ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΟΙΝΟΥΣΕΣ: ΤΑ ΓΛΑΡΟΝΗΣΙΑ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Πρόκειται για μια συστάδα πανάρχαιων γλαρονησιών ΝΑ της Μεθώνης και σε μικρή απόσταση απ’ αυτή που την αποτελούν τα νησάκια Σακιότσα, Αγία Μαρίνη και Καμπέρα. Είναι γνωστά στους γεωγράφους με τη γενική ονομασία «Οινούσαι Μεσσηνιακαί», για να ξεχωρίζουν από τις «Οινούσες της Χίου». Λέγονται και «Σαπιέντζες». Μερικοί γεωγράφοι στη σμαραγδένια αυτή συστάδα νησιών λογαριάζουν και τα ξερονήσια Αρνάτσι, Πετροκάραβο και Βενέτικο ή Κάβο Γάλο (κοντά στην) – την αρχαία «Θηγανούσα», από την οποία εξάγονται «θηγάναι» (ακονόπετρες).
Αρχαιολογικά – Ιστορικά :
Οι Οινούσες ήταν γνωστές στην αρχαιότητα. Τις αναφέρουν πλην του Εκαταίου και του Παυσανία κι οι Λατίνοι γεωγράφοι Πομπώνιος Μέλας και Πλίνιος. Κατά το Γερμανό αρχαιολόγο και ελληνιστή Ερνέστο Κούρτιο (DER PELOPONISOS GOTHA, 1852, II, 171) τ’ όνομά τους χρωστούν στον Οινέα το μυθικό βασιλιά της που αναγνωρίζεται ως ο πρώτος αμπελουργός της αρχαίας Ελλάδος. Κι έχει φαίνεται κάποια σχέση με την αρχαία οινοπαραγωγή της περιοχής της Μεθώνης, που έχει την «αμπελόεσσα» Πήδασο των ομηρικών (Ιλ. Στ. 150). Τα Βαλυρέικα αμπέλια βρίσκονταν κοντά στο χωριό, στην Πέρα Μεριά(υπήρχαν και πολλοί πέτρινοι λινοί, στους οποίους παίζαμε και κρυβόμαστε από τους αγροφύλακες, όταν μαζεύαμε ελιές στα παιδικά μαθητικά μας χρόνια, και δεν διασώθηκαν απο την αμέλεια και ασδιαφορία των εκλεγμένων τοπικών αρχών, γιατί εκεί υπήρχε παλια η αρχαία Ομηρική Βαλύρα) στις Γανιές, στο Βλαχόπορο και στον Κάμπο.Tώρα δυστυχώς υπάρχουν ελάχιστα αμπέλια,2-3 σταφίδες και καθόλου συκιές που να παράγουν τσαπελόσυκα. Συνηπήρχαν τότε τα αμπέλια μαζί με τις σταφίδες, τις συκιές, και τις ελιές. Τα αμμουδερά χώματα από τις προσχώσεις του ποταμού Μαυροζούμενα, στις Γανιές, είναι πιο κατάλληλα για το αμπέλι που είναι πιο ανθεκτικό, που χρονολογικά- ιστορικά τα αμπέλια έχουν προηγηθεί της σταφίδας. Στα παιδικά μας χρόνια, κάναμε γιουρούσια στα ποτιστικά, κλέβαμε φρούτα εποχής και ειδικά από το αμπέλι του Σφήκα, Ιωάννου, Λιοντήρη, Καρύδη, και τα κληματερά του Κώστα Κυριαζόπουλου. Μετά το μπάνιο στο Μύλο, τα βάζαμε στο παγωμένο νερό , στο Γοργόρεμα ή στη λίμνη της Θεοφίλενας, που υπήρχαν πηγές με κρύο νερό, και απολαμβάναμε τα γνήσια βιολογικά-οικολογικά προϊόντα της μάνας γης. Το κρασί όπως είναι γνωστό αποτελεί κύριο στοιχείο του ελληνικού τραπεζιού.
Η καλλιέργεια του αμπελιού και η διαδικασία οινοποίησης ακολουθείται από την αρχαία εποχή μέχρι και τις μέρες μας με τον ίδιο τρόπο και την ίδια ένταση. Βέβαια οι εποχές αλλάζουν και η τεχνολογία καθώς αναπτύσσεται δίνει νέες δυνατότητες στην εκτέλεση των απαραίτητων εργασιών με ευκολότερο και γρηγορότερο τρόπο. Σήμερα δεν υπάρχουν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις όπως πριν 60-70 χρόνια, όμως υπάρχει ικανοποιητική παραγωγή για να καλύψει τις ανάγκες των οικογενειώντης Βαλύρας. Η μαθητριά μου,στη Βαλύρα, Βασιλική Μητροπούλου-Μηλιώνη,παράγει κρασί, από το Φράματα της Πυλίας ,σε τρεις τύπους, κυρίως από το σταφύλι ποικιλία ροδίτη. Στα παιδικά μου χρόνια το καλύτερο κρασί έβγαινε, από το μοσχοφίλερο ,το οποίο τώρα δεν υπάρχει. Το κρασί ήταν το κύριο προιόν που πωλούσαν στις ταβέρνες της Βαλύρας,που είχαμε σε παλαιότερη αναρτησή μας.
Η αμπελοκαλλιέργεια δεν έχει τις φροντίδες και εργασίες όσες της σταφίδας, όπως είχαμε περιγράψει στην ανάρτηση της σταφίδας..Το αμπέλι όμως, συγκριτικά με τη σταφίδα, δεν είχε τη λαχτάρα. τον κόπο και την αγωνία, της συγκομιδής που είχε η σταφίδα. Αντίθετα, η συγκομιδή του ήταν ένα πανηγύρι. Μια εύκολη, σύντομη, και ευχάριστη εργασία, με πολύ κέφι και διασκέδαση.
Στις αρχές και στα μέσα Σεπτέμβρη οι νοικοκυραίοι ετοίμαζαν τα δρύινα βαρέλια τους: Αποθήκευαν αν είχε μείνει το υπόλοιπο κρασί της προηγούμενης χρονιάς, σε δοχεία ή μπουκάλια, τα καθάριζαν, τα πήγαιναν στους μαστόρους για να τα ξύσουν και να σφίξουν τα στεφάνια τους. Τέλη Σεπτέμβρη, ή αρχές Οκτώβρη, άρχιζε ο τρύγος. Πολλές φορές όταν το βαρέλι δεν καθαριζόταν καλά ή δεν έκλειναν καλά το πώμα, το κρασί γινόταν ξύδι, και το βαρέλι αχρηστευόταν, εκτός και αν το χρησιμοποιούσε μόνιμα για ξύδι, Συνήθως ο τρύγος, γινόταν με «δανεικαριά», δηλαδή μαζεύονταν φίλοι και συγγενείς και τρυγούσαν μ στου ενός, κι έπειτα στου άλλου, ενώ μερικοί, αν δεν εύρισκαν δανεικαριά έπαιρναν εργάτες, αφού προηγουμένως είχαν συμφωνήσει στην τιμή ή σε είδος κάποιου προϊόντος.
Τ’ αμπελοστάφυλα, όπως κόβονταν στο αμπέλι, ρίχνονταν κατευθείαν από τις «κόφες» στα «πούργια» που ήταν φορτωμένα πάνω στα ζώα (γαϊδούρια, άλογα, μουλάρια,ή κάρα), για να τα φέρουν στο «λινό» ή πατητήρι. Τα καλύτερα σταφύλια διάλεγαν οι τρυγητές για να τα φάνε ή να τα δωρίσουν σε γνωστούς-φίλους δίνοντας ευχές ,για τη νέα σοδειά. Τα παιδιά έβαζαν μπροστά τα ζώα και χαρούμενα πήγαιναν για το σπίτι, όπου εκεί τα περίμενε κάποιος, συνήθως ο αρχηγός της οικογένειας, για ν’ αδειάσει τα «πούργια» μέσα στο λινό. Ο λινός ήταν ή χτιστός, τσιμεντοστρωμένος τελείως από μέσα, με λεία επιφάνεια, ή ξύλινος. Ο ξύλινος, (τώρα υπάρχει και πλαστικός, ή αυτοσχέδιος με νάυλον πάνω στο αυτοκίνητο ή σε τσιμέντο,που έχει μικρή κλίση) μεταφερόταν από σπίτι σε σπίτι και στηριζόταν σε τέσσερα πόδια. Οι πατητές σταφυλιών πριν πατήσουν τα σταφύλια έπλεναν τα πόδια τους, και μετά το πάτημα, λαμποκοπούσαν, γιατί οι βιταμίνες και ο μούστος δρούσαν σαν καλλυντικό στα πόδια μας. Πολλοί λινοί στη Βαλύρα καταστράφηκαν, άλλοι σώθηκαν για να μας θυμίζουν τις καλές παλιές εποχές και κάναμε μια προσπάθεια μελέτης –έρευνας-καταγραφής φωτογραφιζοντάς τους. Στο κατώι του σπιτιού μου υπήρχε λινός, καθώς και στο σπίτι του Λινάρδου. Ο λινός του Γεωργακόπουλου ήταν ο καλύτερος και είχε την περισσότερη κίνηση στο χωριό, γιατί είχε κοντά το πηγάδι του Λύρα, ήταν σκεπαστός, είχε μουριές για δροσιά και δύο μεγάλες πέτρες για να ξεφορτώνονται εύκολα οι κόφες ή τα πούργια .( Η κόφα χωρά πολύ λιγότερα σταφύλια ,από το πούργι).
Στις αρχές και στα μέσα Σεπτέμβρη οι νοικοκυραίοι ετοίμαζαν τα δρύινα βαρέλια τους: Αποθήκευαν αν είχε μείνει το υπόλοιπο κρασί της προηγούμενης χρονιάς, σε δοχεία ή μπουκάλια, τα καθάριζαν, τα πήγαιναν στους μαστόρους για να τα ξύσουν και να σφίξουν τα στεφάνια τους. Τέλη Σεπτέμβρη, ή αρχές Οκτώβρη, άρχιζε ο τρύγος. Πολλές φορές όταν το βαρέλι δεν καθαριζόταν καλά ή δεν έκλειναν καλά το πώμα, το κρασί γινόταν ξύδι, και το βαρέλι αχρηστευόταν, εκτός και αν το χρησιμοποιούσε μόνιμα για ξύδι, Συνήθως ο τρύγος, γινόταν με «δανεικαριά», δηλαδή μαζεύονταν φίλοι και συγγενείς και τρυγούσαν μ στου ενός, κι έπειτα στου άλλου, ενώ μερικοί, αν δεν εύρισκαν δανεικαριά έπαιρναν εργάτες, αφού προηγουμένως είχαν συμφωνήσει στην τιμή ή σε είδος κάποιου προϊόντος.
Τ’ αμπελοστάφυλα, όπως κόβονταν στο αμπέλι, ρίχνονταν κατευθείαν από τις «κόφες» στα «πούργια» που ήταν φορτωμένα πάνω στα ζώα (γαϊδούρια, άλογα, μουλάρια,ή κάρα), για να τα φέρουν στο «λινό» ή πατητήρι. Τα καλύτερα σταφύλια διάλεγαν οι τρυγητές για να τα φάνε ή να τα δωρίσουν σε γνωστούς-φίλους δίνοντας ευχές ,για τη νέα σοδειά. Τα παιδιά έβαζαν μπροστά τα ζώα και χαρούμενα πήγαιναν για το σπίτι, όπου εκεί τα περίμενε κάποιος, συνήθως ο αρχηγός της οικογένειας, για ν’ αδειάσει τα «πούργια» μέσα στο λινό. Ο λινός ήταν ή χτιστός, τσιμεντοστρωμένος τελείως από μέσα, με λεία επιφάνεια, ή ξύλινος. Ο ξύλινος, (τώρα υπάρχει και πλαστικός, ή αυτοσχέδιος με νάυλον πάνω στο αυτοκίνητο ή σε τσιμέντο,που έχει μικρή κλίση) μεταφερόταν από σπίτι σε σπίτι και στηριζόταν σε τέσσερα πόδια. Οι πατητές σταφυλιών πριν πατήσουν τα σταφύλια έπλεναν τα πόδια τους, και μετά το πάτημα, λαμποκοπούσαν, γιατί οι βιταμίνες και ο μούστος δρούσαν σαν καλλυντικό στα πόδια μας. Πολλοί λινοί στη Βαλύρα καταστράφηκαν, άλλοι σώθηκαν για να μας θυμίζουν τις καλές παλιές εποχές και κάναμε μια προσπάθεια μελέτης –έρευνας-καταγραφής φωτογραφιζοντάς τους. Στο κατώι του σπιτιού μου υπήρχε λινός, καθώς και στο σπίτι του Λινάρδου. Ο λινός του Γεωργακόπουλου ήταν ο καλύτερος και είχε την περισσότερη κίνηση στο χωριό, γιατί είχε κοντά το πηγάδι του Λύρα, ήταν σκεπαστός, είχε μουριές για δροσιά και δύο μεγάλες πέτρες για να ξεφορτώνονται εύκολα οι κόφες ή τα πούργια .( Η κόφα χωρά πολύ λιγότερα σταφύλια ,από το πούργι).
.Δυστυχώς καταστράφηκε και αυτός, και ο καλύτερα διατηρητέος είναι μέσα στην αυλή ,στο σπίτι του Μπότσικα, ενώ εξω από το σπίτι, μπροστά από το λινό, υπάρχει και η τρίφτα , που τη χρησιμοποιούσαν για το σπάσιμο του αλατιού, καρπών και για το ξεφόρτωμα των σταφυλιών. Τους λινούς που καταγράψαμε, φωτογραφίσαμε και αναρτήσαμε στη Βαλύρα είναι: του Μπότσικα, Ραμμογιαννόπουλου, Παπασαραντόπουλου, Θεοδωρακόπουλου, Τσαγκάρη, Χριστάκη, Μακρή, Βίγκου και Λαμπρόπουλου.
Στην παλιά οικία του Ραμμογιαννόπουλου δίπλα από το τζάκι, σώζεται ο λινός, ο οποίος είχε σώσει τη ζωή του θείου μου Παναγιώτη Παπαγεωργίου. Επειδή ήταν αριστερής ιδεολογίας, τον κυνηγούσαν οι Γερμανοί, στα δύσκολα και πέτρινα χρόνια της κατοχής, και κρυβόταν εκεί, επί τρεις μήνες συνεχώς, μέσα στο λινό. Γιατί βάζοντας επάνω στο λινό κουρελούδες ή ψαθιά, και δίπλα λειτουργούσε το τζάκι δεν φαινόταν ο λινός, και έτσι κανείς δεν φανταζόταν και υποψιαζόταν ,ότι είναι κρύπτη, του καταδιωκόμενου θείου μου.
Ο λινός, ή πατητήρι, ήταν χτισμένος και επιχρισμένος με τσιμέντο με μεγάλη κλίση προς το στόμιο. Άλλοι λινοί ήταν σκεπαστοί με θήκες που έμπαιναν τα δοκάρια σε εσοχές και πάνω έμπαιναν οι σανίδες. Στα νησιά του Αιγαίου υπάρχουν διάσπαρτοι πέτρινοι λινοί και πολλοί από αυτούς είναι έργα τέχνης. Πολλοί έχουν διασωθεί και χρησιμοποιούνται ακόμη.Μπορεί κάποιος μελετητής ή ερευνητής στο διαδίκτυο να μελετήσει την ιστορία τους,γιατί ο λινός είναι ένα κομμάτι της Πολιτιστικής- πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Ο λινός έχει μία τρύπα στη βάση της μπροστινής επιφάνειας στο κάτω μέρος της κλίσης, για να βγαίνει ο μούστος και να χύνεται σε μεγάλα καζάνια ή λεβέτια που ήταν τοποθετημένα από κάτω ή ήταν έτοιμο κοίλωμα ,από τσιμέντο. Μερικές φορές όταν αδειάζαμε τα σταφύλια πάνω στο λινό, και ο σωρός ήταν στο πάνω μέρος του λινού, λόγο βάρους αναποδογύριζαν οι σανίδες, έπεφταν τα σταφύλια και οι πατητές μέσα στο λινό, και γινόταν το έλα να δεις. Από τα καζάνια ή λεβέτια έπαιρνε ο ιδιοκτήτης με το «μπουγέλο» ή την «μπότσα», κάνοντας και το μέτρημα της ποσότητας, το μούστο και τον έριχνε στο βαρέλι που ήταν τοποθετημένο στην κανονική και οριστική θέση του, μέσα στο υπόγειο για να βράσει και να γίνει κρασί. Ο μούστος μετριόταν με ειδικό όργανο, το γράδο , σε περιεκτικότητα σταφυλοσάκχαρου. Ο καλύτερος βαθμός για να μετατρέψουν οι ζυμομύκητες το μούστο σε κρασί είναι ο βαθμός 13. Αν ήταν παρακάτω, στο μούστο έριχναν σταφίδα ή ζάχαρη. Αυτό το αποφάσιζε ο ειδικός που με ειδικά όργανα υπολόγιζε το πόσο ζάχαρη ή σταφίδα θα ρίξει στο βαρέλι. Ο Σκαλαίος Ιωάννης Μαρινόπουλος, πατέρας του συμμαθητή μου Αντώνη, έκανε αυτό το επάγγελμα, δηλαδή τη μελέτη του βαθμού του μούστου, και τα όργανα σε μια φωτογραφία ήταν δικά του. Μετά και αυτή τη διαδικασία άφηναν το βαρέλι ανοικτό, για να φεύγει το διοξείδιο του άνθρακα, από την αλκοολική ζύμωση (αυτά θα περιγραφούν αναλυτικά στη δεύτερη ανάρτηση)και όταν σταματούσε η βράση έκλειναν το πώμα του βαρελιού με λιωμένο θειάφι. Πολλοί πριν κλείσουν το βαρέλι έβαζαν και ρετσίνι για να έχει ευχάριστη γεύση το κρασί. Μετά από δύο μήνες περίπου δοκίμαζαν το κρασί και κυρίως το άνοιγαν, στη γιορτή του αγίου Δημητρίου, τιμώντας έτσι και τον άγιο.
Το κουβάλημα των σταφυλιών με τα ζώα από το αμπέλι στο λινό ήταν μια ευχάριστη ιεροτελεστία –τελετουργία με τα απρόοπτα πολλές φορές, ειδικά όταν πρόγκαγε το ζώο και έγερνε τα σαμάρι και τα σταφύλια έπεφταν στο χώμα. Φτάνοντας στο λινό, είχε δεξιά και αριστερά δύο μεγάλες πέτρες και μπορούσε ένας άνθρωπος να ξεφορτώσει το γαϊδούρι . Εάν δεν είχε πέτρες είχαμε μια φουρκάδα με διχάλα και στηρίζαμε τη μια κόφα ή πούργι για να μην γείρει το σαμάρι και πέσουν τα σταφύλια. Από το αμπέλι στο λινό, για τη μεταφορά των σταφυλιών με τα ζώα, μπορούμε να φανταστούμε την κίνηση και τη φασαρία. Εάν φανταστούμε και τα παιδιά να φωνάζουν, να απειλούν ή να δέρνουν τα δύστυχα ζώα, ή να τραγουδούν, κι ακόμη, εάν φανταστούμε και τ’ άλλα παιδιά, του χωριού, να περιμένουν να περάσουν τα ζώα, για να ζητήσουν ή στην ανάγκη ν’ αρπάξουν σταφύλια, τότε έχουμε ολοζώντανη μπροστά μας την εικόνα του τελετουργικού του τρύγου. Τα σταφύλια εύκολα τα πρόσφεραν οι νοικοκυραίοι. Γι αυτό και δεν ήταν σπάνιο να βλέπει κανείς μεγάλες γυναίκες ή άντρες, να περιμένουν και να σταματούν τα ζώα με τα πούργια για να πάρουν μερικά σταφύλια για το σπίτι τους, όταν μάλιστα προέρχονταν από αμπέλι συγγενούς ή φίλου.
Ο λινός, ή πατητήρι, ήταν χτισμένος και επιχρισμένος με τσιμέντο με μεγάλη κλίση προς το στόμιο. Άλλοι λινοί ήταν σκεπαστοί με θήκες που έμπαιναν τα δοκάρια σε εσοχές και πάνω έμπαιναν οι σανίδες. Στα νησιά του Αιγαίου υπάρχουν διάσπαρτοι πέτρινοι λινοί και πολλοί από αυτούς είναι έργα τέχνης. Πολλοί έχουν διασωθεί και χρησιμοποιούνται ακόμη.Μπορεί κάποιος μελετητής ή ερευνητής στο διαδίκτυο να μελετήσει την ιστορία τους,γιατί ο λινός είναι ένα κομμάτι της Πολιτιστικής- πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Ο λινός έχει μία τρύπα στη βάση της μπροστινής επιφάνειας στο κάτω μέρος της κλίσης, για να βγαίνει ο μούστος και να χύνεται σε μεγάλα καζάνια ή λεβέτια που ήταν τοποθετημένα από κάτω ή ήταν έτοιμο κοίλωμα ,από τσιμέντο. Μερικές φορές όταν αδειάζαμε τα σταφύλια πάνω στο λινό, και ο σωρός ήταν στο πάνω μέρος του λινού, λόγο βάρους αναποδογύριζαν οι σανίδες, έπεφταν τα σταφύλια και οι πατητές μέσα στο λινό, και γινόταν το έλα να δεις. Από τα καζάνια ή λεβέτια έπαιρνε ο ιδιοκτήτης με το «μπουγέλο» ή την «μπότσα», κάνοντας και το μέτρημα της ποσότητας, το μούστο και τον έριχνε στο βαρέλι που ήταν τοποθετημένο στην κανονική και οριστική θέση του, μέσα στο υπόγειο για να βράσει και να γίνει κρασί. Ο μούστος μετριόταν με ειδικό όργανο, το γράδο , σε περιεκτικότητα σταφυλοσάκχαρου. Ο καλύτερος βαθμός για να μετατρέψουν οι ζυμομύκητες το μούστο σε κρασί είναι ο βαθμός 13. Αν ήταν παρακάτω, στο μούστο έριχναν σταφίδα ή ζάχαρη. Αυτό το αποφάσιζε ο ειδικός που με ειδικά όργανα υπολόγιζε το πόσο ζάχαρη ή σταφίδα θα ρίξει στο βαρέλι. Ο Σκαλαίος Ιωάννης Μαρινόπουλος, πατέρας του συμμαθητή μου Αντώνη, έκανε αυτό το επάγγελμα, δηλαδή τη μελέτη του βαθμού του μούστου, και τα όργανα σε μια φωτογραφία ήταν δικά του. Μετά και αυτή τη διαδικασία άφηναν το βαρέλι ανοικτό, για να φεύγει το διοξείδιο του άνθρακα, από την αλκοολική ζύμωση (αυτά θα περιγραφούν αναλυτικά στη δεύτερη ανάρτηση)και όταν σταματούσε η βράση έκλειναν το πώμα του βαρελιού με λιωμένο θειάφι. Πολλοί πριν κλείσουν το βαρέλι έβαζαν και ρετσίνι για να έχει ευχάριστη γεύση το κρασί. Μετά από δύο μήνες περίπου δοκίμαζαν το κρασί και κυρίως το άνοιγαν, στη γιορτή του αγίου Δημητρίου, τιμώντας έτσι και τον άγιο.
Το κουβάλημα των σταφυλιών με τα ζώα από το αμπέλι στο λινό ήταν μια ευχάριστη ιεροτελεστία –τελετουργία με τα απρόοπτα πολλές φορές, ειδικά όταν πρόγκαγε το ζώο και έγερνε τα σαμάρι και τα σταφύλια έπεφταν στο χώμα. Φτάνοντας στο λινό, είχε δεξιά και αριστερά δύο μεγάλες πέτρες και μπορούσε ένας άνθρωπος να ξεφορτώσει το γαϊδούρι . Εάν δεν είχε πέτρες είχαμε μια φουρκάδα με διχάλα και στηρίζαμε τη μια κόφα ή πούργι για να μην γείρει το σαμάρι και πέσουν τα σταφύλια. Από το αμπέλι στο λινό, για τη μεταφορά των σταφυλιών με τα ζώα, μπορούμε να φανταστούμε την κίνηση και τη φασαρία. Εάν φανταστούμε και τα παιδιά να φωνάζουν, να απειλούν ή να δέρνουν τα δύστυχα ζώα, ή να τραγουδούν, κι ακόμη, εάν φανταστούμε και τ’ άλλα παιδιά, του χωριού, να περιμένουν να περάσουν τα ζώα, για να ζητήσουν ή στην ανάγκη ν’ αρπάξουν σταφύλια, τότε έχουμε ολοζώντανη μπροστά μας την εικόνα του τελετουργικού του τρύγου. Τα σταφύλια εύκολα τα πρόσφεραν οι νοικοκυραίοι. Γι αυτό και δεν ήταν σπάνιο να βλέπει κανείς μεγάλες γυναίκες ή άντρες, να περιμένουν και να σταματούν τα ζώα με τα πούργια για να πάρουν μερικά σταφύλια για το σπίτι τους, όταν μάλιστα προέρχονταν από αμπέλι συγγενούς ή φίλου.
Όμορφη σκηνή στους λινούς ήταν με τα παιδιά, που με ιδιαίτερη ευχαρίστηση πατούσαν τα σταφύλια, αφού προηγουμένως είχαν πλύνει τα πόδια τους. Πατούσαν κι έτρωγαν, γλιστρούσαν κι έπεφταν και έπαιρναν το πάτημα σταφυλιών για παιχνίδι. Χαίρονταν τη συγκομιδή, όπως οι μεγάλοι, και έδιναν τη βοήθειά τους, όπως σε όλες τις δουλειές του σπιτιού, των κτημάτων και των ζώων.
Όταν τελείωνε το πάτημα των σταφυλιών, περνούσε από κάθε λινό η «τσιφιλιά», ένα είδος χειροκίνητου πιεστηρίου για τα τσίπουρα. Τα τσίπουρα είχαν ακόμα αρκετό μούστο και δεν έπρεπε να πεταχτούν Έβαζαν τα τσίπουρα μέσα στην τσιφιλιά και τα πίεζαν μέχρι ή τσιφιλιά να φτάσει στο μάξιμουμ της πίεσης, που δεν έβγαινε πλέον μούστος. Στη συνέχεια τα τσίπουρα τα έδιναν τροφή για τα ζώα ανακατευοντάς τα με άλλες τροφές ,ή τα έριχναν στα κτήματα για να γίνουν λίπασμα. Επειδή τσιφιλιές υπήρχαν λίγες στο χωριό, αυτοί που είχαν, κατόπιν συνεννόησης γύριζαν τους λινούς του χωριού και συμφωνούσαν τη τιμή σε χρήμα ή σε μούστο, με τους αμπελοπαραγωγούς, για την πίεση στα τσίπουρα. Σήμερα υπάρχουν 2 βιομηχανοποιημένα πατητήρια στο Ζευγολατιό Μεσσηνίας και ένα στο χωριό Αλώνια,του Πέτρου Παυλόπουλου, το οποίο και φωτογραφίσαμε. Διαπιστώνεται έτσι, η πορεία της εξέλιξης της τεχνολογίας του λινού και της τσιφιλιάς, που το ένα είναι συνέχεια του άλλου και η παλιά ιεροτελεστία έχει πλέον χαθεί, γιατί δεν υπάρχουν τα έντονα συναισθήματα, που υπήρχαν παλιά.
Έπειτα από όλη τη διαδικασία του πατητηριού, την αποθήκευση του μούστου στα βαρέλια για να βράσει και να του ρίξουν το ρετσίνι, ερχόταν η τελευταία φάση της κρασοπαραγωγής. Η πιο γλυκιά γεύση για τα παιδιά, ήταν το πετμέζι και η μουσταλευριά. Μια ποσότητα μούστου γινόταν πετμέζι , όπως περιγράψαμε στηΝ προηγούμενη ανάρτηση, για να φάνε τα παιδιά και να γεμίσουν τα γυάλινα μπουκάλια, για το χειμώνα τρώγοντάς τη σαν πρωινό με ψωμί ή φτιάχνοντας μουστοκούλουρα.Τέλος, με το μούστο, έφτιαχναν απαραίτητα και την περίφημη μουσταλευριά.Όταν κρύωνε στα πιάτα ρίχναμε σουσάμι, καρύδι, και κανέλλα, για να είναι πιό εύγεστη και χορταστική. Τα παιδιά και οι μεγάλοιδεν την χόρταιναν, γι' αυτό και η νοικοκυρά την έκρυβε, για να υπάρχει και τις επόμενες ημέρες . Στο μούστο για την παρασκευή πετμέζι ή μπουσταλευριάς, πρέπει να βάλουμε στάχτη, για να σταματήσει η αλκοολική ζύμωση, ώστε να μην ξινίσει ο μούστος. Η καλύτερη στάχτη είναι από καλάμι, πουρνάρι και ασφάκα.
Όταν τελείωνε το πάτημα των σταφυλιών, περνούσε από κάθε λινό η «τσιφιλιά», ένα είδος χειροκίνητου πιεστηρίου για τα τσίπουρα. Τα τσίπουρα είχαν ακόμα αρκετό μούστο και δεν έπρεπε να πεταχτούν Έβαζαν τα τσίπουρα μέσα στην τσιφιλιά και τα πίεζαν μέχρι ή τσιφιλιά να φτάσει στο μάξιμουμ της πίεσης, που δεν έβγαινε πλέον μούστος. Στη συνέχεια τα τσίπουρα τα έδιναν τροφή για τα ζώα ανακατευοντάς τα με άλλες τροφές ,ή τα έριχναν στα κτήματα για να γίνουν λίπασμα. Επειδή τσιφιλιές υπήρχαν λίγες στο χωριό, αυτοί που είχαν, κατόπιν συνεννόησης γύριζαν τους λινούς του χωριού και συμφωνούσαν τη τιμή σε χρήμα ή σε μούστο, με τους αμπελοπαραγωγούς, για την πίεση στα τσίπουρα. Σήμερα υπάρχουν 2 βιομηχανοποιημένα πατητήρια στο Ζευγολατιό Μεσσηνίας και ένα στο χωριό Αλώνια,του Πέτρου Παυλόπουλου, το οποίο και φωτογραφίσαμε. Διαπιστώνεται έτσι, η πορεία της εξέλιξης της τεχνολογίας του λινού και της τσιφιλιάς, που το ένα είναι συνέχεια του άλλου και η παλιά ιεροτελεστία έχει πλέον χαθεί, γιατί δεν υπάρχουν τα έντονα συναισθήματα, που υπήρχαν παλιά.
Έπειτα από όλη τη διαδικασία του πατητηριού, την αποθήκευση του μούστου στα βαρέλια για να βράσει και να του ρίξουν το ρετσίνι, ερχόταν η τελευταία φάση της κρασοπαραγωγής. Η πιο γλυκιά γεύση για τα παιδιά, ήταν το πετμέζι και η μουσταλευριά. Μια ποσότητα μούστου γινόταν πετμέζι , όπως περιγράψαμε στηΝ προηγούμενη ανάρτηση, για να φάνε τα παιδιά και να γεμίσουν τα γυάλινα μπουκάλια, για το χειμώνα τρώγοντάς τη σαν πρωινό με ψωμί ή φτιάχνοντας μουστοκούλουρα.Τέλος, με το μούστο, έφτιαχναν απαραίτητα και την περίφημη μουσταλευριά.Όταν κρύωνε στα πιάτα ρίχναμε σουσάμι, καρύδι, και κανέλλα, για να είναι πιό εύγεστη και χορταστική. Τα παιδιά και οι μεγάλοιδεν την χόρταιναν, γι' αυτό και η νοικοκυρά την έκρυβε, για να υπάρχει και τις επόμενες ημέρες . Στο μούστο για την παρασκευή πετμέζι ή μπουσταλευριάς, πρέπει να βάλουμε στάχτη, για να σταματήσει η αλκοολική ζύμωση, ώστε να μην ξινίσει ο μούστος. Η καλύτερη στάχτη είναι από καλάμι, πουρνάρι και ασφάκα.
Από τις μαρτυρίες που έχουμε σήμερα, από το 1890 και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 υπήρχε μεγάλη παραγωγή κρασιού στο χωριό η οποία προοριζόταν σε μεγάλο βαθμό για οικογενειακή κατανάλωση. Όσοι δεν είχαν αμπέλια αγόραζαν κυρίως μούστο, και όχι κρασί ή σταφύλια.
Όλα αυτά τώρα ανήκουν στο παρελθόν. Τα ζώα και τα κάρα έχουν αντικατασταθεί από τα αυτοκίνητα, οι κόφες-πούργια, από τις κλούβες, τα κρασοβάρελα είναι από πλαστικόή μέταλλο , οι τριμεντένιες αποθήκες από ανοξείδωτα δοχεία ο λινός –τσιφιλιά .από τα βιομηχανοποιημένα εργοστάσια και η μπότσα από την αυτόματη ζυγαριά. Υπάρχουν όμως και ελάχιστοι παραδοσιακοί αμπελοκαλλιεργητές που διατηρούν ακόμη τα ήθη και τα έθιμα ή εθιμοτυπικά σε πολλά χωριά της Ελλάδος κάνουν εκδηλώσεις για τον τρύγο ή γιορτή του κρασιού, όπως στην Νεμέα και το Δαφνί. Όσοι λινοί έχουν απομείνει μας θυμίζουν τον παλιό καλό βουητό και μας φέρνουν στο μυαλό τις εικόνες που ζήσαμε ή βιώσαμε.
Ο αχός του τρύγου χάθηκε ανεπιστρεπτί, και μας το θυμίζουν οι παλιές φωτογραφίες, με τις λεζάντες που υπάρχουν, κάτω από τις φωτογραφίες. Σε δεύτερη ανάρτηση θα περιγράψουμε διεπιστημονικά-πολυεπιστημονικά το αμπέλι.
Το 1872 οι ιδιοκτήτες της Φελς και Σια, ο Θεόδωρος Χάρμπουργκερ και ο Γουσταύος Κλάους αποφάσισαν να ιδρύσουν την εταιρεία "Αχάϊα Ανώνυμη Εταιρεία Οινοποιΐας". Από το 1873 έως το 1881 την διεύθυνση της εταιρείας ανέλαβε ο Αιμίλιος Βερλ. Από το 1883, οπότε και ανέλαβε την διεύθυνση της εταιρείας ο Γουσταύος Κλάους, έως το 1908 η εταιρεία επικεντρώθηκε στην παραγωγή ευγενών κρασιών όπως η "Μαυροδάφνη" καθώς και σε μικρότερο βαθμό, στην παραγωγή "Δεμέστιχας".
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΧΑΙΑ ΚΛΑΟΥΣ
Το 1859 ο Γουσταύος Κλάους, αντιπρόσωπος της εταιρείας Φελς και Σια, προβαίνει στην αγορά μια έκτασης 60 στρεμμάτων στα 500 μέτρα υψόμετρο, στην περιοχή του Ριγανόκαμπου ,έξω από την Πάτρα, από τον κτηματία Γεώργιο Κωστάκη. Εκεί έχτισε την θερινή κατοικία του, στην οποία φρόντισε να φυτέψει αμπέλια.
Το 1861 ιδρύει την οινοποιητική εταιρεία Αχάϊα Κλάους. Στην αρχή διαχειριζόταν το κτήμα του με την εταιρεία "Γιάκομπ Κλίπφελ". Τα πρώτα χρόνια της Αχάϊα Κλάους ήταν πραγματικά δύσκολα αφού επιθέσεις των συμμοριών της περιοχής ήταν καθημερινό φαινόμενο. Παρόλα αυτά κατάφερε να επιβιώσει και να εδραιωθεί στην περιοχή χάρη στους δεσμούς του με την κεντρική εξουσία
Το 1872 οι ιδιοκτήτες της Φελς και Σια, ο Θεόδωρος Χάρμπουργκερ και ο Γουσταύος Κλάους αποφάσισαν να ιδρύσουν την εταιρεία "Αχάϊα Ανώνυμη Εταιρεία Οινοποιΐας". Από το 1873 έως το 1881 την διεύθυνση της εταιρείας ανέλαβε ο Αιμίλιος Βερλ. Από το 1883, οπότε και ανέλαβε την διεύθυνση της εταιρείας ο Γουσταύος Κλάους, έως το 1908 η εταιρεία επικεντρώθηκε στην παραγωγή ευγενών κρασιών όπως η "Μαυροδάφνη" καθώς και σε μικρότερο βαθμό, στην παραγωγή "Δεμέστιχας".
Μετά τον θάνατο του Κλάους η εταιρεία πέρασε στα χέρια του Γκούντερντ αλλά με το ξέσπασμα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου αναγκάστηκε να πουλήσει την εταιρεία και να καταφύγει στο εξωτερικό. Μέχρι το 1920, οπότε και η εταιρεία πέρασε στα χέρια του Βλάσση Αντωνόπουλου, η Αχάϊα Κλάους είχε μειώσει αισθητά την παραγωγή της. Από το 1920, με ένα μικρό διάλειμμα την περίοδο της Κατοχής, η εταιρεία αναπτύχθηκε ραγδαία. Το αποκορύφωμα έφτασε το 1955 όταν την επιχείρηση ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος, ο οποίος εφοδίασε με νέα μηχανήματα το εργοστάσιο ενώ φρόντισε και για την πρόσληψη ειδικών επιστημόνων. Το 1983 η εταιρεία έθεσε σε λειτουργία το νέο εμφιαλωτήριο. Το 1997 την θέση του προέδρου και του διευθύνοντα συμβούλου ανέλαβε ο Νίκος Καραπάνος.
Η Αχάϊα Κλάους με το πέρασμα των χρόνων έχει τιμηθεί με 15 μεγάλα βραβεία, 51 χρυσά μετάλλια, 38 αργυρά και 32 διπλώματα.
Εργοστάσιο
Το εργοστάσιο έχει πολλούς αποθηκευτικούς χώρους, στους οποίους χωράνε έως 7500 τόνοι. Οι κυριότεροι απο αυτούς είναι: η αποθήκη με τις παλιές Μαυροδάφνες, η αποθήκη επιτραπέζιων οίνων, οι υπόγειες δεξαμενές καθώς και η αποθήκη Δανιηλίδας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το "αυτοκρατορικό κελάρι", του οποίου όλα τα βαρέλια είναι αναμνηστικά επισκέψεων Ελλήνων και ξένων Βασιλέων. Στο συγκεκριμένο χώρο φυλάσσεται και το παλαιότερο κρασί της Ελλάδας, η παλιά μαυροδάφνη του 1873. Το πιο αξιοπερίεργο μέρος των εγκαταστάσεων είναι το μπαρ του. Τα τραπέζια και οι καρέκλες έχουν σχήμα βαρελιού ενώ τα πολύφωτα είναι φτιαγμένα από πράσινες μπουκάλες και οι κουρτίνες από φελλούς. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι στο εργοστάσιο λειτουργεί μονάδα βιολογικού καθαρισμού.
Διάσημοι επισκέπτες
Όλα αυτά τα χρόνια η Αχάϊα Κλάους έχει γνωρίσει μεγάλες δόξες. Μερικές σημαντικές προσωπικότητες που επισκέφτηκαν το εργοστάσιο: ο Όττο φον Μπίσμαρκ, ο Φραντς Λιστ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Μελίνα Μερκούρη, η αυτοκράτειρα Σίσσυ της Αυστρίας, ο στρατηγός Μοντγκόμερι, ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Παύλος Κουντουριώτης, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο Ομάρ Σαρίφ καθώς και οι Βασιλείς Γουσταύος Αδόλφος της Σουηδίας, Γεώργιος Α΄, Κωνσταντίνος Α΄, Γεώργιος Β΄ και οι βασίλισσες Αλεξάνδρα της Μεγάλης Βρετανίας, Λουίζα της Σουηδίας και οι βασίλισσες Όλγα και Σοφία της Ελλάδας καθώς και η πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη.
Μαυροδάφνη
Η Μαυροδάφνη είναι το διασημότερο κρασί που παράγει η Αχάϊα Κλάους. Σύμφωνα με την παράδοση ο Κλάους ονόμασε έτσι αυτή την ποικιλία του κρασιού προς τιμήν της αρραβωνιαστικιάς του Δάφνης, μιας μελαχρινής όμορφης Ελληνίδας με μαύρα μάτια, η οποία πέθανε σε νεαρή ηλικία. Το κρασί παράγεται από μια ποικιλία κόκκινων σταφυλιών και στο τέλος της ωρίμανσής τους αποκτάνε ιδιαίτερα αρώματα όπως κεράσι, βανίλια αλλά και αποξηραμένων φρούτων (κυρίως σταφίδας αλλά και σοκολάτας) και αποτελούν ιδανικούς επιδόρπιους οίνους. Η μαυροδάφνη είναι ιδιαίτερα γλυκό κρασί και κατά συνέπεια μπορεί εύκολα να προκαλέσει μέθη. Καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες κατά τη διάρκεια του καρναβαλιού της Πάτρας.
Η ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΟΥ ΤΡΥΦΩΝΑ ΒΙΓΚΟΥ ΣΤΟ ΛΙΝΟ ΤΗΣ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
ΞΥΛΙΝΗ ΤΣΙΦΙΛΙΑ
ΠΕΤΡΙΝΟΣ ΛΙΝΟΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΛΑΜΠΑΙΝΑΣ, ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΕΝΖΙΝΕΣ
ΚΑΝΟΥΛΕΣ ΔΡΥΙΝΩΝ ΒΑΡΕΛΙΩΝ
ΛΙΝΟΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΓΟΥΛΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
ΛΙΝΟΣ ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Ο ΛΙΝΟΣ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΣΟΒΑΡΕΛΟ, ΔΙΠΛΑ ΤΟΥ,ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΝΘΟΥΣΑ (ΖΕΖΑ) ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΠΟΤΣΙΚΑ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΛΕΖΑΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΛΙΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ, ΕΙΔΙΚΑ ΤΑ ΦΑΓΟΥΛΑΡΙΚΑ
Ο ΜΟΝΟΣ ΛΙΝΟΣ ΠΟΥ ΣΩΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΑ ΜΕΡΙΑ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΞΙΦΑΡΕΣ ΒΑΛΥΡΑΣ, ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΗΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΛΙΝΟΥ
ΤΟ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ Η ΦΥΣΗ.
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΣΑΓΚΑΡΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΡΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΠΟΤΣΙΚΑ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΧΑΤΖΗ ΓΙΑΝΝΗ, ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΒΑΛΥΡΑΣ.
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΣΑΓΚΑΡΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΠΕΤΡΙΝΟΣ ΛΙΝΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΣΙΦΙΛΙΑ ΣΤΗ ΛΙΘΑΚΙΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Ο ΛΙΝΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΣΤΗ ΒΑΛΥΡΑ
Η ΟΙΚΙΑ ΜΕ ΤΟ ΛΙΝΟ ΤΟΥ ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΠΟΥ ΕΣΩΣΕ ΤΟ ΘΕΙΟ ΜΟΥ
(ΗΤΑΝ ΚΡΥΣΦΗΓΕΤΟ ΤΟΥ)ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΠΟΥ ΤΟΝ ΚΑΤΑΔΙΩΚΑΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ
 |
| Η ΤΡΙΦΤΑ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΛΙΚΑ |
ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ ΠΛΑΣΤΙΚΟΣ ΛΙΝΟΣ, ΠΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟΚΙΝΗΤΟ ΞΥΛΙΝΟ
ΤΣΙΦΙΛΙΑ ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ
ΤΣΙΦΙΛΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΤΗ
ΤΣΙΦΙΛΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΤΗ ΣΤΗΝ ΕΑΣ ΠΑΤΡΑΣ
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΑΣ ΠΑΤΡΑΣ, ΣΤΗΥΝ ΑΚΤΗ ΔΥΜΑΙΩΝ
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΓΙΑ ΖΥΓΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΑΣ ΠΑΤΡΑΣ, ΣΤΗΥΝ ΑΚΤΗ ΔΥΜΑΙΩΝ
ΤΑ ΤΣΙΠΟΥΡΑ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΗ ή ΛΙΠΑΣΜΑ
ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΓΙΑ ΣΤΗΨΙΜΟ, ΣΤΗΝ ΕΑΣ ΠΑΤΡΑΣ
 |
| ΑΔΕΙΑΣΜΑ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΣΤΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ |
ΔΡΥΙΝΟ ΚΡΑΣΟΒΑΛΕΡΟ
ΔΡΥΙΝΟ ΚΡΑΣΟΒΑΡΕΛΟ ΜΑ ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΚΑΝΟΥΛΑ
ΤΟ ΤΡΟΚΟΛΟ ΞΥΛΙΝΗΣ ΤΣΙΦΙΛΙΑΣ, ΠΑΝΩ ΑΠΟ 200 ΧΡΟΝΙΑ, ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗ ΛΙΝΑΡΔΟΥ
ΤΟ ΤΡΟΚΟΛΟ ΤΣΙΦΙΛΙΑΣ ΟΡΘΙΟ
ΤΡΟΚΟΛΟ ΤΣΙΦΙΛΙΑΣ-ΔΡΥΙΝΟ ΒΑΡΕΛΙ ΚΡΑΣΙΟΥ
ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΤΕΣ ΤΣΙΦΙΛΙΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ,ΣΤΑ ΑΛΩΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
ΤΟ ΕΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΣΥΝΘΛΙΨΗΣ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ
ΑΠΟΘΗΚΗ-ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ ΓΙΑ ΣΥΝΘΛΙΨΗ
ΤΣΙΜΕΝΤΕΝΙΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΜΟΥΣΤΟΥ
ΑΝΟΞΕΙΔΩΤΑ ΔΟΧΕΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΜΟΥΣΤΟΥ ΣΕ ΚΡΑΣΙ
ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΙΛΤΡΑΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ
ΤΑ ΠΑΛΙΑΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΣΥΝΘΛΙΨΗΣ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ
ΤΑ ΠΑΛΙΑΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ ΣΥΝΘΛΙΨΗΣ ΣΤΑΦΥΛΙΩΝ
ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΑ ΑΛΩΝΙΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ,ΑΠΟ ΜΑΚΡΥΑ ΠΟΥ ΣΥΝΘΛΙΒΕΙ ΤΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ
ΜΕΤΑΛΛΙΚΗ ΤΣΙΦΙΛΙΑ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΑΔΕΛΦΩΝ ΣΚΟΥΡΑ, ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ
H AXAIA ΚΛΑΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ
ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ(ΓΡΑΔΑ-ΑΛΚΟΟΛΟΜΕΤΡΑ) ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΣΤΑΦΥΛΟΖΑΚΧΑΡΟΥ-ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ,ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΣΚΑΛΑΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΥ(ΟΙΝΟΠΟΙΟΥ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου