Αφιερωμένο στα αιωνόβια δέντρα της Μεσσηνίας

        Ένας  αιωνόβιος  πλάτανος στέκει αγέρωχος στη Πύλο .Έχει εμπεδώσει την νεότερη ιστορία του Ελληνικού  Έθνους παραστατικά, αφού ήταν αυτόπτης μάρτυρας στη Μάχη του Ναυαρίνου. Το ίδιο και μία γηραιά ελαία στη Καλαμάτα, αφού χαιρέτισε τα παλικάρια, τους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης , στις 23 Μαρτίου ,  1821, αλλά είναι και η μόνη μάνα-ελιά, που επέζησε από τις καταστροφές που πραγματοποίησε ο Ιμπραήμ στην αγροτική παραγωγή το 1826. Η συγκεκριμένη ελιά έχει περίμετρο εννέα μέτρα και η ηλικία της υπολογίζεται στα 800-850 έτη ή και περισσότερο. Η μάνα ελιά βρίσκεται σε οικόπεδο του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου , στην οδό Λακωνικής 85 στη Καλαμάτα, και κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης με την υπ΄αριθμό 2009951/7950/1979 απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας, και το υπ΄αριθμό διάταγμα 121/τ.Δ/1980.

Η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου στον Αγώνα του 1821

 Αφιερωμένο σε όσους υπερασπίστηκαν τα άγια με την ίδια τη ζωή τους

      Η εορτή της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου, στις 31 Αυγούστου, ήταν ανέκαθεν ημέρα αργίας για τους εργαζόμενους αγρότες της Βαλύρας, αλλά και για τις νοικοκυρές, οι οποίες δεν έπιαναν βελόνα  και κλωστή στα χέρια τους, ακόμη και τα βασικά φαγητά τα είχαν ετοιμάσει από την προηγούμενη μέρα. Όλοι εκκλησιάζονταν και όσες είχαν την τύχη να έχουν μία   υφαντή άσπρη ταινία από το Άγιο Όρος, ευλογημένη πάνω στην Αγία Ζώνη, την δάνειζαν σε εκείνες που ήταν στείρες για να την φορούν μέχρι να συλλάβουν. Επίσης, τη χρησιμοποιούσαν για αρρώστους, που έπασχαν από   ανίατες και /ή σοβαρές ασθένειες.

Είναι πολλά τα θαύματα της Αγίας Ζώνης της Θεοτόκου, αλλά και οι περιπέτειες που υπέστη κατά την περίοδο του 1820-1830, με κόστος τη ζωή πέντε αγίων μοναχών του Βατοπαιδίου. Θα προσπαθήσουμε να διεισδύσουμε σε συγκλονιστικά γεγονότα, με τη βοήθεια  σχετικής μελέτης  του Μηνδρινού Ματθαίου (1997)   Γυμνασιάρχη Άνδρου,   και τις μαρτυρίες  του     Αντωνίου Ν. Σιγάλα, αστυνόμου του Δήμου Καλλίστης στη Σαντορίνη, στο νησί της Αγίας Ειρήνης, όπως τις κατέγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο το 1830-1840. Παράλληλα, θα  αναφερθούμε  σε αντίστοιχο έγγραφο της Μονής Βατοπαιδίου, και  σε σχετικές ιστορικές πηγές. Τέλος, θα παραθέσουμε τι έχει διασώσει η λαϊκή παράδοση στη Βαλύρα Μεσσηνίας για την Τιμία Ζώνη κατά την περίοδο της Ελληνικής  Επανάστασης , το 1821.

Η Ίνδικτος, την 1η Σεπτεμβρίου και η Αρχή του Εκκλησιαστικού Έτους

Αφιερωμένο σε όσους θησαυρίζουν πνευματικούς θησαυρούς επί γης

        Καλή Χρονιά,   ευχόμαστε σε πνευματικό επίπεδο, αφού το έτος για τη σπορά και τα γεννήματα του νου και της ψυχής αρχίζει  την 1η Σεπτεμβρίου, για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Η εκκλησία ονόμασε  αυτή την εναρκτήριο ημέρα Ίνδικτο, δηλαδή “ένδειξη”αρχής, των μαθημάτων και άθλων  ενώπιον του   Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όσον αφορά τα έργα των ανθρώπων, τα οποία θα στεφανώσει Χριστός,  εφ΄ όσον ο πνευματικός μας αγρός βλαστήσει τον Μάρτιο στάχυ  και τον Αύγουστο , κατά το θέρος, φέρει πολύ καρπό στον αγρό του Θεού.

 Ο ορισμός της Ινδίκτου

     Η λέξη Ίνδικτος είναι λατινικής προελεύσεως και προέρχεται από το λατινικό ρήμα indico , το οποίο αντίστοιχα  προήλθε από το Ελληνικό ρήμα  ενδείκνυμι. Ένδειξις (Liddell an Scott,II,E-K) στην αρχαιότητα σήμαινε “φανέρωσις κατά των ατίμων και ποιούντων ά κωλύουσι οι νόμοι” (Δημ. 504,24).Το indictus εμπεριέχει και την έννοια του αρρήτου στα λατινικά. Ένδικοι είμαστε όλοι επί των πραγμάτων κατά το δίκαιον του Θεού. Ο Πίνδαρος λέγει (Πινδ. 0.7.107)” πριν γ΄αν ενδείξω τι δρω, πριν ποιήσω γνωστόν εις την πόλιν τι πράττω”. Στη Βυζαντινή αυτοκρατορία υπήρχαν τρία είδη Ινδικτιώνος, πρώτον η αυτοκρατορική ,Καισαρική και Κωνσταντινιακή που αρχή της ήταν η 24η Σεπτεμβρίου, δεύτερο  η λεγόμενη Παπική, η οποία άρχεται την 1η Ιανουαρίου και τρίτο της Κων/πόλεως ,την οποία παρέλαβαν οι Πατριάρχες μετά την πτώση της Ανατολικής Αυτοκρατορίας.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙ ΒΑΛΥΡΑΣ. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΝΑΟΙ

 ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

 ΟΙ 14 ΝΑΟΙ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ.

 -Οι 2 βυζαντινές εκκλησίες έχουν δημοσιευτεί το 2002 στην εφημερίδα σημαία της Καλαμάτας το 2002 Φεβρουάριος Μάρτιος από το συνάδελφο Γιώργο Γιακουμή και από τους Δημητροκάλλη και Χαράλαμπο-Λασκαρίνα Μπούρα, τους οποίους είχα φιλοξενήσει ,και οι τότε εκλεγμένες τοπικές αρχές όπως και οι νυν δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον.

-το 1986 έγινε ο σεισμός της Καλαμάτας κάνοντας ζημιά και στον ενοριακό ναό της Βαλύρας. Αποκολλήθηκε ο  κεραμικός λίθος θεμελίωσης του ναού που γράφει τα ονόματα των 4 τότε επιτρόπων, τους 2 τέκτονες από τα Κικαλέικα Λαγκαδίων και το έτος θεμελίωσης του ναού το 1829. Οι τότε επίτροποι, ιερείς, ιεροψάλτες δεν του έδωσαν καθόλου σημασία. Το πώς βρέθηκε στα χέρι μου είναι μια πονεμένη ιστορία. Οι παππούλης  και πατέρας μου ήταν επίτροποι στην εκκλησία και ο εγγονός μετά από 36 χρόνια θα εντοιχίσει τον κεραμικό λίθο θεμελίωσης του ναού στη θέση που του ανήκει

 Ο σεβασμιότατος Μεσσηνίας με τον οποίο είχα συνάντηση μου πρότεινε να εντοιχιστεί και να γίνει η δοξολογία στην εορτή του Αγίου Αθανασίου ,στις 18 Ιανουαρίου. Βρήκα ειδική στη συντήρηση έργων τέχνης που θα γυαλίσει τον κεραμικό λίθο ,και θα  τονίσει τα ονόματα των επιτρόπων ,μαστόρων, και χρονολογία θεμελίωσης του ναού.

 

ΑΠΟ ΤΟΥΣ 14 ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΑ ΜΕΡΙΑ, Ο ΕΝΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ ΚΑΙ ΟΙ ΟΚΤΩ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ.

Από αυτούς οι 4 έχουν εξαφανιστεί και υπάρχουν υπολείμματα (Αγιολιάς, Αγιοπέτρος, Βαλτοκκλησιά, Άγιος Κων\νος), οι 2 είναι σε ερειπώδη κατάσταση (Αγιος Βλάσσης, Αγία Παρασκευή) και οι υπόλοιποι βρίσκονται σε καλή σχεδόν κατάσταση (Παναίτσα, Αγιάννης, Άγιος Γεώργιος-κοιμητήριο, Άγιος Κων\νος νέος, Άγιος Νικόλαος, Αγία Τριάδα, Άγιος Δημήτριος  , και Άγιος Αθανάσιος.

Για τους ναούς Άγιο Βλάσση και Παναίτσα 11^ου  ΚΑΙ 10^ου  αντίστοιχα έχουν δημοσιευτεί στα έντυπα των Χαρ. Μπούρα και Δημητροκάλλη και  , στην εφημερίδα Σημαία Καλαμάτας  ,από το Γιώργο Γιακουμή.

Η θεμελίωση του  ιερού ναού του Αγίου Κωνσταντίνου ,στη Βαλύρα έγινε στις 10-8-2006 και τα εγκαίνια έγιναν στις 4-11-2007, από τους μητροπολίτες Μεσσηνίας Χρυσόστομο και Μονεμβασιάς και Σπάρτης Ευστάθιο.

Στη διάρκεια των δύο αυτών χρόνων, όποτε ερχόμουν από την Πάτρα στο χωριό μου, είχα πάντα μαζί μου τη φωτογραφική μηχανή. Φωτογράφιζα τα διάφορα στάδια της ανέγερσης του ναού  και συγκέντρωσα όλο το φωτογραφικό υλικό το οποίο και  αναρτήσαμε.

Ο Ιατρός Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος, (Παπάσης ) στη Βαλτοκκλησιά της Βαλύρας, το 1920

 Αφιερωμένο  σε εκείνους που οικοδόμησαν ιερούς ναούς στη Βαλύρα 

     Ο ιατρός Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος γεννήθηκε στη Βαλύρα ,πριν το 1900, και απεβίωσε στις 9 Ιουνίου το 1938,  ευτυχώς, χωρίς να προλάβει να δει η ευγενική ψυχή του τις καταστροφές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τον Εμφύλιο  Σπαραγμό του τόπου μας. Ήταν υιός του Αριστόδημου Παπασαραντόπουλου, επίσης ιατρού, και γόνος μίας παλιάς και ευκατάστατης οικογένειας  του  χωριού. Τη παλιά οικία της οικογένειας Παπασαραντόπουλου χρησιμοποίησε ως χώρος διαμονής  του  ο Τζαφέρ Αγάς , ο οποίος ήταν ο τέταρτος κατά συνέχεια αγάς στη Βαλύρα.  Έχει καλντερίμι, πολεμίστρες, κρυψώνες και το υπόγειο είναι θολωτό.Το 1814 δωρίστηκε    από τον παπά Σαράντη, συγγενή του ιατρού Παπάση. Ο Παναγιώτης Παπασαραντόπουλος, από τη παιδική  του ηλικία ,διακρίθηκε για την οξύνοια του, επιμέλεια, πειθαρχία και άριστη διαγωγή του και έλαβε πολλά αριστεία κατά τα μαθητικά του χρόνια. Στη συνέχεια σπούδασε ιατρική στην Ελλάδα και  συνέχισε στη Γαλλία,  όπου ειδικεύτηκε σε αρκετούς τομείς,  και έλαβε   το όνομα Παπάσης, το οποίο κράτησε μέχρι το γήρας του, διαβάζουμε στο βιβλίο του καθ. Ιωάννη Λύρα, “Βαλύρα Ονομάτων Επίσκεψις”,(Λύρας, 2018, σελ.18-20).

Η Εορτή του Αγίου Φανουρίου στη Βαλύρα ,τον Αύγουστο του 1968

Αφιερωμένο  στους συνανθρώπους μας,  οι οποίοι  χρειάζονται βοήθεια ,λόγω των πρόσφατων πυρκαγιών στη Μεσσηνία

       Ήταν μεγάλη και σημαντική η εορτή του Αγίου Φανουρίου, ιδιαίτερα για τις  νέες νοικοκυρές και τις ανύπαντρες γυναίκες της Βαλύρας, εκτός από τις γιαγιάδες  , οι οποίες  παραδοσιακά εόρταζαν τον Άγιο, ως αναπόσπαστο μέρος της Χριστιανικής μας παράδοσης.
Κάθε σπίτι ετοίμαζε τη Φανουρόπιτά του με   εννέα υλικά, όσο και τα τάγματα των αγγέλων, άλλοι πάλι με επτά  , όσα τα μυστήρια της εκκλησίας και οι ημέρες της Δημιουργίας του Κόσμου.
Θυμάμαι, ήμουν δέκα ετών και η γιαγιά μου Κωνσταντινιά με έστειλε στο μπακάλικο της πλατείας, ενωρίς το πρωί της 26ης Αυγούστου ,για να   αγοράσω τριμμένη κανέλα ,  ξανθή σταφίδα και σουσάμι.
Θα ετοίμαζαν δύο φανουρόπιτες με τη μητέρα μου και θα τις έψηναν στον ξυλόφουρνο στην αυλή στο σπίτι της γιαγιάς μου, που ήταν χαμηλά στη Δημοσιά, προς τη γέφυρα της Βαλύρας.
Καθώς ψώνιζα στο μπακάλικο του Μακρή, πέρασε ο παπά  Δημήτριος Ξυδόπουλος, του φίλησα το χέρι και τον ρώτησα:

Μια Πεταλούδα στο Κουτί κι Οκτώ Σκαντζοχοιράκια

 Αφιερωμένο στη πανίδα της Βαλύρας

      Το σωτήριον έτος 1969 κι ενώ  είχε αρχίσει η τελευταία μας σχολική χρονιά στο Δημοτικό Σχολείο της Βαλύρας, διαπιστώσαμε ότι ο κατά τα άλλα ποιητής και ρομαντικός δάσκαλος μας κύριος Χρήστος ήταν και γητευτής φιδιών. Τι θέλαμε και τον είδαμε σε φωτογραφία μαζί με έναν φίλο του που  βαστούσαν δυο φίδια από τον λαιμό;  Έκτοτε δεν τον ξαναπιστέψαμε ,όταν κρατούσε γιασεμιά και μας τραγουδούσε του Διονυσίου Σολωμού “την είδα την Ξανθούλα”.

-Ποια Ξανθούλα φιδομάνα κύριε; λέγαμε και χαζογελούσαμε, ιδίως εμείς τα κορίτσια για να διασκεδάσουμε τον φόβο μας.

Από το αδιέξοδο μάς έβγαλε η συμμαθήτριά μας Κατίνα  , η οποία κατάφερε να πιάσει στους αγρούς μία μεγάλη πεταλούδα μέσα σε ένα πλακέ χαρτοκούτι ,από τα ματσάκια των κλωστών κεντήματος της μητέρας της,  στο οποίο είχε βάλει ζάχαρη .Δυστυχώς, η πεταλούδα δεν έζησε, αλλά έμεινε το θείο ένδυμά της ανέπαφο και μπορούσαμε να τη θαυμάζουμε για πολύ καιρό.  Παρατηρώντας μας, ένας τολμηρός  συμμαθητής μας είπε ότι κι ο δάσκαλός μας ήθελε να έχει το δέρμα του φιδιού  μέσα  στη γυάλινη θήκη να το βλέπει και να το θαυμάζει, όπως κι εμείς τη πεταλούδα. Από τότε μετριάστηκε η ένταση και στραφήκαμε σε άλλα έντομα και ζώα της πανίδας της Βαλύρας.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΒΑΛΥΡΑΣ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. ΑΡΧΑΙΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ,ΔΕΣΗ, ΑΥΛΑΚΙ ,ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ, ΤΙΜΩΝΤΑΣ ΤΟ 1821

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Τα αρχιτεκτονικά μνημεία της Βαλύρας που πρέπει να επισκευαστούν, συντηρηθούν, και προβληθούν είναι:

1.       ΤΑ 2 ΓΕΦΥΡΙΑ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΤΗΣ ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑΣ.

2.       ΔΕΣΗ, ΑΥΛΑΚΙ, ΝΕΡΟΜΥΛΟΙ.

3.       ΟΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΠΑΝΑΙΤΣΑ  ΚΑΙ ΑΓΙΟΒΛΑΣΣΗΣ.

4.       Η ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΤΖΑΦΕΡ ΑΓΑ ΠΟΥ ΕΜΕΝΕ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΕΜΙΣΤΡΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΛΕΟΝ.

5.       Ο ΕΝΤΟΙΧΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΝΟΡΙΑΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΒΑΛΥΡΑΣ ΚΑΙ

6.       Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΠΕΤΡΙΝΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ.

-Τα 2 γεφύρια το ένα στον χειμωνιάτικο νερόμυλο και το άλλο ακριβώς πάνω από τον Κάκκαβο δείχνουν σιωπηλά την παρουσία τους.Έχουν καταγραφεί  και θα εκτυπωθούν σε βιβλίο, όπως και τα μονότοξα γεφύρια της περιοχής μας, από τον υπεύθυνο τεκμηρίωσης Γεφυριών Θεόδωρο Χαμάκο

Θεόδωρος Τσαγκάρης ,ο Θεοσεβής Εκκλησιαστικός Επίτροπος της Βαλύρας ,κατά τα έτη 1780-1840

 

Στους δωρητές των ιερών ναών της Βαλύρας

       Ήταν μόλις 24 ετών ο Θόδωρος Τσαγκάρης, όταν ανακοίνωσε στον πατέρα του Παναγιώτη ότι θα   ήθελε να αναλάβει την ανέγερση του Αγίου Γεωργίου, του Κοιμητηρίου της Βαλύρας. Παρά τη πατρική νουθεσία και τις σχετικές αντιρρήσεις για το νεαρό της ηλικίας του Θόδωρου, εκείνος όχι μόνο ανέλαβε και ολοκλήρωσε επιτυχώς την ανέγερση του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου, αλλά μετά την αποτίναξη του Τουρκικού Ζυγού, συνέβαλε ,με όλες του τις δυνάμεις , στο κτίσιμο του καθεδρικού ενοριακού ναού της Βαλύρας, του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1829.  Φιλοξένησε, για  δέκα συνεχή έτη στη πατρική του οικία, τους δύο αδελφούς Ντινόπουλους, άριστους ξυλογλύπτες από το Βαλτετσινίκο της Αρκαδίας, οι οποίοι φιλοτέχνησαν το μοναδικής ομορφιάς και αμύθητης αξίας τέμπλο του Αγίου Αθανασίου. Οι αγιογραφίες του Αγίου Αθανασίου ολοκληρώθηκαν το 1850, τις οποίες δεν πρόλαβε να δει ο Θόδωρος. Όμως, ο Θεός τον αξίωσε να  αποτυπώσει στην αιώνια μνήμη του το ολοκληρωμένο   τέμπλο του Αγίου Αθανασίου, και το όνομά του ιδίου να παραμένει ανεξίτηλο στην ενεπίγραφη πλάκα, στην είσοδο του Κοιμητηρίου του χωριού.

      Δεν ήταν εύκολη υπόθεση η ανέγερση ενός  Χριστιανικού  Κοιμητηρίου κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, εκτός κι αν   εξυπηρετούσε τους στόχους της Δημόσιας Διοίκησης, οργάνωσης και λειτουργίας.  Σε αυτό το δεδομένο  στηρίχθηκε ο οξυδερκής και δραστήριος Θόδωρος ,όταν συνάντησε τον Αγά της Τζεφερεμίνης, της σημερινής Βαλύρας.

Το κοιμητήριο στον Άγιο Νικόλαο δεν μπορούσε πλέον να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων του χωριού ,οι οποίοι ήταν πολλοί εκείνη τη χρονική περίοδο. Παράλληλα, το κοιμητήριο μπορούσε να επιφέρει έσοδα και αυτό μετρούσε για τη τοπική ηγεσία. Εφ΄ όσον οι ίδιοι οι Χριστιανοί ,από το υστέρημά τους ,θα επένδυαν στο χτίσιμο του Κοιμητηρίου, η ηγεσία δεν προέβαλε   αντίσταση, γιατί δεν πρότεινε ο Θόδωρος την ανέγερση  ενός καθεδρικού ναού  στο χωριό, αυτό ήταν πόθος κρυφός, ο οποίος εκδηλώθηκε όταν σήμαναν οι καμπάνες της  Λευτεριάς. Μέχρι τότε, οι ανάγκες των ντόπιων καλύπτονταν στο ιερό χώρο του Αγίου Βλάση, κοντά στη γέφυρα της  Τζεφερεμίνης.

 Ήταν τόσο έντιμος και θεοσεβής ο Θόδωρος, που όσοι τον αντίκριζαν γέμιζε από χαρά η ψυχή τους, ιδίως οι γιαγιάδες, οι οποίες τον σταύρωναν, όταν τον συναντούσαν στο δρόμο .

      Για την ανέγερση του Αγίου Γεωργίου συστήθηκε επιτροπή με δύο εκκλησιαστικούς εκπροσώπους και τρεις μόνιμους κατοίκους του χωριού. Όλοι ομόφωνα υπέγραψαν να αναλάβει ως επίτροπος ο Θόδωρος Τσαγκάρης, ο οποίος έδωσε και τα πρώτα χρήματα για την έναρξη των εργασιών. Όταν έγινε έρανος στο χωριό, οι νοικοκυρές τον περίμεναν με συγκίνηση στην είσοδο της αυλόπορτας στα σπίτια τους. Πολλές του έδωσαν τα χρυσά κοσμήματα του μακαρίτη άνδρα τους και  δικά τους  από  τον αρραβώνα τους ,ιδίως όσες δεν είχαν παιδιά. Άλλες πάλι   προσέφεραν παλιά ασημένια μαχαιροπίρουνα  ,κορνίζες και οικιακά σκεύη. Μαζί όμως με αυτά του  χάριζαν και ευχαριστήρια άνθη,  τα οποία καλλιεργούσαν κατά τη σκοτεινή περίοδο της σκλαβιάς στις ευλογημένες αυλές τους. Όταν οι γονείς του είδαν πόσο συγκροτημένος και αποτελεσματικός ήταν ο Θόδωρος με το έργο που ανέλαβε, τον στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις.

      Βέβαια, για το κτίσιμο με πέτρα του Αγίου Γεωργίου δεν κάλεσε Λαγκαδινούς  τέκτονες ο Θόδωρος, γιατί θα έπρεπε να καλύψει τη διαμονή και διατροφή για περίπου εικοσιπέντε άτομα, τον πρωτομάστορα, τους μαστόρους ( κτίστες), τους βοηθούς των μαστόρων (που έφτιαχναν την λάσπη) και τα μαστορόπουλα, τα οποία φρόντιζαν για τα εργαλεία, έπλεναν τα ρούχα, μαγείρευαν και εργάζονταν από την ώρα που λαλούσε ο  πετεινός, μέχρι  πολύ αργά το βράδυ.

Ο Θόδωρος είχε ακούσει για έναν πολύ καλό πρωτομάστορα εκ Μεσσηνίας, τον οποίο συνάντησε στο πρώην κτήμα του νεκροταφείου της Βαλύρας. Οι παλιοί κάτοικοι είχαν τοποθετήσει στο χωράφι δύο άσπρα λιθάρια, σαν καθίσματα, το ένα αντικριστά στο άλλο. Εκεί κάθισαν ο πρωτομάστορας με τον  θεόσταλτο επίτροπο και συζήτησαν, με θεία έμπνευση ,για το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Βυζαντινού ναού, της Βασιλικής  του Αγίου Γεωργίου. Δεν ήθελαν οι κάτοικοι της Τζεφερεμίνης έναν μεγαλοπρεπή ναό ούτε ένα  ναϊδριο. Ο  στόχος ήταν η ανέγερση ενός ναού ,  με χωρητικότητα πενήντα ατόμων, συν αρκετό χώρο για την εκτέλεση της  νεκρώσιμου  ακολουθίας κι αυτό με συνεννόηση και αλληλοστήριξη κατέστη δυνατό, μεταξύ του πρωτομάστορα και του επιτρόπου. Επίσης , δεν επένδυσαν στην κατασκευή ενός ξυλόγλυπτου τέμπλου. Αυτό ήταν όνειρο συνδεδεμένο με την αποτίναξη του ζυγού των αλλοθρήσκων. Το όνομα του ναού προέκυψε με θεία  αποκάλυψη στον ιερέα της Βαλύρας. Οι Μεσσήνιοι ανέκαθεν ταύτιζαν τον Άγιο Γεώργιο με την παραλαβή των ψυχών. Ένα μεταγενέστερο ποίημα του Ιωνά Κεφάλα ( Κεφάλας, 1939) , ο οποίος καταγόταν από τη Λάμπαινα Μεσσηνίας, αφιερωμένο στου μαθητές του Δημοσχολείου της Βαλύρας, λέγει σε μία στροφή:

“Ο Αι Γιώργης σε διατάζει

κι απ΄την αγάπη τη πολλή

τα τέκνα σου αρπάζει”.

Στον Άγιο Γεώργιο  εμπιστεύθηκαν τις ψυχές των αγαπημένων τους οι Βαλυραίοι, ο οποίος δαμάζει τον άγριο δράκο του θανάτου και της αμαρτίας και επαγρυπνεί, υπηρετώντας το θείο σχέδιο.

      Πριν αρχίσουν οι εργασίες, κατέβηκε από την Ιερά Μονή του Βουλκάνου ένας άγιος πατέρας, ο  οποίος ήταν καλογερόπαπας και συνάντησε τον ιερέα της Βαλύρας. Μαζί έκαναν τον αγιασμό στα θεμέλια του ναού. Ο Θόδωρος έφερε από το σπίτι του μία καντήλα της προγιαγιάς του και μία γερόντισσα χάρισε μία αγία ξύλινη εικόνα, που είχε βρει στα θεμέλια του σπιτιού της, όταν  το έκτιζε ο πατέρας της στο Μπιζάνι. Ολόκληρη η ομάδα του πρωτομάστορα και οι παρευρισκόμενοι έγραψαν τα ονόματά τους  και έριξαν τον πρώτο λίθο στα θεμέλια,  επίσης χάραξαν πάνω σε μία μικρή μαρμάρινη πέτρα σταυρό  , και την   πέταξαν μέσα  . Μία γιαγιά ασήμωσε με ένα  παλιό, Βυζαντινό νόμισμα. Στη συνέχεια, η μητέρα του Θόδωρου παρέθεσε  γεύμα στο διώροφο σπίτι της οικογένειας Τσαγκάρη. Έφαγαν καλά  οι τεχνίτες ψητή γουρουνοπούλα με τυρί, ελιές, ζυμωτό ψωμί, άγρια χόρτα και πίτες παραδοσιακές στον ξυλόφουρνο, για να πάρουν δυνάμεις , προκειμένου να αρχίσουν το δύσκολο έργο τους. Ήπιαν ντόπιο κόκκινο κρασί εις υγείαν του Επιτρόπου και της  οικογένειας του και οι εργασίες ξεκίνησαν χωρίς καθυστέρηση.

      Ο Θόδωρος δεν παρέλειψε ούτε μία ημέρα της ζωής του να παρευρεθεί κοντά στους εργαζόμενους και να  τους διευκολύνει με όλες του τις δυνάμεις. Όταν καθυστέρησε μια χρονιά την αμοιβή τους, πούλησε μισοτιμής το λάδι της χρονιάς και τους πλήρωσε, άνευ αντιρρήσεων και διαμαρτυρίας από την οικογένεια του, αφού όλοι είχαν κατανοήσει πόσο θεάρεστο και σημαντικό για το χωριό ήταν το έργο του. Μόνο όταν είδε ο Θόδωρος την εγχάρακτη πλάκα στην είσοδο του Αγίου Γεωργίου με το όνομά του , στις 18 Μαϊου, 1784,  συνειδητοποίησε ότι το επίπονο έργο  έφτασε επιτυχώς εις πέρας. Αφού παρέδωσε τον ναό στην αγαπημένη του Βαλύρα, αναζήτησε  σύντροφο ζωής και απέκτησε μία όμορφη οικογένεια, μέσα στον φόβο του πολέμου, τον θάνατο και τη καταστροφή.

      Η πολυπόθητη λευτεριά, όνειρο ζωής ,και η αποτίναξη της σκλαβιάς των τετρακοσίων ετών κατέστη πραγματικότητα, χάρις στις θυσίες και στον αγώνα του Ελληνικού λαού. Μαζί με τη  λευτεριά, φούντωσε και ο πόθος για έναν μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό ,  μία τρίκλητο βασιλική μετά τρούλου ,στη Τζεφερεμίνη, ο οποίος ναός  κατέστη πραγματικότητα, με τη συμβολή των Λαγκαδινών   τεκτόνων, Αναστασίου και Μαρίνου Κίκα,  οι οποίοι πελέκησαν την πέτρα με ευαισθησία και δεξιοτεχνία και  όρθωσαν προς τον ουρανό τον ιερό ναό  του Αγίου Αθανασίου της Βαλύρας. Οι ευλογημένοι επίτροποι του Αγίου Αθανασίου ήταν ο Αθανάσιος Λύρας, παππούς του καθ. Ιωάννη Λύρα, ο Δημήτριος Γεωργακόπουλος, ο Αλέξιος Λιοντήρης και ο Χρήστος Τσιάμης, όπως αναφέρεται στην ενεπίγραφη πλάκα του Αγίου Αθανασίου.Ο Θόδωρος Τσαγκάρης ήταν εκεί, αν και σε προχωρημένη ηλικία, προσέφερε  υπηρεσίες φιλοξενίας των μαστόρων ,όσον αφορούσε την  ανέγερση  της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου. Όταν οι οφθαλμοί  του  αντίκρισαν την τελειότητα του σταυρού στο κέντρο του ναού ,σε συνάρτηση με τον τρούλο, γονάτισε και έκλαψε με αναφιλητά. Το εσωτερικό   της εκκλησίας περιέχει 6 κολώνες , που στηρίζουν τη στέγη και συνδέονται με μεταλλικές λάμες για να απορροφούν τους κραδασμούς που προκαλούν οι σεισμοί.   

      Είχαν ήδη περάσει σαράντα πέντε χρόνια, από την ανέγερση του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου ,   όταν  θεμελιώθηκε η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, στις 21 Ιανουαρίου,  1829,  και ο Θόδωρος ήταν ήδη εβδομήντα πέντε ετών. Πάραυτα ,στεκόταν αγέρωχος σαν το κυπαρίσσι και έδειχνε στα παιδιά και στα εγγόνια του  ευτυχισμένος το αριστούργημα του χωριού. Ανέλαβε  στη συνέχεια την επίβλεψη της  κατασκευής του ξύλινου τέμπλου του   Αγίου Αθανασίου, παρέχοντας στέγη και διατροφή σε δύο ξακουστούς ξυλογλύπτες από το Βαλτετσινίκο της Αρκαδίας . Οι  αδελφοί Ντινόπουλοι, οι οποίοι είχαν να επιδείξουν μοναδικά έργα και σε άλλες εκκλησίες της Μεσσηνίας ,άρχισαν και περάτωσαν επιτυχώς, εργαζόμενοι συστηματικά για  δέκα συνεχή έτη, το μοναδικό και ανεπανάληπτο  τέμπλο του ιερού ναού του Αγίου Αθανασίου.   Παράλληλα, όλα αυτά τα  χρόνια έτυχαν της φιλοξενίας του Θόδωρου Τσαγκάρη. Δεν ήταν απλή διαδικασία η φιλοξενία ούτε των Λαγκαδινών τεκτόνων, ούτε των ξυλογλυπτών από το Βαλτετσινίκο της Αρκαδίας. Έπρεπε, πέρα από τη παραχώρηση στέγης,   η εξασφάλιση σωστής διατροφής, διότι εργάζονταν πολύ σκληρά και για πολλές ώρες. Στη οικία του Τσαγκάρη δεν έλειπαν τα σφαχτά, το σπιτικό τυρί , ο αραβόσιτος, το σιτάρι, τα ψάρια ,ο παραδοσιακός οίνος, το ελαιόλαδο, οι  χυλοπίτες , ο τραχανάς, το παστό, τα τουρσιά, και κάθε λογής λαχανικά και φρούτα από τους κήπους , τους μπαξέδες και τα κτήματα. Οι αδελφοί Ντινόπουλοι ευχαριστήθηκαν τη φιλοξενία , την οποία τους  παρείχε ο Θόδωρος Τσαγκάρης  στη Τζεφερεμίνη και   του προσέφεραν,όταν ολοκλήρωσαν το τέμπλο στον Άγιο Αθανάσιο και αποχώρησαν, ως ευχαριστήριο, αναμνηστικό δώρο, ένα σκαλιστό εικονοστάσι, το οποίο μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά, και τελευταία το είχε στη κατοχή της η θεία Ευγενία Τσαγκάρη.

Στο βιβλίο “Βαλύρα Ονομάτων Επίσκεψις “του καθ. Ιωάννη Λύρα (Λύρας, 2018, σελ.11) διαβάζουμε σχετικά με τη περιγραφή του τέμπλου του Αγίου Αθανασίου το ακόλουθο:

 “Το ξυλόγλυπτο τέμπλο έχει  κεντρική είσοδο και δύο πλευρικές εισόδους. Χωρίζεται κάθετα και οριζόντια σε 9 μέρη. Οι 10 σκαλιστές κάθετες κολόνες έχουν η κάθε μια από 4 αγιογραφήσεις. Υπάρχουν συνολικά 56 αγιογραφήσεις και αρκετά ξυλόγλυπτα πρόσωπα.

Ανά σειρά οι αγιογραφήσεις έχουν ως εξής:

Πρώτη σειρά: Αγιογραφίες προφητών

Δεύτερη σειρά: Ξυλόγλυπτες μορφές

Τρίτη σειρά:  Υπάρχουν 9 αγιογραφήσεις αγίων

Τέταρτη σειρά:Ξυλόγλυπτοι άγγελοι

Πέμπτη σειρά:  Παρατηρούνται 9 αγιογραφήσεις προφητών

Έκτη σειρά: Ξυλόγλυπτοι άγγελοι, γιρλάντες και ο οφθαλμός του Θεού στο κέντρο

Εβδόμη σειρά:   Περιλαμβάνει 19 αγιογραφήσεις από τον βίο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, και συνεχόμενη ξυλόγλυπτη κορνίζα πάνω από όλες τις εικόνες.

Ογδόη σειρά:   Αποτελείται από αγιογραφίες αγίων

Ενάτη σειρά:  Παρατηρούνται 2 δράκοντες και στη μέση ο σταυρός

Υπάρχουν ξυλόγλυπτες κολώνες στη πρώτη, δεύτερη, τρίτη, εβδόμη και ογδόη σειρά. Στη τρίτη σειρά η κάθε κολώνα έχει από 4 ξυλόγλυπτα πρόσωπα αγίων”.

      Οι αγιογραφίες ανήκουν στην Επτανησιακή Σχολή και είναι έργα του Ιωάννη και Γεωργίου Ταμβάκη. Το ίδιο και οι αγιογραφίες  στις ασημένιες , σφυρήλατες εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου και του Αγίου Αθανασίου, οι οποίες ήταν ενσωματωμένες στα δύο ιερά ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια του ναού.  Τα δύο προσκυνητάρια αναφέρονται στο πρωτόκολλο του έτους 1913, σχετικά με την παράδοση της εκκλησιαστικής περιουσίας της Βαλύρας στη νέα επιτροπή,  βάση του νόμου 6 για την εκκλησιαστική περιουσία  ,  καθώς και σε  μεταγενέστερο πρωτόκολλο ,  όταν ιερέας ήταν από το 1940 ο πατήρ Δημήτριος Ξυδόπουλος.

Δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν ο δωρητής για τα προσκυνητάρια, ξέρουμε ότι τους πολυελαίους τους προσέφερε ο Παναγιώτης Λύρας, ο οποίος είχε εργοστάσιο κατασκευής πολυελαίων στη Μασσαλία   της Γαλλίας. Το ρολόι της εκκλησίας το προσέφερε ο Ξενοφών Μανιάτης και το ηρώο του ναού το έκτισε ο Περικλής Καρύδης. 

     Ο πρώτος ιερέας του Αγίου Αθανασίου ήταν ο πατήρ Σαράντος Οικονόμου, από το Ζυγοβίτσι Γορτυνίας. Ο Θόδωρος Τσαγκάρης, όταν αντίκρισε ολοκληρωμένο το τέμπλο του ναού, γονάτισε εμπρός στην ωραία πύλη και φίλησε το χέρι του σεπτού ιερέα. Δεν  ζήτησε από τον Θεό     τίποτα περισσότερο. Αισθανόταν ευλογημένος και ευνοημένος! Κάλεσε τα παιδιά και εγγόνια του και τους μίλησε για ύστερη φορά.

“Αυτή την ιερή παρακαταθήκη σας αφήνω ευχή και κατάρα, πρέπει να την υπερασπιστείτε με όλες σας τις δυνάμεις” ,τους  έδωσε εντολή.  Μετά από  λίγες μέρες ,ήρθε ο Αι Γιώργης Καβαλάρης  στον ύπνο του και του είπε ότι χρειάζεται ανακαίνιση ο ναός στο Κοιμητήριο, και πρέπει να πάει   το πρωί για να  αναλάβει το έργο. Ο Ουρανός  άνοιξε δρόμο την αυγή και ο Θόδωρος έφυγε ,σαν αχτίδα φωτός, για την αιώνια κατοικία  του.

“Έκαστος κάθηται υπό την άμπελον του και υπό την συκήν του , χωρίς κανείς να τον ενοχλεί, διότι το στόμα του Κυρίου των δυνάμεων ελάλησεν”, με εξαίρεση ο Θόδωρος Τσαγκάρης, ο οποίος μερίμνησε να κτιστεί ναός , μέσα στον οποίο   αιωνίως   αναπαύεται. Κάπου κάπου φυσάει ο άνεμος και του στέλνουν μήνυμα οι αγαπημένοι του αδελφοί Ντινόπουλοι:

“Ήταν βαριά του τάφου η πέτρα

μα ήρθε ο άγγελος σαν φλόγα

τη σμίλη μας την ταξιθέτρα

μ΄ένα του νεύμα την ευλόγα”.

 Ο Θεός να αναπαύει αυτές τις άγιες ψυχές,  οι οποίες προσέφεραν με πίστη , αγάπη, υπομονή και μέγιστη υπευθυνότητα  θεάρεστο έργο  στον τόπο μας, και με  τις μοναδικές τους ικανότητες    κόσμησαν ολόκληρη τη Μεσσηνία ,με μοναδικά δημιουργήματα. Η υπογραφή τους παραμένει ανεξίτηλη πάνω στις εκκλησίες   που έκτισαν και στον εξαίσιο εσωτερικό τους διάκοσμο.

 

Ο Θεός μαζί σας!

 

Ευθυμία Η. Κοντοπούλου

 

15/8/2021

 

 

4.ΠΡΟΣΩΠΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1834

  ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΛΥΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ.

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΕΠΕΤΕΙΑΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΟΣ

_Η Κοινότητα Άριος και ο Δήμος Καλαμάτας διοργανώνουν την Παρασκευή 30-07-2021 και ώρα 19:30 Επετειακή Εκδήλωση

"ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ"

των Αριτών Ηρώων Οπλαρχηγών της Ελληνικής Επανάστασης 1821

ΤΖΑΜΑΛΗ Αναστάση, ΚΑΒΔΑ Αθανάσιου, ΤΣΙΤΟΥΡΑ Νικήτα και λοιπών Αριτών Αγωνιστών, στο Ηρώο ΤΖΑΜΑΛΗ Αναστάση που βρίσκεται πλησίον της εκκλησίας Αγ. Τριάδος στον Άρι.

_Η Κοινότητα Άριος διοργανώνει το Σάββατο 31-07-2021 και ώρα 20:00 Εκδήλωση Ομιλία-Παρουσίαση με θέμα:

"Τα γεγονότα στην Μεσσηνία, που συγκλόνισαν την Ελλάδα, το καλοκαίρι του 1834",

με Κεντρικό Ομιλητή, τον Μεσσήνιο Εκπαιδευτικό και Ιστορικό Ερευνητή Κο. Γιάννης Λύρας

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον προαύλιο χώρο το κτηρίου του "Αγροτικού Συνεταιρισμού" στον Άρι.

Χορηγοί της εκδήλωσης: Νερά "Ανδανία" και "Αφοί Λάμπου".

Η δεύτερη ημέρα παρουσίασης έγινε στο κτήριο του Αγροτικού συνεταιρισμού Αρι και προλόγισε  τον ομιλητή η φιλόλογος καθηγήτρια Σταυρούλα Παπαβασιλείου.

 Σκοποί της οικονομικής, πολιτικής, οικονομικής Μεσσηνιακής  επανάστασης του 1834  ήταν :

« Να φτηνύνει ο βίος, να διώξουν τους τυχοδιώκτες Φαναριώτες , να δίδουν μόνο το 10% στους δημητριακούς καρπούς, να καταργήσουν το φόρο των ποιμνίων όλων, να δίδουν στους μεν ιδιόκτητους αμπέλους 40 λεπτά το στρέμμα, στις δε εθνικές 120 λεπτά. Να τους δοθούν οι στρατιωτικοί βαθμοί, να αποδοθούν στους στρατιωτικούς όσα έχουν να λάβουν από εκδουλεύσεις, να μείνει ελεύθερη η υλοτομία στο καθένα ανεμπόδιστα , να ενθρονιστεί ο βασιλιάς, να ελευθερωθούν οι στρατηγοί, και τέλος να φύγουν όλοι οι ξενόφερτοι  ¨Βαρβαροκράτες¨ Βαυαροί.».

Μία Ευλογημένη Greek Φάπα Παρακαλώ!

  Σε αυτούς που δεν χάνουν την πίστη τους εμπρός στην ασθένεια

      Ο Νικόλας, το σωτήριον έτος 1920 ήταν έφηβος και ζούσε με τον πατέρα του Ανδρέα, τη μητέρα του Καλλιόπη, την αδελφή του Παναγιώτα και τον αδελφό του Βασίλη στο Μπιζάνι της Βαλύρας.

Ήταν ένα ψηλό και λιγνό παλικάρι, πολύ οξυδερκής αλλά  λίγο νευρικός. Το μόνιμο πρόβλημά του ήταν το στομάχι του, γιατί όλη την ένταση που βίωνε και το καθημερινό άγχος το εκτόνωνε εσωτερικά και ταλαιπωρούσε τον εαυτό του, με την εσωστρεφόμενη επιθετικότητα που τον διέκρινε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να λάβει κανονικά τη τροφή του ,γιατί είχε παλινδρόμηση στομάχου και παρουσίαζε δυσανεξία σε ορισμένες τροφές, κυρίως λόγω ψυχοσωματικών παραγόντων. Η μητέρα του προσπαθούσε πολύ να  του ετοιμάσει ό,τι το καλύτερο και γευστικότερο είχε στη διάθεσή της, αλλά εκείνος έτρωγε μόνο μια μπουκιά με το ζόρι ,για να κρατηθεί στη ζωή.

Γαμβρός εξ Ανδρούσης, Βεργοπουργοκαλαθάς το Επάγγελμα

 Σε όλους τους  γαμπρούς της Βαλύρας

       Το σωτήριον έτος 1900, ο Θεός είχε πολλά κέφια και καθώς ξαπόστασε λιγάκι στην Ανδρούσα Μεσσηνίας, έσπειρε μία μοναδική και ανεπανάληπτη προσωπικότητα ,τον Γιώργη Σκρεπετό, ο οποίος έμελε να  παντρευτεί και να ζήσει στη Βαλύρα, στολίζοντας το λαογραφικό της  πλατό με εξαίρετο και απρόβλεπτο διάκοσμο. Η καταγωγή του ήταν από πτωχή, αγροτική οικογένεια, γι αυτό από μικρός έμαθε τη τέχνη της καλαθοπλεκτικής και  συντηρούσε τον εαυτό του, πριν πάει στον στρατό.

     Μόλις απολύθηκε ο Γιώργης από τον στρατό, λύθηκε η γλώσσα του, γιατί από μικρός δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου και όλοι είχαν την εντύπωση ότι έπασχε από νοητική καθυστέρηση. Απλά, ήταν κοινωνικά αποστερημένος και με την αλλαγή του περιβάλλοντος και τη συναναστροφή ,σε κοινωνικό επίπεδο, ξεθάρρεψε, αισθάνθηκε ασφαλής και άρχισε να εκδηλώνεται. Η πρώτη του φροντίδα, όπως άλλωστε  συνέβαινε με τους απολυθέντες φαντάρους εκείνης της εποχής όταν  επέστρεφαν στον τόπο τους, ήταν να αναζητήσει σύντροφο ζωής. Όμως, ούτε σπίτι δικό  του είχε, η καλαθοπλεκτική προσέφερε μόνο ένα έξτρα , μικρό εισόδημα και χωράφια δεν  υπήρχαν για να κληρονομήσει από την οικογένεια του. Γι΄ αυτό, δεν ήταν τόσο επιθυμητός γαμπρός για τα κορίτσια  στην  Ανδρούσα, ώσπου τον άκουσε ο Θεός και έστειλε έναν καλό προξενητή στο διάβα του.

-Γεια σου μπάρμπα Αποστόλη, είπε στον μεσήλικα γείτονα του, όταν τον συνάντησε, τρεις μέρες μετά την απόλυση από τον στρατό και την επιστροφή του στη πατρική  οικία του.

-Μπρε μπρε, καλωσόρισες λεβέντη μου, να έρθεις το απόγευμα να πιούμε καφέ και να μου τάξεις, γιατί  κάτι έχω για σένα!

Ο ταλαίπωρος φαντάρος  ,άλλα παπούτσια από τις αρβύλες του δεν είχε, ούτε και καλό παντελόνι. Πλύθηκε, άλλαξε το πουκάμισο και τις κάλτσες και επισκέφτηκε τον μπάρμπα Αποστόλη ,με μισό καρβέλι ζυμωτό ψωμί από την μάνα του και δυο κλωνάρια βασιλικό από  τον κήπο .

-Κάθισε παλικάρι μου, Μάρω θα μας φτιάξεις δυο καφεδάκια μέτρια;  Ζήτησε στη γυναίκα του.

Η κυρά Μάρω, αφού έβαλε σε ένα γυάλινο βάζο τον βασιλικό και τον στόλισε στο τραπεζάκι της βεράντας, επέστρεψε με δύο καφεδάκια και μια κουταλιά βανίλια, μέσα σε κρύο νερό ,για  τον καθένα. Όταν γλυκάθηκε το λαρύγγι τους, άρχισε το προξενιό.

-Εσύ Γιώργη μου, που είσαι τίμιο, καλό και άξιο παλικάρι, που είσαι βεργοπουργοκαλαθάς, επάγγελμα το οποίο δεν μπορεί να το κάνει ο καθένας, γιατί απαιτεί δεξιοτεχνία, πρέπει να έχεις και  μία καλή τύχη.

-Πώς να την  έχω μπάρμπα  Αποστόλη, τα κορίτσια με βλέπουν και στρίβουν , κι όταν προσπάθησα να μιλήσω σε κάποιες μου είπαν, άντε φύγε από  δω παλιοχαζό.

-Ας σου είπαν! Εγώ γνωρίζω μία καλή και σοβαρή κοπέλα, που όταν σε δει, θα σε εκτιμήσει. Είναι μονάκριβη, ζει με τους γονείς της στη Βαλύρα, έχουν περιουσία, κτήματα και ελαιώνες και ένα ωραίο σπίτι στο μέσον του δρόμου, προς τον Άγιο Δημήτρη, αν  γνωρίζεις από  Βαλύρα.

-Δεν έχω  πάει ποτέ. Είναι ωραίο χωριό;

-Πολύ ωραίο είναι το χωριό, έχει ωραία πλατεία, έχει τέσσερες μεγάλες εκκλησιές και έξι ξωκκλήσια. Έχει τη Μαυροζούμενα να ψαρεύεις συνέχεια,  έχει πολλές λυγαριές και καλάμια για να  πλέκεις  πούργια, κόφες , κοφίνια, καλάθια και πανέρια. Και τι δεν έχει η Βαλύρα. Έχει και μία αρχοντοπούλα για σένα!

-Είναι ωραία κοπέλα;

-Ωραία, δεν λες τίποτα. Νοικοκυρά, υφάντρα, βοηθάει τους γονείς της στα κτήματα και στο τίναγμα στις ελιές, μαγειρεύει και η μυρωδιά φτάνει μέχρι τη πλατεία. Κι από ανδρικά πουκάμισα ,έχει υφάνει  εκατό οργιές ύφασμα και περιμένει τον γαμπρό για να τα ράψουν με τη μοδίστρα.

-Κι εσύ πώς την  γνώρισες μπάρμπα Αποστόλη;

-Είμαστε χρόνια φίλοι με τον πατέρα της. Τους επισκέπτομαι τακτικά και τους βοηθάω στον τρύγο και στις ελιές.

-Και λες να της αρέσω ή θα μου πει φύγε από δω παλιοχαζό; Ρώτησε με άγχος και αμφιβολία ο κατακαμένος νιος ,που είχε φάει την φαρμακερή απόρριψη με το κουταλάκι.

-Είμαι σίγουρος ότι θα της αρέσεις. Γιατί  η οικογένεια δεν ψάχνει για περιουσία,δόξα τω Θεώ ,δεν τους λείπει τίποτα, αλλά για ένα καλό και σοβαρό παλικάρι, σαν εσένα!

-Και πότε λες να πάμε να τους  δούμε;

-Λέω να περάσουμε την Κυριακή το απόγευμα από το χωριό, να καθίσουμε στο καφενείο στη πλατεία, να φωνάξω τον φίλο μου και να  γνωριστείτε.

-Εντάξει, σε ευχαριστώ θείε μου, είπε συγκινημένος ο Γιώργης και του φίλησε το χέρι,  και  εκείνος γελώντας ,του έριξε  μία ανάποδη στο σβέρκο.

-Μάνα ,ρώτησε τη χήρα και γερασμένη μάννα του, μήπως έχω κανένα άλλο παντελόνι,   αλλά η απάντηση ήταν αρνητική.

Υπήρχε ένα τρύπιο,  είχε  μαζέψει στο πλύσιμο  και δεν ήταν κατάλληλο για δημόσια εμφάνιση.

 Άλλαξε κάλτσες, φόρεσε το πλυμένο στρατιωτικό  του παντελόνι, καθαρό πουκάμισο, έδεσε τις αρβύλες του και τράβηξε για το σπίτι του μπάρμπα  Αποστόλη απένταρος, αλλά θαρραλέος τούτη τη φορά. Ανέβηκαν σε δυο μουλάρια και ξεκίνησαν για τη Βαλύρα.

Μόλις πλησίαζαν στο χωριό, ο Γιώργης είδε τους πλούσιους ελαιώνες στα Κουβέλια, αναστέναξε και είπε:

Εδώ,  να είχα ένα κτήμα να πλέκω τα καλάθια μου και μια καλαμωτή να πιάνω ψάρια στο ποτάμι, να έχω το λαδάκι της χρονιάς μου ,δεν θα ήθελα τίποτα  άλλο Θεέ μου!

Η πρώτη εντύπωση ήταν πολύ καλή, και ο μέλλον πεθερός   επέμεινε να πάνε στο σπίτι να καθίσουν και να δειπνήσουν. Δεν του χάλασαν το χατήρι, άλλωστε ο στόχος τους ήταν να  γνωριστούν η νύφη και ο γαμπρός και  να συζητήσουν μεταξύ τους.

Μόλις ο Γιώργης είδε τη μέλλουσα σύζυγό του του κόπηκε η μιλιά. Ήταν πολύ όμορφη, γιαυτό τη ρώτησε πολλές φορές, με διαφορετικούς τρόπους ,αν της αρέσει, μέχρι που εκείνη το εξέλαβε σαν αστείο και γελούσε χαριτωμένα, κάτω από το λευκό μαντήλι της.

Συμφώνησαν, να πάρει ο γαμπρός το χρόνο του,  να το σκεφτούν κι αυτοί, και την επόμενη Κυριακή να τους επισκεφτεί και να γευματίσουν μαζί, με ψητή γουρουνοπούλα, από τη πλατεία του χωριού.

 Πριν  αποχωρήσουν για την Ανδρούσα ήταν αργά   βράδυ και ο Γιώργης αισθανόταν ότι δεν θα  θυμόταν το σπίτι της νύφης την ερχόμενη Κυριακή, γι αυτό έμπηξε μέσα στο χώμα ένα καλάμι, που το είχε στο σαμάρι για να κατευθύνει το μουλάρι,  το στερέωσε στο ανθισμένο παρτέρι του σπιτιού που κοιτούσε προς τον δημόσιο δρόμο.

Κάποιος όμως ενοχλήθηκε που  είδε το καλάμι στο παρτέρι κατά τις επόμενες μέρες, το αφαίρεσε  και το πέταξε   νευριασμένος στο απέναντι σπίτι.

Ο Γιώργης, κατέφθασε αυτή τη φορά μόνος του με το μουλάρι του γείτονα,   ασθμαίνοντας  από την Ανδρούσα, έψαξε για το καλάμι και μόλις το  εντόπισε πεταμένο  , κτύπησε κατά λάθος αλλά και με επιμονή,  τη πόρτα   του γείτονα.

Ένας γεροδεμένος  , φουρκισμένος αγρότης,  πετάχτηκε  μισόγυμνος έξω και τον ρώτησε  βροντόφωνα:

-Τι θέλετε;

Ο Γιώργης, μόλις είδε  άγνωστο άνθρωπο, έπρεπε να συστηθεί. Ο μόνος τρόπος που είχε μάθει στον στρατό ήταν να συστήνεται χαιρετώντας στρατιωτικά,  επίσης να  χρησιμοποιεί συγκεκριμένες φράσεις.

-Αφού  σήκωσε το χέρι του στο ύψος της κεφαλής του , είπε:

-Γιώργης Σκρεπετός, γαμβρός εξ Ανδρούσης, βεργοπουργοκαλαθάς το επάγγελμα. Διατάξτε!

-Απέναντι, του είπε ο γείτονας  δυνατά ,σαν  να  βροντούσε ο ουρανός, και του έδειξε τεντώνοντας το δεξί χέρι, σαν τον Αδόλφο Χίτλερ!

      Ο Γιώργης έμαθε , με συνοπτικές διαδικασίες, προς τα που πέφτει το  σπίτι της νύφης και έκανε έναν καλό γάμο. Απέκτησαν μία πανέμορφη κόρη, που έμοιασε της γυναίκας του. Ο ίδιος αποδείχτηκε δουλευταράς και δεξιοτέχνης στη καλαθοπλεκτική. Ο Θεός δεν του στέρησε κι αυτό που  ευχήθηκε, ένα κτήμα στα Κουβέλια, για να πλέκει τα καλάθια του και να παράγει το λάδι της χρονιάς του. Στη Βαλύρα ξεθάρρεψε πολύ  , αυξήθηκε η αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του , ιδίως όταν αποδήμησαν εις Κύριον οι γονείς της γυναίκας του και ανέλαβε πλήρως τη τύχη της οικογένειας του. Έπλεξε πολλά πανέρια για γάμους και βαπτίσεις, κοφίνια για τρύγο, πούργια για αποθήκευση πραγμάτων στα υπόγεια του χωριού , καλάθια για συλλογή και μεταφορά των ώριμων καρπών της γης και  καλαμωτές για ψάρεμα στα γάργαρα νερά της Μαυροζούμενας. Είχε μόνιμο λάκκο με βρεγμένες βέργες λυγαριάς στα Κουβέλια, έπλεκε και ξεκουραζόταν κάνοντας μπάνιο στο ποτάμι και ψαρεύοντας. Τα παιδιά του χωριού τον ακολουθούσαν, τα πείραζε, τους έλεγε αστεία και καμιά φορά  τους έκανε χοντρές πλάκες. Αλλά κι εκείνα δεν πήγαιναν πίσω. Του το ανταπέδιδαν με πολλή τρέλα και   γέλιο.

 Κάποτε ,τα Λιναρδάκια αποφάσισαν να του σκαρώσουν μία πλάκα. Πήγαν και   έκλεψαν μέσα σε μία κόφα όλα   τα ψάρια από την καλαμωτή του. Στη συνέχεια  έστειλαν κάποιους να του το ανακοινώσουν .Μόλις εκείνος είδε άδεια την καλαμωτή, άρχισε έξαλλος να ψάχνει να τους βρει. Αφού τον ανάγκασαν  να ψάξει αρκετά και  του βγήκε η γλώσσα έξω από τη τρεχάλα,  φανερώθηκαν και του παρέδωσαν την κόφα με σοβαρότητα, λέγοντας του το εξής αμίμητο:

-Εμείς ,μπάρμπα Γιώργη μας, να σε βοηθήσουμε θέλαμε,γι αυτό σου μαζέψαμε τα ψάρια, όχι για να σε κλέψουμε!

Κάποιοι μεγαλύτεροι ,έφηβοι εκείνης της εποχής, θυμούνται πολλές ιστορίες με τον μπάρμπα Γιώργη και το ψάρεμα στη λίμνη. Ο ένας πείραζε τον άλλο και επικρατούσε ο εξυπνότερος. Ένα όμως ήταν σίγουρο, ότι τα παιδιά γυρνούσαν τελικά εξαντλημένα στα σπίτια τους, άνευ λόγου και ουσίας ,και υπεύθυνος ήταν μπάρμπα Γιώργης που τα εξαπάτησε!

    Όσο ήταν νέος ο  Γιώργης, πέρασε δύο  παγκόσμιους πολέμους κι έναν εμφύλιο,  πάραυτα κατάφερε να  επιβιώσει. Όταν όμως ήρθε το γήρας, κτύπησε αλλόκοτα το καμπανάκι εντός του κι επειδή δεν ήθελε να συμφιλιωθεί με τον θάνατο, παλινδρόμησε στην ανεπανάληπτη εφηβεία του.

Ακολουθούσε τους  νέους  και συμπεριφερόταν όπως αυτοί. Έτρεχαν οι νέοι σε αγώνες δρόμου στο πανηγύρι της Βαλύρας ,στην εορτή της Αγίας Τριάδος, έτρεχε και ο Γιώργης Σκρεπετός. Άλλοι αγωνίζονταν στα 100, 400, 1500 και 2000 μέτρα, ξεκινώντας από τον δρόμο της Σκάλας προς τη Βαλύρα, με τέρμα την πλατεία του χωριού. Τελευταίος στα 100 μέτρα έφθανε ο παππούς Γιώργης, με την υφαντή λευκή σκελέα του, γιατί αθλητικά ρούχα δεν είχε. Απλώς, κατέβαζε το παντελόνι του, το άφηνε σε μια καρέκλα στη πλατεία και  έτρεχε στους ετήσιους αγώνες του χωριού.  Η παρουσία του και μόνο έκλεβε όλη τη παράσταση. Οι νέοι της Βαλύρας τον σήκωναν στους ώμους τους, τον τοποθετούσαν στη μεσαία και υψηλότερη θέση στο ξύλινο βάθρο στη πλατεία, τον στεφάνωναν με κλάδο ελαίας και του φορούσαν χρυσό μετάλλιο.

     Με το χρυσό του μετάλλιο άφησε ,σαν το ψαράκι σε χρυσή αμμουδιά, τη τελευταία του πνοή αυτό το μοναδικό πλάσμα, που μας έστειλε ο Θεός στη Βαλύρα, για να πλέξει καλάθια , μαζί με σενάρια γέλιου  ,ξενοιασιάς  και αισιοδοξίας στα νιάτα , τα οποία τραυμάτισε η βαρβαρότητα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου , του Εμφυλίου Αλληλοσπαραγμού και της φτώχειας  στην Ελλάδα, που έπρεπε να αναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες της. Παραμένει  μοναδική και ανεπανάληπτη η μορφή του, αιώνια στη μνήμη  όλων μας.

 Ο Θεός μαζί σας!

  Ευιθυμία Η. Κοντοπούλου

 4/8/2021