Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014

Τί γράφουν οι αρχαίοι για τον Όμηρον.Ο Χορός των Ωρών ΑΣΤΡΑΙΑ ΛΕΩΝΙΔΟΥ


Αν δώσουμε πίστη στα λεγόμενα του Παυσανία (IX. 9, 5), ο Καλλίνος που έζησε κατά το 650, παραδέχονταν πως ο Όμηρος έγραψε και το έπος Θηβαΐς. Ο Ηρόδοτος πάλι (II, 117 και IV, 32) λέει πώς οι παλαιοί θεωρούσαν τον Όμηρο για ποιητή δύο άλλων έπων, πού ήταν γνωστά το ένα με το όνομα Κύπριαέπηκαι το άλλο με τον τίτλο Επίγονοι. Ο Αριστοτέλης (Ποιητική IV, 1448b, 10), ακολουθώντας άλλη παράδοση, πίστευε πως και το κωμικό έπος Μαργίτης ήταν γραμμένο 2από τον Όμηρο, ενώ ο Θουκυδίδης (III, 104) αποδίδει στον Όμηρο και τον Ύμνο στο ΔήλιοΑπόλλωνα. Όπως βλέπουμε, η αρχαία παράδοση, χωρίς καμμιά εξαίρεση, δέχονταν πώς έζησε κάποτε ένας μεγάλος ποιητής που τον έλεγαν Όμηρο. Αν οι αρχαίες μαρτυρίες δεν συμφωνούν σε κάτι, αυτό είναι: Τα χρόνια που έζησε ο ποιητής και το μέρος που γεννήθηκε.
Ο Ηρόδοτος (II, 53) νομίζει πως ο Όμηρος έζησε κατά το 800. Ο Θουκυδίδης πάλι δεν μπορεί να προσδιορίση με ακρίβεια το χρόνο της ακμής του ποιητή, γι' αυτό λέει πως ήταν πολύ μεταγενέστερος του Τρωικού πολέμου (Α, 3, 3). Υπάρχουν κι' άλλες μαρτυρίες που δεν τις θεωρούμε υπολογίσιμες 3, γιατί δε βασίζονται σε θετικά γεγονότα.
Πιο πολύ όμως σκοτεινά είναι τα όσα λέγονταν στην αρχαία εποχή για την καταγωγή και το μέρος που γεννήθηκεν, ο ποιητής. Άλλοι τόνε θεωρούσανε αιολικής καταγωγής και άλλοι ιωνικής. Επίσης κανένας δεν ήξερε ποιά ήταν η πατρίδα του και ποιοί ήταν οι γονείς του. Γι' αυτό πλάστηκαν διάφοροι θρύλοι γύρω στο ζήτημα της καταγωγής και της εθνικότητας του, που αντικαθρεφτίζονται στο γνωστό επίγραμμα:
Ἑπτὰ πόλεις μάρνανται σοφὴν διὰ ῥίζαν Ὁμήρου·
Σμύρνη, Χίος, Κολοφῶν, Ἰθάκη, Πύλος, Ἄργος, Ἀθῆναι.
Από την αιτίαν αυτή δεν υπάρχει και καμμιά αξιόπιστη βιογραφία του Ομήρου. Υπάρχουν βέβαια οχτώ “βιογραφίες”. Απ' αυτές όμως μόνο οι τρεις κάτι λένε 4, οι άλλες είναι φλυαρίες της κακής ώρας.
Μα αν στην ελληνικήν αρχαιότητα ομόφωνα παραδέχονταν πως ο Όμηρος είναι ιστορικό πρόσωπο και ποιητής της Ιλιάδας και Οδυσσείας, τον καιρό πού γράφονταν ο επίλογος της ελληνικής ιστορίας στη νοτιοανατολική μεσογειακή λεκάνη διατυπώθηκαν σοβαρές αμφιβολίες, αν και τα δυο μεγάλα έπη γράφηκαν από τον ίδιο ποιητή.
Μικρός Απόπλους
  • Γιάννης Λύρας

    Γράψτε ένα σχόλιο...
Η νεώτερn κριτική.
Άμα όμως άρχισεν η συστηματική σπουδή της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας άρχισαν να δημιουργούνται και ένα σωρό ζητήματα γύρω στη μελέτη και κατανόηση των αρχαίων κειμένων. Φαίνεται στο Βυζάντιο διεσώθησαν, στο σπουδαιότερο τους μέρος, οι παρατηρήσεις, τα σχόλια και η κριτική, πού είχαν γίνει πάνω στο ομηρικό κείμενο από τους γραμματικούς των δύο μεγάλων σχολών της Αλεξανδρείας και Περγάμου στον Γ' και Β' αιώνα π.Χ. της χρονολογίας μας. Γι' αυτό οι ελληνιστές πού έφυγαν από το Βυζάντιο στα πριν να πέση η Πόλη χρόνια (1453) καθώς και στα ύστερα, έφεραν μαζί τους στην Ιταλία όλη τη γραφτή παράδοση των δυό σχολών. Έτσι από την Αναγέννηση και δώθε οι φιλόλογοι της Ευρώπης εφωδιάστηκαν 10 με το απαραίτητο υλικό για να ξαναρχίσουν την κριτική έρευνα πάνω στα ομηρικά κείμενα πού είχε αρχίσει από τους Αλεξανδρινούς γραμματικούς. Μα αν εκείνοι έφθασαν ως το σημείο να ισχυρισθούν πως άλλος είναι ο ποιητής της Οδύσσειας και άλλος της Ιλιάδας, οι φιλόλογοι των νεωτέρων χρόνων προχώρησαν ακόμα πιό παραπέρα και αμφισβήτησαν και αυτή την ύπαρξη του Ομήρου.
Μικρός Απόπλους
  • Γιάννης Λύρας

    Γράψτε ένα σχόλιο...
ύγχρονο με τα γεγονότα του Τρωϊκού “πολέμου”, άλλοι πάλι πως έζησε στα 800 και άλλοι πως ήταν νεώτερος. Τα ζητήματα όμως αυτά δεν ήταν δυνατό να λυθούν από τους αρχαίους. Τους έλειπαν ένα σωρό στοιχεία για να καταπιαστούν με μιά τέτοια έρευνα. Η φιλολογία, η γλωσσολογία, η εθνογραφία και η εθνολογία ήταν ακόμα άγνωστες εκείνα τα χρόνια. Έπρεπε να συγκεντρωθή το απαραίτητο ιστορικοφιλολογικό υλικό, για να δοθή η αφορμή να γεννηθή το ομηρικό ζήτημα. Κι' αυτό έγινεν όπως είπαμε στους Αλεξανδρινούς χρόνους. Μα και τότε δεν ήταν ακόμα καλά παρασκευασμένο τα έδαφος. Έγιναν μόνο οι πρώτες απόπειρες και οι πρώτες κριτικές έρευνες. Με την πτώση όμως του αρχαίου ελληνικού κόσμου οι έρευνες και οι μελέτες αυτές πέρασαν στο μουσείο της ιστορίας. Ύστερα από το θάνατο του Ιουλιανού τα ελληνικά γράμματα δεν έχουν πια ενδιαφέρον, ούτε στην Ανατολή ούτε στη Δύση. Η ιστορία γυρίζει προς τα πίσω. Κι' όταν μάλιστα οι βάρβαροι κατέκλυσαν την Ευρώπη η ιστορία έκανε ακόμα πιο μεγάλα βήματα προς τα πίσω. Ο Μεσαίωνας άρχισε. Είν' αλήθεια πως έμειναν μερικές εστίες όπου δεν έσβησε ολότελα η φλόγα των ελληνικών σπουδών. Και στην Ιταλία και στο Βυζάντιο υπήρξαν διανοούμενοι πού κρατούσαν άσβηστη την παλιά παράδοση. Στο Βυζάντιο μάλιστα, όταν στη Θεσσαλονίκη και στην Πόλη οι οικονομικές συνθήκες σε ωρισμένες εποχές έδωκαν το λίπασμα για να αναπτυχθή κάποια πνευματική κίνηση, ανεφάνησαν μεγάλοι ελληνομαθείς στοχαστές όπως ο Φώτιος, ο Ευστάθιος, ο Βησσαρίων, ο Γεμιστός κ.α. Μα οι ιστορικές περιστάσεις δεν ευνόησαν την άνοδο του Βυζαντίου. Ήρθαν χρόνοι και καιροί που το έρριξαν πάλι στην παρακμή και στη διάλυση.
Έπρεπε να ξυπνήση όλη η Ευρώπη από τη χειμερία νάρκη της—το Μεσαίωνα—για να ξαναρχίσουν οι φιλολογικές μελέτες και να καλλιεργηθή και πάλιν η σπουδή των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων.
Μικρός Απόπλους

Δεν υπάρχουν σχόλια: