Αφιερωμένο σε αυτούς του έκτισαν και περιέσωσαν τα ιερά μνημεία της Βαλύρας
Α.Ο Άγιος Βλάσιος ο θαυματουργός
Λαιμόν Βλάσιος εκκοπείς δια ξίφους
Αλγούσι λαιμοίς ρευμάτων είργει βλάβας
Ενδεκάτη Βλασίου τάμεν αυχένα χαλκός ατειρής.
Ο Άγιος Βλάσιος πριν μαρτυρήσει ζούσε έντιμο και αξιέπαινο βίο και ήταν κατά τον μέγα Ιωβ άκακος, άμεμπτος, αληθινός και θεοσεβής, και απείχε παντός πονηρού πράγματος. Ήταν άριστος ιατρός και περίφημος σε πολλούς τόπους. Γι αυτό τον τίμησαν και τον ψήφισαν Επίσκοπο Σεβαστείας. Εκείνος όμως αποσύρθηκε στο όρος Άργος και κλείστηκε μέσα σε ένα σπήλαιο, όπου με καθαρότητα ψυχής προσευχόταν κατά μόνας στον Θεό .Δεν τον αγαπούσαν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα θηρία που πήγαιναν προς αυτόν και δεν ήθελαν να αναχωρήσουν αν δεν έβαζε το χέρι του επάνω τους για να τα ευλογήσει.
Ο ηγεμόνας Αγροικόλαος έστειλε κυνηγούς να πιάσουν τα θηρία και εντόπισαν στη σπηλιά τον άγιο Βλάσιο. Όταν ενημερώθηκε ο ηγεμόνας διέταξε να τον συλλάβουν. Ο άγιος δεν ταράχτηκε καθόλου γιατί του φανέρωσε ο Θεός τι επρόκειτο να ακολουθήσει , κατά τη προηγούμενη νύχτα. Είπε ήρεμα στα ζώα “ελάτε τέκνα ας πάμε μαζί γιατί σήμερα με θυμήθηκε ο Θεός”.Πολλοί Έλληνες που τον έβλεπαν πράο αποκτούσαν θεογνωσία και οι ευχές του θεράπευαν τους ανθρώπους και τα ζώα. Στη διαδρομή συνέβη ένα υιός μονογενής μίας γυναίκας να υποφέρει πολύ γιατί καθώς έτρωγε ψάρι κόλλησε ένα κόκκαλο στον λαιμό του. Όταν η μητέρα του παιδιού έμαθε τα θαύματα του αγίου φώναζε να την λυπηθεί , γιατί θα πέθαινε το τέκνο της. Ο άγιος τη σπλαχνίστηκε και είπε: “ Ο Θεός ο των εν αληθεία επικαλουμένων εισακούων, επάκουσον μου και την εμπαγείσαν άκανθαν τω παιδί, τη Θεία σου δυνάμει, έκβαλε και δος αυτώ ταχέως την θεραπείαν σου, και από τώρα και ύστερα αν ήθελε συμβή, ή εις ανθρώπους, ή εις ζώα τίποτε τοιούτον κακόν και ενθυμηθή τινάς να ειπή ο Θεός, δια πρεσβειών του δούλου σου Βλασίου, βοήθησον, χάρισαι αυτοίς ταχέως την ιατρείαν εις δόξαν του μεγάλου σου Ονόματος”.Σε μία άλλη περίπτωση, ένας λύκος άρπαξε το μοναδικό γουρούνι μιας χήρας και έκλεγε που έχασε τον πλούτο της. Πλησίασε τον άγιο, όταν τον έφερναν οι στρατιώτες και καθώς έκλεγε για τη συμφορά της, εκείνος χαμογελαστός της είπε: “Μη λυπήσαι ω γύναι και τώρα, εντός ολίγου, σου φέρει γερό το χοίρο σου ο λύκος”. Ο λύκος έχασε το φυσικό του ιδίωμα και επέστρεψε το γουρουνάκι στη γυναίκα. Ο ηγεμόνας τη πρώτη μέρα διέταξε να φυλακίσουν τον άγιο και την επόμενη απολογήθηκε με παρρησία και πίστη αληθή προς τον Κύριο. Ο ηγεμόνας διέταξε να τον δέρνουν στη φυλακή με δυνατά ραβδιά. Η χήρα προς τιμήν του έσφαξε τον χοίρο, έψησε το κεφάλι και τα πόδια, μαγείρεψε όσπρια , πήρε μαζί της και κάποια οπωρικά καθώς και κεριά και πήγε στη φυλακή. Προσέπεσε στα πόδια του αγίου και του ζήτησε να τιμήσει τη προσφερόμενη τροφή. Ο άγιος μετείχε , ευλόγησε τη χήρα για τη καλή της προαίρεση και είπε: “ Ούτω εόρταζέ με κάθε χρόνο και ελπίζω εις τον Θεόν πως δεν θα λείψη η αγαθοσύνη του από τον οίκο σου, και όποιος άλλος σε μιμηθή, θέλει λάβη εκείνος μεγάλην ευλογίαν πάντοτε εκ Θεού”.Ο άγιος πέρασε πολλά βασανιστήρια, τον κρέμασαν σε ξύλο και έσχισαν τις σάρκες του. Όταν τον κατέβασαν και τον πήγαιναν στη φυλακή τον ακολούθησαν επτά ευσεβείς γυναίκες που βρέχονταν από τις σταλαγματιές του αίματός του. Οι γυναίκες απολογήθηκαν ενώπιον του ηγεμόνα που τους ζήτησε να προσκυνήσουν τα αγάλματα των θεών . Εκείνες είπαν , αφού βάλεις τα αγάλματα των θεών σου μέσα σε ένα σακί και τα σφραγίσεις θα πάμε στη κοντινή λίμνη θα νιφτούμε και θα τα προσκυνήσουμε. Παρέλαβαν τα αγάλματα και τα έριξαν στον βυθό της λίμνης ,γεγονός το οποίο εξόργισε αφάνταστα τον ηγεμόνα.
Επειδή ήταν αμετάπειστες εμπρός στην αναμμένη κάμινο που έλιωναν οι δέσμιοι μολύβι για να τις κάψουν , διέταξε να τις κρεμάσουν και να ξεσχίσουν τις σάρκες τους με σιδερένια χτένια. Οι άγγελοι όμως τις προστάτευσαν. Στη συνέχεια τις έριξαν στην κάμινο αλλά η φλόγα έσβησε. Τις τελείωσαν με αποκεφαλισμό .Μαζί τους ήταν και δύο μικρά παιδιά μίας από τις γυναίκες, τα οποία έζησαν το μέγεθος του μαρτυρίου . Τα παιδιά τα έριξαν στη φυλακή, μαζί με τον άγιο Βλάσιο. Στη συνέχεια ζήτησε ο ηγεμόνας στον άγιο να θυσιάσει αλλά αρνήθηκε και τον προκάλεσε λέγοντας αν σε ρίξω στη λίμνη μπορεί ο Θεός σου να σε φυλάξει; Ο δε άγιος απάντησε, “δοκίμασε να καταλάβεις”.Ο άγιος Βλάσιος καθόταν αβλαβής πάνω από τα ύδατα και προκαλούσε τους ειδωλολάτρες στρατιώτες “ αν έχουν οι θεοί σας καμία δύναμη εισέλθετε και σεις να δούμε”.Τότε πήδησαν στη λίμνη 68 από αυτούς και πνίγηκαν. Άγγελος Κυρίου κατήλθε στη λίμνη και του είπε: “ Έξελθε και λάβε τον ητοιμασμένον σοι παρά Χριστού στέφανον”.Ο άγιος εξήλθε και έλαμπε το πρόσωπό του όπως ο ήλιος. Ο ηγεμόνας πρόσταξε να τον αποκεφαλίσουν μαζί με τα δύο μικρά παιδιά. Ο άγιος προσευχήθηκε και είπε: “ Κύριε ο Θεός των δυνάμεων, επάκουσόν μου του δούλου σου και δος την βοήθειαν σου εις όποιον με επικαλεσθή, ή εις ασθένειαν, ή εις πάσαν άλλην ανάγκην και χρείαν, εις δόξαν του αγίου Σου ονόματος”.
Μία ευσεβής γυναίκα επιμελήθηκε και στόλισε τον τάφο τους. Η δε χήρα δεν λησμόνησε την παραγγελία του αγίου και κάθε χρόνο τον γιόρταζε. Το ίδιο όμως συνέβη και στη Βαλύρα. Ξεχάσαμε να γιορτάζουμε τον άγιο Βλάσιο στις 11 Φεβρουαρίου, αφήσαμε να γκρεμιστεί η εκκλησία του που άλλοτε ήταν ο κυρίως ναός του χωριού. Τα μπάζα έχουν στο εσωτερικό του ερειπωμένου μνημείου φθάσει μέχρι τα παράθυρα, αλλά η ψητή γουρουνοπούλα μας έμεινε, την οποία τρώμε τις Κυριακές μετά την εκκλησία στη Βαλύρα, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ,και της Αγίας Τριάδος ,που γιορτάζει το χωριό. Ο άγιος Βλάσιος θεωρείται προστάτης των ποιμένων.
Β.Περιγραφή του ιερού ναού του Αγίου Βλασίου Βαλύρας
Ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Βλασίου στη Βαλύρα εντοπίζεται κοντά στη γέφυρα της Μαυροζούμενας και είναι ένας τρίκογχος , μονόχωρος, τρουλαίος ναός, με μήκος 7,60μ. και πλάτος 6,70μ. κτισμένος με πλινθοπερίκλειστο αργολιθοδομή . Ο τρούλος ανερχόταν από τις δύο καμάρες στα ανατολικά και δυτικά και από τα δύο τεταρτοσφαίρια στα βόρεια και νότια. Κτίστηκε πιθανώς όπως και άλλα αντίστοιχα μνημεία της εποχής του, μετά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κατά την ύστερη Βυζαντινή περίοδο , προς το το τέλος του 13ου και μέσον του 14 ου αιώνα, όπως έχουν συμπεράνει οι ειδικοί μελετητές. Αντίστοιχοι ναοί αυτής της περιόδου, είναι οι Άγιοι Θεόδωροι και η Αγία Άννα του Μυστρά, ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος Παλιού Λιγουριού Αργολίδος, ο Άγιος Στέφανος Καστοριάς, ο ιερός ναός της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Πολιανής Μεσσηνίας και άλλοι λιγότερο γνωστοί ναοί στη Πελοπόννησο (Καββαδία, Τσουρής 1992-1993, Αρχ. Δελτ. 47-48).Στο ναό του Αγίου Βλασίου σώζονται οι τοίχοι του ιερού ανατολικά, στο ύψος των παραθύρων ,ενώ ο εσωτερικός χώρος είναι γεμάτος μπάζα. Ο τρούλος έχει καταπέσει αλλά ο τοίχος νοτιοανατολικά διατηρείται μέχρι το ύψος των τριών μέτρων. Το μνημείο παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι τόσο για την αρχιτεκτονική του δομή, όσο για τον κεραμοπλαστικό του διάκοσμο γιατί περιλαμβάνει διακοσμητικά θέματα που είναι στους ειδικούς μελετητές άγνωστα, με εξαίρεση τα τρίγωνα και τετράγωνα, καθώς και τον διάκοσμο με ζώνες, που υπάρχουν στον κεραμοπλαστικό διάκοσμο και άλλων Βυζαντινών ναών , ακόμη και κατά τους ύστερους αιώνες, όσον αφορά τον διάκοσμο με τριγωνικά πλακίδια. Οι ερευνητές δεν συνάντησαν στον Άγιο Βλάσιο την παραληρηματική διακόσμηση του νάρθηκα της Αγίας Θεοδώρας ή της ανατολικής πλευράς του Αγίου Βασιλείου Άρτας. Αυτό που αντιλήφθηκαν ήταν ότι το πνεύμα της διακοσμήσεως των τοιχών του Αγίου Βλασίου ήταν να “πλουτιστεί ο διάκοσμος με διάφορους αυτοσχεδιασμούς και πενιχρά μέσα από ένα λαϊκό συνεργείο που δεν γνώριζε τη τέχνη του λιθοξόου και μιμήθηκε τους ναούς του Μυστρά (Δημητροκαλλης, 1994, Καββαδία,Τσουρής, 1992-1993, Αρχ. Δελτ. 47-48).Επενδυτικές πλίνθους σε οριζόντια διάταξη τοποθετημένες όρθιες ή πλαγιαστές γνώριζαν οι ερευνητές από τον Πύργο της Πύλης κοντά στην Αγία Σοφία του Μυστρά. Οπότε συμπέραναν ότι οι τέκτονες που έκτισαν τον Άγιο Βλάσιο θέλησαν να μιμηθούν το πλινθοπερίκλειστο σύστημα σημαντικών υστεροβυζαντινών μνημείων, ανοργάνωτα , με φθηνά υλικά και μη συστηματική δουλειά, που προκαλεί κατά τα άλλα ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Η θεολογική -συμβολική προσέγγιση του κεραμοπλαστικού διακόσμου του ναού κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα των ειδικών, αφού μέσα σε δώδεκα ζώνες κινείται ολόκληρο το σύμπαν και αναπαριστάνεται η θεία σπορά και το θέρος , όσον αφορά τον φωτισμό και την Ανάσταση του ψυχοπνευματικού εαυτού.
