες 1 και τα αλλα δυο μικρότερα κόμματα ΕΠΕΛ και Αγροτικό δεν έβγαλαν βουλευτή.Στις 15-4-1950 σχηματίστηκε πολυκομματική κυβέρνηση Πλαστήρα και μέσα στο 1950 κατέβηκαν διαδοχικά στην εξουσία 7 κυβερνήσεις ,από τις οποίες οι 5 μετά τις εκλογες που ειχαν γίνει στις 5-3-1950.
Το 1951 επαναφέρονται σε ισχύ το Γ ψήφισμα του 46 και τα ΑΑ,ΑΒ ψηφίσματα του 1947 που αφορούν το τύπο. Στις 3-8-1951 ιδρύεται η ΕΔΑ ,στις 15-4-51 γίνονται δημοτικές εκλογές και 2-9-51 οι εθνικές εκλογές.Κυκλοφόρησε προβοκατορικό κείμενο με μήνυμα Πλαστήρα προς Ζαχαριάδη μεσο της Σοβιετικής πρεσβείας. Πρώτο κόμμα βγαίνει ο συναγερμός του Παπάγου ,αλλα τα ανάκτορα δεν τον ηθελαν να ορκιστεί .Στις 27-10-1951 ορκίστηκε κυβέρνηση Πλαστήρα –Βενιζέλου και η χρονιά αυτί συμπίπτει με την είσοδο Ελλάδος –Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.
Στις 19-10-1951 με το νόμο 509 αρχίζει η δίκη του Μπελογιάννη και των 93 συντρόφων του.Εγιναν πιέσεις να διακοπεί η δίκη και τελικά στις 16-11-1951 βγήκε η απόφαση να δικαστούν οι 12 σε θάνατο. Οι Αμερικανοί ειχαν αρκετά βραχυκυκλωμένη τη κυβέρνηση Πλαστήρα και στις του 1952 υπάρχουν ακόμη κρατούμενοι . Η δεύτερη δίκη του Μπελογιάννη τελείωσε την 1-3-1952 και από τους 29 κατηγορούμενους που είχαν στο εδώλιο , οι 8 καταδικάστηκαν σε θάνατο και οι Αμερικανοί επεδίωκαν την ανατροπή Πλαστήρα και αντικαταστασή του από τον Παπάγο. Μπροστά στα πολιτικά αδιέξοδα που μηχανεύεται η δεξιά ,ο Πλουμίδης προσπαθεί να σώσει τον Μπελογιάννη προσφέροντας τος εαυτό του ,δηλώνοντας ότι καθοδηγητής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ είναι ο ιδιος και όχι ο Μπελογιάννης αλλά, βρίσκει εντελώς αντίθετο το Νίκο Ζαχαριάδη. Στις 30-3-1952 , εγιναν οι εκτελέσεις παράτυπα , ξημερώματα Κυριακής. Πέντε μήνες μετά την εκτέλεση Μπελογιάννη συνελήφθη ο Νίκος Πλουμίδης , απομονωμένος από το κόμμα και χαρακτηρισμένος από το Ζαχαριάδη σαν χαφιές, εκτελέστηκε στο Δαφνί στις 14-8-1954.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ


Μοντέλα- Προσομοιώσεις- Εικονική

πραγματικότητα-Αλφάβητα Ζωής!
Του καθηγτή Γιάννη Δ. Λύρα
Τα κύρια χαρακτηριστικά τους είναι:

• Μεγάλη οικονομία και απόδοση σκέψης.
• Απουσία διαφωνίας γιατί έχουν μεγάλη απλότητα και ευχέρεια απορρόφησης όταν διδάσκονται σωστά.
• Αποτελούν αποτελεσματική και ισχυρή εκγύμναση του νου και του πολλαπλασιάζουν την ικανότητα του. .
Τα χαρακτηριστικά των μοντέλων είναι η ακριβής, σαφής, απλή, πλήρης, σύντομη διατύπωση. Όργανά τους είναι ο Λόγος ,το σύμβολο και το σχήμα. Ένα μοντέλο- σύμβολο- σχήμα συμπυκνώνουν εκατομμύρια περιπτώσεων κατηγοριών και αντικειμένων φυσικών και πνευματικών. Τα μοντέλα με την απλότητα πυκνότητα και συντομία χαρίζουν στον άνθρωπο οικονομία χρόνου και κόπου. Απαιτείται μόνο λίγος χρόνος για την αρχική κατανόηση και στη συνέχεια η εφαρμογή και επανάληψη γίνεται με ευχάριστο τρόπο. Εκεί που χρειάζεται κάποιος να εκφράσει δύσκολες έννοιες και όρους και για μεγάλο χρονικό διάστημα με τη χρήση των μοντέλων αρκεί μόνο λίγος χρόνος, δηλαδή τα μοντέλα εξοικονομούν κόπο και χρόνο και η βραχυχρόνια μνήμη γίνεται μακροχρόνια.
Βέβαια δε φταίνε όσα δε γνωρίζουν τα μοντέλα ούτε φταίνε γιατί δεν τα έμαθαν. Πρώτον γιατί δε γνώριζαν ότι τα μοντέλα είναι αναγκαία και σπουδαία ενίσχυση για κάθε πνευματική εργασία, κατεύθυνση και επιστήμη και έχουν οικονομική χρησιμότητα και είναι απίστευτα απλή σε βάθος- πλάτος.
Δεύτερον γιατί δε γνώριζαν ότι τα μοντέλα είναι ισχυρά και αναγκαία για την εκπαίδευση και εκγύμναση του νου. Εκείνος που δε γνωρίζει ή δεν κατέχει τη χρήση των μοντέλων είναι ένας καθυστερημένος, ατελής και αγύμναστος νους. Είναι ακόμη χειρότερο όταν έχει πνευματικές ικανότητες και δεν αξιοποιούνται ή αχρηστεύονται. Άρα είναι ένας ατελής νους με απλή λογική και
Τρίτον δεν φταινε γιατί δε τους εδίδαξαν τα μοντέλα με αποτέλεσμα να δείχνουν αποστροφή στις δύσκολες έννοιες και όρους, ενώ τα μοντέλα είναι ελκυστικά και κατανοητικά.
Η ανθρώπινη λογική από τον πρωτόγονο άνθρωπο μέχρι σήμερα έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί αλλά παραμένει ακόμη ανεπαρκή να συλλάβει και να λύσει τα προβλήματά μας και με τη βοήθεια των μοντέλων και μαθηματικών θα συμπληρωθεί, επεκταθεί και ενισχυθεί.
Η Ελλάδα με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον ,το λαμπερό ήλιο, τον καθαρό ουρανό και τη μεσογειακή διατροφή ευνοεί τη σκέψη και τη συζήτηση. Από τον ελληνικό πολιτισμό πήραν πολλά στοιχεία οι άλλοι πολιτισμοί γιατί οι Έλληνες έχουν ευαίσθητη αντίληψη είναι περισσότερο ανήσυχοι, αισιόδοξοι και πάντα δημιουργούν.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Σχηματισμός γης πριν 5 δις έτη.
Εμφάνιση ζωής πριν 2 δις έτη.
Πριν 1 εκατομμύριο έτη εμφανίστηκαν τα ανθρωποειδή.
Πριν 100 ή 200 χιλιάδων ετών εμφανίστηκε ο άνθρωπος.που διακρίνεται ανάλογα με την πορεία της εξέλιξης η οποία επηρεάζεται από τις φυσικές και κοινωνικές συνθήκες σε:
Homo sapiens= Λογικός Άνθρωπος
Homo faber= Τεχνίτης Άνθρωπος
Homo habilis= Επιδέξιος Άνθρωπος
Homo ryndens =Παιγνιώδης Άνθρωπος
Homo oeconomicys=Οικονομικός Άνθρωπος
Homo Juridicus =Νομικός Άνθρωπος
Homo Artisticus=Καλλιτέχνης Άνθρωπος
Homo Dominator=Εξουσιαστής Άνθρωπος
Homo Conventionalis=Συμβατός Άνθρωπος
Homo Mathematicus Constructor= Μαθηματικός κατασκευαστής άνθρωπος.
Homo Intelectual constructor= Πνευματικός κατασκευαστής άνθρωπος.

Οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν, ευημερήσουν, αγαπήσουν, να χαρούν, να γελάσουν ,να ευτυχήσουν να δημιουργήσουν, να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στην ειρήνη, αγάπη και εργασία ,στην ένωση και ελευθερία των λαών.
Η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων είναι το θεμέλιο της συνεργασίας για την ευημερία της ανθρωπότητας με τις 2 επιταγές την φιλότητα και την συγνώμη.
Η συστηματική αλλαγή οφείλεται στην ανάπτυξη τη διάδοση των μαθηματικών που μελετήθηκαν οι νόμοι της ύλης και της κίνησης.

ΤΑ ΑΛΦΑΒΗΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (DNA, RNA, Πρωτείνες)

A. ΑΛΦΑΒΗΤΟ DNA
1. Το αλφάβητο του DNA είναι τα γράμματα A,T,G,C με βοηθητικά στοιχεία το Rd,P.(αδενίνη,θυμίνη,γουανίνη,κυτοσίνη,δεοξυριβόζη,φωσφορικό οξύ)
2. Δομή του DNA. Η Α ζευγαρώνει πάντοτε με την Τ και η G ζευγαρώνει πάντοτε με τη G με 2 και 3 δεσμούς υδρογόνου αντίστοιχα (Α=Τ,G=-C)
3. Κατασκευή DNA
Με κομπιούτερ
Με χαρτοδιπλωτική (μέθοδος origami)
Με μαγνήτες
Με προκατασκευασμένα υλικά
Με θεατρικό δρώμενο.
Διάρθωση γενετικού υλικού. Βάσεις DNA,γονίδιο,χρωμόσωμα,καρυότυπος άνδρα 44+χψ,γυναίκας 44+χχ.Καρυότυπος είναι ο αριθμός, το σχήμα και μέγεθος των χρωμοσωμάτων και είναι σταθερός για κάθε είδος,εκτός τωνν διαφόρων περιπτώσεων που λέγονται μεταλλάξεις.
Ελληνικό αλφάβητο,γράμματα,σελίδες,τόμος, τόμοι 46
Το DNA έχει μνήμη και εξέλιξη και η ροή της πληροφορίας είναι DNA,RNA,πρωτείνες. Μνήμη σημαίνει,πως παράγει το προιόν και εξέλιξη πότε θα το παράγει (πρωτείνη)
4. Αντιγραφή DNA.
Είναι η διαδικασία στην οποία οι 2 αλυσίδες του DNA γίνονται 4 και τα 2 νέα μόρια είναι ποιοτικά και ποσοτικά ίδια,λόγω της συμπληρωματικότητας των βάσεων
Ισχύουν μόνο οι πράξεις πολλαπλασιασμός και διαίρεση και βασίζεται πάντοτε στο ζευγάρωμα των αζωτούχων βάσεων Α=Τ και G=-C
Οι συνέπειες της αντιγραφής είναι η μίτωση και η μείωση. Η μίτωση γίνεται στα σωματικά και κύτταρα και έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη των όργανισμών,την αναγέννηση κυττάρων και τη μονογονία. Η ανώμαλη μίτωση προκαλεί τον καρκίνο (καλοήθη,κακοήθη) και τη λευχαιμία (μυελογενή και λεμφογενή).Τα άτομα που πάσχουν από καρκίνο ή λευχαιμία κάνουν χημειοθεραπεία ή ακτινοβολίες,για να σταματήσουν αυτήν την . Η μείωση γίνεται στους γονάδες των οργανισμών και δημιουργούνται οι γεμέτες που είναι τα σπερματοζωάρια και ωάρια. Η ανώμαλη μείωση δημιουργεί γαμέτες που όταν γονιμοποιηθούν δημιουργούνται τα διάφορα σύνδρομα.
5.Μηχανισμός μίτωσης. Ο μηχανισμός της μίτωσης περιλαμβάνει τα στάδια πρόφαση, μετάφαση,ανάφαση και τελόφαση.
Πρόφαση=Διπλασιασμός του γενετικού υλικού (αδελφές χρωματίδες).
Μετάφαση=Κίνηση των διπλασιασμένων χρωμοσωμάτων στον Ισημερινό του κυττάρου.
Ανάφαση=Σύνδεση των αδελφών χρωματίδων με τις ίνες της ατράκτου,διαχωρίζονται και κατευθύνονται στους πόλους του κυττάρου.
Τελόφαση=Γίνεται ο σχηματισμός των 2 νέων πυρήνων και ακολουθεί η κυτταροδιαίρεση.
Το αποτέλεσμα της σωστής μίτωσης είναι ο σχηματισμός 2 νέων κυττάρων που περιέχουν τον ίδιο αριθμό χρωματοσωμάτων,με το αρχικό κύτταρο, το ζυγωτό.
6. Μηχανισμός μείωσης. Ο μηχανισμός της μείωσης περιλαμβάνει τη μείωση 1 και τη μείωση 2.Στη μείωση 1 γίνεται ο διαχωρισμός των ομολόγων χρωμοσωμάτων και στη μείωση 2 γίνεται ο διαχωρισμός των αδελφών χρωματίδων.
Μείωση 1
Πρόφαση=Διπλασιασμός του γενετικού υλικού (αδελφές χρωματίδες)
Μετάφαση=Σύναψη ομολόγων χρωμοσωμάτων (τετράδες). Ομόλογα χρωματοσώματα είναι τα ανά περίπου 2 όμοια χρωμοσώματα όπου το ένα προέρχεται από τη μάνα και το άλλο προέρχεται από τον πατέρα και ελέγχουν τις ίδιες ιδιότητες,εκτός των φυλετικών χρωμοσωμάτων,γιατί το φυλετικό χρωμόσωμα Χ είναι μεγαλύτερο από το φυλετικό χρωμόσωμα Ψ.
Ανάφαση=Αποχωρισμός των ομολόγων χρωμοσωμάτων
Τελόφαση=Σχηματισμός πυρήνων με το μισό αριθμό των χρωμοσωμάτων.
Μείωση 2. Ακολουθούν τα 4 στάδια της μίτωσης.
Στη σωστή μείωση προκύπτουν 4 θυγατρικά κύτταρα με το μισό αριθμό χρωμοσωμάτων, από το αρχικό κύτταρο, το ζυγωτό.
Η σύναψη μπορεί να γίνει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και ο αριθμός των χρωμοσωμικών συνδυασμών,που δημιουργούν διαφορετικούς γαμέτες, ισούται το 2 και δύναμη τον αριθμό των χρωμοσωμάτων της απλοειδούς σειράς. Στο ανθρώπινο είδος είναι ν=23 και οι χρωμοσωμικοί είναι 2 στη δύναμη 23 και οι γαμετικοί συνδυασμοί είναι 2 στη δύναμη 46. Μπορούμε με τις πιθανότητες να υπολογίσουμε τις κληρονομικές ιδιότητες που πήραν τα εγγόνια, από τους παππούδες και γιαγιάδες. Με βάση τους χρωμοσωμικούς-γαμετικούς συνδυασμούς και τις πιθανότητες είναι αδύνατος 2 παιδιά από διαφορετικές γέννες να έχουν ταυτόσημο γενετικό υλικό,γι'α;υτό και παρατηρείται η μεγάλη ποικιλότητα στα παιδιά μιας οικογένειας, που το καθένα έχει τα δικά του διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Με κομπιούτερ
Με χαρτοδιπλωτική (μέθοδος origami)
Με μαγνήτες
Με προκατασκευασμένα υλικά
Με το ελληνικό αλφάβητο
Με αριθμούς
Με θεατρικό δρώμενο

Β ΑΛΦΑΒΗΤΟ RNA-ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ(Μεταγραφή-Μετάφραση)
Το αλφάβητο RNA είναι τα γράμματα A,U,G,C,με βοηθητικά τα R,P,Αδενίνη,ουρακίλη,γουανίνη,κυτοσίνη,ριβόζη,φωσφορικό οξύ.
Το αλφάβητο των πρωτεινών είναι τα 20 διαφορετικά αμινοξέα.
Όταν το κύτταρο ή ο οργανισμός χρειάζεται κάποια πρωτείνη,τότε το DNA παράγει το RNA το οποίο με τη σειρά του παράγει την πρωτείνη, μέσα στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου,με τη βοήθεια του ενδοπλασματικού δικτύου,των ριβοσωμάτων και των αμινοξέων που κυκλοφορούν ελεύθερα.
Η μεταγραφή είναι μια διαδικασία που το DNA δίνει RNA. Ανοίγει ένα τμήμα του (γονίδιο) και η μια αλυσίδα μεταγράφεται. Απέναντι από τις βάσεις Α,Τ,G,C της αλυσίδας του DNA,ζευγαρώνουν οι βάσεις,U,A,C,G του RNA,το οποίο σε σχέση με το DNA είναι μονόκλωνο. Το παραγόμενο RNA βγαίνει έξω από τον πυρήνα,ωριμάζει, και με τη βοήθεια των ριβοσωμάτων και αμινοξέων γίνεται η σύνθεση της πρωτείνης. Σε κάθε τριάδα βάσεων RNA αντιστοιχεί ένα αμινοξύ,γι'αυτό και ο αριθμός των βάσεων στο RNA είναι πολλαπλάσιος του 3.Οι συνδυασμοί των τεσσάρων βάσεων ανά τρείς είναι 64 και τα αμινοξέα είναι 20, γιατί πολλές τριπλέτες κωδικοποιούν το ίδιο αμινοξυ.Παρατηρούμε οτι η ροή της πληροφορίας είναι DNA,RNA,πρωτείνη.Αν έχει συμβεί κάποια μετάλλαξη τότε το τελικό προιόν που είναι η πρωτείνη θα είναι διαφορετικό. Η αριθμητική σχέση που ισχύει για συνεχή γονίδια είναι ν DNA,ν\2 RNA,n\2\3 πρωτείνη.


Γ.ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ
Γενετική είναι η επιστήμη της βιολογίας που μελετά τα φαινόμενα της κληρονομικότητας. Κληρονομικότητα είναι η μεταβίβαση των ιδιοτήτων από τους προγόνους στους απογόνους.Πρώτος που μελέτησε τη κληρονομικότητα είναι ο Μέντελ χρησιμοποιώντας πειραματικό υλικό το μοσχομπίζελο.Το γονίδιο είναι μονάδα κληρονομικότητας για ένα γνώρισμα.Αλληλόμορφα γονίδια είναι τα γονίδια που βρίσκονται στην ίδια θέση των ομολόγων χρωμοσωμάτων, δρούν για τον ίδιο γνώρισμα με τον ίδιο (ομόζυγο=ίδια γονίδια) ή διαφορετικό τρόπο (ετερόζυγο=διαφορετικά γονίδια).Τα ομόλογα χρωμοσώματα διακρίνονται σε αυτοσωμικά και φυλετικά. Τα σωματικά κύτταρα λέγονται διπλοειδή και οι γαμέτες λέγονται απλοειδείς. Στο ανθρώπινο είδος υπάρχουν τα φυλετικά Χ και Ψ. Ο γονότυπος του άνδρα είναι 44+χψ και της γυναίκας 44+χχ. Γονότυπος είναι η γενετική σύσταση του ατόμου ενώ φαινότυπος είναι η έκφραση του γενετικού υλικού. Το γονίδιο λέγεται επικρατές οταν κυριαρχεί στο αλληλομορφό του το οποίο λέγεται υποτελές.Αν γνωρίζω τον αριθμό των διαφορετικών αλληλομόρφων γονιδίων και τη σχέση μεταξύ τους,μπορώ να βρω τους φαινότυπους, γονότυπους,συνολικές διασταυρώσεις,φαινοτυπικές και γονοτυπικές αναλογίες και διαφορετικές διασταυρώσεις.
Παράδειγμα. Τα γονίδια των ομάδων αίματος είναι 3= Α,Β,Ο. Γονότυποι 6=3+2+1,ΑΑ,ΒΒ,ΟΟ,ΑΒ,ΑΟ,ΒΟ.Συνολικές διασταυρώσεις 6χ6=36.Διαφορετικές διασταυρώσεις=36+6\2=21

Δ.ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ
Η οποιαδήποτε αλλαγή στο γενετικό υλικό ονομάζεται μετάλλαξη.Διακρίνεται σε δομική και αριθμητική.Η δομική διακρίνεται σε γονιδιακή και χρωμοσωμική. Στη γονιδιακή μετάλλαξη έχουμε ελλειψη,προσθήκη ή αντικατάσταση βάσης ή βάσεων και στη χρωμοσωμική αλλάζει η δομή του χρωμοσώματος.Στην αριθμητική μετάλλαξη αλλάζει ο αριθμός των χρωμοσωμάτων. Αριθμητική μετάλλαξη είναι το σύνδρομο Ντάουν και το 21 χρωμόσωμα είναι 3 φορές,αντι για 2 που υπάρχει στα φυσιολογικά άτομα. Οι μεταλλάξεις προκαλούν ασθένειες,γενετική ποικιλότητα και προκαλούνται απο χημικές ουσίες ,ακτινοβολίες κ.λ.π.

Ε.ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ-ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Με τη γενετική μηχανική μεταφέρεται γενετικό υλικό από κάποιον οργανισμό σε έναν άλλο.Ο οργανισμός αυτός λέγεται γενετικά τροποποιημένος. Με τη γενετική μηχανική αντιμετωπίζουμε διάφορες ασθένειες,βελτιώνουμε τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή,τη γονιδιακή θεραπεία με τη χαρτογράφιση του γενετικού υλικού. Με τη βιοτεχνολογία ο άνθρωπος κάνει κατάλληγες διασταυρώσεις, για την επιλογή οργανισμών με επιθυμητές ιδιότητες. Εφαρμογές της βιοτεχνολογίαςέχουμε στους ζυμομύκητες κρασιού,τυριού,ψωμιού και παρασκευής αντιβιοτικών