Γ.Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος του Αγίου Βλασίου
Για να προσεγγίσουμε και να απολαύσουμε τη μοναδικότητα του κεραμοπλαστικού διακόσμου του ναού του Αγίου Βλασίου χρειαζόμαστε γνώσεις θεολογίας, , αρχιτεκτονικής και συμβολισμού στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, αγιογραφίας, βασικές γνώσεις συμβολισμού στη ζωγραφική, γνώσεις ψυχολογίας και πάνω απ΄ όλα καθοδήγηση από τον Θεό για δουν οι οφθαλμοί μας και να αντιληφθεί ο νους μας το μεγαλείο των ζωνών , του κεραμοπλαστικού διακόσμου. Με τη βοήθεια του Θεού κατάφερα να σχεδιάσω τον διάκοσμο του ερειπωμένου ναού , πρώτα γιατί ήθελα να τον ζωντανέψω μέσα μου και να συνδεθώ με το μακρινό παρελθόν μας, τους προγόνους μας , οι οποίοι τον σχεδίασαν και έκτισαν, και δεύτερο για να έχω έναν οδηγό ώστε να μελετήσω τι είδους “ εργασία” έκαναν οι τέκτονες που δεν προτίμησαν να πελεκήσουν και να λαξεύσουν πέτρες, αλλά όρθωσαν ένα πλινθοπερίκλειστο σύστημα αργολιθοδομής για τον συγκεκριμένο ναό, με το οποίο ήταν περισσότερο “εξοικειωμένοι” κατά τους ειδικούς. Αν ήθελε η επιτροπή της εκκλησίας στη Βαλύρα να κτίσει έναν ναό με πέτρα, όπως αντίστοιχα τον Άγιο Αθανάσιο το 1829 ,δεν θα καλούσε ειδικό συνεργείο, θα προτιμούσε εκείνους τους ανειδίκευτους εργάτες που δεν ήξεραν ακριβώς τι έκαναν; Όσο για τον πρωτομάστορα τού είπε η επιτροπή πήγαινε και κτίστε μας τον ναό του Αγίου Βλασίου, δεν του παρέδωσαν συγκεκριμένο σχέδιο για να συμφωνήσουν για τα υλικά και το κόστος της κατασκευής; Την απάντηση μας την δίνει ο ίδιος ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος του ναού. Ο συγκεκριμένος ναός κτίστηκε σε μία εποχή που οι άνθρωποι ήταν ιδιαίτερα θρησκευόμενοι και γνώστες πολλών θείων πραγμάτων ,τα οποία ο νους μας σήμερα δύσκολα συλλαμβάνει στη τεχνοκρατική και γεμάτη άγχος εποχή που ζούμε. Στη Δύση κατά τη Μεσαιωνική περίοδο οι μοναχοί έδρασαν ως οικοδόμοι μοναστηριακών εκκλησιών και συνενώθηκαν σε αδελφότητες. Μεταξύ των μοναχικών ταγμάτων ήταν και οι Βενεδικτίνοι. Το έτος 550μ,Χ. ο μοναχός Γερμανός (Germanus) οικοδόμησε την εκκλησία του Αγίου Βικεντίου στο Παρίσι και το 602 τη μητρόπολη του Canterbury στην Αγγλία. Στο βιβλίο των οικοδόμων Breslau του 1707, αναγράφεται ο όρκος σιωπής της αδελφότητας που δεν έπρεπε ο μυημένος λιθουργός να φανερώσει σε κανέναν, όσον αφορά τον μυστικό χαιρετισμό. Ο όρκος τελείωνε ως “ούτω είη μοι ο Θεός βοηθός”.Τα σημεία αναγνωρίσεως μεταξύ τους ήταν απεριόριστα, και από αυτά γνωστά είναι περίπου 10.000. Ήταν πολυσύνθετα γεωμετρικά σχήματα. Μέσα στη γενική σύγχυση του αιώνα μας, η πνευματικότητα την οποία εγκλείουν τα σύμβολα της θρησκείας είναι η μόνη σανίδα σωτηρίας και λύτρωσης (Π.Γκράβιγγερ,1983, τομ. 6ος, σελ. 35).Ο ναός του Αγίου Βλασίου κτίστηκε μετά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κατά την ύστερη Βυζαντινή περίοδο. Τα σύμβολα επάνω στις ζώνες του κεραμοπλαστικού διακόσμου δηλώνουν σαφώς την Ορθόδοξη Χριστιανική προέλευσή τους αρχιτεκτονικά . Αντίστοιχα σύμβολα παρατηρούμε και στην αγιογραφία, η οποία έχει υιοθετήσει βασικά γεωμετρικά σύμβολα από την αρχαία Ελληνική μυστηριακή πραγματικότητα , τα οποία εξυπηρέτησαν τις ανάγκες αναπαράστασης του Θείου Λόγου της Αγίας Γραφής. Για να αντιληφθούμε τι αναπαριστάνεται επάνω στις ζώνες του ναού του Αγίου Βλασίου θα πρέπει με πίστη στον Θεό και ενσυναίσθηση να γίνουμε εμείς οι ίδιοι σχεδιαστές και κτίστες, ώστε να αποκαλυφθεί η θεία γνώση , η οποία παραμένει στη σιωπή για πολλούς αιώνες , φυλακισμένη μέσα στο ερειπωμένο μνημείο.
Δ. Ο συμβολισμός ανά ζώνη στον κεραμοπλαστικό διάκοσμο
Όταν εμπρός στα έκπληκτα μάτια μου αποκαλύφθηκαν οι δώδεκα ζώνες, οι οποίες διατρέχουν την περίμετρο του ναού του Αγίου Βλασίου, λύθηκε το ήμισυ του μυστηρίου (βλπ. Εικόνα 1. Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος του Α.Βλασίου Βαλύρας ). Το 12 , όπως γνωρίζουμε, δεν είναι τυχαίος αριθμός στον Χριστιανισμό. Δώδεκα είναι οι μαθητές του Χριστού , επίσης δώδεκα είναι οι μήνες του εκκλησιαστικού έτους, αρχομένου από τον Σεπτέμβριο και λήγοντος τον Αύγουστο. Παρατηρώντας τη θεματολογία της κάθε ζώνης, αποκαλύφθηκε ο βαθύτερος συμβολισμός του κεραμοπλαστικού διακόσμου του Αγίου Βλασίου. Πρόκειται για ένα ζωντανό θρησκευτικό έργο τέχνης ,που δεν θα μπορούσε να αναπαραχθεί με καμία δύναμη, λόγω της ασυμμετρίας των επιμέρους στοιχείων του, τα οποία εναρμονίζονται σε ένα συμμετρικό και αρμονικό όλον, ως διάκοσμος στις επιμέρους δώδεκα ζώνες του. Οι δώδεκα ζώνες είναι η απόδειξη ότι υπήρχε αρχιτεκτονικό σχέδιο εκ των προτέρων, το οποίο σχεδίασε ένας μέγας μύστης της εκκλησίας, και υλοποίησε ένας μυημένος πρωτομάστορας με το συνεργείο του εκείνη την εποχή, άγνωστοι και οι δύο σε εμάς σήμερα. Αυτή η άποψη τεκμηριώνεται μέσα από την παρουσίαση και τον συμβολισμό της κάθε ζώνης χωριστά και συνολικά που ακολουθεί. Επειδή πολλές εκκλησίες στη Πελοπόννησο υπάρχουν με παρεμφερή κεραμοπλαστικό διάκοσμο , παράλληλα ο Μυστράς ήταν ένας χώρος υψηλής μύησης, άλλωστε γέννησε τους Παλαιολόγους, υποθέτουμε ότι ο Βαλυραίος μυημένος ιερέας ή μοναχός της Μονής του Βουλκάνου είχε άμεση πρόσβαση με μία μυστική εκκλησιαστική αδελφότητα εκείνης της εποχής. Εκείνο όμως που είναι αξιοπερίεργο είναι ότι μόνο ο ναός του Αγίου Βλασίου περιλαμβάνει ολοκληρωμένο το αρχιτεκτονικό σχέδιο, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ενώ οι άλλοι ναοί φέρουν μέρος ενός παρεμφερούς διακόσμου.
1.
Πρώτη ζώνη
Η πρώτη ζώνη αποτελείται από πλίνθινα παραλληλόγραμμα, διάχωρα, τις κάθετες και οριζόντιες πλευρές των οποίων ορίζουν μακρόστενα πλινθία. Η σειρά των πλίνθων σε οριζόντια θέση θυμίζει τάφο, μία παθητική κατάσταση όπως την χαρακτηρίζουμε στη ζωγραφική. Όμως οι περίκλειστες και πλαισιωμένες οριζοντίως και καθέτως πλίνθοι είναι ζωντανές , πολύτιμες και προστατευμένες, γιατί μέσα φέρουν έναν θείο σπόρο, “εν αρχή είν ο Λόγος”, κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη. Ο σπόρος αναμένεται να βλαστήσει ψυχοπνευματικά, να δώσει θείο καρπό και να ανέλθει στην αιώνια ζωή, από τα κατώτερα στρώματα του Άδη και της λήθης, μέσα στην χονδροειδή ύλη. Είναι πλίνθοι άκρως σημαντικές γιατί επάνω τους βασίζεται όλος ο θείος θησαυρός, αυτό το οποίο στα ανώτερα στρώματα θα θερίσει ο Δεσπότης. Ο νοητός ήλιος , ως πυρήνας φωτίζει αυτή τη ζώνη του μήνα Σεπτεμβρίου προς τον Οκτώβριο. Κατά τον πρώτο μήνα του εκκλησιαστικού έτους αρχίζει η μαθητεία και τα εκκλησιαστικά δρώμενα με την Ίνδικτο, την οποία γιορτάζουμε την 1η Σεπτεμβρίου.
2.Δεύτερη ζώνη
Ο σπόρος σιγά σιγά ξυπνά και μορφοποιείται σε γήινα επίπεδα .Είναι πλαισιωμένος από τετράγωνο,που είναι περίκλειστο με μακρόστενα πλινθία. Το τετράγωνο θεωρείται σύμβολο της αισθητής ύλης και ορατής φύσεως. Η ενέργεια είναι θετική και αρνητική καθέτως και οριζοντίως. Οι τέσσερες πλευρές του τετραγώνου , αναλύονται σε δύο ορθές γωνίες, και εκ των πλευρών του τετραγώνου λαμβάνουμε το ιδεόγραμμα του σταυρού και το σχήμα Χ. Είναι το τετράγωνο μία εκκλησία, εντός της οποίας υπάρχουν εν δυνάμει, επί του σταυρού, με κέντρο αυτού τον ίδιο τον Θεό-ήλιο νοητό, όλα τα θεία στοιχεία για την ψυχοπνευματική μεταμόρφωση του όντος. Το τέλειο τετράγωνο αντιστοιχεί σε αυτόν που πέτυχε την αρμονία του πνεύματος και της ύλης λέγει ο Ο.Wirth (Π. Γκράβιγγερ,1983, τομ. 6ος, σελ. 57). “Η φύση του Χριστού λέγει ο Fr. Schuon, εκδηλώνεται δια τεσσάρων μυστηρίων, της Ενσαρκώσεως, της Αγάπης, της Θυσίας και της Αναστάσεως , η οποία είναι απόδειξη της θειότητας. Σε αυτά τα μυστήρια ,εντός του τετραγώνου συμβολικά καλείται να μετέχει η ανθρώπινη ψυχή. Να γεννηθεί στη ψυχή ο σπόρος του θείου με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και η θεία γνώση, η οποία είναι μεταμορφωτική και σωτήρια. Ο Θείος Λόγος σε αυτό το στάδιο έχει εισέλθει ως αστραπή μέσα στη ψυχή”. Παρατηρείται ουσιαστικά η πρώτη αδρή μεταμορφωτική κίνηση της ψυχής, κατά τον μήνα Οκτώβριο προς Νοέμβριο.
3. Τρίτη ζώνη
Η μεταμόρφωση σε αυτό το στάδιο αναπαριστάνεται ως ένας περίκλειστος με μακρόστενα πλινθία κύκλος ,εντός του οποίου ρέουν αέναα όλα τα εν δυνάμει και υπό διαμόρφωση στοιχεία. Παρατηρείται σαφής κίνηση. Πρόκειται για το σπήλαιο, την έδρα του επιθυμητού στην κοιλία. Πρέπει να μετριαστεί η επιθυμία των αισθήσεων για να εξέλθει από τον βολβό συμβολικά το στέλεχος του ψυχοπνευματικού βλαστού. Ο Θείος Λόγος πρέπει να παλέψει με όλες τις κοσμικές δυνάμεις που κατέχουν την περιοχή μεταξύ του ουρανίου πληρώματος και της γης και να τις αντιμετωπίσει επιτυχώς για να βλαστήσει ο σπόρος που είναι εγκλωβισμένος μέσα στην ύλη. Παρατηρείται αδρά η δυναμικότητα ανατάσεως του ατόμου, η ατομική εργασία που στηρίζεται στην ενόραση της θείας αλήθειας. Ο νους βαδίζει επί της ατραπού του τροχού προκειμένου να πράξει το πρέπον και να επιτύχει τη πρωταρχική του κατάσταση κοντά στον Θεό και την αποκατάστασή του στον θείο κόσμο. Τρεις κόσμοι συνυπάρχουν. Ο θείος κόσμος στο κέντρο, ο ψυχικός κόσμος που απορρέει από τον θείο και ο υπό μεταμόρφωση, με τα νέα θεία δεδομένα, υλικός κόσμος. Ο σπόρος αναμένεται να βλαστήσει πνευματικά, ψυχικά και σωματικά κατά τον μήνα Νοέμβριο προς Δεκέμβριο.
4.Τετάρτη ζώνη
Παρατηρείται μεγαλύτερη σταδιακά μορφοποίηση και δράση , μέσα από την οποία προσπαθούν να εξέλθουν από τον βολβό τα ψυχοπνευματικά γεννήματα. Εντός των μακρόστενων οριζοντίων πλινθίων εμφανίζονται τα πρώτα γεννήματα αχνά, σαν ακανόνιστα σχήματα γήινου επιπέδου, κάποια παραλληλόγραμμα και άλλα σαν μικρά τετράγωνα. Δεν έχουν ακόμη σε αυτό το στάδιο ιδέα της θείας υπόστασής τους, γι αυτό αναπαριστάνονται σαν ακανόνιστη λιθοδομή. Είναι τα γεννήματα μέσα στη γη εγκλωβισμένα κατά τον χειμώνα, τον μήνα Δεκέμβριο προς Ιανουάριο.
5.Πέμπτη ζώνη
Οι πνευματικοί τόκοι μεγαλώνουν και αρχίζουν να σχηματοποιούν τον εαυτό τους. Η ιδέα τους εαυτού τους είναι σε αυτή τη φάση σαν ένα ακανόνιστο τετράγωνο ή παραλληλόγραμμο, πλαισιωμένο άνω και κάτω από μακρόστενα πλινθία. Η τελειότητα πνευματικά,νοητικά και ψυχικά είναι το ζητούμενο, αλλά είναι παιδί σε αυτή τη φάση ο ψυχοπνευματικός τόκος κατά τον μήνα Ιανουάριο προς Φεβρουάριο.
6. Έκτη ζώνη
Ο βλαστός ετοιμάζεται να εξέλθει της χονδροειδούς ύλης στη γη και να κατακτήσει τον πνευματικό κόσμο. Αναπαριστάνεται με όρθιες πλινθοπερίκλιστες πλίνθους, σχήματος ορθογωνίου παραλληλογράμμου. Ο ψυχοπνευματικός εαυτός εισέρχεται στην εφηβεία του. Η έγερση εκ τάφου είναι εμφανής κατά τον μήνα Φεβρουάριο προς Μάρτιο.
7. Εβδόμη ζώνη
Η ζώνη σε αυτό το στάδιο είναι πλαισιωμένη από δύο οδοντωτές ταινίες με δύο σειρές τριγωνικών πλακιδίων ,τα οποία τοποθετούνται το ένα κανονικά και το άλλο ανάποδα. Ο βλαστός εξέρχεται της γης και με την θεία επενέργεια αναδύεται αχνά το μπουμπούκι του αναμενόμενου άνθους του. Είναι η περίοδο της άνοιξης. Το θείον αναπαριστάνεται με τα όρθια ισοσκελή τρίγωνα της Τριαδικής Θεότητας στο άνω και κάτω μέρος στη περίμετρο στις δύο οδοντωτές ταινίες. Το ισοσκελές τρίγωνο κατά τους Πυθαγορείους χαρακτηρίζει το αιώνιο και είναι ως δημιουργός το πρώτο όν, η πρώτη τελειότητα. Είναι πολύ συχνό στη χριστιανική αγιογραφία γιατί εκφράζει τη πρώτη εκδήλωση. Ο ψυχοπνευματικός εαυτός αποκτά μία πρώτη ιδέα της θείας υποστάσεως του , τι περίπου αναμένεται είναι ο τόκος του Χριστού. Τα εσωτερικά όρθια και ανεστραμμένα πλακίδια της ζώνης συμβολίζουν τις δύο συνυπάρχουσες δυνάμεις τη θετική και αρνητική, οι οποίες μέσα από την ισορροπία θα υποβοηθήσουν στην εκδήλωση του ανθού κατά τον μήνα Μάρτιο προς Απρίλιο.
8. Ογδόη ζώνη
Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει μικρές και λίγο μεγαλύτερες περίπου τετράγωνες πλάκες, πλαισιωμένες οριζοντίως και καθέτως από μακρόστενα πλινθία, συμβολικά από τη θεία προστασία και επίβλεψη.
Παρατηρείται υπερβατικότητα σε σχέση με τους κατώτερους κόσμους και τα οριζόντια επίπεδα. Αυτή η υπερβατικότητα έχει τη τάση να μετασχηματιστεί σε εγκοσμιότητα. Είναι μία περίοδος εσωτερικής εναρμόνισης ,μέχρι να ανοίξουν τα πέταλα του θείου ανθού και να εκδηλωθούν οι ιδιότητες του θείου ψυχοπνευματικού εαυτού κατά τον μήνα Απρίλιο προς Μάιο.
9.Ενάτη ζώνη
Ο ανθός εκδηλώνεται, η ανθοφορία είναι πλήρης. Σε κάθε διάχωρο τοποθετείται ρομβοειδώς αβάκιο και 4 τριγωνικά κενά που πληρούνται από 4 τριγωνικά πλακίδια. Ο ρόμβος συμβολίζει την αρμονική συνένωση των άνω και κάτω δυνάμεων σε θεογήινο επίπεδο. Κάθε διάχωρο είναι περίκλειστο με μακρόστενα πλινθία. Οι τέσσερις Ευαγγελιστές παριστάνονται συμβολικά με τα τριγωνικά πλακίδια στις τέσσερις γωνίες . Επιβλέπουν και προστατεύουν τον ανθό εντός του ρόμβου, μέχρι να φέρει ώριμο καρπό κατά τον μήνα Μάιο προς Ιούνιο.
10.Δεκάτη ζώνη
Σε αυτό το επίπεδο παρατηρείται μία παθητική κατάσταση αναμονής και υπομονής όπου μόνο η οδοντωτή ζώνη του θείου είναι ουσιαστικά ενεργή. Τα οριζόντια μακρόστενα πλακίδια , σε συνδυασμό με τη μονή οδοντωτή ζώνη απεικονίζουν το μέγεθος της κατάστασης.
Ο νους δέχεται συνειδητά τον Θείο Λόγο και φρίττει. Εκεί που πίστευε ότι ήταν εαυτός το άνθος του Μαγιού, χάνει τα όμορφα πέταλα της η ψυχή. Αισθάνεται γυμνή και ότι πεθαίνει. Το θείο παρεμβαίνει για να της δώσει ώριμο καρπό κατά τον μήνα Ιούνιο προς Ιούλιο.
11. Ενδέκατη ζώνη
Παρατηρείται η ωρίμανση του καρπού , η οποία αναπαριστάνεται τριγωνικά με ουράνιο και χθόνιο καρπό, πλαισιωμένο οριζοντίως με μακρόστενα πλινθία. Τα μεν τρίγωνα του πυρός είναι όρθια, (ουράνιος καρπός) τα δε τρίγωνα του ύδατος είναι ανεστραμμένα, (χθόνιος καρπός) με την κορυφή προς τα κάτω. Ο Θέων ο Σμυρναίος λέγει: “ Ο δε εκ τετρακτύων (τρίγωνα με 4 σημεία ανά πλευρά) τούτων συστάς κόσμος, ΄΄εσται ηρμοσμένος κατά γεωμετρίαν και αρμονίαν και αριθμόν, δυνάμει περιειληθώς πάσαν αριθμόν φύσιν, παν δε μέγεθος και πάν σώμα απλούν τε και σύνθετον τέλειος τε επειδή τα πάντα με αυτού μέρη ούτος δε ουδενός .Είναι πηγή και ρίζα της αιωνίας φύσεως” (Hiller, σελ. 90). Είναι η εποχή του θέρους, της συλλογής των καρπών κατά τον μήνα Ιούλιο προς Αύγουστο.
12. Δωδέκατη ζώνη
Αυτό το συγκλονιστικό στάδιο της θέωσης του ψυχοπνευματικού εαυτού αναπαριστάνεται με πεταλόσχημες πλίνθους , και λίθινες πλάκες εναλλάξ ,την περιφέρεια των οποίων παρακολουθούν μακρόστενα πλινθία. Συμβολίζει την εικόνα του αρχιερέως στον θρόνο του. Εκτός υπερίπταται ένας χθόνιος δαίμων σαν ένα μικρό ανεστραμμένο τρίγωνο επάνω αριστερά, για λόγους ισορροπίας των αντιθέτων , ως αντίλογος, αλλά δεν μπορεί πλέον να βλάψει τον ένθρονο Χριστό , ο οποίος στέκει εντός του προστατευομένου φατνώματος ,ως αγία κιβωτός επάνω στην οποία έχει τοποθετηθεί το Τρίγωνο της Αγίας Τριάδος , εγγεγραμμένο εντός χρυσού κύκλου .Αυτός ο θείος καρπός φέρει τις ιδιότητες του Θεού και Πατρός όλων μας. Η θέωση αναπαρίσταται σε θεανθρώπινο επίπεδο.
Ο Κωστής Παλαμάς λέγει στο έργο του “Τα μάτια της Ψυχής μου”:
Ω ταίρι που τον θρόνο σου τετράψηλα έχεις στήσει
Ω Κύπρις, ω Μεσσία
Χαίρετε θλίψη και χαρά, τρισάγιο εσύ μεθύσι
τρισάγια εσύ θυσία.
Του κόσμου που ονειρεύεται και κλαίει κι αναγαλιάζει
είσαστε οι δύο πόλοι
είστε η διπρόσωπη ζωή που λάμπει κι αγκαλιάζει
την οικουμένη όλη.
13. Ο διάκοσμος της οροφής
Αναλύοντας
τις 12 ζώνες του κεραμοπλαστικού διακόσμου συμβολικά θα μπορούσαμε να φανταστούμε στη στέγη του
ναού νοητούς ήλιους, οι οποίοι
αναπαριστάνονται με διακριτή τελεία εντός του κέντρου και είναι διατεταγμένοι οριζοντίως . Όμως κι αυτοί οι νοητοί ήλιοι για να
αποκτήσουν τόκο, πολύ καρπό επί της γης
, πρέπει πρώτα να σταυρωθούν και να ταφούν εντός των πλίνθων της βάσης του
ναού.
Ε. Έργα τα οποία οφείλει η πολιτεία και η εκκλησία για ένα τόσο σημαντικό μνημείο
Καθίσταται αντιληπτό, όσον αφορά τη μελέτη των ειδικών ότι δεν είναι τα σχήματα, οι διαστάσεις, η πλαισίωση, η διάταξη και η συχνότητα που παράγουν την εντύπωση του πλουσίου θεματολογίου στον κεραμοπλαστικό διάκοσμο του ναού του Αγίου Βλασίου της Βαλύρας, αλλά το μυστικό αρχιτεκτονικό σχέδιο της ανώτατης θρησκευτικής μύησης και του Ορθοδόξου Χριστιανικού Συμβολισμού.
Η πολιτεία και η εκκλησία έχει χρέος να περισώσει και να αποκαταστήσει άμεσα αυτό το τόσο σημαντικό και ανεπανάληπτο μνημείο , το οποίο η αδιαφορία ,λόγω άγνοιας, κατέστησε ένα αξιολύπητο ερείπιο.
Την πέτρα μάθαμε να την λαξεύουμε σωστά, αλλά ξεχάσαμε τη θεία διαδικασία, όσον αφορά τον διάκοσμο του περιβλήματος και φωτισμό του ψυχοπνευματικού εαυτού μας ,και οφείλουμε να την επανακτήσουμε άμεσα.
Ο Θεός μαζί σας!
Ευθυμία Η. Κοντοπούλου
30/8/2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου